جامعه مورد بررسی: دانش آموزان پایه پنجم ابتدایی مدارس غرب تهران در سال 1384
تعداد نمونه: 117
تعداد نمونه بر اساس شیوع 96% در تحقیقات گذشته (8) بوده است با سطح اطمینان 95% و میزان خطای 5% بر اساس فرمول زیر تعیین شده است.
با توجه به این فرمول تعداد حجم نمونه 100=n میشود که با توجه به نظر مهندس آماری برای سهولت بیشتر در کار تعداد نمونه به عدد 17 تغییرکرد.
روش نمونه گیری: تصادفی چند مرحله ای
7- روش تحقیق: این تحقیق از نوع توصیفی می باشد
نحوه اجرا:
در این تحقیق جهت تعیین نمونه ها ابتدا لیست بهنگام ابتدایی دخترانه و پسرانه ناحیه غرب تهران در سال تحصیلی 1384 تهیه شد. پس از دریافت نامه ای از طرف دانشگاه آزاد اسلامی با مراجعه به سازمان آموزش و پرورش کل از میان 4 منطقه (2و 5 و 9و 10) آموزش و پرورشی واقع در غرب تهران یک ناحیه به صورت تصادفی انتخاب شد. پس از آن با دریافت مجوز از سازمان آموزش و پرورش آن منطقه تعداد شش مدرسه (سه دخترانه و سه پسرانه) به صورت تصادفی انتخاب شد و مجوزی برای مدارس انتخابی صادر گردید.
با مراجعه به مدارس انتخابی فرمهای رضایتمندی جهت امضا والدین به دانش آموزان پایه پنجم مدارس انتخابی داده شد. پس از کسب رضایت از والدین آنها تعداد 20 کودک پایه پنجم از هر مدرسه به صورت تصادفی انتخاب گردید (از یک مدرسه دخترانه 18 و یک مدرسه پسرانه 19 کودک انتخاب شد) پس از اطمینان از سلامتی کودک و عدم مصرف دارو در 6 هفته گذشته پرسشنامه ای که جهت اطلاع از عوامل مرتبط با آلودگی مسواکها و محل نگهداری آنها تهیه شده بود با مصاحبه با کودک تکمیل شد که عوامل مرتبط عبارت بودند از:
جنس (دختر و پسر) ، DMFT ( D دندانهای دائمی و پوسیده ، M دندانهای دائمی در اثر پوسیدگی از دست رفته ، F دندانهای دائمی پر کرده)، OHI-S (CL 3-2-1-0 ، DI 3-2-1-0) ، سطح تحصیلات پدر ( دیپلم و کمتر – دانشگاهی)، سطح تحصیلات مادر (دیپلم و کمتر – دانشگاهی)، تعداد افراد خانوار ( سه نفر و کمتر ، چهار نفر، بیش از چهار نفر)، مصرف دارو (دارد – ندارد)، بیماری سیستمیک ( دارد – ندارد) ، وجود میکروارگانیسم (دارد – ندارد) ، تعداد کلونی میکروارگانیسم (کم – متوسط – زیاد) ، نوع مسواک ( ایرانی – خارجی) ، روش مسواک زدن (افقی – عمودی – چرخشی – بدون نظم)(19) ، استفاده از خمیر دندان ( دارد – ندارد) ، نوع خمیر دندان مصرفی (بزرگسال – کودکان ، ایرانی – خارجی) ، مدت زمان استفاده از مسواک فعلی ( کمتر از سه ماه ، بین سه تا شش ماه، بیش از سه ماه) ، تعداد دفعات استفاده از مسواک در شبانه روز (یک بار، دو بار، سه بار و بیشتر) ، خشک کردن مسواک بین وعده ها( دارد – ندارد) ، آخرین مرتبه مسواک زدن ( صبح همان روز – شب قبل) ، استفاده از دهانشویه (دارد – ندارد)، استفاده از پوشش برای مسواک (دارد – ندارد) ، تعداد مسواک در جایگاه (یک مسواک، چهار مسواک و کمتر، بیش از چهار مسواک) ، طرز قرار دادن مسواک در جایگاه (افقی – عمودی) روش شستشوی مسواک ( اصلا شسته نمی شود، زیر شیر آب، زیر شیر آب و مالش خفیف دست، زیر شیر آب و مالش شدید دست) ، محل نگهداری مسواک ( خارج از سرویس بهداشتی، سرویس بهداشتی)، نوع سرویس بهداشتی ( دستشویی ایرانی ، دستشویی فرنگی) ، وجود حمام در سرویس بهداشتی (دارد – ندارد) ، استفاده از پرده حمام (دارد – ندارد) داشتن فن در داخل( دارد – ندارد)، استفاده از سیفون (دارد – ندارد) ، آفتاب گیر بودن محل نگهداری مسواک (بله – خیر)، نوع مدرسه ( دولتی – غیر دولتی).
به علت کمبود تعداد نمونه و پیشنهاد مهندس آماری طبقه بندی برخی از عوامل مرتبط تغییر کرد که این تغییر عبارت بود از:
تعداد افراد خانوار (چهار نفر و کمتر – بیش از چهار نفر) ، مدت زمان استفاده از مسواک فعلی (کم تر از سه ماه - سه ماه و بیشتر) ، تعداد دفعات استفاده از مسواک در شبانه روز (کمتر از سه بار – سه بار و بیشتر) ، نوع خمیر دندان مصرفی (خارجی – ایرانی)، روش شستشوی مسواک (زیر شیر آب و مالش شدید دست، زیر شیر آب و یا مالش خفیف دست) ، تعداد مسواک در جایگاه ( یک مسواک – بیش از یک مسواک) ، روش مسواک زدن ( با اصول صحیح – بدون اصول صحیح)* .
سپس وضعیت بهداشت دهان کودکان فوق نیز با ارزیابی ایندکس DMFT و ایندکس OHI-S با سوند و آینه یکبار مصرف دندانپزشکی تحت نور طبیعی مورد ارزیابی قرار گرفت پس از آن از کودکان خواسته شد که فردای آن روز مسواکهای خود را پس از استفاده در شب قبل و یا صبح روز تحویل در پوششهای پلاستیکی خاصی (زیپ کیپ) که به آنها داده شده بود قرار دهند و به مدرسه بیاورند در روز تحویل پس از پرسش در مورد آخرین وعده مسواک و دریافت مسواک آنها در قبال مسواک گرفته شده از آنها یک مسواک جدید Oral-B به آنها داده شد.
مسواکها در کوتاهترین زمان ممکن به آزمایشگاه میکروبیولوژی دانشکده پزشکی دانشگاه شهید بهشتی برده شد. (حدود 1 ساعت)
در آزمایشگاه با استفاده از دستکش معاینه لاتکس مسواکها به لوله های آزمایش 10cc (به منظور ایجاد رقت 1/0) آبگوشت TSB که دارای سرپوش پنبه ای بود منتقل شد سر مسواکها با قسمتی از انتهای دسته در آبگوشت قرار گرفت. دسته مسواکهایی که طول بلندتر از لوله داشتند قطع شدند. این عمل با استفاده از اسپاتول دسته چوبی که تحت حرارت داغ شده بود انجام گرفت تا آلودگی ای به مسواکها اضافه نشود. پس از خنک شدن، مسواک در لوله قرار گرفت تا گرما به آبگوشت منتقل نگردد. پس از آن لوله های حاوی آبگوشت به انکوباتور با دمای 37c منتقل شد و بعد از 2 ساعت از انکوباتور خارج گشته و در محیطهای NA,BA,EMB,MC که برای هر مسواک تهیه شده بود کشت داده شد. با استفاده از آنس دارای لوپ 01/0 (ایجاد رقت 001/0) از آبگوشت برداشته و به پلیتهای حاوی محیطهای مزبور منتقل و کشت داده شد. در پلیتهای NA,EMB به طریقه ایزولاسیون کشت انجام گرفت. بعد از اتمام کار نمونه ها به انکوباتور 37c منتقل گردید و به مدت 24 ساعت در آنجا نگهداری شد.