همانطور که بر پویایی و پیچیدگی محیط افزوده میشود،سازمانها هم به منظور شناسایی فرصتهای جدید برای عملکرد بهتر،بایستی کارآفرینانهتر عمل نمایند.کارآفرینی سازمانی، دربردارندهی یادگیری است و به وسیلهی همکاری،خلاقیت و تعهد افراد پرورش مییابد.بنابراین، باید تحقیقاتی پیمایشی برای تبیین نقش مدیریت منابع انسانی در توانمند ساختن سازمان برای مبادرت به فعالیتهای کارآفرینانه صورت گیرد.مقالهی حاضر که نتایج یک تحقیق توصیفی- پیمایشی را ارایه میکند،سعی دارد نقش نظام مدیریت منابع انسانی را در پرورش اقدامات کارآفرینانهی سازمانی نشان دهد.بدین منظور،وضعیت و تأثیر زیرسیستمهای اصلی مدیریت منابع انسانی،از جمله ارزیابی عملکرد،پاداش و حقوق و دستمزد بر کارآفرینی سازمانی بررسی شدهاند. این تحقیق در ادارات مرکزی سازمانهای دولتی خدماتی ایران هک از محل انجام فعالیت اصلی خود کسب درآمد دارند،انجام شده است.نتایج تحقیق حاضر،تأثیرگذاری معنیدار سیستمهای ارزیابی عملکرد و حقوق و دستمزد را بر کارآفرینی سازمانی در سازمانهای مورد مطالعه تأیید نمود؛اما معنیداری تأثیر سیستم پاداش در سطح اطمینان 95 درصد تأیید نگردید.بر اساس یافتههای تحقیق حاضر و همچنین بررسی ادبیات موضوع،پیشنهاداتی برای ارتقای وضعیت کارآفرینانه نظام مدیریت منابع انسانی ارایه گردیده است.
کارآفرینی سازمانی بر توانایی یک سازمان در یادگیری از طریق کشف دانش جدید و بهرهگیری از دانش موجود مبتنی است(زهرا و دیگران،1999؛هاریتون،2005).این فرایندهای یادگیری به سرمایهی فکری و بهویژه سرمایهی انسانی و اجتماعی متکی هستند(کانتر،1985؛ استیونسون و جاریلو،1990).طی سه دههی گذشته،تحقیقاتی تجربی در زمینهی رابطه بین فعالیتهای مدیریت منابع انسانی و کارآفرینی سازمانی انجام شده است.با این حال،ماهیت چندبعدی پدیدهی کارآفرینی سازمانی،چالشی اساسی در این زمینه ایجاد کرده است.در واقع، کارآفرینی سازمانی،شامل:نوآوری،ایجاد کسب و کارهای جدید در سازمان و انجام پروژههای مخاطرهآمیز،و فعالیتهای مربوط به بازسازی استراتژیک سازمان را در بر میگیرد(گات و گینسبرگ،1990).نکتهی مهم در این رابطه،این است که سازمانها به طور فزایندهای در صدد بهکارگیری استراتژیهای مبتنی بر کارآفرینی و نوآوری هستند و در نتیجه نیازمند شناخت عوامل و محرکهای اصلی و مهم منابع انسانی در این استراتژیها میباشند.کارآفرینی سازمانی،جنبهی مهمی از عملکرد سازمان را تشکیل میدهد و انتظار میرود سیستمهای مدیریت منابع انسانی بر آن تاثیرگذار باشند.تحقیقات پیشین،تأثیرات فعالیتهای مدیریت منابع انسانی را هم بر کل پدیدهی کارآفرینی سازمانی و هم بر ابعاد مختلف آن مانند نوآوری،ریسکپذیری و پیشگامی بررسی کردهاند.در نوشتار حاضر،تأثیرات سیستمهای مختلف مدیریت منابع انسانی از جمله سیستم پاداش،سیستم پرداخت و حقوق و دستمزد و سیستم ارزیابی عملکرد بر شکلگیری کارآفرینی سازمانی بررسی شده است.
کارآفرینی سازمانی،یک رویکرد استراتژیک است که بازتولید محصولات،فرایندها، خدمات،استراتژیها یا حتی کل سازمان را در بر میگیرد(کوین و مایلز،1999).بدینترتیب، کارآفرینی سازمانی از طریق ایجاد و بهرهگیری مداوم از منابع جدید دانش از مزیتهای رقابتی سازمان حمایت میکند.بنابراین،کارآفرینی سازمانی،میتواند تأثیر چشمگیری بر عملکرد سازمانی داشته باشد.با این حال،به دلیل چندبعدی بودن پدیدهی کارآفرینی سازمانی،در ابتدا لازم است مفهوم مورد نظر در نوشتار حاضر از کارآفرینی سازمانی مشخص گردد.
کارآفرینی سازمانی
تا اوایل دههی 1970،تحقیقات در زمینهی کارآفرینی بر اقدامات یا ویژگیهای افراد متمرکز بود.محققان،متعاقبا تشخیص دادند که خود سازمانها نیز مبادرت به فعالیتهای کارآفرینانه میکنند(میلروفریسن،1981؛جنینگز،1994؛برگلمن،1983؛پینکات،1985؛زهرا، 1986؛کورن وال و پرلمان،1990).این امر،باعث ایجاد ایدهی کارآفرینی سازمانی شد. کارآفرینی سازمانی بر فعالیتهایی که سازمانها انجام میدهند1به جای چگونگی انجام آنها2 متمرکز است.کارآفرینی سازمانی مفهومی است که بر سازمان-و نه افراد-و بر فرهنگها و فرایندهای سازمانی متمرکز است(کورن وال و پرلمان،1990؛کوهن،1993؛جنینگز،1994). کارآفرینی سازمانی،با کارآفرینی درونسازمانی متفاوت است.بحث کارآفرینی درونسازمانی، توسط پینکات(1985)وارد مباحث مهم و نوین کارآفرینی گردید.وی مشخص نمود که کارآفرینان درونسازمانی،افرادی هستند که توسط سازمانها استخدام شده و سعی در ایجاد و ارایهی محصولی جدید دارند.تقریبا در همان زمان،برگلمن(1983)توجه محققان را به مفهوم کارآفرینی سازمانی به طور عام جلب نمود.نایت(1986)،کارآفرین درونسازمانی را به عنوان عضوی از سازمان میداند که یک پروژهی نوآورانه را در محیط سازمان معرفی و مدیریت میکند به گونهای که قبلا یک کارآفرین مستقل بوده است.در این مفهوم،کارآفرینی درونسازمانی، فردکارآفرینی است که در داخل یک محیط سازمانی فعالیت میکند.