رشد روز افزون جمعیت جهان ، و تامین غذا و بهداشت به عنوان اولین نیازهای میلیاردها انسان از مهمترین مشکلات قرن اخیراست.
درحال حاضر میلیونها انسان درجهان از گرسنگی رنج می برند و درعین حال هر ده سال یک میلیارد نفر به جمعیت جهان افزوده می شود.
از طرفی ناکامی بشر برای یافتن محیط زیستی مناسب در سایر کرات منظومه شمسی باعث شده تا تلاش برای تامین غذا ، به استفاده از امکانات کره زمین محدود شود.به دلیل همین محدودیت ، انسان با بکار گرفتن شیوه های پیشرفته علمی سعی می کند تا هر روز به کمیت و کیفیت محصول درواحد سطح بیفزاید که این امر خود باعث بهم خوردن قوانین طبیعت می شود و در دراز مدت مشکلات فراوانی را بوجود می آورد که دربسیاری از کشورهای پیشرفته تجربه شده است ، و بیم آن می رود که کشاورزی مدرن با شکستی فجیع روبرو شود.
در این مقاله سعی برآن است که با اشاره به اهمیت آب و خاک و هوا ورابطه جنگل با هریک ازآنها، نظر برنامه ریزان جامعه به حفاظت و احیای جنگلها جلب شود.
خاک
خاک یکی از منابع طبیعی و شاید مهمترین زیربنای تمدن هر کشور است و در واقع مسیر پیشرفت یا سیر قهقرایی هر جامعه را اصول و چگونگی بهره برداری از حاک تعیین می کند.
لایه نازکی از پوسته زمین را که روی سنگها قرار گرفته ، خاک می نامند که در هر گرم آن میلیونها باکتری تک یاخته و موجودات ذره بینی وجود دارد، و منشاء مواد معدنی آن متعلق به سنگها و منشاء مواد آلی آن وابسته به پوشش زنده ی آن و میکروارگانیسم ها است.
قرنها طول می کشد تا فقط یک سانتیمتر خاک بر روی زمین پدید آید ، و در مناطق مختلف مقدار و حاصلخیزی خاک متفاوت است . عمق متوسط تقریبی خاک هجده سانتیمتراست و در یک کلام حیات تمام انسانها و گیاهان و جانوران بسته به این قشر نازک است که به خاک سطح الارضی معروف است.
متاسفانه در سراسردنیا سالانه 25 میلیارد تن خاک به وسیله رودها به اقیانوسها می ریزند که به دلیل نداشتن پوشش گیاهی مناسب تحت بارش باران شسته شده اند.
در چند دهه ی اخیر ، ریشه کن کردن صدها هزار درخت و نابودی میلیونها هکتار جنگل برای منظورهای مختلف سبب شده تا باران های سنگین بخش های بزرگی از خاک سطحی را شسته و از میان ببرد.
آب
کره خاکی ، دنیایی است که آن را محیطی آبی به نام هیدروسفر پوشانده است ، هیدروسفر شامل اقیانوسها ، دریاها و همه منابع آبی دیگراست .(تا عمق 12 کیلومتر)
زیست در اقیانوسها ظاهر شد و شکل گرفت .اما بطورکلی امروزه در کره زمین مکانیسم پیچیده ی حیات بدون آب شیرین و در واقع بدون بخش کوچکی از آب که هرساله در چرخه ی آب بصورت تبخیر، بارش ، نفوذ به زمین و جاری شدن در سطح آن تجدید می شود ممکن نخواهد بود.
بر پایه ی برآورد های به دست آمده (یونسکو) سالانه 505 هزار کیلومتر مکعب آب از سطح اقیانوسها تبخیر می شود. اما 458 هزار کیلومترمکعب از آن مستقیما بر اقیانوسها می بارد و تنها 47 هزار کیلومتر مکعب از آن به شکل ابر از اقیانوسها دور می شوند و بر روی قاره ها می بارند و همین آب است که مصارف صنعتی ، کشاورزی و عادی انسان را تامین میکند.
در حقیقت سالانه 119 هزار کیلومتر مکعب آب به صورت باران بر قاره ها می بارد و اختلاف این دومقدار( 72 = 47 - 119) ناشی از رطوبت موجود در اتمسفر ، خاک و پوششهای گیاهی است که توسط یک چرخه دائمی در اثر تبخیر از آبهای سطحی ، تراوش بر گهای گیاهان و انقباض مولکولهای آب موجود در آتمسفر تامین می شود . بطور کلی این مقدار بارش سالانه (119کیلومتر مکعب) تنها برابر 1% آبهای جاری و 0.1% آبهای زیر زمینی است که خود مهمترین عامل ادامه زیست در سیاره ی ما شمرده می شود چرا که پوشش گیاهی خاک را ، که برای کشاورزی اهمیت فراوان دارد ، سیراب می سازد و ادامه زیست و کسترش جنگلها را ممکن می سازد و سر انجام منابع زیر زمینی آب را تکمیل می کند.
در نقاط گرمسیرو خشک جهان که شبکه های رود خانه ای از اهمیت فراوان برخودارند ، منابع آبی بر اثر استفاده بیش از اندازه برای رفع نیازهای اقتصادی هم اکنون تهی شده یا به زودی خواهند شد . فعالیتهای اقتصادی بشر ضمن تاثیر بر سیستمهای هیدرولوژیک و کیفیت منابع آبی، چرخه ی آب را تغییر می دهد. وارد شدن ترکیبات سولفور به جو موجب پدید آمدن (باران اسیدی) شده و سبب بالا رفتن میزان اسیدیته محیط آبی شده و برانواع گوناگون آبزیان اثر زیان بخش گذارده و از رشد گیاهان می کاهد.
نتیجه همه رویدادهای مخربی که توسط انسان انجام می شود کاهش بارندگی در فصل بهار و عدم طغیان رودخانه ها است . بدین ترتیب سر زمینهای کمتری بطور طبیعی آبیاری می شوند و شوری آب نیز در دهانه ی رودخانه ها افزایش می یابد.