ابومحمد مشرف‌الدین (شرف‌الدین) مصلح بن عبدالله بن مشرف، متخلص به سعدی شاعر و نویسنده بزرگ ایران که به « افصح المتکلمین» معروف شده است بی‌گمان بزرگترین شاعریست که بعد از فردوسی آسمان ادب فارسی را به نور خیره‌کننده خود روشن ساخت و آن روشنی با چنان نیرویی همراه بود که هنوز پس از گذشت هفت قرن از تأثیر آن کاسته نشده است و این اثر تا پارسی بر جای است همچنان برقرار خواهد ماند.
در باب نام و نام پدر سعدی اختلاف بسیار است. مؤلفان و نویسندگان قدیم در ثبت‌نام و کنیه و لقب سعدی دقت لازم را به کار نبرده‌اند و نتیجه پژوهش‌های دهه‌های اخیر در نهایت این شده است که به روایت ابن فوطی (متوفی 723 هجری) که معاصر سعدی بوده و با سعدی نامه‌نگاری داشته است، رضایت دهند و نام او را « مصلح‌الدین»، کنیه‌اش را « ابومحمد» لقبش را «مشرف‌الدین» یا « شرف‌الدین» و تخلصش را « سعدی» بدانند.
همین تردید و ابهام درباره تاریخ تولد، وفات و دوران زندگی او نیز دیده می‌شود چنان‌که تاریخ تولدش را از 585 تا 606 هجری و سال وفاتش را 691 و 695 احتمال داده‌اند.
به هر حال، سعدی در شیراز ولادت یافت و در کودکی از پدر یتیم ماند. خانواده و قبیله او غالباً عالمان دین بودند و سعدی هم بعد از تحصیل مقدمات از شیراز بیرون آمد و به بغداد رفت و حدود سال 623 هجری در مدرسه نظامیه سکونت گزید و به تکمیل معلومات پرداخت.
در بغداد به صحبت ابوالفرج بن الجوزی نائل آمد و همچنین محضر شهاب‌الدین عمر سهروردی صاحب کتاب « عوارف المعارف» را دریافت. پس از آن از بغداد سفر کرد و به شام و حجاز رفت و زیارت حج به جا آورد و در شام یک چند به وعظ و همچنین به سیاحت و عبادت پرداخت و به سال 655 هجری و در عهد سلطنت اتابک ابوبکر بن سعد به شیراز باز آمد.
در مراجعت به شیراز سعدی در شمار نزدیکترین اتابک ابوبکربن سعد و پسرش سعد بن ابوبکر درآمد و بوستان و گلستان را به نام اتابک ابوبکربن سعد تألیف نمود. وی در عین انتساب به دربار سلغری و مدح پادشاهان آن سلسله، شاعری درباری نبود، بلکه زندگی را به آزادگی و ارشاد و خدمت به خلق در خانقاه ابوعبدالله بن خفیف ( 372-269) می‌گذرانیده و با حرمت بسیار زندگانی را به سر می‌برده است.