گریگورمندل با توجه به آزمایشاتی که قبلاً بدان اشاره شد و خوش شانسی اش (زیرا صفات مورد آزمایش وی با یکدیگر رابطه غالب و مغلوبی داشتند امروز ثابت شده همواره بین صفات رابطه غالب و مغلوبی ندارند) علم جدید وراثت را طرح ریزی کرد.
او توسط مشاهداتش ماده وراثتی را حائز دو شرط زیر دانست:
1-صفات از نسلی به نسل دیگر منتقل می شوند که هر یک زا سلولهای حاصل آمیزیش یک نسخه از اصل آن را دارند.
2-صفات باید از هر لحاظ اطلاعات مورد نظر سلول تخم (دریافت کننده) را از نظر ساختمان و ترکیب و نحوه عمل همراه داشته باشد.
با توجه به خصوصیاتی که مندل آن ها را پیشنهاد کرد دو دستاورد تاریخی که یکی شناخت ماهیت فیزیکی (DNA) و دیگری روش های موروثی شدن صفات است بدست آمده است.
مندل که دوران جوانی خود را در کلیسا گذرانده بود از علم آمار هم اطلاع داشت و همچنین با تجربیات فراوانی که قبل از او در مورد هیبریداسیون (دورگه گیری) گیاهان بعمل آورده بود توانست با تجزیه و تحلیل طرح های آماری خویش مطالعه بر پایه یک جفت صفت ساده فرضیه خویش را پیشنهاد کرد.
پیشنهاد وی این بود که ماده وراثتی در سلول است و با توجه به نظبریه هایی که در آن زمان مطرح بود این مشاهادات نمی توانست به تردیدهای دانشمندان در مورد پذیرش فرضیه مندل را رفع نماید و مندل تا پایان زندگی مورد بی توجه قرار گرفت.
نظریه هایی که در مورد علم وراثت مطرح بود:
Vapwz and fluid Theory
1-نظریه مایع و بخار: اولین نظریه که پیرامون انتقال صفات بیان شده صرفاً جنبه ذهنی داشت و هیچگونه دلیل تجربی آنرا تأئید نمی کد و برای اولین بار توسط یک فیلسوف یونانی به نام فیثاغورث بیان شد و بر طبق این نظریه بخار مرطوبی از طریق مغز، رگ ها، و سایر قسمت های بدن جنس ماده 0در جریان آمیزش) به جنین منتقل می شود و در جنین اعضایی شبیه جنس ماده بوجود می آیند این نظریه شباهت بین والد ماده و فرزندان را بیان می کرد اما در باره خصوصیات والد هر چیزی بیان نمی کرد. بعدها فیلسوف دیگری بنام امپدکلرس بیان داشت که هر دو والد (پدر و مادر ) قادرند گامت های مایعی تولید کنند که خصوصیات آن ها را به فرزندان منتقل می کرد. وی معتقد بود که والدین تمام صفات خود را به نسل بعد منتقل نمی کنند لذا گامت ها فقط از بعضی از اعضای بدن بوجود میآیند در هر صورت این نظریه بدون مدرک ثابت کرد که فرزندان دارای بعضی از صفات والدین هستند دویست سال بعد ارسطو بیان داشت که گامت نر خون تصفیه شده ای است که قادر است حیات جدیدی را بوجود آورد طبق نظر وی جنس ماده، ماده ساختمانی و جنس نر صورت یا ماده حیاتی موجود جدید را بوجود می آورد و همین دلیل است که فرزندان دارای خصوصیات والدین هستند.
2-نظریه پیشین تشکیلی: preformation theory
این نظریه توسط جان سوامردام ارائه گردید بر طبق نظر وی یک موجود ظریف و مانع در سلول های جنسی موجود وجود دارد در جریان رشد، بزرگ شدن این موجود کوچک سبب بوجود آمدن یک موجود کامل می شود.
3-نظریه ذرات ریز: Particulate theory
ماپرتویس فرضیه پیش تشکیلی را به این صورت رد کرد که اگرچه هر دو الل صفاتی را به فرزندان منتقل می کنند در آن صورت چگونه می شود که یک والد دارای شکل ظریفی از جنین باشد. بر طبق نظر وی هر دو والد گامت های را بوجود می آورند که در جریان آمیزش با هم تریکب شده و جنین را بوجود می آورند این گامت ها از ذرات ریز و کوچکی تشکیل شده که از اعضای مختلف بدن بوجود آمده اند دو تا از این ذرات که هر یک از یکی از والدین سرچشمه گرفته اند با هم ترکیب شده و یکی از قسمتهای بدن را بوجود می آورند.
4-نظریه پوششی Encadement theory