با توجه به نفوذ گسترده ی اینترنت در سطح جوامع شهری و در میان خانواده های ایرانی الگوهای اخلاقی جدیدی درحال شکل گرفتن است .امروزه سواد رایانه ای,دانش دیجیتالی ,وبه تبع آن کاربرد گسترده اینترنت ,به ویژه در دهه اخیر,سبب شده خانواده ها و به طور کلی سیاست گذاران جامعه با چالش های گوناگونی در زمینه گسترده رایانه ها در مدارس، خانه ها مواجه شوند.
نهادهای آموزشی و تربیتی جامعه به ویژه وزارت آموزش و پرورش به لحاظ اهداف مصوب مسئولیت های سپرده شده ,باید برای حفظ سلامت تربیتی واخلاق شهروندی جامعه ,به ویژه جوانان و نوجوانان ,در دنیایی به گستردگی اینترنت تدابیر ویژه ای بیندیشند و تا حد امکان به دانش آموزان بیاموزند که استفاده از این شبکه عظیم جهانی نیازمند درک درستی از کاربری رایانه ای و اعمال کنترل صحیح و منطقی بر شبکه های اینترنتی است و این موضوع هرگز به معنی نفی این فناوری و نادیده گرفتن ویژگی های منحصر به فرد آن نیست.
امروزه در بیشتر جوامع پرسش های فراوانی درباره رابطه میان دنیای اینترنت و آموزش های رسمی و غیر رسمی وجود دارد.مدیران ,معلمان و والدینی که شرایط استفاده از رایانه و به تبع آن شبکه جهانی اینترنت را برای عزیزان خود فراهم کرده اند,همیشه از خود می پرسند که چگونه باید از شگفتی های موجود در اینترنت بهره برد و با مفاسد موجود در شبکه جهانی اینترنت برخورد کرد؟
فرهنگ و اخلاق اینترنتی
پرسش های که امروزه در جوامع غربی نیز مطرح می شود و والدینی که نگران سلامتی روانی فرزندان خود هستند نیز به آنها معتقدند,این است که نباید خلوص ذاتی کودکان دستخوش پلیدی هایی شود که هیچ کنترل و اراده ای برای مهار آنها ندارند.آنچه امروزه در این مورد بیشتر نمود عینی دارد , سایت های غیراخلاقی و نیز سایت هایی هستند که برنامه یشان مملوء از ضرب و شتم و خشونت است.
بررسی در این موضوع به ویژه در فاصله سنی کاربران جوان و نوجوان و تاثیر متقابل آن ها بر هم تعمق بیشتری را می طلبد.
چگونه می توان جلو تبادل اطلاعات نادرست اینترنتی را گرفت؟
کدام ارگان یا سازمانی در این باره مسئولیت بیشتری را بر عهده دارد؟
چگونه می توان قوانین ملی و داخلی کشور را به گونه ای تدوین کرد که در حد مقدورات با پدیده های زشتی که در دنیای مجازی اینترنت به وجود آمده است, مقابله کنند؟در حالی که صاحبان انواع سایت ها سعی دارند با جذاب تر کردن دیدنی های سایت حتی با کمک تصاویرزشت و مستهجن به معرفی کالا و خدمات خود بپردازند.آنچه در این میان نابود می شود,روح ظریف و دنیای جوانان و نوجوانان است که در صورت عدم درک صحیح موقعیت فعلی به انحطاط فرهنگی جامعه منجر خواهد شد.یکی از نکات کاملا قابل تعمق در سایت های اینترنتی این است که مقوله جرم منحصر به مکان خاصی نیست و ممکن است در هر گوشه ای از جهان اتفاق بیفتد و در اصطلاح می گویند که
عمل مجرمانه در محیطی مجازی آموزش داده می شود و گاه در محیط های مجازی اتفاق می افتد, اما عواقب آن در محیط های واقعی تجلی پیدا می کند و به راحتی قابل مشاهده و سنجش است.
مهم ترین و بارزترین ویژگی های اینترنت در مقایسه با سایر رسانه ها دوطرفه بودن ارتباط است.در بیشتر رسانه ها ارتباطی یک طرفهوجود دارد,مانند تلویزیون , روزنامه ها ,ویدئو و اما در اینترنت ارتباطی دائمی و دوطرفه وجود دارد.در واقع اینترنت همفرستنده است و هم گیرنده وبرای کاربران همیشه حالت تعامل به ویژه از طریق اتاق گفت وگو(1) وجود دارد.
امروزه استعمارگران توجه زیادی به نفوذ سایت های مخرب در میان جوانان و نوجوانان دارند و مهم ترین هدفشان سوءاستفاده از نیازهای جنسی و روحی جوانان است, زیرا آن ها تمایل زیادی به رفع نیاز درونی خود دارند و واکنش هایی را که بروز می دهند, کمتر به ساختار روحی آنان در دوران طفولیت مرتبط است که حاصل آن طبیعتا جز بی بند و باری ,فساد و ..
نیست.ولی روی دیگر سکه را نمی توان نادیده گرفت, یعنی دنیایی از اطلاعات ,دانش,فناوری و از این رو این چراغ جادوئی (اینترنت)را باید در اختیار گرفت واز زشتی های آن حذر کرد.
امروزه استعمارگران توجه زیادی به نفوذ سایت های مخرب در میان جوانان و نوجوانان دارند و مهم ترین هدفشان سوءاستفاده از نیازهای جنسی و روحی جوانان است, زیرا آن ها تمایل زیادی به رفع نیاز درونی خود دارند و واکنش هایی را که بروز می دهند, کمتر به ساختار روحی آنان در دوران طفولیت مرتبط است که حاصل آن طبیعتا" جز بی بند و باری ,فساد و ..
نیست.ولی روی دیگر سکه را نمی توان نادیده گرفت, یعنی دنیایی از اطلاعات ,دانش,فناوری و از این رو این چراغ جادوئی (اینترنت)را باید در اختیار گرفت واز زشتی های آن حذر کرد.
برای این که فناوری اطلاعات و ارتباطات(2) در سطح جامعه رشد معقولی داشته باشد,باید بیش از هر چیز به فرهنگ آموزش وپرورش توجه کرد,زیرا فرهنگ کشور از طریق آموزش و پرورش آن شکوفا می شود.بنابراین برای تربیت شهروندانی معتقد,توانمند و خلاق با توجه به رویکردهای قدرتمند فناوری اطلاعات و ارتباطات چاره ای جز برنامه ریزی آموزشی و درسی پویا برای تربیت عوامل تولید و کاربران قدرتمند فناوری آینده که بتوانند زمینه های کار و اشتغال را توسعه دهند و توسعه پایدار را در سطح کشورهای جهان ایجاد کنند,نیست.
منابع انسانی پایه اصلی ثروت ملت ها را تشکیل می دهند و سرمایه و منابع طبیعی عوامل تبعی در تولید به شمار می آیند,در حالی که افراد از "عوامل اصلی"توحید هستند .بنابراین کشوری که قادر نباشد مهارت ها و دانش وخود را در رشدوگسترش دهد و از آن در اقتصاد ملی به بهترین وجه استفاده کند,قادر نخواهد بود مشکل توسعه نیافتگی خود را حل کند.بدیهی است اگر در این گونه موارد تصمیمی اساسی اتخاذ نشود ,با گسترش استفاده از کارت های اعتباری و ویژگی های عصر اطلاعات و ارتباطات و کاربردهای الکترونیکی ,فاجعه بسیار گسترده تر خواهد بود.بنابراین پیش از اینکه این آسیب مهیب اجتماعی را جرم بنامیم باید پرسش هایی را در ذهن خود مرور کنیم.
نقش رایانه امروزه رایانه ها,وسیله ای آشنا در زندگی کودکان .
نوجوانان هستنده طیف گسترده ای از ابزار یادگیری و سرگرمی را ارائه می دهند.یافته های محققان نشان می دهد که رایانه در برنامه ی آموزشی مدارس,فواید بسیار غنی آموزشی و اجتماعی دارد.حتی کودکان سه ساله نیز به رایانه و کار با آن علاقه نشان می دهند.کودکان پیش دبستانی ترجیح می دهند رایانه را به صورت گروهی استفاده کنند.اغلب گروه های چندنفره در اطراف دستگاه جمع می شوند و دراین هنگام ,نسبت به زمانی که با قلم و کاغذ کار می کنند,بیشتر با یکدیگرهمکاری می کنند و این نظریه که رایانه ها ,کودکان را به فعالیت های گروهی سوق نمی دهند,کاملا" بی اساس است.
اگر رایانه با برنامه ی آموزشی کودکان در مدارس, ترکیب شود,سطح علمی ومهارت های یادگیری کودکان بالا می رود.وقتی آنها به مدت چندماه و به طورمنظم از رایانه در برنامه درسی خود استفاده می کنند,خواندن ,حل مسائل ریاضی و منطق آنها پیشرفت می کند و این فواید برای کودکان کوچک تر و دانش آموزانی که مشکلات یادگیری دارند,بیشتر است.البته رایانه ها نباید جایگزین برنامه های یادگیری و آموزشی در مدارس شوند,زیرا بسیاری از مهارت ها مسل خواندن,نوشتن,هجی کلمات و ....
تنها از این طریق حاصل نمی شوند,بلکه در کنار سایر برنامه ها عمل کنند.
برنامه نویسی رایانه ای نیز به آنها کمک می کند,به بیشترین میزان کنترل بر رایانه دست یابند,زیرا آنها باید دستور کار رایانه را به آن بدهند.این برنامه نویسی منجر به پیشرفت کودکان در شکل دهی مفاهیم ,حل مسئله و خلاقیت می شود.
رایانه های خانگی: باوجود رایانه های خانگی و در کنار آن برنامه نویسی ، پردازش لغت ، حل مساله های ارائه شده در مدرسه ،کودکان فوائد اجتماعی و شناختی بیشتری از آنها کسب می کنند.
البته معمولا" چنین رایانه هایی در خانه هایی خریداری می شوند که ار لحاظ اقتصادی در وضعیت مناسبی هستند یا در خانه هایی که بخاطر وجود پسرها و نه دختر ها، خریداری می شود در نتیجه بعضی از محققین معتقدند که رایانه ها نوعی شکاف شناختی بین خانواده ای سطوح مختلف اقتصادی _ اجتماعی و بین دختران و پسران به وجود می آورد .
بعلاوه کودکان و نوجوانان با استفاده از رایانه های خانگی وقت زیادی راصرف برنامه های سرگرمی به خصوص بازی های رایانه ای و یا اتصال به شبکه جهانی اینترنت و دوست یابی از طریق آن می کنند.
فعالیتهای افراتی یارانه ای مانند تماشای زیاد از حد تلوزیون می تواند اثرات زیان بخش شدیدی به همراه داشته باشد.
نتیجه: دنیای جادویی اینترنت فضایی سایبرنتیک را فراهم کرده است,که به راحتی می تواند به صورتی کاملا" مجازی به بسیاری از خواسته های به حق و ناحق بشری پاسخ گوید.بنابراین به همان اندازه که جنبه های غیراخلاقی اینترنت مضر و ناسالم است, درست به همان اندازه دسترسی به دنیای اطلاعات و داده ها در خور تقدیر و ستایش است,بنابراین رایانه و اینترنت هم مانند یک چاقوی بسیار تیز و برنده عمل می کند,که هم می تواند موجب مفسده و قتل شود و هم می تواند به عنوان وسیله ای برای آموزش مادام العمر کاربردی بسیار منطقی ئ حیانی داشته باشد.
بر اساس پژوهش هایی که توسط پژوهشگران دانشگاه هاروارد انجام شده است هرچند که برخی از کشورها توانسته اند دسترسی به هزاران پایگاه خبری,سیاسی و مذهبی معروف و همچنین برخی از پایگاه های تفریحی و آموزشی را مسدود کنند, ولی با همه این تفاسیر میزان موفقیت آن ها در ممانعت از دسترسی فقط در حدود 51% پایگاه های مبتذل بوده است.
بدیهی است در صورتی که سایت های غیرمخرب فیلترگذاری و کنتری شوند فقط کسانی که از لحاظ فنی و تکنیکی بسیار ماهر باشند می توانند از دام این فیلترها بگذرند,البته در بسیاری از موارد باید شراسط مخاطره آمیز را نیز پذیرفت.
پژوهش های انجام شده در دانشگاه هاروارد نشان می دهد که اینترنت را می توان بسیار راحت تر از وسایل قدیمی ارتباطی مانند تلفن,فاکی و حتی نامه های پستی کنترل کرد,زیرا شبکه جهانی اینترنت دارای نقاط گره مشترکی ایت که تمام ترافیک آن از مسیرهای ویژه و مشخصی عبور می کند که ستون مخابرانی کشورها را تشکیل می دهد .بنابراین به راحتی توسط مهندسین و مسئولین مخابراتی و امنیتی کشورها قابل کنترل است.امروزه بسیاری از کشورها تعداد زیادی از پایگاه های اینترنتی را مسدود کرده و بسیاری از پایگاه اهی دیگر را به طور گزینشی فیلتر می کنند.به طور مثال چینی ها در عرض مدت 6ماه دسترسی به بیش از 500 هزار پایگاه اطلاعاتی در زمان های مختلف و مکان های مختلف کشور را مسدود کرده اند.جالب توجه آن است که از میان این پایگاه ها به 19هزار پایگاه از هیچ نقطه ای در چین و در هیچ زمانی نمی توان دسترسی داشت.
ولی با همه این اوصاف برگ برنده در اختیار کشوری است که می تواند از طریق فرهنگ و فرهنگ سازی بر معضلات اخلاقی و اجتماعی جامعه فائق آید و آنچه که در این میان بسیار مهم و کلیدی است نقش رسانه های آموزشی و از همه مهم تر نقش آموزش و پرورش خصوصا" در سنین جوانی و نوجوانی است که می تواند و می بایست از رشد غده های سرطانی جلوگیری کند.
منابع: کتاب آموزش و فناوری اطلاعات نحوه برخورد کودک با رایانه موضوع: نقش رایانه به عنوان آموزشی زیر نظر سرکار خانم شمشیرگران تهیه کنندگان: سحر اکبری رخساره خسروجردی فرشته مشایخی نیا