سوزنی برگان
تراکئید ها :
سوزنی برگان تراکئید(طولی و عرضی) دارند – پارانشیم دارند ( پارانشیم عرضی دارند ) منافذ کراسفیلد دارند!
که خیلی مهمه!
که حالا در موردشون بحث میکنیم .
تراکئید ها :
طویل ترین عنصر تشکیل دهنده سوزنی برگانه تراکئید از فیبرم بزرگتره بنابراین از آوند هم بزرگتره!
وظیفشم همون طور که میدونید و تابلوئه انتقال شیره خام و استحکامه .
قدیما میخوندیم دیگه در سوزنی برگان تراکئید ها هم کار فیبرها رو میکنند هم کاره آوندها رو تو پهن برگان دیگه در واقع هم انتقال و هم استحکام .
90-95 % وزن سوزنی برگان رو هم تراکئید تشکیل میده .
منافذ روی تراکئید مثل آوندها از نوع هاله داره ولی چون در سوزنی برگان ما سپر ( توروس ) داریم پس منافذش میشه هاله ای سپردار .
طول تراکئید ها چند صد برابر قطرشونه .
انتهاشونم بین آوند و فیبره یعنی نه اونقدر بازه مثل آوند و نه اون قدر بسته مثل فیبر .
انواع تراکئید ها : عرضی و طولی .
طولی از سلولهای دوکی شکل کامبیوم ساخته میشن(در جهت طولین) .
عرضی ها از سلولهای مادر پره ها ( در جهت عرضین )
تراکئید عرضی با دیوار صاف در گونه های دوگلاس , نوئل و لاریکس دیده میشه .
تراکئید عرضی دندانه دار در کاج رادیاتا و تدا دیده میشه .
سوزنی برگان با دیوار تراکئید کلفت : کاجها و سرخدار هستند .
راستی به تراکئید عرضی تراکئید اشعه هم میگن .
تراکئید ها مثل آوندها میتونن ضخامت مارپیچی داشته باشند که در سرخدار تراکئید طولی ضخامت مارپیچی داره در دوگلاس فر تراکئید عرضی .
از نکات مهم در مورد سوزنی برگان میتونیم به کانالهای رزینی آنها است .
سرو - Cupressus sempervirens
به‌طور کلى از این درخت دو واریته در ایران وجود دارد:
۱- Cupressus sempervirens var.
fastigiata که به‌عنوان درختان زینتى در باغ‌ها و فضاى سبز از آنها استفاده مى‌شود و در واقع جهت تولید چوب صنعتى به‌حساب نمى‌آیند و به نام سروناز و یا سروشیراز خوانده مى‌شود (یکى از قدیمى‌ترین سروهاى ایران در منطقه هرزویل و در نزدیکى سد سفیدرود وجود دارد).
۲- Cupressus sempervirens var.
horizontalis که به نام زربین خوانده مى‌شود.
این گونه داراى شاخه‌هاى افقى بوده و به‌عنوان یکى از درختان جنگلى ایران محسوب مى‌گردد.
این واریته بسیار روشنائى‌پسند است و در خاک‌هاى فقیر، خشک و آهکى به‌خوبى زندگى مى‌کند.
این درخت در حال حاضر در منطقهٔ رودبار در گیلان بر روى شیب‌هاى تند و خاک‌هاى آهکى وجود دارد و ریشهٔ لخت آنها در زیر آفتاب شدید نمایان است.
زربین داراى رویش نسبتاً سریع است و سالیان بسیار طولانى زیست مى‌کند.
درخت زربین در خاک‌هاى مرغوب و عمیق نهال‌ستان‌ها بسیار سریع رشد مى‌نماید و در مدت کمتر از ۵ سال به ارتفاع بیش از ۵/۱ متر خواهد رسید ولى در خاک‌هاى ضعیف و کم عمق سال‌هاى بسیارطولانى نیاز است تا ارتفاع یک تا دو متر را به‌دست آورد.
چوب زربین داراى رنگ متمایل به زرد است و به علّت بوى مخصوصى که از آن پخش مى‌شود کمتر حشرات به این درخت نزدیک مى‌شوند.
امروزه چوب زربین به‌عنوان یکى از چوب‌هاى با ارزش در صنعت مورد استفاده مى‌باشد.
سرو
چرا درختان سوزنی برگ خزان نمی کنند؟
چوب سوزنی برگ نیز هم مانند چوب پهن برگ خزان میکند ولی با این تفاوت که خزان در درختان پهن برگ کاملا محسسوس میباشد ولی این مسئله در سوزنی برگان غیر محسوس .
اگر در فصل پائیز به پای درختان سوزنی برگ نگاهی بیندازیم متوجه وجود برگهای نازک خشک شده در یای درختان سوزنی برگ خواهیم شد.این مسئله به معنای خزان چوب سوزنی برگان میباشد .
چوب سوزنی برگان دارای دوبار رشد میباشد یعنی بدین معنا که پس از خشک شدن برگی که در دوره اول رشد بر روی درخت وجود داشته دردوره دوم که همزمان با دوره اول میباشد برگی که در حال رشد بوده جای خود را به برگی که در دوره اول ریخته میدهد یعنی جایگزین یکدیگر میشوند.این جای گزینی پشت هم تکرار میشود و خزان سوزنی برگان دیده نمیشود در حالی سوزنی برگان خزان دارند .
چوب پهن برگان در سال دارای یک دوره رویش مباشد .در فصل زمستان زمانی درخت به خواب میرود و مواد غذایی و مواد معدنی به برگ درختان نمیرسد برگ درختان خشک میشود وریزش آنها به وضوح دیده میشود .
پهن برگان نمدار توس صنوبر راش درخت راش که یکى از با ارزش‌ترین درختان کشور ما به حساب مى‌آید اکثراً در ارتفاعات جنگل‌هاى شمال یافت مى‌شود که حتّى در ارتفاعات جنگل‌هاى شمال یافت مى‌شود که حتّى در ارتفاعات بیش از دوهزار متر از سطح دریا مى‌توان جنگل‌هاى خالص آن را یافت.
درخت راش با وجود آن که در هر خاکى مى‌روید ولى خاک‌هاى سبک، غنى از مواد غذائی، عمیق و به‌ویژه آهکى را ترجیح مى‌دهد و خاک‌هاى نمناک و سنگین و اسیدى را مخصوصاً جهت تجدید حیات از طریق بذر نمى‌پسندد.
البته در چنین مناطقى درختان تنومند و مسن راش یافت مى‌شوند ولى نهال‌هاى جوان دانه‌زاد را نمى‌توان یافت.
گونهٔ راش در جوانى قابلیّت جست دادن مناسبى دارد و البته عمل جست دادن در جاهاى گرم بهتر صورت مى‌گیرد و با وجود این که آب و هواى مدیترانه‌اى و مرطوب براى درختان راش خوشایند مى‌باشد لازم به ذکر است که در نقاط سرد درخت راش نمى‌تواند خوب جست بدهد و کلاً در درّه‌هاى سرد و یا زمین‌هاى چمن‌زار با آب زیرزمینى بالا از رشد و نمو خوبى برخوردار نخواهد بود.
گونه راش به علّت سایه‌پسند بودن در جوانى سایه بسیارى را تحمّل مى‌نماید و به همین دلیل مى‌تواند به‌عنوان گونه همراه در مناطقى که خالى باشد مورد استفاده قرار گیرد.
با توجه به انبوهى و متراکم بودن تاج‌پوشش درختان راش و ایجاد سایه بر روى زمین باعث حفظ خاک از نظر تابش مستقیم آفتاب شده و از طرفى با ریزش برگ‌هاى درختان بر روى زمین باعث به‌وجود آمدن کود مناسبى در خاک مى‌گردد و همین عامل یکى از مزایاى اختلاط سوزنى‌برگ‌ها نیز وارد شده باشند.
نظر به این که در اختلاط سوزنى‌برگ‌ها با درختان راش، سوزنى‌برگ‌ها رشد بیشترى خواهند داشت و درختان راش از آنها کوتاه‌تر مى‌مانند، لذا مکان و فضاى زیادى را اشغال نمى‌کنند بلکه در اشلوب میانى و نقاط خالى باقى مى‌مانند.
اختلاط راش با دیگر درختان هیچ‌گونه ریسک و خطرى در بر ندارد بلکه از جمیع جهات باعث بهبود محیط جنگلى مى‌گردد و فواید سرشارى براى منطقه دارد.
همان‌گونه که ذکر شد بهترین نحوهٔ زادآورى و تجدید حیات راش، زادآورى به‌صورت طبیعى و در زیر پوشش درختان مادر انجام مى‌پذیرد.
همچنین مى‌توان به‌طور مصنوعى و از طریق کاشت بذر به صورت کپه‌اى و یا دست‌پاش و یا غرس نهال‌هاى دوسالهٔ حاصل از بذر اقدام به تجدید حیات جنگل راش نمود.
نظر به اینکه بذور کشت شده به راحتى یخ مى‌بندند، لذا ضرورى است که در نقاط باز و خالى آنها را در پناه مناسب حفظ نمود.
نهال‌هاى راش به‌ندرت مورد صدمه واقع مى‌شوند مگر زمانى که یخ‌بندان دیررس به نونهال‌ها صدمه وارد آورد و یا اینکه نهال‌هاى مذکور توسط وحوش جویده شوند و یا برف‌هاى خیس و آب‌دار قبل از موقع بر روى آنها بنشینند.
در مصارف چوب راش لازم به ذکر است که خوشبختانه امروزه با پیشرفت تکنولوژى صنایع سلولزى چوب‌هاى صنعتى از جمله راش کمتر براى مصارف سوختى به هدر مى‌رود و روش بهره‌بردارى و استفاده از چوب راش بهبود مناسبى پیدا کرده است، به‌طورى که از چوب راش الیاف مصنوعى تولید مى‌گردد که به‌عنوان یکى از مهمترین مواد خام صنایع نساجى مورد استفاده قرار مى‌گیرد.
تنه‌هاى زیبا، قوی، بدون گره و بدون شاخه‌هاى زیاد به‌منظور روکش، متقاضیان زیادى دارد.
در صنایع کبریت‌سازى نیز چوب‌هاى بدون شاخهّ راش بسیار مورد استفاده قرار مى‌گیرند.
تخته‌هاى حاصل از راش موارد استفادهٔ زیادى دارد و در صنایع مبل‌سازى و پارکت‌سازى و غیره مورد استفادهٔ فراوانى دارد.
از تکه چوب‌هاى گره‌دار و شاخه‌دار جهت تولید تراورس مخصوصاً بعد از آغشته کردن با مواد خاصى به‌منظور جلوگیرى از قارچ‌زدگى داراى دوام و ارزش زیادى است که در این خصوص حتى نسبت به چوب درختان بلوط ارجحیّت بیشترى دارد و مرغوب‌تر مى‌باشد.
راش ریشه درختان راش در اوایل رشد و نمو درخت، به‌خوبى در خاک فرو مى‌رود و بلندى آن تقریباً به اندازهٔ ارتفاع ساقهٔ نهال خواهد بود ولى به‌تدریج (از سن ۱۲ تا ۱۵ سالگی) رشد ریشهٔ اصلى کم و متوقف مى‌شود و در عوض ریشه‌هاى فرعى شروع به رشد مى‌کنند و حتى با افزایش سن درختان ممکن است ریشه‌هاى فرعى از خاک بیرون آیند به‌طورى که مى‌توان گفت درخت راش داراى ریشه‌هاى سطحى است و براى جنگل‌کارى خاک‌هاى کم‌عمق و آهکى مناسب‌تر است، نظر به اینکه چوب درختان راش در معرض باران شکاف برمى‌دارد (ترک مى‌خورد) لذا مصرف آن در قسمت‌هاى خارجى ساختمان چندان شایسته نیست و از طرفى به علّت دارا بودن مواد چربى نسبتاً زیاد از بسیارى چوب‌هاى دیگر در برابر جریان برق مقاومت بیشترى دارد.
جنگل راش را هیچ‌گاه نباید قطع یک‌سره نمود زیرا نهال‌ەاى جوان راش اگر در پناه درختان بزرگ نباشند هم از سرماى سخت و هم از تابش مستقیم خورشید گزند مى‌بینند و به زودى نابود مى‌شوند.