آمیختگی کامل زبان عربی با زبان فارسی و پیوند این دو زبان به
گونه ای است که بر کسی پوشیده نیست تا جایی که کمتر نوشته یا شعری را در زبان فارسی می توان یافت که از واژه ها و کلمات عربی تهی باشد و برای فهمیدن و درک بهتر شاهکارهای ادبی زبان فارسی و آثار فقیهان ، سخنوران و شاعران بزرگ ایران ،آشنایی مختصری با این زبان ضروری و مفید به نظر می رسد .
از سوی دیگر درس عربی از جمله معدود درسهایی است که دانش آموزان هم در دوره راهنمایی و هم در دوره دبیرستان در تمام رشته های تحصیلی با آن سرو کار دارند .
با توجه به این مطالب خوشحالم که توفیق الهی نصیب شد و توانستم مطالب و نکات تازه ای که مناسب با نکات و قوائد کتب دوره راهنمایی است به رشته تحریر در آورم، لازم به ذکر است بعضی از مطالب در کتابهای راهنمایی عنوان نشده است ولی برای اطلاعات بیشتر دانش آموزان محترم آورده شده و نیز سعی شده که مطالب با توجه به ترتیب درسهای کتابهای اول دوم و سوم راهنمایی باشد ولی بر حسب ضرورت بعضی از مطالب جا به جا آورده شده است .
این مجموعه هم برای دانش آموزان دوره راهنمایی لازم است و هم پیش نیاز دانش آموزان دوره دبیرستان می باشد .
این مجموعه شامل دو بخش است . الف ) بخش صرف (ویژگیهای کلمه) . ب) بخش نحو (نقش و کاربرد کلمه در جمله) .
منابع مورد استفاده : 1 عربی به زبان ساده تألیف آقای سید کاظم موسوی و رضا روزبه . 2 کتب درسی دوره راهنمایی و دبیرستان .
بخش اول : مقدمات صرف (تجزیه)
حروف شمسی و قمری :
الفبای عربی 28 حرف است که نیمی از حروف شمسی و نیمی دیگر قمری هستند :
حروف شمسی : حروفی هستند که هرگاه بعد از «ال» قرار گیرند «ل» خوانده نمی شود و حرف بعد از «ل» مشّدد «ّ» تلفظ می شود . مانند ال + شمس = الشّمس «اشّمس خوانده می شود» . حروف شمسی عبارتند از « ت ث د ذ ر ز س ش ص ض ط ظ ل ن»
حروف قمری : حروفی هستند که هرگاه «ال» بر سر آنها وارد شود ، کلمه را همانطور که می نویسیم تلفظ می کنیم مانند الْقمر «ماه» . برای آسانی به خاطر سپردن حروف قمری تمام آنها را در یک جمله به کار برده ایم «باغ وقف حکیم خجعله»
تذکر : اگر «الف» را نیز یک حروف به حساب آوریم ، حروف الفبای عربی «29»حرف خواهد بود .
فرق همزه و الف :
1 «الف» همیشه ساکن است ولی همزه علاوه بر سکون ، حرکات دیگر {َ ، ِ ، ُ} را نیز می پذیرد . مانند : (أِکرام أَنزالَ أُوتی) .
2 «الف» چون ساکن است هیچگاه در ابتدای کلمه واقع نمیشود ولی همزه هم در اول هم در وسط و هم در آخر کلمه واقع می شود . مانند (أَکل سَأَلَ قَرَأَ)
حرکت :
حرکت در زبان عربی بوسیله تلفظ حروف می باشد و سه حرکت فتحه (َ) ، ضمه(ُ) و کسره (ِ) در عربی وجود دارد .
الف حرفی که فتحه دارد مفتوح نامیده می شود . مانند : «م» در «مَسجد» .
ب حرفی که ضمه دارد مضموم نامیده می شود . مانند : «م» در «مُعلّم»
ج حرفی که کسره دارد مکسور نامیده می شود . مانند : «ت» در «تِلمیذ»
سکون :
حرفی که حرکت نداشته باشد ساکن نامیده می شود و علامت آن (ْ) سکون می باشد مانند : حرف «س» در «مسْجد» .
تنوین :
تنوین علامتی است که در آخر بعضی از کلمات عربی بکار می رود و بیان می کند که هنگام تلفظ کلمه باید نون ساکن «نْ» به آخرآن افزود . تنوین بر سه قسم است :
الف تنوین رفع «ٌ» مانند : قلمٌ
ب تنوین نصب «ً» مانند :قلماً
ج تنوین جر «ٍ» مانند : قلمٍ
تذکّر : تنوین نصب روی «الف» نوشته می شود مانند : (کتاباً ، دفتراً) مگر هنگامی که کلمه بوسیله «ه» یا «اء» ختم شده باشد که در این صورت دیگر روی «الف» نوشته نمی شود .
مانند : (ناقده مزرعهٍ ابتداءً)