مجموعه حاضر تحقیقی است تحت عنوان تاریخچه بهنمیر. بر اساس اطلاعات بدست آمده از نفوس مطمئنه و متقدمین آن خطه پیشرفت و روند تاریخی امر مبارک از زمان حضرت اعلی و با رشادتهای آقا رسول و عده ای از بستگان و اصحاب در قلعه شیخ طبرسی و بازگشتن بقیه السیف به بهنمیر و مراجعت مبلغین و نفوس مشهور در آن دیار سبب نفوذ وگستردگی و استقرار امر مبارک در آنجا گردید.
در این رساله جهت نمودار ساختن هرچه بهتر اهمیت تأثیر نقش مبلغین و مهاجرینی که بر طبق فرامین تبلیغی به جهت تداوم بیشتر امر مبارک مساعدت نمودند.و شواهد نمونه های بسیاری از فعالیت ها و خدمات کثیره آن نفوس مخلصه و تحمل مصائب و مشکلات اهل بهاء در بهنمیر در برابر ضوضای معاندین آورده شده است.
این تحقیق به صورت میدانی واندکی به روش کتابخانه ای از کتابهای امری و غیر امری استخراج گردیده است،تاکنون تحقیقاتی در زمینه تاریخچه بهنمیر از ابتدای امر تاکنون به صورت این مجموعه انجام نشده است.
در این تحقیق سعی شده کلیًه مطالب و شواهد از نظرات چندین متقدًم که سالهای متمادی و طولانی در آنجا زندگی می نمایند تدوین گردد.به امید اینکه محققان و نویسندگان در آتیه با تحقیقات وسیعتر و کاملتری در این زمینه تأثیر خدمات و فعالیتهای بیشمار یاران آن سامان را که به جان و دل کوشیدند تا شاهد پیشرفت امر مبارک در آن خطه باشند را بیش از پیش ظاهر و عیًان سازند.
واژه های کلیدی در این تحقیق:وقایع بهنمیر،قلعه شیخ طبرسی،مبلغین.
داستان ایمان اولین مؤمنین در روستای بهنمیر به عهد اعلی باز می گردد.در سنه 1261 هجری قمری ،هنگامی که حضرت اعلی در مکه اظهار قائمیت نمودند ، دو نفر از اهل بهنمیر به نام حاجی طالبا و حاجی ذکی ندای الهی را شنیدند و آنرا در بهنمیر بازگو نمودند. آقا رسول بهنمیری که یکی از افراد صاحب منصب در آن خطه بود،یکی از دوستانش را به نام آقا محمد حسین کلاهدوز به مشهد فرستاد و ایشان به امر مبارک مؤمن گردیدو سپس در طی نامه ای واقعیت امر را برای آقا رسول بازگو کرد.آقا رسول پس از ملاقات جناب باب الباب در بارفروش(بابل) به بهنمیر بازگشت و در وقایع شیخ طبرسی به همراه دوستان خویش شجاعت های بسیاری از خود نشان دادند ولی عاقبت بر اثر کید و فریب یکی از افراد به نام ابوطالب و وعده های دروغین شاهزاده از قلعه به همراه پنجاه نفر مازندرانی خارج گردید،که متأسفانه به دستور شاهزاده سر از آقا رسول جدا نموده و به آمل فرستادند.عده ای دیگر از اصحاب نیز هدف تیر بلاء دشمنان خویش واقع شدند.
پس از اختتام کار قلعه به امر سعید العلماء سواران کُرد و ترک به بهنمیر ریختند و منازل احباء را به باد غارت دادند و بسیاری از منازل اصحاب قلعه را طعمه حریق نمودند . پس از این وقایع که اهالی آن دیار تحت تأثیر عوامل خاص محیطی از جمله اذیَت و آزار ساکنین آن محل واقع شده بودند نور امید و حرارت و ضیاء شمس حقیقی پرتو خویش را بار دیگر به آن محل تاباند و باحضور مبلغینی از جمله: میر ابوطالب ، سید محمد رضا، شور و شعف خاصی به آن سرزمین عطا نمود که بار دیگر یاران آن سامان وفاداری خودرا نسبت به امر الهی ثابت نمودند و با چه سختیهایی گرد هم می آمدند و ندای الهی را استماع می نمودند.مبلغین و نفوس مهمًه دیگری نیز از جمله میس کهلر و یاران دیگر به بهنمیر سفر می نمودند که با هدایات و راهنمائی هایشان ، سبب پیشرفت امر الهی می شدند.
در زمان حیات حضرت ولی امرالله و اجرای فرامین تبلیغی حضرت عبدالبهاء مهاجرانی برای تبلیغ امرالله به نقاط مختلف کشور نقل مکان نمودندکه تعدادی از آن افراد هم اکنون نیز در بعضی از نقاط مهاجر نشین ساکن می باشند.
به این ترتیب در تعریف موضوع تحقیق نظر به نقش و اهمیًت پیشبرد امر مبارک از دوران عهد اعلی و نیز خدمات شایان توجه افراد نسبت به پیشرفت امر مبارک نگارنده در صدد برآمد تا تاریخی در تنفیذ و توسعه امرالله در این منطقه را بنگارد.
هدف کلًی این تحقیق تهیًه مجموعه ای از نقش و جایگاه امر مبارک و روند کلی پیشرفت امر الهی و تکامل تدریجی امرالله است. نگارنده برای تحقیق این رساله با مسائل و مشکلاتی روبرو بوده است.کهولت سنً بعضی از متقدمین و بخاطر نداشتن همه مطالب از زمانهای گذشته و موجود نبودن هیچگونه تحقیقی از قبل ، کار را دشوارتر می نمود. در هر حال مطالب این مجموعه در واقع بیان اولیَن تحقیقاتی است که در این زمینه ولو ناقص صورت گرفته است.حاصل این تحقیق ایجاد فرصتی است برای کسانی که علاقه به پیشرفت روحانی امر مبارک در بهنمیر را دارند،تا با بررسی دقیق تر و تحری حقیقت مطالبی که لازم به بررسی بیشتر دارد را بیابند.
در رساله حاضر به علًت میدانی بودن و جمع آوری مطالب از نفوس مهمه و گردآوری مطالب موجود تاریخ امر مبارک را در زمانی که بهنمیر یک روستای بسیار کوچک و با امکانات ناچیز ولی از نظر روحانیات بسیار غنی بود خیلی زود پله های ترقی را می پیمود بیان گردیده است.بنابراین فرض تحقیق برای آن درنظر گرفته نشده است. با ملاحظه بعضی از کتب جغرافیایی و منابع موجود و نیز بیان نمودن مطالبی که در ذهن و دل افراد متقدمی که حال در قید حیات هستند در این رساله اطلاعاتی جمع آوری شد که هرگز در قبل با وجود تعدادبی شماری از متقدمینی که می توانستند گره ای از مسائل متعدد را باز نمایند،هیچ گونه تحقیقی به عمل نیامده است.
بنابراین اهمیَت این تحقیق بدین جهت است که مطالب جمع آوری شده از سخنان نفوس نفیسه ای است که حال در قید حیاتند ولی ممکن است نتوانند سالهای آتیه به دلیل کهولت سن و یا وداع از دیار فانی چنین اثری را از یاران باوفای جمال اقدسش گرد آورند. بنابراین چنین مجموعه ای با این سبک و سیاق که به طور مجزا بررسی و تدوین شده است تا حال ارائه نگردیده بود.اگر چه مجموعه حاضر تلاشی است بی وقفه،که در آن سعی شده از تمام منابع و نفوس مقدسه ای استفاده گردد که می توانند در این امر مهم به جهت تنظیم و تدوین به بیان مطالب مهم و اساسی بپردازند. لیکن امید است که این مطالب پایه ای برای تحقیقات کامل تر وغنی تر فراهم آورده شده باشد.
روش تحقیق در این رساله میدانی واندکی کتابخانه ای از نوع تاریخی می باشد.در تهیه این رساله علاوه بر مجموعه کتابهای جغرافیایی وکتب تاریخ طویل و ظهورالحق جلد 3و4 امری ،تاریخ قلعه شیخ طبرسی 1 و 2، مطالب اخبار امری و آهنگ بدیع های قدیم مورد استفاده واقع گردیده که به صورت جزئی در مطالب این رساله آورده شده است.بیشترین مطالب تهیًه شده از صحبت های نفوس مطمئنه و نازنینی است که در آن دیار از بدو تولد زندگی نموده وباآداب و رسوم و موقعیًت های اجتماعی،اقتصادی و ... و نیز مسائل امری که نقش بسیار اساسی دارند و از مطالب مهًم این رساله است آشنا بوده اند.
با این وجود بسیاری از موارد مشابه که در بیان بعضی مطالب با هم مقایسه می شد، در صورت امکان همان مطب از چندین نفس سئوال می گردید وپس از اطمینان از صحًت و سقم آن ، صحیح ترین مطلب که نظر دویاسه نفر را به همراه داشت،انتخاب و نگاشته شده است.مثلاً درباره سال تأسیس اولین مدرسه بهائی نظرات مشابهی عنوان گردید که با توجه به قدمت سنی بعضی از نفوس به نظر می آمد که 1295 ه.ش سال تأسیس مدرسه بهائی می باشد.
امًا از جهت ارزیابی منابع تحقیق لازم به ذکر است که در این تحقیق به دلیل میدانی بودن از منابع امری اندکی استفاده گردیده است که فقط به مهمترین آنها از ازدیاد شمول مطالب مربوط به زمینه تحقیق اشاره می گردد:
1- کتاب تاریخ شهدای امر(وقایع قلعه شیخ طبرسی جلد1)،اثر محمدعلی ملک خسروی نوری که بنا به تشویق استاد مکرًم و فاضل ارجمند جناب اشراق خاوری تهیًه وتنظیم تاریخ شهدای امر مبارک مبادرت ورزید.ایشان این اثر گهربار را در سالهای 1264 الی 1265 ه.ق که وقایع قلعه شیخ طبرسی خاتمه یافته بود را تدوین نمود.جناب ملک خسروی در این اثر از حالات برگزیدگان سبیل عشق سخن گفت،که این منادیان امر الهی از زن و فرزند و مال و ثروت و هستی خویش گذشته،و سبب ارتفاع امر مبارک گردیدند. سر حلقه این جانبازان سبیل الهی جناب قدوس و جناب باب الباب بودند که درس فداکاری و عشق و وفاداری و جانبازی را به عشاقان امربهاء آموختند. در این رساله نمونه هایی از این رشادت ها و جانبازی های اصحاب بهنمیری عنوان گردیده است که از مطالب همین کتاب استفاده شده است.
این کتب نیز از درجه اعتبار بسیار بالائی برخوردار است،زیرا که مؤلف در این کتاب تماماً از منابع بسیار ارزشمند و معتبری یعنی از آثار کسانی که خود در واقعه قلعه بوده و بوسایلی نجات یافته و یا تواریخی که نقل قول از بقایای سیف قلعه نمودنده اند، استفاده و سپس از سایر تواریخ ( اعم از قلم دوست یا دشمن)را مأخذ و مدرک قرار می دهند.
2- کتاب تاریخ شهدای امر(وقایع قلعه شیخ طبرسی جلد2)که مؤلف آن نیز جناب محمد علی ملک خسروی می باشد. در این اثر شرح وقایع قلعه شیخ طبرسی به طور مختصر تا آنجائی که مقدور بوده تهیه و تدوین گردیده اس. بنابراین با توجه به معتبر بودن این منابع،شرح احوال اصحاب بهنمیر دقیقاّ عین مطالب همین کتاب آورده شده است .
امًا در خصوص محدودیت تحقیق، عدم دسترسی به منابع بررسی شده از قدیم که در واقع جزء تحقیق چند برگه ای اطلاعات دیگری به عنوان منبع مورد استفاده موجود نمی باشد.و با توجه به خدمات بی دریغ احبای بهنمیر و نیز انجام دستورات و نقشه الهی به جهت مهاجرت به مکانهای دوردست.هیچ نفسی اقدام به تدوین و گردآوری اطلاعات در بهنمیر ننموده است در حالی که به جهت میدانی بودن مطالب و از دست دادن نفوس متقدم باید از قبل بررسی هایی در این زمینه ها صورت می گرفت که متأسفانه چنین تحقیقی صورت نگرفته است و مطلبی چه در قبل چه در حال موجود نیست.بنابراین در تهیه مطالب موجود در این رساله،فقط از مطالب میدانی از عهد اعلی استفاده شده است. در حالی که این قسمتها مواردبیشتر و کاملتری از خدمات بی دریغ آن عزیزان وفادار را می طلبد که متأسفانه هیچ نوشته و یا اثری از قبل وجود ندارد.
مهمترین واژه های تحقیق در این رساله،یکی قلعه شیخ طبرسی است که یکی از وقایع بسیار مهم در بهنمیر و آن خطًه می باشد.اصحاب بهنمیر در قلعه شیخ طبرسی همان نفوس نفیسه ای بودند که با اقدامات وجانبازی های خویش توانستند،علمداران آتیه امر الهی باشند و تأثیرات عظیمه ای را بوجودآورند ودیگری مبلغین هستند ،همان نفوس مومن و مخلصی که پس از خاتمه واقعه قلعه شیخ طبرسی آنی راحت نجستند و به هر کوی و برزن سفر کردند،تا ندای الهی را به گوش هر بیگانه و آشنا برسانند و با تلاوت آثار مبارکه برای نفوس مقدسه در بهنمیر روح جدیددر کالبدشان ایجاد می نمودند وسبب تسخیر قلوب می گردیدند
امًا درآخر کلام و بیان سابقه تحقیق ، همانطور که در قبل هم ذکر گردید جز چند برگه از نوشته های جناب مهرابخانی در خصوص واقعه قلعه شیخ طبرسی و تا حدودی بعد از آن و بسیار کوتاه درباره مدارس و حظیره القدس بهنمیر به طور اختصار،مطلب خاص دیگری در دسترس نبوده است.البته لازم به ذکر است که در پاورقی کتاب تاریخ شهدای امر جلد 1 و 2 تألیف جناب ملک خسروی،عنوانی به نام تاریخ بهنمیر آمده است. ولی سعی وکوشش به جهت پیدا کردن این منبع نتیجه ای نبخشید وافراد از چنین منبعی بی اطلاع بودند.