روش‌های کنترل آفات گیاهان زینتی
مقدمه
در جلسات گذشته در مورد کنترل بیولوژیک و شیمیایی آفات گلخانه‌ای صحبت کردیم. در این جلسه به بحث دیگر تحت عنوان سایر روش‌های مبارزه با آفات می‌پردازیم.
* روش‌های کنترل آفات گیاهان زینتی
- تولید گیاهان مقاوم به آفات؛
- استفاده از تکنیک‌های زراعی؛
- تکنیک رهاسازی نرهای عقیم؛
- استفاده از تله‌های فرمونی.
علاوه بر این 4 روش در مبارزه با آفات روش‌های دیگری وجود دارد که خیلی به صورت گسترده مورد استفاده قرار نگرفته‌اند.
سایر روش‌های کنترل آفات
- استفاده از ترکیبات شیمیایی دور کننده (Repelents)؛
- استفاده از مواد ضد تغذیه (Antifeedants)؛
- استفاده از عقیم‌کننده‌های شیمیایی (Chemostrilants)؛
- استفاده از تله‌های نوری؛
- استفاده از تله‌های چسبناک.
در اینجا در مورد تعدادی از مهم‌ترین روش‌ها بصورت فشرده مطالبی ارائه می‌شود.
* تولید گیاهان مقاوم
یکی از روش‌های جالب توجه در مبارزه با آفات تولید گیاهان مقاوم است. اصول اساسی این روش دگرگونی مصنوعی گونه‌های گیاهی به روش ژنتیکی است به نحوی که گیاه تولید شده میزبان مناسبی برای آفت نباشد. این تغییرات می‌تواند به دو روش فیزیکی و شیمیایی باشد.
تغییرات فیزیکی عمدتاً تغییراتی در ظاهر و بافت گیاه است. بعنوان مثال گیاهانی که با بافت سخت تولید می‌شوند در مبارزه با آفات مناسب‌ترند. هم‌چنین گیاهانی که سطح برگ آنها از کرک بیشتری برخوردار است.
قابل توجه است که هر یک از این روش‌ها ممکن است فقط در مبارزه با یک آفت مفید باشد و در مبارزه با گونه دیگر نقش منفی ایفا کند. لذا در مبارزه با آفات کلاً به مجموع آفاتی که بر روی یک گونه گیاهی فعالیت می‌کنند، توجه داشته باشید.
تغییرات شیمیایی در برگیرنده تغییر در مواد شیمیایی موجود در گیاهان است، که بصورت‌های مختلفی در کنترل آفات نقش دارد.
1)آنتی‌زنوز(Antixenosis) : مکانیزم شیمیایی و فیزیکی که باعث دفع حشرات و ممانعت از استقرار آنها روی گیاه می‌شود.
2)آنتی‌بیوز(Antibiosis) : مکانیزمی که باعث اثرات معکوسی روی ویژگیهای بیولوژیک آفت می‌شود.
3) تحمل (Tolerance) : مکانیزمی که باعث افزایش تحمل گیاه در مقابل حمله آفت می‌شود.
در تولید گیاهان مقاوم، وجود ارتباط تنگاتنگ بین متخصصین ژنتیک گیاهی و متخصصین حشره‌شناسی مهم است. این دو گروه از متخصصین الزاماً باید در تولید گیاهان مقاوم با هم همکاری داشته باشند.
تولید هر واریته یا هر گیاه مقاوم به آفت، حداقل حدود 10 تا 15 سال طول می‌کشد. مزیت عمده استفاده از گیاهان مقاوم اینست که این روش با سایر روش‌های مبارزه با آفات سازگار است. بعنوان مثال حشراتی که در روی گیاهان مقاوم به آفات تغذیه می‌کنند عموماً در مقابل شرایط محیطی حساس‌تر و ضعیف‌ترند و سریع‌تر از بین می‌روند. هم‌چنین گیاهان مقاوم به آفات می‌توانند کارآیی دشمنان طبیعی را افزایش دهند.
بعنوان مثال گیاه تولید شده با میزان کرک کمتر در سطح برگ، باعث افزایش کارآیی بعدی از پارازیتوئیدها می‌شود. تاکنون گیاهان مقاوم برای بیشتر از صد گونه گیاهی تولید شده‌اند.
آیا تولید گیاهان مقاوم می‌تواند بعنوان یک نوع کنترل بیولوژیک باشد؟
تولید گیاه مقاوم اگر صرفاً بر روی جمعیت آفت تاثیر بگذارد کنترل بیولوژیک نیست، در حالیکه اگر باعث افزایش کارآیی دشمنان طبیعی باشد نوعی کنترل بیولوژیک محسوب می‌شود.
* استفاده از تکنیک‌های زراعی
از دیگر روش‌های مبارزه با آفات می‌توان به روش‌های زارعی اشاره کرد. کنترل زراعی آفات در برگیرنده تغییرات اَگروتکنیکی به منظور کاهش تولید مثل و بقای آفت است. روش‌های زراعی از قدیمی‌ترین روش‌هایی هستند که توسط بشر در کنترل آفات مورد استفاده قرار گرفتند.
کنترل زراعی آفات
- تغییر در زمان کاشت و برداشت؛
- شخم زدن؛
- تغییر فواصل کشت؛
- آبیاری؛
- تناوب زراعی؛
- کاشت گیاهان تله.