خبرگزاری تسنیم: همه در لحظه ورود به مشهد ابتدا به دنبال مکانی برای اسکان و استراحت هستند اما خیلی زود در تور زوارکش ها گرفتار می شوند و اینجا سرآغاز مشکلات زائران است؛ همان جریان تکراری اسکان در خانه های بی کیفیت با قیمت های ناعادلانه و ناامن.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از مشهد مقدس، از این مسئله که عبور کنیم، به موضوع گردشگری و تفریح در شهر مشهد می رسیم.
مسئله ای که بیشتر زائران و مسافران نوروزی و تابستانی مشهد به آن انتقاد دارند.
آنچه زائران از مشهد دیده و می شناسند، فقط به چند منطقه ییلاقی اطراف شهر و چند مجموعه آبی محدود می شود.
به گفته بیشتر کارشناسان و صاحب نظران حوزه گردشگری، نبود مناطق تفریحی و گردشگری مختلف در مشهد یکی از مهم ترین دلایلی است که میزان ماندگاری زائر را در این شهر کاهش داده به طوری که زائران ۱/۵تا ۲روز در مشهد می مانند.
بودجه؛ مهم ترین مشکل گردشگری مشهد
استاندار پیشین خراسان رضوی درباره نقاط ضعف گردشگری مشهد می گوید: گرچه در حوزه گردشگری مشهد کارهای خوبی انجام شده و در حال حاضر هم کارهای خوبی صورت می گیرد، اما این فعالیت ها بیشتر باید بر حوزه زائر و زیارت متمرکز شود.
محمد صلاحی در ادامه تاکید می کند: مهم ترین نقطه ضعف مشهد و مشکلی که در این شهر وجود دارد، کمبود بودجه است.
وی تصریح می کند: به عنوان مثال هزینه روستای اخلمد تامین نشده است و هیچ اقامتگاهی برای گردشگران در آنجا وجود ندارد.
در حالی که این روستا جاذبه های تفریحی بسیار فراوانی دارد.
استاندار پیشین خراسان رضوی ادامه می دهد: خراسان رضوی بیش از سایر استان ها جاذبه گردشگری دارد.
همچنین سازمان میراث فرهنگی باید توس را احیا کند تا مانند حافظیه و سعدیه پررونق شود.
صلاحی با بیان اینکه متولیان مشهدی می توانند گردشگری را به اطراف شهر گسترش دهند، ادامه می دهد: بر این اساس در کلات، نیشابور و… نیز اماکن قدیمی و خوبی وجود دارد اما نیاز داریم تا آن ها را معرفی و به آن ها رسیدگی کنیم، در حقیقت زیرساخت ها باید فراهم باشد.
وی با اشاره به جایگاه شایسته زیارت امام رضا (ع) و اینکه زائری که به مشهد می آید، هدفش زیارت آن امام بزرگوار است، بیان میکند: با این حال برای اینکه مردم و زائران، استان خراسان رضوی و شهر مشهد را بشناسند، وظایفی داریم که نباید از آن غافل ماند.
استاندار پیشین خراسان رضوی می گوید: متاسفانه هنوز مراکز تفریحی موجود در مشهد و استان به خوبی معرفی نشده و همچنین باید در این اماکن، مراکز اقامتی راه اندازی و ایجاد شود.
صلاحی ادامه می دهد: مشهد در چندسال اخیر روند روبه رشدی را سپری کرده و شهرداری هم در ایام خاص و به ویژه نوروز با نصب نمادها و ایجاد فضای سبز و… مشهد را زیبا کرده است.
اگر از این مسائل بگذریم، باید در مشهد فکری به حال ترافیک و زیرساخت های حمل ونقل کرد.
وی می افزاید: با انتقال پادگان ارتش از شهر، فضایی باز می شود که می توان از آن استفاده های خوبی کرد و لازم است مسئولان این ظرفیت را دست کم نگیرند.
به گفته استاندار پیشین خراسان رضوی، پارکینگ هم مشکل اصلی شهر مشهد است که باید برای آن راه حلی پیش بینی کرد و در کنار مسئله پارکینگ، مقوله راهنمای زائر، ناوگان اتوبوس رانی و تاکسی رانی هم نیاز به تقویت دارد.
سرانه زائر در مشهد به صورت مجزا حساب شود
صلاحی تاکید می کند: مشهد هر سال میزبان بیش از ۲۰میلیون زائر است، اما هزینه خدمات رسانی به آن ها از اعتباری که به مشهد و مردم این شهر اختصاص داده شده، کسر می شود.
وی میگوید: بنابراین باید یک سرانه مجزا نه به شهرداری بلکه به دستگاه هایی مانند دانشگاه علوم پزشکی و… اختصاص داده شود.
استاندار پیشین خراسان رضوی تصریح می کند: دولت باید مشهد را فراملی دیده و سرانه بیشتری برای رفاه زائران اختصاص دهد.
ترافیک، زائران مشهد را با مشکل روبه رو می کند
همچنین عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی در این باره می گوید: ترافیک سنگین مشهد موجب میشود که خیلی از زائران و گردشگران نتوانند از وسیله نقلیه مناسب استفاده کنند.
سیدمرتضی حسینی تصریح می کند: متاسفانه در مشهد وسیله نقلیه مناسبی که زائران را به مناطق گردشگری این شهر منتقل کند وجود ندارد، بنابراین با توجه به ترافیک سنگین مشهد زائران رغبت نمی کنند که از مناطق گردشگری این شهر بازدید کنند.
این نماینده مجلس شورای اسلامی ادامه می دهد: یکی دیگر از نقاط ضعف گردشگری مشهد، نداشتن شناخت زائر از این شهر است.
زائران تنها امام رضا (ع) را می شناسند و سایر مناطق گردشگری مشهد را اصلا نمی بینند.
برخورد برخی مجاوران محبت آمیز نیست!
عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی می افزاید: یکی دیگر از مسائلی که زائران را در مشهد رنج می دهد، برخورد با مسافران است.
متاسفانه برخی برخوردها با زائران محبت آمیز نیست.
وی درباره فعالیتهای کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی در حوزه گردشگری مشهد اضافه می کند: در حال حاضر موضوعاتی در کمیسیون فرهنگی وجود دارد که از سوی نماینده مردم مشهد در مجلس شورای اسلامی در این کمیسیون مطرح شده و ما آن ها را پیگیری می کنیم و اعتقاد داریم مشهد نیازمند توجه مسئولان ملی است.
اقامت؛ دغدغه زائران در مشهد
مدیر موسسه توسعه گردشگری سازمان همیاری شهرداری های خراسان رضوی در این باره می گوید: موضوع اقامت زائر در مشهد بزرگ ترین مشکل و دغدغه زائران است.
محسن لشکری ادامه می دهد: متاسفانه یک سوم سال را در این زمینه دچار مشکل هستیم و باید این مسئله را به شکلی با واحدهای اقامتی موقت و ارزان حل کنیم، هرچند نباید به گونه ای باشد که واحدهای مجوزدار و ثابتی که در مشهد وجود دارد، دچار مشکل شود.
مدیرکل اسبق سازمان میراث فرهنگی و گردشگری خراسان رضوی تصریح می کند: همچنین دسترسی به حرم مطهر رضوی باید راحت تر شود تا دیگر طرح های ترافیکی مانند زوج و فرد و سایر طرح های ترافیکی در مشهد نیازی برای اجرایی شدن نداشته باشد.
وی در ادامه سخنان خود به موضوع نماد های شهری و سازه ها اشاره می کند و می گوید: وقتی از حرم خارج می شوید، ساختمان ها و سازه های تجاری که اطراف حرم وجود دارد، دیده می شود.
به این معنی که وقتی وارد شهر مذهبی مشهد می شوید، می بینید که عملا با سایر شهرهای کشور هیچ تفاوتی ندارد و زائر این احساس را ندارد که به شهری زیارتی سفر کرده است.
لشکری گفت: زائر پس از پیمودن خیابان های مختلف به یک باره وارد حرم می شود، در حالی که باید قبل از ورود به حرم این احساس را داشته باشد که به یک مکان مقدس می رود.
وی بیان می کند: این مسئله آسیبی جدی به موضوع زیارت می زند.
لشکری در ادامه به مناطق گردشگری مشهد اشاره می کند و می افزاید: ما به جز مناطق ییلاقی اطراف مشهد مکان های دیگری مانند جاده ولایت را داریم که با برنامه ریزی می تواند به یک منطقه خوب تفریحی تبدیل شود.
با این حال و با توجه به اینکه مشهد سالانه میزبان حضور میلیونی زائران است، باید فکری جدی تر در زمینه حل مشکلات زائران کرد و باید به گونه ای فعالیت ها را انجام داد که در سال های آینده بستری مناسب برای حضور زائر در مشهد و افزایش میزان ماندگاری وی فراهم شود.
فقط یک میلیون ، همه سهم پایتخت معنوی ایران از مسافران خارجی زائران داخلی گرفتار مشکلات مشهد؛گردشگران خارجی هم گریزان از کمبود ها چند روز قبل، معاون گردشگری کشور مدعی شد که رشد ورود توریستهای خارجی به ایران 3 برابر متوسط جهانی است!
گرچه این اظهارنظر هم مانند سایر صحبتهای مقامات عرصه گردشگری کشور، عجیب و غیرمنطقی است و همواره شواهد امر، موارد دیگری را به ما القا میکند، اما تصمیم گرفتیم براساس همین صحبتهای جالب، با نگاهی محلیتر، وضعیت گردشگران خارجی مشهد را مورد بررسی و تحلیل قرار دهیم بنابر آمار ارائه شده، هرساله چیزی حدود 25میلیون زائر از شهرهای مختلف کشور به مشهد سفر میکنند.در این بین، یک میلیون گردشگر خارجی هم که اغلب آنها ساکنان کشورهای حاشیه حوزه خلیج فارس هستند، پایتخت معنوی ایران را به عنوان مقصد سفر انتخاب میکنند.
حال اینکه چرا میزان سفر این دو دسته مسافر، با یکدیگر چنین تفاوت فاحشی دارد، موضوعی است که شاید تا به حال کمتر در رسانههای مختلف به آن پرداخته شده و بعید به نظر میرسد که مسئولان شهر مشهد هم تا به حال برای رفع مشکلات احتمالی موجود بر سر راه تبدیل مشهد به عنوان یک برند گردشگری بینالمللی، اقدام جدی انجام داده باشند.مشهد، دومین کلانشهر مذهبی دنیاست، اما سهمی که تاکنون از زائران خارجی کسب کرده، با پتانسیلهایی که در این شهر وجود دارد، تحت هیچ شرایطی قابل مقایسه نیست.
شاید اینکه اصولا گردشگران مذهبی نسبت به افرادی که برای تفریح و سیاحت به نقاط مختلف دنیا سفر میکنند، از ارزآوری کمتری برای کشور مقصد برخوردارند، از جمله مواردی بوده باشد که باعث شده طی سالهای اخیر، کمترین توجه لازم به این قشر صورت گیرد.
با این وجود، نمیتوان منکر کمبودها و نواقص گسترده خدمترسانی به مسافران مشهد شد.
یکی از عمدهترین مشکلاتی که در مورد وضعیت گردشگران خارجی مشهد وجود دارد و همچنان احساس می شود، عدم وجود یک ارگان و یا سازمان مشخص برای عهدهداری مسئولیت ساماندهی این قبیل مسافران است.
بهطور مثال، هنگامی که مسافران خارجی وارد فرودگاه و یا ترمینال مشهد میشوند، با انواع و اقسام تبلیغات گوشی تلفن همراه و نوشیدنی و ...
مواجه می شونداما دریغ از وجود یک تابلوی خوشآمدگویی و یا حدیثی از امام رضا(ع) که خیر مقدمی به زائران بارگاهش گفته باشد.
یا در مثالی ملموستر، وضعیت خدماترسانی ناوگان حمل و نقل درونشهری مشهد به گونهای است که کمتر پیش میآید گردشگر خارجی راضی از این وضعیت، شهر را ترک کند.چه بسا که زائران داخلی هم همواره از مشکلات این عرصه گلایهمندند.
این مشکلات را به کمبودهای بهداشتی، معضلات مراکز اقامتی، نبود اینترنت سرعت بالا، تاخیر و خدمات رفاهی اندک پروازهای فرودگاه مشهد، بی ثباتی و نبود نظارت و عدم کنترل قیمتهای بازارها، صدور با تاخیر ویزا و تاخیر در ترخیص کالا و ...
که اضافه کنید، به سادگی درمی یابید که چرا ما اینجا، در مشهد با عدم رغبت مسافران خارجی برای سفر به شهرمان روبهرو هستیم.
امکانات مشهد اولیه و ناچیز است!
این در حالی است که مسئول کارگروه گردشگری خراسان رضوی معتقد است، امکانات و خدماتی که مشهد به گردشگران خارجی خود ارائه میدهد در مقایسه با سایر کشورهای گردشگرپذیر، بسیار اولیه و ناچیز است.
سعید حسینپور ادامه میدهد: متاسفانه برای جلب نظر مسافران خارجی، فاصله زیادی تا نقطه ایدهآل داریم وحتی ابتداییترین امکانات، نظیر وجود فرودگاهها، ترمینالها و ...
این شهر هم قابل رقابت با کشورهای پیشرفته دنیا نیست.
وی میگوید:به طور مثال و با اینکه گفته میشود مشهد 50 درصد مراکز اقامتی کشور را دارد، ولی باید گفت به لحاظ استانداردهای جهانی،کیفیت هتلهای این شهر، مشابه کشورهای دیگر نیست و مثلا یک هتل پنج ستاره مشهد، کیفیت یک هتل پنج ستاره کشورهای دیگر را ندارد.
وی در عینحال به سفرهای فراوان مردم مشهد به سایر نقاط دنیا اشاره کرده و تصریح میکند:متاسفانه آمار سفر مشهدیها به کشورهای دیگر بسیار بالاست، اما استقبال مردم آن کشورها حتی کشورهای آسیای میانه از مشهد، تعریفی ندارد.
حسینپور تاکید میکند: مشکلات فراوانی در خصوص خدماتدهی به مسافران داخلی از مشهد وجود دارد، که باعث شده مسئولان این شهر درگیر آن مسائل شوند و به زوایای مختلف وضعیت گردشگران خارجی مشهد نپردازند.
تبلیغات خوبی نکردهایم در عین حال، مدیر طرح مطالعه توسعه کمی و کیفی زیارت امام رضا(ع) با بیان اینکه در زمینه جذب گردشگران خارجی برای مشهد، غفلتهای زیادی صورت گرفته است، میگوید:چه در برنامههای قبل از انقلاب و چه در برنامههای پس از انقلاب از این مقوله به سادگی عبور کردهایم، حال آنکه مسافران خارجی در تمام کشورهای دنیا، جایگاه ویژهای در ابعاد مختلف اقتصادی، فرهنگی و ...
دارند.
دکتر علمالهدایی، سهم یک میلیونی مشهد از جذب گردشگران خارجی را بسیار ناچیز دانسته و تاکید میکند:تا به حال در بحث زیارت، بیش از 600 پروژه و طرح را که در سازمانهای مختلف مستقر در مشهد تهیه شده بودند، بررسی کردیم ولی متوجه شدیم که این طرحها در نهایت خروجی لازم را نداشتهاند و قطعا این ناکارایی طرح های مذکور بر روند رشد ورود گردشگران خارجی مشهد بی تاثیر نبوده است.
وی در عینحال به نبود تبلیغات مناسب برای معرفی شهر مشهد به گردشگران خارجی اشاره کرده و ادامه میدهد: امروز در دنیا، شبکههای مختلف ماهوارهای و سایت های اینترنتی، به بهترین نحو ممکن، معرفی جاذبههای گردشگری خود رادر دستور کار قرار دادهاند و به درآمدهای سرشار اقتصادی هم میرسند، اما ما در کشور و مشهد، کمترین تبلیغات ممکن را انجام میدهیم و انتظار داریم گردشگر به این شهر سفر کند!
مدیر طرح مطالعه توسعه کمی و کیفی زیارت امام رضا(ع) معتقد است:حتی وقتی که همین اندک گردشگران خارجی هم وارد مشهد میشوند، با مشکلاتی از قبیل وضعیت نامناسب فرودگاه، ترمینال، برخورد نامناسب برخی مردم مشهد و ...
مواجه می شوند که این باعث میشود خاطرات بدی از سفر به مشهد در ذهن آنان نقش ببندد که بعدها نه تنها خودشان، بلکه سایر مردم کشورشان را از سفر به مشهد منع کنند.
علمالهدایی با بیان اینکه نباید تنها به وجود حرم امام رضا(ع) اکتفا کنیم و گردشگر خارجی نیازمند اماکن تفریحی نیز هست، تصریح میکند:در دنیا چند صد میلیون گردشگر شیعه وجود دارد که چنانچه جاذبههای لازم در مشهد باشد، بدون تردید میتوانیم شاهد حضور آنها در مشهد باشیم.
نقش استکبار جهانی در کاهش مسافران خارجی مشهد اما رئیس اتحادیه هتلداران خراسان رضوی، اقدامات استکبار جهانی را در عدم رغبت گردشگران خارجی برای سفر به مشهد دخیل دانسته و میگوید: آنها میخواهند به گردشگر خارجی بگویند که در صورت سفر به ایران و مشهد، امنیت ندارید ودچار مشکل میشوید.
محمد قانعی ادامه میدهد: با این وجود ما باید تلاش کنیم با ارائه امکانات مناسب به این افراد، تبلیغات بیگانگان را نقش برآب کنیم اما تا به حال نتوانستهایم آنطور که باید و شاید انتظارات این مسافران را برآورده کنیم.
وی با بیان اینکه آژانسهای مسافرتی مشهد و خراسان رضوی بیشتر از آنکه در جهت ورود گردشگر خارجی به پایتخت معنوی ایران عمل کنند، در تلاشند که مشهدیها را برای سفرهای خارج از کشور راهنمایی کنند، در پاسخ به این سئوال که هتلهای مشهد از استاندارد و کیفیت لازم برخوردار نیستند، ادامه میدهد:ادعا میکنیم که هتلهای پنج ستاره مشهد از بسیاری هتلهای کشور برتر هستند و هتلهای ما همتراز هتلهای کشورهایی نظیر ترکیه و دبی و ...
و حتی در برخی مواقع از آنها هم به لحاظ کیفیت، پیشی میگیرد.
ترکیه 20 سال از ما عقب بود؛ حال به گردش نمی رسیم!
یک استاد اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد نیز با بیان اینکه به نظر میرسد به دلیل مذهبی بودن مشهد، تاکنون امکانات و خدمات تفریحی مناسبی برای گردشگران خارجی این شهر فراهم نشده است، میگوید:حتی به طور مثال، مشهد همچنان در حمل و نقل درون شهری خود، دچار مشکلات زیادی است.
دکترعباسعلی لطفی ادامه میدهد: کشور ترکیه 20 سال قبل به لحاظ مسائل و مباحث گردشگری اصلا قابل مقایسه با ایران و مشهد نبود، اما اینک این کشور که نه نفت دارد و نه صنعتی خاص، از راه درآمدهای گردشگری به جایی رسیده که ما نمیتوانیم با آنها رقابت کنیم و سالیانه صدها هزار گردشگر خارجی به لحاظ امکانات و جاذبههای زیادی که در این کشور فراهم شده، مشتاقانه به آن جا سفر میکنند.
وی تصریح میکند: شهر مکه در طول سال به طور میانگین چیزی حدود 35 هزار میلیارد دلار از راه ورود گردشگران، درآمدزایی میکند که سهم ایرانیها از این میزان حدود پنج هزار میلیارد دلار است.
عربستان با ایجاد بازارهای خرید بسیار مناسب و همچنین مراکز تفریحی متعدد، سعی کرده با وجود اینکه شهری مذهبی است، اما تنها به موضوع زیارت نپردازد و از راههای مختلف صنعت گردشگری خود را گسترش دهد.
متاسفم!
در این رابطه، رئیس اداره زائران غیر ایرانی آستان قدس رضوی با بیان اینکه شهر امام رضا(ع)، محبوب همه شیعیان است، میگوید:حتی مردم سایر مذاهب دنیا علاقه فراوانی به امام هشتم(ع) دارند و برای زیارت وی به مشهد سفر میکنند اما کمبود امکانات و عدم ایجاد جاذبههای متنوع، باعث شده این استقبال در گستره کوچکی نمایان شود و تنها حدود یک میلیون نفر از این افراد به مشهد سفر کنند.
دکتر باقری اضافه میکند:واقعا متاسفم که چنین جاذبه عظیمی در مشهد وجود دارد اما از آن، چنان که باید استفاده نمیکنیم.
وی با بیان اینکه در حال حاضر، مردم بیش از 120 کشور دنیا به مشهد سفر میکنند، ادامه میدهد: بسیاری از این افراد با اداره زائران غیرایرانی آستان قدس در ارتباط هستند و با وجود اینکه حضور این قبیل افراد در مشهد، بهترین فرصت برای استفاده فرهنگی و اجتماعی و معرفی انقلاب ارزشمند اسلامی به آنهاست، اما ظرفیت بزرگ این شهر، نادیده گرفته شده است.
وی معتقد است: امکانات ضعیف مشهد، گرچه شاید زائران داخلی مشهد را راضی کند، اما این موضوع در خصوص گردشگران و زائران خارجی این شهر، متفاوت است، به همین علت، تاکنون استقبال محدودی از این شهر شده است.
وی ادامه میدهد:در سال 88 حدود 24 هزار نفر از گردشگران خارجی مشهد در کلاسهای آموزشی عقاید و سیره آستان قدس شرکت کردند و این نشان میدهد در صورتی که شرایط مناسبی برای حضور این افراد مهیا کنیم، حتی بیش از 10 میلیون گردشگر خارجی به طور سالیانه به مشهد سفر خواهند کرد.
دکتر باقری تصریح میکند:انتظار ما این است که در بحث خدماتدهی و ایجاد امکانات مناسب برای گردشگران خارجی که با کشور ما و شهر مشهد آشنایی زیادی ندارند، با جدیت بیشتری اقدام شود.
کمبود جاذبههای لازم؛ دلیل عدم استقبال است با این وجود، نایب رئیس انجمن صنفی دفاتر مسافرتی خراسان رضوی معتقد است؛ به دلیل هزینههای بالای سفر، بسیاری از گردشگران خارجی، تمایلی برای سفر به مشهد ندارند.
نجفی میگوید:گاهی اوقات هزینههای تمام شده سفر به مشهد، از مسافرت به ترکیه هم بیشتر میشود و این، خود یکی از دلایلی است که شاید به عدم افرایش گردشگران پایتخت معنوی ایران کمک کرده است.
وی نیز با بیان اینکه تبلیغات نامناسبی علیه کشور ایران در رسانههای دنیا صورت میگیرد، اضافه میکند:معتقدم سازمان میراث فرهنگی باید هرچه زودتر در راستای خنثی کردن این توطئهها اقدام کند و واقعیتهای کشور ما و به ویژه مشهد را به مسافران خارجی بیان کند.وی در پاسخ به این سئوال که کمبود امکانات و خدمات شهر مشهد به مسافران این شهر، تا چه میزان به کاهش ورود گردشگران خارجی این شهر دامن زده است، میگوید:شاید عدهای معتقد باشند که کمبود امکاناتی نظیر وجود مراکز تفریحی و خدماتی در مشهد، موضوعی طبیعی است و به علت اینکه سالیانه دهها میلیون مسافر داخلی وارد این شهر میشوند و با این مشکلات کنار میآیند، این موضوع باید برای گردشگر خارجی هم طبیعی به نظر برسد.
نجفی تاکید میکند: اما باید قبول کنیم گردشگر خارجی با داخلی فرق دارد.
دیدن مشکلات و احساس کمبودها، تاثیر نامناسبی بر گردشگر خارجی میگذارد که ما اکنون شاهد آن هستیم.به طور مثال بعد از اینکه یک زائر غیر ایرانی از حرم خارج میشود و با صحنههای نامناسب و برخوردهای ضعیف کسبه اطراف حرم مواجه میشود، تمام دیدگاه و تصورات قبلیای که نسبت به مشهد داشته، عوض میشود و شاید دیگر تمایلی برای سفر مجدد به این شهر نداشته باشد.
نایب رئیس انجمن صنفی دفاتر مسافرتی خراسان رضوی در پاسخ به این سئوال که دفاتر مسافرتی استان تمایلی به جذب گردشگر خارجی برای مشهد ندارند، میگوید: چنین موضوعی اصلا صحت ندارد و اتفاقا این دفاتر چون به دنبال کسب سود هستند، مطمئن باشید که چنانچه شرایط مشهد مهیا باشد، آنها هم برای جذب گردشگر خارجی تمامی تلاش خود را انجام میدهند.
وی میگوید: کمبود برخی امکانات و از طرفی نبود جاذبههای لازم در مشهد، از دلایل بیانگیزگی گردشگر خارجی برای سفر به این شهر است.
سعید جاوید