دانلود مقاله تجزیه تحلیل اسفراین

3-1.استخراج اصول و قواعد طرح تفصیلی مرتبط با سازماندهی ورودی های شهر
در بررسی طرح تفصیلی مصوب شهر اسفراین موارد مرتبط با طرح ساماندهی ورودی های شهر در دو بخش ارائه می گردد.
بخش اول مبانی و مطالعات طراحی شهری و بخش دوم پروژه های پیشنهادی طرح تفصیلی می باشد.
3-1-1.مبانی و مطالعات طراحی شهری
شبکه ارتباطی شهر نقش شریان های حیاتی آن را ایفا نموده و در طرح های توسعه شهری یکی از خطوط اصلی و تعیین کننده به شمار می رود.

شبکه ارتباطی شهر، از شبکه سواره سریع شریان های ظریف تشکیل شده است که به ترتیب جنبه غیر محلی و محلی دارند.
در طرح جامع شهرها فقط سطوح معابر اصلی و معابری که جنبه غیرمحلی داشته باشند مشخص می شوند که بیشتر عملکرد ارتباطی را بر عهده دارند.

ولی در طرح های تفصیلی کلیه سطوح ترافیکی به ویژه آنهایی که مقصد را تعیین می کنند و سطوح دیگر را با سطوح ترافیکی ارتباط می دهند مشخص می شود.

انتخاب ابعاد لازم برای معابر معمولا با مطالعات و نتیجه گیری پلان های مهندسی ترافیک انجام می گیرد.

در چهارچوب طرح تفصیلی این داده ها باید با بافت معماری مورد نظر مطابقت نماید زیرا کلیه فعالیت های ساکنان یک شهر اعم از فعالیت های فرهنگی، اداری، بازرگانی، اوقات فراغت و غیره وابستگی کامل به شبکه اطراف آن دارد.

بدین ترتیب باید هماهنگی ویژه ای بین طراحی معبر طراحی کاربری های شهر و نظام محله بندی شهر وجود داشته باشد تا طرحی مناسب برای یک شهر ارائه شود.
3-1-1-1.شناخت اجزا و عناصر اصلی شهر :
بی شک برای تعیین و تعریف اجزاء و عناصری که ساختار اصلی شهر را شکل می دهند لازم است معیارهایی مشخص شود، منظور معیارهای تعریف کننده اجزاء و عناصر اصلی شهر است.
در این خصوص سعی شده ضمن تجزیه و تحلیل در مطالعه موردی (شهر اسفراین) تعدادی از معیارها برگزیده شود.
پایداری : اعتبار مکان های مختلف شهر تابعی از پیشینه آن مکان ها و به عبارت دیگر مقوله تاریخی است و به همین دلیل تابعی از اعتبار کالبدی و اعتبار فعالیت ها و جمعیتی است که در طول زمان در آن سکنی گزیده اند.
از نظر کوین لینچ پایداری و دوام عبارتست از میزان مقاومت عناصر کالبدی یک شهر در مقابل فرسودگی و زوال و دارا بودن توانایی فعالیت طی دوره طولانی است.
به هر حال بر اساس این معیار، عناصر سازنده ساخت اصلی شهر اعم از توده و فضای فعال عناصری هستند که پایدار و بادوام تر بوده، اهمیت تاریخی – فرهنگی دارند، دارای ارزش های کالبدی – فضایی هستند و کمتر تغییرپذیر می باشند.
به تعبیر دیگر، عناصر پایدار به عناصر یا فضاهایی گفته می شود که از بعد کالبدی و عملکردی در طول اعصار به حیات خود ادامه داده اند.

عناصر دست ساخته بشر مانند بازارها و عناصر ترکیب کننده آن، راه ها و گذرهای اصلی و اولیه که شهر را به سایر نقاط پیرامونی متصل می کنند و نیز عناصر مذهبی و موارد مشابه در این گروه قرار می گیرند.
تردد اجتماعی : مقصود از تردد اجتماعی جنبه های عملکردی عناصری است که بیشتر مورد نیاز مردم هستند و تراکم نسبی فعالیت بر اساس میزان مراجعات مردم به آنها تعیین می شود.

این عناصر یا فضاهای شهری عمومی، شبکه های اصلی رفت و آمد، راسته ها و پارک های اصلی باشند در همه این موارد میزان مراجعات روزانه مردم به آنها به عنوان مکان های تأمین کننده نیازهای ضروری در حد بالایی است.
بر اساس این معیار عناصر و ابنیه و مجموعه های ساختمانی و یا محوطه های ویژه که جاذب جمعیت هستند مورد شناسایی قرار می گیرند و محورها، هسته ها و حوزه های فعالیتی جاذب جمعیت تعیین می گردند.
مقیاس عملکردی (دامنه نوسان عملکردی) : بر اساس این معیار، اجزاء و عناصر و فضاهای سازنده ساخت اصلی شهر از مقیاس عملکردی بزرگتری برخوردارند.
فعالیت هایی که از سطح عملکردی وسیع تری برخودارند در سطح شهر و نیز فراشهری عمل می کنند و کلیه مردم شهر و یا سایر شهرهای مجاور جهت رفع نیازهای خود به این گونه مکان ها مراجعه می کند.
از نظر سلسله مراتبی، عناصر و فضاهایی که دارای مقیاس عملکردی وسیعی هستند حوزه نفوذ فعالیتی و خدمات رسانی آنها بیشتر است.
معمولاً بازارها، مساجد، راسته های پررفت و آمد شهر و حوزه فعالیت های اصلی از جمله عناصر و فضاهایی محسوب می شوند که از مقیاس عملکردی وسیعی برخوردارند.
اهمیت کارکردی : منظور آن دسته از عناصر و فضاهای شهری است که دارای عملکرد مهمی هستند.

به طور کلی فعالیت های مهم تر میدان یا حوزه خدمات دهی وسیع تری داشته و جمعیت بیشتری را در برمی گیرند.
محل هایی که از نظر تصمیم گیری اهمیت زیادتری دارند محل هایی هستند که تصمیمات مهم سیاسی یا اقتصادی در آنها گرفته می شوند.
برای شناخت اهمیت فعالیت ها می توان به قابلیت پاسخ گویی عملکردی مختلف شهر به نیازهای همه اقشار اجتماعی و گروه های مختلف سنی توجه نمود.

این بررسی می تواند از طریق قضاوت های ساکنین شهر در نحوه عمل خود صورت پذیرد.
ارزش های فضایی کالبدی و جنبه های نمادین : در بسیاری از شهرها در غیبت عناصر طبیعی کلان، برخی ساختمان ها، خیابان ها و میدان ها یا مجموعه ای از آن ها، مانند عنصری برای هویت دادن به یک مکان یا حوزه شهری یا حتی کل شهر عمل می کنند.

این عناصر به تدریج شکل گیری شهر در طول تاریخ به وجود آمده اند.

این نوع اجزا و عناصر دارای قدرتی هستند که در زمره خاطره ها یا تصاویر ذهنی مردم از شهر قرار می گیرند.

این عناصر نه تنها دارای ارزش معماری هستند بلکه قادرند روابط جمعی میان شهروندان را تشکیل دهند.

این عناصر به لحاظ ترکیب فضایی، نوع معماری و مفهوم کالبدی متمایز و شاخص هستند به نحوی قوی و پایدار در خاطر باقی می مانند و مکان پیرامون خود را هویت می بخشند و تعریف می کنند.
این گونه عناصر از عملکرد نمادین (Symbolic Function) برخوردارند که هم از لحاظ کارکرد و هم از لحاظ بصری به واسطه یگانه بودن (قطب بودن و بی مانند بودن) توانسته اند به عنوان نمادهای شهری، ناحیه ای در اطراف خود را در سطح شهر تعریف کنند و یا بخشی از شهر به نام آنها خوانده شود.
این عناصر از جمله عناصر اصلی (Primary Elements) شهر محسوب می شوند و طبیعت عملکردی آنها جنبه نمادین دارند.
در مجموع آن چه از عناصر و اجزا که در خاطره ها و تصاویر ذهنی مردم جای داشته باشند را می توان در این گروه قرار داد.

این گونه عناصر یا مکان ها معمولاً به دلایل ارزش های اجتماعی، فرهنگی و یا تاریخی، که دارا هستند، نماد شده اند.

عرصه های عمومی : شناخت عرصه های عمومی متضمن تعریفی است که توسط نظریه پردازان و اندیشمندان از این فضا ارائه شده است.
راب کریر در کتاب فضای شهری می نویسد : « اصولاً فعالیت های شهری در فضاهای خصوصی و عمومی جریان دارند.

فعالیت های عمومی به فعالیت هایی گفته می شود که فرد خارج از محدوده خانه اش در فضاهای عمومی انجام دهد.

مانند رفتن به کار، خرید کردن، فروش کالا، اوقات فراغت، تفریح و ورزش ...

هر عنصری که همه مردم شهر به راحتی و آزادانه بتوانند به ان مراجعه کنند و سایر معیارهای قبلی را نیز داشته باشد از عناصر و اجزای ساخت اصلی شهر محسوب می شود.

»
هم چنین ژان پیرموره نیز در کتاب فضاهای شهری، طراحی، اجرا و مدیریت می نویسد :
« عناصر عمومی کاملاً آشکارا مشهود و برجسته هستند و به عنوان اماکن عمومی، قاطبه مردم از آنها استفاده می کنند از جمله این عناصر و فضاها می توان به مساجد، پارک ها، سینماها و بازارها و ...

اشاره نمود.
این عناصر می تواند تحت یک کاربری واحد و یا چندین کاربری باشند.

که هر یک از آنها را می توان یک عرصه عمومی دانست.
بدین ترتیب اجزاء و عناصر اصلی ساختار شهر اسفراین را می توان با توجه به شاخص های مطرح شده که در جدول مشاهده می گردد تعیین کرد که در بخش های بعدی قابل شناسایی و تجزیه و تحلیل می باشد.
3-1-1-2.ویژگی های کالبدی شهر اسفراین
یکی از مراحل اولیه تهیه طرح های تفصیلی یافتن تقسیمات صحیح کالبدی شهر (منطقه، ناحیه، محله و ...) بر اساس ویژگی های کالبدی بافت شهری مورد نظر، محورهای اتباطی و هم چنین میزان مساحت، سطح جمعیتی و ...

می باشد که در ذیل به آن اشاره می کنیم.
شهر اسفراین از جمله شهرهایی است که ویژگی های خاصی را در بافت کالبدی خویش مطرح می کند که به چند مورد از عوامل تأثیرگذار در این زمینه اشاره می کنیم.
الف – هسته اولیه شهر :
تجمیع 19 روستای کوچک که هسته اولیه شهر را تشکیل داده است، موجب ایجاد یک بافت گسترده (پراکنده) شهری گشته است.
ب – رودخانه :
عبور رودخانه بیدواز از داخل شهر با حرکت های خاص مارپیچی، هویت خاصی به چهره شهر بخشیده است که با یک گذ کوتاه از شهر، حالت ماندگاری از آن در ذهن انسان نقش می بندد و این خاطره تا مدت ها می تواند به عنوان عامل شناسایی شهر برای بیننده مطرح باشد.
ج – بافت شهر :
وجود زمین های کشاورزی و باغات در داخل شهر و هم چنین عبور جوی های آب روان، هنوز حالت بافت روستایی شهر را در بعضی مناطق به خوبی القا می کند.
وجود زمین های کشاورزی و باغات در داخل شهر و هم چنین عبور جوی های آب روان، هنوز حالت بافت روستایی شهر را در بعضی مناطق به خوبی القا می کند.

د – وضعیت توپوگافی : دارا بودن شیب نسبتا زیاد در شمال شهر و هم چنین وجود تپه های بلند خاکی که در میان فضاهای مسکونی قرار گرفته اند، چشم انداز خاصی را به این مناطق بخشده است.

هـ - شکل شهر : با نگاهی به نقشه شهر، فرم کالبدی خطی و گسترش شهر در امتداد شمالی - جنوبی کاملا مشهود است.

گستردگی (پراکندگی) بافت شهری : شهر اسفراین در محدوده ای حدود 1100 هکتار گسترده شده است.

با در نظر گرفتن جمعیت حدود 50000 نفر (تراکم ناخالص 45 نفر در هکتار) پراکندگی بافت شهری مشهود است که این گستردگی به دلایل مختلفی از جمله وجود باغ ها، مزارع و هم چنین وجود زمین های بایر و ساخته نشده در شهر می باشد.

الف – محدودیت بافت گسترده شهر چنانچه گستردگی شهر و تلفیق محلات شهر با عناصر طبیعی بصورت برنامه ریزی و طراحی شده انجام شده بود، به جهت تلفیق محیط طبیعی و محیط مصنوع و فراهم آوردن امکان استفاده مردم از مزایای آن، تلفیق انجام شده می توانست نکته مثبتی در معرفی کالبد شهر باشد.

لکن به دلایل ذیل وضعیت موجود از مطلوبیت برخوردار نمی باشد.

- یکی از نکاتی منفی وضع موجود عبارت از عدم پیوستگی و وحدت کالبدی شهر می باشد.

ساخت و سازهای پراکنده و بهره گیری از مصالح و طرح ها و تناسبات فضایی کاملاً متضاد در سطح شهر بر این تفرق و گسیختگی دامن زده است.

- افزایش هزینه های احداث تأسیسات و تجهیزات شهری و معابر مورد دیگری است که پراکندگی موجود بر شهر تحمیل می نماید.

لذا می توان تخمین زد که مخارج مربوط به امور یاد شده برای شهر کنونی به مراتب بیشتر از میزانی است که برای یک شهر 50 هزار نفری قابل قبول است.

- با قرار دادن زمین های زراعی در داخل محدوده شهر، امکان تبدیل و اختصاص آنها به سایر کاربری ها و در تنیجه از بین رفتن زمین های کشاورزی افزایش می یابد.

از سوی دیگ عواملی که مرتبط با زراعت هستند وجودشان در شهر مزاحم عامه مردم و در تضاد با حصول هویت شهری است.

- وضعیت موجود امکان رعایت تناسبات در سطوح ساخته شده و باز، ارتفاع بدنه به عرض معابر، فواصل مناسب و سایر نسبت ها را تقلیل می دهد.

ب – امکانات بافت گسترده شهر هرچند برای بافت گسترده محدودیت هایی بیان شد اما این شکل خاص از بافت نیز امکاناتی برای شهر ایجاد می کند که برخی از آنها عبارتند از : - تلطیف محیط و خشونت موجود در عناصر مصنوعی و ابنیه توسط تلفیق آنها با طبیعت و عناصر طبیعی.

- امکان تماس مردم با طبیعت و عناصر طبیعی در کوتاه ترین فاصله مکانی و زمانی از محل زندگی و کار خویش.

- تراکم شهر و بالنتیجه حفاظت شهر و مردم از غوغا و آلودگی ناشی از ازدحام و تراکم جمعیت و کاربری های صنعتی آلاینده.

- امکان تبدیل زمین های زراعی به فضاهای سبز عمومی یا باغات وجود دارد که امکان بسیار مهمی است.

محورهای ارتباطی شهر دو محور شمالی – جنوبی و شرقی – غربی مسیرهایی می باشند که ساختار اصلی ارتباطات درون شهری اسفراین را تشکیل می دهند و هم چنین رودخانه بیدواز به عنوان یک محور طبیعی می تواند مورد توجه قرار بگیرد که در ذیل به توضیح اجمالی هر یک می پردازیم.

الف – محور شمال شرقی – جنوب غربی : این محور از دو خیابان اصلی به موازات یکدیگر تشکیل شده که فاصله میانی، از شمال شرقی شهر (نقطه آغازین محور) به طرف جنوب غربی، رفته رفته کمتر شده و در نهایت در میدان بسیج به یکدیگر رسیده و از این نقطه به بعد با تمایل به طرف جنوب و پس از گذشتن از میدان آزادی و میدان نماز به طرف سبزوار امتداد می یابد.

بدین ترتیب این محور از سه قسمت عمده تشکیل شده که عبارتند از : 1- قسمت شمالی محور متشکل از خیابان های طالقانی و اسفراینی، از شمال شرقی آغاز و تا مرکز شهر امتداد یافته و به میدان های امام خمینی (ره) و 22 بهمن ختم می شود.

بیشتر سطح موجود بین دو خیابان را بستر رودخانه بیدواز در برمی گیرد به عبارت دیگر خیابان های طالقانی و اسفراینی با احاطه کردن رودخانه، آن را از شمال تا مرکز شهر همراهی می کنند.

2- قسمت جنوبی محور متشکل از خیابان های امام خمینی و مطهری که در مرکز شهر از میادین امام خمینی (ره) و 22 بهمن آغاز شده و در نهایت در میدان بسیج به هم می رسند.

فضای میانی این قسمت اغلب از خانه های مسکونی اشغال گشته و فعالیت های عمده شهری در حاشیه های این قسمت بخصوص حاشیه شرقی شکل یافته اند.

3- قسمت انتهایی محور پس از میدان آزادی می باشد که توسط بلوار آزادگان میادین آزادی و نماز را به یکدیگر متصل کرده و در اینجا به انتهای محدوده شهری می رسد.

اگرچه مراکز مهم اداری هم چون فرمانداری در حاشیه این قسمت قرار دارد لیکن به جهت عمق نسبتاً کم بافت مسکونی و کالبد شهری نتوانسته است هویت و مرکزیتی را که قسمت جنوبی محور داراست ادامه دهد.

این محور پس از میدان نماز به طرف سبزوار امتداد می یابد.

ب – محور شمال غربی – شرقی : این محور متشکل از خیابان های پهلوان کشوری، ولی عصر (عج)، معلم و امام رضا می باشد که ورودی از شهر بجنورد (شمال غربی) را به مرکز شهر مرتبط کرده و از آنجا به طرف شرق امتداد می یابد، این محور عمود بر محور قبلی بوده و به عبارت دیگر گسترش شهر در امتداد این محور، فرم کالبدی شهر را از حالت خطی خارج می کند.

البته قسمت شرقی محور ( پس از میدان امام خمینی) به علت اینکه بافت شهری در یک طرف خیابان قرار داشته به اندازه قسمت غربی از اهمیت عملکردی بالایی برخودار نیست و نیز اینکه غالب بدنه قسمت شرقی را شهرک پارتان تشکیل می دهد که هنوز از فعالیت های عمده شهری برخوردار نیست.

اما با گذشت زمان و افزایش بافت مسکونی شهرک پارتان به ارتباطات این قسمت با مرکز شهر افزوده شده و اهمیت عملکردی این محور افزایش خواهد یافت.

البته لازم به ذکر است که روستای فرطان که در حاشیه جنوبی این محور و خارج از محدوده شهری قرار گرفته از طریق این محور با مرکز شهر در ارتباط است که گسترش آن موجب افزایش بار ترافیکی این محور خواهد شد.

ج – محور رودخانه : محور سومی که می تواند به عنوان محوری طبیعی در طرح کالبدی شهر ایفای نقش نماید محور رودخانه است که از شمال وارد شهر شده و پس از عبور از غرب میدان امام خمینی و قطع خیابان معلم به سمت غرب تغییر مسیر می دهد.

3-1-1-3.چگونگی تقسیم نواحی و محلات در شکل 1 محورهای اصلی اتباطی شهر مشخص شده است.

این محورها شهر را به چهار بخش تقسیم کرده که هر یک می تواند به عنوان یک ناحیه شهری مطرح باشد.

مسئله دیگری که در تعیین محدوده نواحی مختلف مطرح است ویژگی های خاص کالبدی و یا فعالیت ها و کاربری های خاص یک محیط است که آن را از دیگر قسمتها متمایز می سازد.

به عنوان مثال در قسمت جنوب شرقی شهر حد فاصل بین خیابان های شهید بهشتی، خیابان سربداران و کمربندی شرقی، می تواند به عنوان ناحیه ویژه صنعتی محسوب شود همچنانکه در طرح تفصیلی سابق دارای کاربری های عمده صنعتی و انبار بوده و بخش وسیعی از ناحیه نیز در وضعیت موجود دارای کاربری صنعتی می باشد.

بنابراین این قسمت به عنوان ناحیه صنعتی در طرح تفصیلی دارای ضوابط و مقررات ویژه ای خواهد بود.

بخش دیگری از بافت شهری که می توان متمایز از دیگر قسمت ها مطرح شود حد فاصل بین خیابان هایی هستند که محور اصلی شهر (محور شمالی – جنوبی) را تشکیل می دهند.

این بخش توسط قسمتی از محور شرقی – غربی شهر (خیابان معلم) به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم می شود : - قسمت شمالی : این بخش فضای میانی دو خیابان طالقانی و اسفراینی می باشد که غالب سطح آن را رودخانه بیدوار فرا گرفته است.

فاصله نزدیک دو خیابان، وجود رودخانه و فضاهای سبز اطراف آن و هم چنین ناهمواری ها و پستی و بلندی های اطراف رودخانه و زمین های زراعتی و باغات همجوار آن، چهره خاصی به محیط بخشیده و چنانچه ترکیب عوامل طبعی و فضاهای مصنوع با آگاهی و به طور مناسب انجام شود می تواند چشم اندازهای زیبایی را ایجاد کند.

این بخش با خصوصیات متمایز از دیگر نقاط، به عنوان ناحیه تفریحی و توریستی در نظر گرفته شده و به نام ناحیه ویژه شماره 2 معرفی می شود.

- قسمت جنوبی : غالب فعالیت های عمده شهری از قبیل تجاری، اداری، خدماتی و ...

در حاشیه های این قسمت شکل گرفته و فضای میانی مسکونی را در برگرفته است.

وجود دسترسی های سریع و آسان در طرفین، فاصله نزدیک دو خیابان اصلی و ارتباطات عرضی که این قسمت را به 3 بخش تقسیم کرده و ارتباطات این فضای مرکزی را با دیگر نقاط شهر برقرار می کند و هم چنین قرار گرفتن در حاشیه دو میدان مرکزی شهر ( میدان امام خمینی و22بهمن) به رزش فضایی و کالبدی این قسمت افزوده و آن را به عنوان هسته مرکزی شهر معرفی می کند.

بنابراین متمایز بودن این ناحیه از دیگر نقاط شهری کاملا مشهود بوده که آن را با کاربری غالب تجاری، اداری، خدماتی در نظر گرفته و به عنوان ناحیه ویژه شماره یک نامگذاری می شود.

بدیهی است که این ناحیه نیز ضوابط و مقررات و تمهیدات خاصی را در طرح تفصیلی می طلبد.

محور دیگری که به عنوان محور تعیین کننده حدود نواحی می تواند مطرح شود خیابانی است که ترمینال شهر را به هسته مرکزی شهر (ناحیه ویژه 1) مرتبط می کند.

با توجه به اینکه این مسیر امکان ارتباطات برون شهری (سبزوار، بجنورد9 را به مرکز شهر تأمین می کند از اهمیت کارکردی بالایی برخوردار بوده و درواقع یکی از مسیرهای ورودی شهر می تواند محسوب شود میزان ارزش کالبدی آن ملزم به طراحی خاص بدنه خیابان در طول مسیر می باشد.

با توجه به آنچه گذشت نقشه تقسیم بندی نواحی و محلات مختلف شهر اسفراین مطابق شکل تکمیل می شود.

در این نقشه شهر اسفراین به 5 ناحیه تقسیم شده به علاوه نواحی ویژه و ناحیه صنعتی که از عملکردهاو فضای کالبدی متفاوتی برخوردار هستند.

به همین ترتیب با توجه به عواملی که مطرح شد هر ناحیه به 2 یا 3 محله تقسیم شده است.

3-1-1-4.طراحی شبکه های اصلی شکل 3 دیاگرم تجریدی شهر امروز را نشان می دهد.

در شهر امروز محدوده شهری اغلب توسط خیابان های احاطه کننده (کمربندی) تعریف می شود و مرکزیت فضا به عنوان هسته مرکزی بافت شهری در نظر گرفته شده که این فضای مرکزی می تواند در فرم کالبدی خود به صورت های مختلف یک نقطه ای، چند نقطه ای، خطی و ...

در آید.

تمامی دسترسی های اصلی از اطراف و حاشیه های شهر به این مرکز ختم شده و بدین وسیله شهر را به چند قسمت مختلف تقسیم می کنند که هر یک از اینها می تواند با توجه به مساحت و سطح جمعیتی خود، در حد منطقه، ناحیه و ...

معرفی شود.

به همین ترتیب برای هر یک از این قسمت ها یک فضای مرکزی تعریف می شود که تمامی این مراکز با دسترسی های درجه 2 با هم در ارتباط هستند.

در این دیاگرام سلسله مراتب دسترسی رعایت شده و تعیین فضای مرکزی در مقیاس های پایین تر (ناحیه، محله و ...) نیز می تواند همچنان تکرار شود.

بدین ترتیب الگوی تطبیقی دیاگرام مورد نظر برای شهر اسفراین در شکل تهیه شده است.

یک حلقه دسترسی مراکز چهار ناحیه را به هم مرتبط کرده و از طریق هسته مرکزی (ناحیه ویژه 1 ) تمامی نواحی با یکدیگر در ارتباط هستند.

با اجرای ان الگو و بالا بردن اهمیت کارکردی حلقه دسترسی، ارتباطات فضاهای مرکزی افزایش یافته و بدین ترتیب فضاهای شهری مناسبی می تواند در اطراف این مراکز شکل بگیرند.

به عبارت دیگر بافت های شهری از مرکز به طرف بیرون رشد کرده و گسترش می یابند.

این گونه بافت های دون گرا می توانند بافت های اجتماعی منسجمی را تشکیل داده و به مجموعه های شهری هویت بخشند.

بنابراین تبعیت از الگوی تهیه شده و با توجه به نقشه وضع موجود هر و محدودیت هایی که در مکان یابی کاربری های عمومی وجود دارد، سعی بر این است که تا حد امکان الگوی مورد نظر در طرح تفصیلی شهر رعایت شده و بدین ترتیب شبکه دسترسی های اصلی شهر طراحی شود.

شکل 5 چگونگی تقسیم نواحی و محلات مختلف در سطح شهر و شبکه ارتباطات اصلی شهر را نشان می دهد.

جدول شماره - نحوه ی سنجش معیارهای شناخت ساخت اصلی شهر 3-1-2.پروژه های پیشنهادی طرح تفصیلی شهر اسفراین از جمله شهرهایی است که دارای بافت گسترده و پراکنده است بدین صورت که حدفاصل بافت های مسکونی، اراضی کشاورزی و باغات قرار گرفته و وجود زمین های بایر وسیع در این شهر بر گسستگی بافت شهری دامن زده و سیمای شهری نامناسبی را ایجاد کرده است.

بدین جهت پیشنهادات ذیل در جهت پیشبرد اهداف طرح تفصیلی و هم چنین پیوستگی بافت و ایجاد ساختار شهری متناسب و منظم توصیه می گردد : 3-1-2-1.بدنه سازی ورودی های شهر شهر اسفراین دارای دو ورودی اصلی از جانب شهرهای اطراف خود می باشد.

ورودی اول که از قسمت غرب به داخل شهر صورت می گیرد از طرف شهر بجنورد بوده و با توجه به تحولات جدید در این منطقه بیشتر ارتباطات این شهر با شهر بجنورد خواهد بود.

ورودی دیگر که در قسمت جنوبی شهر واقع شده، ارتباط این شهر را با شهر سبزوار برقرار می نماید و هم چنین با توجه به احداث زیرگذر در کنار ترمینال مسافربری بین شهری در قسمت غربی شهر، این قسمت نیز می تواند به عنوان ورودی شهر بخصوص جهت وسایل نقلیه عمومی صورت پذیرد.

همان طور که ملاحظه می گردد، در طرح تفصیلی قسمت های ورودی شهر ( در جایی که امکان آن وجود داشته است) به صورت تجاری مختلط پیش بینی شده و با توجه به استفاده های مجازی که برای این کاربری در نظر گرفته شده است، انتظار می رود بدنه سازی مناسبی در مبادی ورودی شهر شکل گیرد.

بنابراین توصیه می گردد جهت هماهنگی و شکل گیری بدنه مناسب در ورودی های شهری، تمامی کاربری تجاری مختلط تجمیع شده و یک طرح کلی به عنوان طرح مبادی ورودی شهر برای آن تهیه گردد.

3-1-2-2.بدنه سازی زمین های مزروعی، باغات و بایر : هم چنان که اشاره شد بخش وسیعی از شهر را زمین های مزروعی و باغات فرا گرفته که هم اکنون بخش عمده ای از آنها از بین رفته و بصورت زمین های بایر رها شده است که بدین صورت سیماری شهری نامناسبی را ایجاد کرده و هم چنین وجود زباله در این مکان ها خطر آلودگی محیط زیست را نیز به همراه دارد.

بدین جهت توصیه می گردد ضمن حفظ باغات و زمین های ذخیره که در طرح تفصیلی تعیین گردیده است نسبت به بدنه سازی مناسب تمامی زمین های مذکور اقدام شود و ضوابط دیوارکشی مربوط به هر کاربری در این زمین ها اجرا گردد تا بدین بوسیله ضمن تأمین سیمای شهری مطلوب، از خطر آلودگی محیط زیست نیز جلوگیری بعمل آید.

3-2.تعیین و تبیین استراتژی طراحی در این بخش جهت تعیین و تبیین استراتژی طراحی و سازماندهی ورودی های شهر اسفراین که از نوع و جنس طراحی فضاهای شهری می باشد عمدتاً به مرجع گرانبهایی که توسط وزارت مسکن و شهرسازی و با همکاری دکتر جهانشاه پاکزاد با عنوان راهنمای طرح فضاهای شهری در ایران تدوین شده است استناد گردیده و انواع توقعات از فضای شهری ورودی های شهر بررسی و در ارتباط با هر کدام اهداف و استراتژی ارائه می گردد.

3-2-1.ورودی – ورودی شهر الف : ورودی ها یکی از موضوعاتی که در اکثر طراحی های معاصر، رواج دارد عدم توجه به مفهوم ورودی در طرح فضاهاست.

اساساً همه فضاها کاملا مستقل و منتزع از تأثیرات جانبی اعم از هم جواری ها، نوع رویدادهای پیرامون فضا و ...

طراحی می شوند.

در این نوع طراحی، بالطبع اولین مسئله مهمی که از دست می رود مفهوم ورودی به معنای فضای واسط بیرون و درون می باشد.

در این فرایند، طراحی ورودی عملاً در آخرین مرحله و نهایتاً به صورت صرفاً منفذی برای ارتباط درون و بیرون صورت می گیرد.

این در حالیست که نحوه ورود به هر فضا، یا به عبارتی ورودی هر فضا، همواره در ذهن افراد جایگاه ویژه ای دارد.

ورودی هر فضا، اولین مکانی است که با حضور در آن خصوصیات کلی فضا، آداب ورود، حد خصوصی و عمومی بودن و سایر ویژگی های فضا کشف می شود.

به واقع با تمهید ورودی برای یک فضا (خواه یک شهر خواه یک محله یا یک بنا)، آن فضا برای ساکنشانش هویت می یابد، تقویت می شود، نشانه گذاری شده و زنده تر نمایان می گردد.

( 277 : 1977 Alexander , ) دیدگاه های مدرنیستی و عملکرد گرایانه ای که امروزه همچنان در اذهان طراحان رسوب کرده باعث تنزل مقام ورودی تا حد یک درب سه چهار سانتی متری شده است.

عملا توجه بیش از حد طراحان به عملکرد فضا و همچنین دیدگاه ارتفاعی صرف اکثر کارفرمایان باعث شده که اساساً « مفصل ورودی » تمام امکانات فضایی اش را از دست بدهد و تبدیل به « در ورودی » شود.

این در حالیست که این درب می بایستی دو دنیای متفاوت را به هم وصل کند!

آیا اساساً یک سطح صاف و تخت (در ورودی) می تواند چنین دنیاهای متمایزی را (درون و بیرون، خصوصی و عمومی) بهم متصل سازد؟

( آلدوفان آیک ) حتی اگر پاسخ این روال مثبت باشد، آنگاه این سوال مطرح می شود که تکلیف فضاهای درون در چیست؟

آیا شهرها و یا محلات ورودی نمی خواهند؟!

در حقیقت در پیامد همین قضیه، امروزه مواجه با شهرها و محلاتی هستیم که از هر کجای آن می توان وارد شد، بدون آنکه احساسی از « رسیدن به جایی » را داشته باشیم.

تفکر مدرنیستی همواره متوجه تفکیک دو فضا از طریق یک مانع قابل کنترل است.

این در حالیست که ورودی بیش از هر چیزی، مفصلی برای اتصال دو مکان است و نه تیغه ای برای تفکیک دو فضا.

اتصال دو مکان نیز تنها از طریق یک فضای واجد حس مکان، امکان پذیر است.

از این رو، ورودی، مکانی است خلق شده برای یک اتفاق که معنای این اتفاق، ورود و خروج آگاهانه از دنیایی به دنیایی دیگر است.

ذهن انسان ها همواه فضا را به عنوان یک مکان و زمان را در قالب یک اتفاق ثبت می کند.

یعنی از میان تمامی فضاهای موجود، معمولاً فقط آنهایی که واجد حس مکان هستند، در ذهن افراد تثبیت می شوند و در میان تمامی زمان هایی که ما را احاطه کرده اند، زمان های وابسته به یک اتفاق همچون بهار، روز تولد و ...

نهایتاً تثبیت می شوند.

با توجه به مسائل مذکور، ورودی نه فقط یک فضا که مکانی پذیرای فعل ورود به تمام آداب و ویژگی هایش می باشد.

وقوع این اتفاق مستلزم جایی است که حرکتی نرم و ظریف، از درون به بیرون را میسر سازد، به واقع اینجا یک مفصل است ونه یک تیغه.

از این و همانند هر مفصل دیگری دارای طیفی از زمان و سلسله مراتب میان دو عرصه می باشد.

از طرف دیگر توجه به این نکته ظریف از حساست بالایی برخوردار است و آن اینکه این مفصل به تنهایی واجد شخصیت و ویژگی هایی است که آن را تبدیل به مکانی متمایز از دو عرصه درون و بیرون می نماید.

در واقع اگرچه ورودی اعتبار خود را از حوزه های دو طرف خود می گیرد و به تنهایی معنایی ندارد ولی نمی توان شخصیت مستقل آن را از نظر دور داشت.

همین ویژگی ورودی است که آن را همواره از سایر بخش های یک مجموعه متمایز نموده و در هر مقیاسی از یک شهر تا یک خانه همیشه آن را به عنوان مکانی شاخص مطرح نموده است.

این مکان همواره دارای حال و هوایی خاص و بار معنایی ویژه ایست که با استناد به عوامل فیزیکی و ذهنی، آداب ورود به یک مکان را یادآور می شود.

این بدان معناست که ورودی، مفصلی است که هم در عرصه داخلی و هم عرصه خارجی نفوذ کرده است و ویژگی های آن هر چه که از برون به درون می رویم، نزدیک تر به ویژگی های عرصه داخلی می شود و بالعکس.

ورودی مکانی است که گذار درونی از عمومی به خصوصی، از بیرون به درون در آن میسر می شود.

لذا بدیهی است که هر چه عرصه های دو طرف ورودی گسترده تر و سرعت حرکت در آنها بالاتر باشد، مکان ورودی شامل حوزه ای وسیع تر خواهد شد و نیازمند اتکاء به اشتراکات ذهنی بزگتر است.

به عنوان مثال، ورودی یک شهر شامل حوزه ای وسیع تر می باشد چون مکانی است که اتصال دو گستره طبیعی و مصنوع، بیابان و آبادی را امکان پذیر می سازد و از طرفی چون طیف وسیع تری از افراد را دربر می گیرد، بایستی بر اساس تصویر ذهنی عموم افراد، و نه صرفاً تصویر ذهنی شهروندان آن شهر، طراحی گردد.

اما امروزه شاهد آن هستیم که ورودی در حد یک روزن و یا تابلویی که ورود را اعلام می کند، تنزل پیدا کرده است و در بسیاری موارد فاقد یک مفصل ورودی هستیم.

طبیعی است که در این شرایط نمی توان انتظار داشت ورودی ویژگی های یک مکان را داشته باشد.

شاید این امر ناشی از آن است که خواه ناخواه در محل تلاقی دو حوزه یا فضای مرتبط به هم ورود اتفاق می افتد و بدیهی بودن این مسئله در کنار اهمیت یافتن بیش از حد تک فضاها، باعث کم توجهی نسبت به کیفیت محل ورودی شده است.

در حالی که در گذشته هر فضا در ارتباط با سایر فضاها تکمیل می شد و توجه به این رابطه، ناگزیر اهمیت ورودی را یادآوری می کرد.