دانلود تحقیق مستند سازی شبکه

مستندسازی شبکه یکی از فعالیت های‌ مهم و حیاتی به منظور نگهداری و پشتیبانی مطلوب از یک شبکه کامپیوتری است .

تولد یک شبکه با یک سناریو آغاز و حیات آن بر اساس مجموعه شرایط موجود ادامه می یابد .

هر شبکه کامپیوتری در مدت زمان حیات خود با مسائل متعددی مواجه می گردد .

مستندسازی ، امکان مدیریت و راهبری مطلوب یک شبکه کامپیوتری را فراهم نموده و مهم تر از همه این که تجارب مدیریت یک شبکه در اختیار سایر افراد گذاشته می‌شود .

افرادی که قرار است در آینده ای نه چندان دور سکان هدایت یک شبکه را برعهده گیرند .

نسل بعد همواره می بایست از نقطه ای شروع نمایند که ما تمام کرده ایم نه این که آنان نیز از همان نقطه ای شروع نمایند که ما شروع کرده بوده ایم .

رویکرد فوق اهمیت و جایگاه برجسته مستند سازی در هر زمینه ای را به خوبی نشان می دهد .
آیا شبکه شما مستند شده است ؟

مستند سازی شبکه ، ایجاد یک دفترچه راهنما از شبکه به منظور تسهیل در مدیریت شبکه است .

لطفا به سوالات زیر پاسخ و بر اساس آن، وضعیت مستندسازی شبکه خود را ارزیابی نمائید .

• آیا دارای یک دیاگرام ( فیزیکی ، منطقی ) از شبکه موجود می باشید ؟

• آیا دیاگرام شبکه بهنگام و متناسب با آخرین وضعیت موجود است ؟

• آیا پیکربندی نرم افزارهای سرویس دهنده ، مستند شده است ؟

• آیا پیکربندی سخت افزار های موجود مستند شده است ؟

• آیا ضوابط استفاده از سرویس های شبکه مستند شده است ؟

• آیا سیاست های امنیتی استفاده از شبکه مستند شده است ؟

شما شبکه را مدیریت می نمائید
و یا
شبکه شما را اداره می نماید ؟
در پاسخ به سوالات فوق ممکن است گفته شود که ما به دلایل زیر دارای مستنداتی نمی باشیم :
• آخرین فردی که به عنوان مدیر شبکه در این مرکز مشغول به کار بوده است، اطلاعات را در ذهن خود مستند نموده !

و چیزی را برای دیگران مکتوب نکرده است .

• برای مستندسازی شبکه زمان زیادی را می بایست صرف نمود و ما زمان انجام این کار را نداریم !

• سازمان ما دارای مستندات لازم است ولی به روز نمی باشند .

• سازمان ما از یک مشاور و یا شرکت خاص خواسته است که این کار را انجام دهد و آنان نیز این کار را نه برای سازمان ما بلکه برای خود انجام داده اند .

• در سازمان ما طراحی پس از پیاده سازی انجام می‌ شود!

و چون هنوز پیاده سازی تمام نشده است بنابراین نمی توان طراحی را انجام تا متعاقب آن مستندسازی را آغاز نمود !

مزایای مستندسازی
• اشکال زدائی سریع : مستندسازی ،‌ زمان برخورد با مسائل مشابه در یک شبکه را کاهش خواهد داد .

با استفاده از یک دیاگرام تصویری ،‌ امکان شناسائی و برخورد سریعتر با نقاط بحرانی در شبکه فراهم می گردد .

• کاهش احتمال از بین رفتن داده ها : بر روی هر شبکه منابع اطلاعاتی مهم و متفاوتی وجود دارد .

با مستند سازی شبکه و مدیریت مطلوب آن، احتمال از دست دادن داده های ارزشمند در هر سازمان کاهش می یابد .

• تسهیل در امر اشتراک فعالیت ها : مدیران شبکه می توانند مسولیت های متفاوت شبکه را به افراد دیگر واگذار نمایند ، چراکه می توان اطلاعات مستند شده را در اختیار سایر افراد متناسب با مسئولیت آنان قرار داد .

• عدم وابستگی سازمان به یک شخص حقوقی و یا حقیقی خاص : با مستندسازی شبکه ، امکان مدیریت شبکه در اختیار سازمان قرار می گیرد و به فرد و یا افراد خاصی وابسته نخواهد شد ( تحقق اصل مهم در خدمت سیستم بودن نه این که سیستم در خدمت ما باشد ) .

• بهبود طراحی شبکه : یک دیاگرام بهنگام شده ، یکی از عناصر کلیدی در هر نوع فرآیند طراحی است .

برای ایجاد مستندات شبکه به چه میزان اطلاعات نیاز است ؟

از لحاظ تئوری ، اطلاعات جمع آوری شده می بایست بگونه ای باشند که بتوان با استفاده از آنان شبکه را از ابتدا ایجاد نمود .

در عمل و با دیدی واقع گرایانه ، میزان عمق مستندات یک شبکه به پیچیدگی شبکه ، منابع موجود بر روی آن و ابزارهای لازم برای جمع آوری مستندات بستگی دارد .

موارد زیر نمونه اطلاعاتی می باشند که می توان آنان را در مستندات لحاظ نمود : نقشه طبقات ساختمان دیاگرام فیزیکی شبکه دیاگرام منطقی شبکه اطلاعات سخت افزاری اطلاعات پیکربندی اطلاعات پروتکل ها اطلاعات dns اطلاعات مدیریتی شبکه ثبت مشخصات دستگاه ها و ایجاد شناسنامه اطلاعاتی برای هر یک از آنان مستند سازی رویه ها سیاست های امنیتی نحوه برخورد با مشکلات مراحل مستند سازی شبکه برای مستندسازی شبکه ،‌ می توان مراحل زیر را دنبال نمود : مرحله اول : رسم دیاگرام ها ( Network Layout , Physical Network , Logical Network ) مرحله دوم : جمع آوری اطلاعات دستگاه ها ( سخت افزارها و اطلاعات پیکربندی ) مرحله سوم : جمع آوری اطلاعات مدیریت شبکه ( منابع مدیریت شبکه ، ثبت مشخصات فعلی و تغییرات اعمال شده بر روی هر دستگاه ، رویه های انجام فعالیت های روزمره شبکه و ...

) مرحله چهارم : سایر اطلاعاتی که به نوعی در مدیریت و راهبری شبکه تاثیرگذار هستند ( سیاست استفاده از منابع شبکه ، سیاست امنیتی و ...

) .

مستند سازی شبکه ( بخش دوم ) همانگونه که در بخش اول اشاره گردید ، مستندسازی یکی از ضروریات مهم در تمامی عرصه های حیات بشری است چراکه با این کار شما فرصت استفاده از تجارب مثبت خود را با بهای کمتر و در زمانی اندک در اختیار دیگران قرار می دهید .

شبکه های کامپیوتری‌ ، مسئولیت ارائه زیرساخت اطلاعاتی در هر سازمان مدرن را برعهده دارند و توجه به مستندسازی آنان بسیار حائز اهمیت است .

مستندسازی شبکه های کامپیوتری، تلاشی ارزشمند در جهت استفاده و نگهداری بهینه از منابع موجود و برخورد ساختیافته با مشکلات ناخواسته است .

در بخش اول به منظور مستند سازی شبکه های کامپیوتری به چهار مرحله اساسی اشاره گردید .

در ادامه با عملیاتی که می بایست در هر مرحله انجام داد، بیشتر آشنا می شویم .

مرحله اول : رسم نمودارها ( Network Layout , Physical Network , Logical Network ) در این مرحله می‌ بایست دیاگرام های متعددی را به منظور مستندسازی وضعیت استقرار عناصر متفاوت شبکه ای ایجاد نمود : نمودار لی اوت شبکه : در این نوع دیاگرام ها با استفاده از نقشه ساختمان و یا ساختمان های موجود ، لی اوت شبکه با تاکید بر سیستم کابل کشی آماده می گردد .

در دیاگرام های فوق مواردی همچون مسیر کابل ها ، انشعابات و محل فیزیکی دستگاه های شبکه ای مهمی نظیر هاب و یا سوئیچ مشخص می گردد .

نمودار فیزیکی : به منظور برخورد سریع با مشکلاتی که ممکن در یک شبکه ایجاد گردد ، می بایست شناخت مناسبی نسبت به لی اوت جامع فیزیکی و اتصالات مربوطه وجود داشته باشد .

در واقع این نوع دیاگرام ها نحوه اتصال اجزاء متفاوت شبکه را از لحاظ فیزیکی نشان می دهند .

در نمودارهای فوق ، می بایست لیست کامل دستگاه های شبکه ای و endpoint نشان داده شوند .

به هر نوع دستگاهی که از آن به منظور ارسال داده از یک نقطه به نقطه دیگر استفاده می‌ شود ، دستگاه شبکه ای ‌اطلاق می گردد.

روتر ،‌سوئیچ ، هاب و فایروال نمونه هائی در این زمینه می باشند .

به دستگاه هائی نظیر ایستگاه ها ، سرویس دهندگان و چاپگرها ، دستگاه های endpoint گفته می شود .

از کجا می بایست شروع کرد ؟

برای شروع می بایست در ابتدا از دستگاه ها و یا نقاطی‌ شروع نمود که شبکه را به دنیای خارج متصل می نماید .

در این رابطه لازم است نحوه اتصال هر یک از دستگاه های شبکه ای و یا endpoint مشخص گردد مثلا" : دنبال کردن کابل ورودی از شرکت های مخابراتی و داده به CSU/DSU دنبال کردن کابل ‍CSU/DSU به روتر دنبال کردن کابل ورودی به روتر و نحوه ارتباط آْن با هاب و یا سوئیچ و ...

پس از شناسائی هر دستگاه ، می بایست آنان را بر اساس یک فرآیند خاص نامگذاری و از برچسب های مخصوص این کار بر اساس ضوابط زیر استفاده نمود : ایجاد یک مدل مشخص برای نامگذاری هر برچسب ( label ) عدم نامگذاری label بر اساس نام خانوادگی اشخاص استفاده از برچسب در دو سر کابل برچسب ها را با خط خوانا نوشته تا امکان خواندن آنان به سادگی وجود داشته باشد .

ابزارهای لازم برای‌ رسم نمودارها مستندات یک شبکه می تواند با بهره گیری از حداقل امکانات و یا استفاده از امکانات خاصی ایجاد گردد .

مثلا" در برخی موارد و با توجه به فرضیات و شرایط موجود می‌ توان نمودارها را به صورت دستی ایجاد و در مواردی دیگر از نرم افزارهای مختص این نوع عملیات نظیر visio استفاده نمود .

بدبهی است استفاده از نرم افزارهای خاص ،‌باعث تسهیل در فرآیند تولید و بهنگام سازی نمودارها خواهد شد ولی ممکن است مسائل خاصی را نیز به دنبال داشته باشند .

پیچیدگی ، قیمت بالا ، آشنائی با نحوه استفاده از پتانسیل های موجود از جمله مسائل جانبی در ارتباط با بکارگیری نرم افزارهای مختص رسم نمودارهای شبکه ای است .

نمونه هائی از نمودارهای فیزیکی شبکه مهم نیست که از چه ابزاری برای ‌رسم دیاگرام ها استفاده می گردد ،‌ مهم انجام این کار است .

شکل زیر ، یک دیاگرام فیزیکی را که با استفاده از یک ابزار ساده ایجاد شده است را نشان می‌دهد .

شکل زیر، یک نمونه دیگر از دیاگرام های فیزیکی را که با استفاده از نرم افزارهای مختص این کار ایجاد شده است را نشان می دهد .

نمودار منطقی شبکه : این نوع دیاگرام ها با اطلاعات لایه های بالاتر نظیر پروتکل ها و برنامه ها سروکار دارند .

دیاگرام های منطقی ، جزئیات اطلاعات مربوط به نحوه عبور ترافیک از یک دستگاه به دستگاه دیگر را نظیر روتینگ نمایش می دهند .

در شکل زیر یک نمونه دیاگرام منطقی نشان داده شده است .

مرحله دوم : جمع آوری اطلاعات دستگاه ها ( سخت افزارها و اطلاعات پیکربندی ) در این مرحله اطلاعات ( سخت افزاری و پیکربندی ) هر یک از دستگاه های موجود جمع آوری و ثبت می گردد .

بدین منظور می توان از نرم افزارهای متعددی استفاده نمود .

در این مرحله ، اطلاعات زیر می بایست جمع آوری و مستند گردد .

الف ) اطلاعات سخت افزارهای : اطلاعات زیر را می بایست برای هر یک از دستگاه های شبکه ای ، ایستگاه ها ،‌سرویس دهندگان و چاپگرها مستند نمود .

نوع و مدل سخت افزار شماره سریال تعداد پورت ها نوع و مدل کارت شبکه آدرس MAC نوع اتصالات ( مثلا" RJ45 ) ب ) اطلاعات پیکربندی :‌ مستندات اطلاعات پیکربندی بسیار مهم تر از اطلاعات سخت افزار است .

سخت افزارها را می توان ، در صورت بروز یک مشکل خاص ، در نهایت تعویض نمود ولی از دست دادن اطلاعات مربوط به یک پیکربندی استاندارد و یا سفارشی یک سیستم ممکن شرایط استفاده و ادامه فعالیت را از آن سلب نماید .

بدین منظور لازم است فرآیند مستند سازی اطلاعات پیکربندی هر دستگاه با لحاظ نمودن موارد زیر دنبال گردد : چاپ نسخه هائی از فایل های پیکربندی نگهداری نسخه هائی از فایل های پیکربندی ‌ بر روی سایر رسانه های ذخیره سازی و یا یک سرویس دهنده دیگر مستند سازی پیکربندی برخی از نرم افزارهای خاص و حیاتی در این مرحله، می بایست اطلاعات مربوط به پروتکل هائی نظیر TCP/IP و سرویس دهندگانی نظیر DNS و DHCP نیز مستند گردد .

دانش لازم برای مدیریت شبکه استفاده از فن آوری های متعدد و درعین حال پویا در طراحی ، پیاده سازی و نگهداری شبکه های کامپیوتری ، افرادی را که علاقه مند به فعالیت در این زمینه خصوصا" مدیریت شبکه های کامپیوتری می باشند دچار نوعی سردرگمی نموده است و همواره برای این طیف از علاقه مندان فعالیت در عرصه فن آوری اطلاعات و ارتباطات سوالات فراوانی مطرح می گردد : از کجا می بایست شروع کرد؟

به چه صورت می بایست ادامه داد ؟

دانش لازم برای فعالیت موثر در این عرصه چیست ؟

موثرترین مسیر برای حرکت در این راه چیست ؟

رمز موفقیت افرادی که این مسیر را در کوتاه ترین زمان طی نموده اند چیست ؟

در پاسخ به سوالات فوق و سایر مواردی که ممکن است برای علاقه مندان فعالیت در این عرصه مطرح گردد ، می بایست به این نکته مهم اشاره گردد که قطعا" می بایست موارد فراوانی را به صورت اصولی و ساختیافته فراگرفت و متناسب با تغییر در فن آوری های استفاده شده در شبکه های کامپیوتری ،‌ فرآیند یادگیری را بدون وقفه ادامه داد .

یادگیری در این عرصه همانند بسیاری از زمینه های دیگر فن آوری اطلاعات و ارتباطات ، فرآیندی مستمر و بدون توقف است .

افرادی که در این عرصه گام می نهند ، لازم است پیشاپیش شرایط روحی و جسمی مناسبی را در خود ایجاد و تقویت نمایند .

قطعا" در این مطلب نمی توانیم به تمامی سوالات فوق پاسخ دهیم ولی می توان به مواردی اشاره نمود که می بایست به عنوان یک سیاست کلی یادگیری بر روی آنان متمرکز گردید : مدل مرجع OSI : رفتار عناصر نرم افزاری و سخت افزاری موجود در یک شبکه منطبق بر مدل مرجع OSI است .

بنابراین لازم است در ابتدا و قبل از هر چیز با این مدل به خوبی آشنا گردید .

شناخت و آگاهی از نحوه عملکرد مدل مرجع OSI یکی از موارد حیاتی در دنیای شبکه های کامپیوتری است .

اهمیت این موضوع به حدی است که حتی در برخی موارد برای مستندسازی یک شبکه کامپیوتری نیز از مدل مرجع OSI کمک گرفته می شود .

مفاهیم پروتکل TCP/IP : با توجه به نقش غیرقابل انکار پروتکل ها خصوصا" پروتکل TCP/IP در دنیای شبکه های کامپیوتری ، لازم است با این پروتکل به خوبی آشنا گردید .

آشنائی با مفاهیمی همچون نحوه آدرس دهی ، نحوه ایجاد یک آدرس (بخش شبکه و بخش مربوط به host و سایر موارد دیگر ) ، Subnetting و gateway از جمله موارد حیاتی در این زمینه می باشد .

پشته و یا Stacks : در این رابطه لازم است با نحوه پیاده سازی stack بر روی host آشنا گردید .

همچنین ، آشنائی با هر یک از عناصر موجود در شبکه ( نظیر کارت شبکه ، درایورهای مربوط به هر یک از دستگاه ها ، سیستم عامل و سایر موارد دیگر ) نیز می بایست در دستور کار قرار گرفته تا اشکال زدائی شبکه با فرآیندی منطقی صورت پذیرد.

لایه دوم :‌ در این رابطه لازم است با نحوه عملکرد سوئیچ و تفاوت آن با هاب و روتر آشنا گردید .

شناخت bridge و تفاوت بین یک collision domain و یک broadcast domain و در ادامه آشنائی با VLAN نیز می بایست در دستور کار قرار گیرد .

روتینگ : در این رابطه لازم است با یک پروتکل روتینگ آشنا گردید .

پروتکل RIP به دلیل عدم پیچیدگی فراوان ، گزینه ای مناسب برای شروع است .

هدف از آشنائی با پروتکل های روتینگ ، ایجاد بستر و زیرساخت مناسب آموزشی برای آشنائی با نحوه عملکرد روتر است و این که چگونه دستگاه فوق اطلاعات یک شبکه را در اختیار سایر شبکه ها قرار می دهد.

بنابراین لازم نیست به صورت خیلی جدی و عمیق درگیر مفاهیم پیچیده روتینگ و الگوریتم های مربوطه شد .

سرویس ها : سرویس ها در یک شبکه دارای جایگاهی بسیار مهم می باشند و لازم است با نقش سرویس هائی نظیر DNS ,DHCP و WINS آشنا گردید .

بدیهی است نصب ، پیکربندی ایمن ، نگهداری و اشکال زدائی سرویس های فوق می بایست در دستور کار قرار گیرد .

استفاده مفید از منابع مرجع شبکه ای : در این رابطه لازم است از منابع مرجع شبکه ای به صورت اصولی استفاده نمود ( سایت whatis.com گزینه ای مناسب برای یافتن برخی از سوالات متداول و یا اصطلاحات پایه در خصوص شبکه های کامپیوتری است ) .

پاسخ به سوالات و یا تشخیص و رفع اشکالات احتمالی ، می بایست مبتنی بر رویکردهای کاملا" علمی باشد حتی اگر لازم باشد در ابتدا از واژه ارزشمند " نمی دانم " استفاده نمود .

امنیت :‌ ایمن سازی و ایمن نگهداشتن یک شبکه کامپیوتری یکی از مهمترین وظایف مدیران شبکه در عصر حاضر محسوب می گردد.

بنابراین لازم است که اطلاعات خود را در زمینه امنیت خصوصا" نحوه عملکرد فایروال ها و سایر تکنولوژی های امنیتی نظیر VPN افزایش داد .

همچنین ، آشنائی با authentication ، authorization و accounting و تفاوت بین هر یک از آنان نیز می بایست در دستور کار قرار گیرد.

خروجی : آگاهی از آخرین وضعیت پیکربندی و عملکرد یک دستگاه شبکه ای از جمله اقدامات حیاتی یک مدیر شبکه می باشد .

بنابراین لازم است با نحوه دریافت اطلاعات در خصوص وضعیت هر یک از دستگاه های شبکه ای آشنا گردید .

مثلا" در ارتباط با روتر و سوئیچ می توان از مجموعه دستورات مختلف show به منظور آگاهی از اطلاعات پیکربندی و نحوه عملکرد آنان استفاده نمود .

آشنائی با نحوه عملکرد برنامه ها و رویه های درگیر در فرآیند ارتباطی :‌ در این رابطه لازم است از یک زاویه دیگر و در ابعادی عمیق تر ، حرکت داده ها از یک برنامه به برنامه دیگر بررسی گردد : یک برنامه بر اساس چه نوع ساختاری داده مورد نیاز خود را از یک برنامه دریافت می نماید ؟

( segmented, packetized, framed و یا routed ) کامپیوتر چگونه از آدرس MAC یک بسته اطلاعاتی آگاه می گردد ؟

( ARP ) نحوه ایجاد یک فریم به چه صورت است ( MTU ) سوئیچ برای فوروارد کردن یک بسته اطلاعاتی بر روی یکی از پورت های موجود از چه روشی استفاده می نماید ؟

( FDB ) چگونه روتر یک اینترفیس را انتخاب می نماید ؟

( جدول روتینگ ) و ...

موارد فوق ، رویکردهای اساسی به منظور شکل گیری یک سیاست آموزشی برای علاقه مندان فعالیت در عرصه شبکه های کامپیوتری به عنوان مدیر شبکه را ترسیم می نماید .

مدیرانی که می بایست علاوه بر افزایش مستمر توانمندی خود ، قادر به مدیریت پویای سایر منابع انسانی شاغل در مراکز شبکه به منظور نگهداری مطلوب یک شبکه کامپیوتری باشند .

آموزش مستمر و هدفمند وجه اشتراک تمامی کارکنان شاغل در یک مرکز شبکه ای است، چراکه مدیریت و راهبری مطلوب یک شبکه کامپیوتری بدون توجه به معیارهای علمی ، امری محال و دور از دسترس خواهد بود که پیامد آن از دست دادن منابع ارزشمند انسانی و غیرانسانی است .

شما شبکه را مدیریت می نمائید و یا شبکه شما را اداره می نماید ؟

مهمترین مزیت مستندسازی شبکه ، استفاده مفید از منبع ارزشمند زمان است .