تیموتی ، بومی قاره اروپا و آسیا است .
این گیاه از شمالیترین نقطه نروژ تا جنوب الجزایر یافت میشود .
تیموتی ، گراس علوفهای فصل سرد است که به طور وسیع در نواحی سرد و مرطوب ایالات متحده ، کانادا و اروپا کشت میشود .
این گیاه جزء قبیله Agrosideae بوده و تنها گونه موجود در جنس phleum بوده که اهمیت اقتصادی دارد .
این گونه گیاهی پر محصول ، خوش خوراک و دارای عمر طولانی است .
تیموتی همراه با گیاهان علوفهای خانواده لگوم به خوبی رشد میکند و کاشت و برداشت آن آسان است .
در اوایل قرن هیجدهم ،این گیاه در ناحیه new England ایالات متحده کشت میشده ودرابتدا به آن herd sgrass میگفتند .
این بدان سبب بوده که این گیاه برای اولین بار توسط فردی به نام تخاد اثقی به صورت زراعی درآمد .
فردی به نام linothy hanson استفاده از آن را ترویج کرد و نام انگلیسی فعلی این گیاه به نام این شخص اشاره دارد .
در فاصله سالهای 1870 تا 1910 تیموتی همراه با یولاف زراعی خراک اصلی اسبها بود که منبع اصلی نیرو در مزارع به شمار میرفتند .
از اوایل قرن هیجدهم به بعد ، تیموتی در چراگاهها کشت گردیده است و از آن زمان تا کنون نقش بسیار مهمی در تولید علوفه در ایالات متحده دارد .
شرح خصوصیات گیاهی و ارزش غذایی علوفه
تیموتی گونهای پایا اما کوتاه عمر است و عمر اندام هوایی گیاه تیموتی حدود دو سال میباشد ، در حالی که خود گیاه دائمی بوده و رشد اندام هوایی جدید از انتهای ساقه های قدیمیتر آغاز میشود .
این گونه ، گونهای هگزاپلوئیدو 42=n2 می باشد .
این گیاه فاقد ریزوم بوده که ارتفاع آن تقریباً به یک متر هم می رسد و چون به صورت بوتهای رشد میکند بنابراین جز گیاهان تهاجمی محسوب نمیشود .
حاشیههای برگ صاف ، اغلب پیچ خورده و بدون کرک هستند .
طول برگها از 8 تا 30 سانتیمتر متغییر است و عرض آن حدود 5/3 سانتیمتر است که به تدریج به طرف نوک برگ باریک میشود زبانک کوتاه و طول آن بیش از 6 میلیمتر و به طور مشخص دندانه دندانه ( مضرس ) است .
برگها فاقد گوشوارک هستند .
تیموتی تفاوت زیادی با اغلب گندمیان در ایجاد یک یا چند میان گره در پایین ساقهدارد که باعث می شود انتهای ساقه متورم شده و تولید اندام پیازی مودار ( کورم ) یا شبه پیازی ( هاپلوکورم ) گردد .
این خصیصه غالباً برای شناسایی گیاه در اوایل مرحله رشد مورد استفاده قرار میگیرد .
این نوع میان گرهها به عنوان منبع ذخایر کربوهیدرات در گیاه عمل میکنند و نقش مهمی را در رشد مجدد و بقایای گیاه پس از چین برداری ایفا میکنند .
پنجههای منفرد هر ساله ایجاد شده و قسمتهای هوایی جدید که از گرههای نزدیک هاپلوکورم منشأ میگیرند ، چند ساله بودن گیاه را تداوم میبخشند .
پانیکولها متراکم ، استوانهای شکل و سنبله مانند هستند که طول آنها 5 تا 10 سانتیمتر و قطر آنها 10-6 میلیمتر است .
گلچههای منفرد موجود در هر سنبلچه توسط انشعابات کوتاه ( 1 میلیمتری ) به محور اصلی سنبلچه متصل شده اند .
سیستم ریشهای این گراس ، افشان و بسیار کم عمق است .
بالغ بر 80 درصد حجم ریشهها ، در محدوده 5- 0 سانتیمتری عمق خاک پراکنده شدهاند .
تحت شرایط تنش رطوبتی ، معمولاً رشد مجدد به کندی انجام میشود که این امر تا اندازهای که نتیجه کم عمق بودن سیستم ریشهای گیاه است .
در واقع پنجههای جدید باید از سیستم ریشهای جدید مربوط به خود رشد کنند .
تیموتی گیاه روز بلند میباشد که نیازی به گذراندن دوره سرما برای تحریک گلدهی ندارد .
دوره نوری برای تحریک گلدهی بسته به رقم متفاوت بوده و نژادهایی که با عرضهای جغرافیایی بالاتر تطابق یافتهاند ، تمایل به دوره نوری طولانیتری دارند رشد و نمو و گلدهی تیموتی در ارتباط با GDD است .
در کا نادا ، ارقام تیموتی به 450 – 350 GDD (بیشتر از 5 درجه سانتیگراد ) برای رسیدن به اوایل مرحله خوشه دهی نیاز دارند .
پس از برداشت اول و در طی رشد مجدد نیز خوشه دهی در گیاه اتفاق میافتد اما ممکن است بسیاری از پنجهها به صورت رویشی باقی بمانند .
تیموتی به سرمای زمستانه بسیار مقاوم است .
این گیاه تحمل زیادی به درجه حرارت پائین و یخبندان از خود نشان داده است که این امر عامل اساسی تاثیرگذار بر بقای این گیاه در تنش سرمایی است .
LT50 تیموتی وری گراس چند ساله که در طول پاییز و زمستان نمونه برداری شده است .LT50 درجه حرارتی است که در آن 50% از جمعیت گیاهی پس از تنش سرمایی رشد مجدد خود را آغاز میکند.
از نظر ارزش غذایی علوفه باید به این نکته دقت کرد که علوفه خشک تیموتی و همچنین سایر گونهها از لحاظ میزان پروتئین و مواد معدنی به خصوص کلسیم و فسفر غنی نیستند ، بنابراین در جیره غذایی دام باید از ترکیب علوفهای استفاده شود که بتواند این کاستی را جبران کند تیموتی غیر از ویتامین c، ویتامینهای مورد نیاز دام را در علوفه خشک دارا می باشد .
میزان ویتامین موجود در علوفه خشک نیز تحت تاثیر مرحله برداشت قرار میگیرد ، به طوری که در اوایل گلدهی ، میزان آن بیشتر از انتهای گلدهی است .
سازگاری و پراکنش
تیموتی به طور گستردهای به زیستگاههای معتدل و مرطوب سازگاری پیدا کرده است .
تیموتی بهترین رشد را در زمینهای حاصلخیز و مرطوب و خاکهای زیر بافت مانند رسی – لومی دارد و در خاکهای درشت بافت رشد مطلوبی را از خود نشان نمیدهد .
این گراس به آب وهوای خشک مقاوم نیست .
تیموتی سازگاری مناسبی با آب و هوای شمال اروپا داشته و در مناطق معتدل جنوب آمریکا ، استرالیا و مناطق شمالی ژاپن نیز به عمل می آید .
در کانادا ، این گیاه یکی از گراسهای علوفهای عمده در ایالات مجاور اقیانوس اطلس یعنی کبک و اونتاریو است .
تیموتی یکی از مقاومترین گراسهای علوفهای سردسیری به سرمایه زمستانه است .
کشت و کار این گراس در مناطقی که در معرض سرمای شدید هستند ، رایج است .
در مقایسه با علف باغ که مقاومت کمتری به سرما دارد مناطق عمده کاربرد تیموتی به طرف نواحی شمالیتر قاره آمریکا گسترش مییابد .
در بیشتر مناطقی که تیموتی را برای استفاده از علوفه آن میکارند ، ایجاد مزارع تولید بذرنیز امکان پذیر است .
این گیاه به دامنه وسیعی از خاکها سازگاری دارد اما اسیدیته بالا ، محدود کننده رشد این گیاه بوده و در خاکهایی که برای رشد ذرت محدودیت اسیدیته نداشته باشد ، تیموتی نیز رشد خواهد کرد .
اهمیت و موارد مصرف
تیموتی به آسانی استقرار یافته و با سایر گونهها در کشت مخلوط به خوبی سازگار است و زمانی که در اوایل مرحله خوشهدهی برداشت شود ، عملکرد مطلوب و علوفهای با کیفیت بالا تولید میکند .
بذور به آسانی ، و معمولاً به مقدار زیاد تولید میشوند .
تیموتی قابلیت مقاومت به درجه حرارتهای پایین و یخبندان را دارد.
در نواحی شمالی تر به دلیل تنشهای سرمایی ، تیموتی اغلب در مخلوطهای علوفهای به عنوان یک گیاه بیمه کننده در برابر افت محصول به شمار میرود تیموتی در وهله اول به منظور استفاده به عنوان علوفه ذخیره شده به صورت خشک و یا سیلویی کشت میشود هر چند که کیفیت علوفه لگوم ها از گراسها مطلوبتر است اما مخلوط علوفهای لگوم – گراس نسبت به لگوم خالص در جیره غذایی گاوهای شیری و پرواری با ارزشتر است .زمانی که برداشت اول در اوایل مرحله خوشه دهی صورت میگیرد عملکرد ماده خشک تیموتی با سایر گراسهای علوفهای میتواند برابری کند .
البته همچنین ارزش تغذیهای آن نیز با سایر گراسهای علوفهای مقایسه میشود تاثیر مراحل بلوغ و سن گیاه بر کیفیت علوفه مشاهده شده است .
تیموتی نسبت به سایر گراسهای علوفهای دیررستر میباشد .
قابلیت هضم ماده خشک در محیط آزمایشگاه (-) در مورد گیاه تیموتی نسبت به گیاهانی مانند علف باغ ، فسکیو ، علف پشمکی و علف قناری بیشتر است .
البته این زمانی امکان پذیر است که تمامی این گیاهان ؛ در تاریخهای یکسانی برداشت شده باشند تیموتی موقعی که در اوایل خوشه دهی برداشت شود ، علوفه سیلویی با کیفیت بالا تولید میکند ( جدول 3.
1).
البته سطوح هیدراتهای کربن محلول در آب برای تخمیر مطلوب علوفه سیلویی در بعضی از موارد پایین تشخیص داده شده است .
تیموتی به چینبرداری زیاد حساس بوده و مقاومت زیادی به چرا ندارد ، به دلیل عادت رویش عمودی ساقهها در موقع چرا راس ساقهها برداشت میشود .
همچنین سیستم ریشهای کم عمق ، این گراس را به تنش رطوبتی حساس کرده است .
کیفیت علوفه چراگاهی تیموتی نیز بسیار بالا میباشد .
جدول 3.
1 جذب مواد غذایی ،عملکرد شیر و ترکیبات شیر در گاوهای تغذیه شده با علوفه سیلویی که از اولین برداشت تیموتی یا ذرت حاصل شده است .
تیموتی ذرت
جذب ماده خشک سیلویی ( یک گاو، روز ، کیلوگرم) 9/10 5/11
جذب ماده خشک دانهای ( یک گاو ، روز ، کیلوگرم ) 5/6 1/7
عملکرد شیر ( یک گاو ، روز ، کیلوگرم ) 3/22 9/22
چربی شیر (%) 1/3 4/3
پروتئین شیر (%) 6/2 9/2
ارقام و گونهها
اکثر ارقام تیموتی در شمال شرقی آمریکا کشت میشوند و جزء ارقام اصلاح نشده محسوب میگردند .
بعضی ارقام اصلاح شده ومناطق پراکنش آنها عبارتند از :
الف) نیویورک ب) اوهایو پ)مینستوتا
در اینجا برای آشنایی مختصر با یکی از ارقام توضیحاتی در رابطه با رقم اوهایو ارائه میگردد .صفات این رقم عبارتند از پروتئین بیشتر ، گلدهی زودتر و تولید بیشتر علوفه .
یک صفت قابل ملاحظه در این رقم این است که برگها تا مراحل انتهای رشد همچنان سبز هستند این خصوصیت باعث میشود که در کشت مخلوط بتوان زمان برداشت علوفه آن را با زمان برداشت یونجه تنظیم کرد در زیر برخی از صفات مهم ارقام تیموتی آورده میشود .
در اینجا برای آشنایی مختصر با یکی از ارقام توضیحاتی در رابطه با رقم اوهایو ارائه میگردد .صفات این رقم عبارتند از پروتئین بیشتر ، گلدهی زودتر و تولید بیشتر علوفه .
یک صفت قابل ملاحظه در این رقم این است که برگها تا مراحل انتهای رشد همچنان سبز هستند این خصوصیت باعث میشود که در کشت مخلوط بتوان زمان برداشت علوفه آن را با زمان برداشت یونجه تنظیم کرد در زیر برخی از صفات مهم ارقام تیموتی آورده میشود .
جدول 3.
2 خصوصیات چند رقم از گیاه مهم تیموتی .
کاشت و مدیریت تیموتی معمولاً با لگومهایی مانند یونجه یا شبدر قرمز کشت میشود این گراس در مناطقی که مقاومت لگومها در برابر تنشهایی سرمایی یا زهکشیهای ناقص محدود است به طور خالص کشت می شود .برای حفظ حاصلخیزی بوتههای تیموتی ، نیتروژن ، فسفر و پتاسیم بایستی به مقدار مناسب به کار برده شود تیموتی عکس العمل زیادی به کوددهی دارد و کود بایستی غالباً در مقادیر فراوان به کار برده شود .
در زمانی که لگومها از مخلوط حذف میشوند و گیاه به صورت خالص کشت میگردد کاربرد کود خصوصاً کود نیتروژنه ، حیاتی میباشد .
بوتههای تیموتی در چراهای مداومن و متناوب ضعیف میگردند دلیل اصلی کاهش علوفه تیموتی در مدیریتهای ضعیف چرایی ، آسیب دیدن کورمها از طریق لگد مال شدن توسط دامهای چراکننده است .
استقرار گیاه موقعی که تیموتی در بهار یا اوایل پاییز ، تحت شرایط رطوبتی مناسب و درجه حرارت معتدل کشت شود به آسانی استقرار مییابد .
تیموتی را میتوان به صورت خالص یا مخلوط با گندم زمستانه یا سایر گیاهانی که با آنها سازگار است در پاییزو بعد از شروع بارندگیهای فصلی کشت کرد .
این گیاه مانند گندم بهاره ، کشت بهاره نیز دارد .
میزان بذر مصرفی برای کشت پاییزه 5-3 کیلوگرم در هکتار و برای کشت بهاره 10-7 کیلوگرم در هکتار باشد تیموتی را به صورت دستپاش ، با ردیف کار و یا کودپاش سانتریفیوژ میتوان کشت کرد .
خشکی و درجه حرارتهای بالا در طول مرحله استقرار گیاهچهها میتواند برای گیاهان جوان بسیار زیان آور باشد .
عمق کاشت 25/1 سانتیمتر در بستر مناسب میتواند ایدهآل باشد .
میزان بذر مورد نیاز برای کاشت در کشت منفرد حدوداً بین 10-2 کیلوگرم در هکتار متغییر است و میزان آن در کشت مخلوط 6-4 کیلوگرم در هکتار است .
معمولاً عملکرد ماده خشک تیموتی در سال اول پایین است .
در کشت مخلوط با یونجه جزء مربوط به تیموتی در مخلوط در سال اول کم است .بنابراین برای رفع این نقیصه معمولاً تیموتی را با یک گیاه همراه از خانواده غلات که میتوان از آن استفاده دانهای یا علوفهای نمود کشت میکنند .
تولید رشد بوتههای استقرار یافته ، در اوایل فصل آغاز میشود و میزان تجمع ماده خشک این گراس شبیه علف باغ و علف پشمکی است تیموتی بیشترین عملکرد را در بهار واوایل تابستان تحت شرایط آب و هوایی خشک و وجود آبی کافی دارد درجه حرارت بهینه روزانه و شبانه به ترتیب 21 و 15 درجه سانتیگراد تعیین شده است .
عملکرد ماده خشک تا موقع گرده افشانی افزایش یافته و حداکثر عملکرد فصلی را در صورتی میتوان داشت که اولین برداشت درمرحله گرده افشانی صورت گیرد (جدول 3.
3) در ارتباط با محتوای ماده غذایی گیاه تیموتی در زمانهای مختلف رشد و بلوغ است .
3 عملکرد ماده خشک و ترکیبات شیمیایی تیموتی در مراحل مختلف البته با گذشت از مرحله بلوغ ، کیفیت غذایی تیموتی به سرعت کاهش مییابد .بنابراین جدول زمانی برداشت با توجه به موازنه بین سه عامل عملکرد علوفه ، کیفیت علوفه و پایداری گیاه ( بقا گیاه ) برنامه ریزی میشود برداشت در اوایل تا اواسط خوشهدهی ، کیفیت بالای علوفه و ماندگاری بیشتر آن را به دنبال دارد .
ذخایر غذایی در کورمها به اندازه کافی وجود داشته و ساقههای جوان بدین ترتیب رشد را شروع میکنند .
چین برداری ممکن است در دوره طویل شدن ساقه ، که یک دوره بحرانی برای ماندگاری گیاه است ، مورد نیاز باشد .
در زمان رشد اولیه گیاه ،ودر خلال طویل شدن ساقه چین برداریهای مکرر باعث زوال بوتهها خواهد گردید که اگر این امر انجام نگیرد میتوان عمر بوتههای تیموتی را به بیش از چهار سال هم رسانید .
دو نفر ازمحققین به نامهای کسلر و والگن باخ ، دریافتند که ارقام زودرس تیموتی در مخلوط با یونجه نسبت به ارقام دیررس طول عمر بیشتری داشتهاند .
ارقام دیررس غالباً به همراه شبدر قرمز یا شبدر پنجه کلاغی که عموماً دیرتر از یونجه برداشت میشوند ، کشت میگردند .
کیفیت علوفه تیموتی در کشت بهاره به طرز محسوسی در هنگام بلوغ گیاه کاهش مییابد مقدار پروتئین خام (CP) بیش از 20 درصد در اوایل مرحله رشد رویشی به حدود 10 درصد در مرحله خوشه دهی تنزل مییابد .
اثر کاهش کیفیت به دلیل بلوغ را میتوان از طریق کاشت ارقامی با دورههای رسیدگی متفاوت تعدیل داد .
موقعی که برداشت در زمانهای خاص صورت گیرد ، ارقام دیررس نسبت به ارقام زودرس کیفیت بهتری خواهند داشت و دلیل آن این است که ارقام دیررس از نظر مراحل رشد ، دورههای فنولوژیکی کمتری را پشت سر گذاشتهاند .
بنابراین استفاده از ارقام دیررس و ارقام زودرس و برداشت هر دو در مرحله خوشه دهی ، به حفظ کیفیت علوفه کمک خواهد کرد .
در درجه حرارتهای بالا ( بیشتر از 30 درجه سانتیگراد ) و تنشهای رطوبتی شدید رشد مجدد ممکن است کاهش یابد .رشد مجدد تمیوتی نوعاً متغییر است و به لحاظ فراهم بودن شرایط رطوبتی وحرارتی به شدت تحت تاثیر قرار می گیرد.رشد مجدد تیموتی از سایر گونههای علوفهای کندتر است در نتیجه ؛ غالباً بوتههای حاصل از رشد مجدد تیموتی را برای چرای دام اختصاص میدهند و کمتر آنها را برای مصارف سیلویی یا علوفه خشک ، برداشت وذخیره میکنند .
چرا یا برداشت ، از 8 سانتیمتری یا بیشتر صورت میگیرد .
تولید بذر در شرایط معمول حدود 160 کیلوگرم در هکتار است بهترین زمان برداشت زمانی است که 80 درصد بذرها بالغ و بقیه نزدیک به بلوغ هستند .برای جمع آوری بذر این گیاه از ماشین آلات جمع آوری بذرگندم میتوان استفاده کرد .
بذرها بسیار ریز بوده و معمولاً در گلومهای محصور شده باقی میمانند .
آفات و بیماریها بیماریهای مهم تیموتی عبارتند از : الف ) زنگ ساقه که عامل ایجاد کننده آن قارچی است با نام علمی پوسینیا گرامینیس وار فلی پاراتنیس است .
ب) پوسیدگی طوقه که عامل آن قارچی به نام پوسینیا کرناتا است .
پ) لکه برگی که عامل آن قارچ هلمینس اسپریوم است .
ت) کپک برفکی که عامل آن قارچی از جنس فوساریوم میباشد .
تیموتی نسبت بیماریهای سوم و چهارم مقاومت نسبی دارد .
آفاتی که این گیاه را مورد حمله قرار میدهندعبارتند از : الف ) ملخ اروپایی با نام علمی تی ملیکاس لینلا .
ب) نماتد پوسیدگی ریشه با نام علمی پارتی لنکاس پنترانس .
4 مشخصات کلی گیاه تیموتی جدول 3.
5 مشخصات خاکشناسی برای زراعت تیموتی جدول 3.
6 مشخصات بذر گیاه تیموتی .
فسکیوی بلند ( علف فستوک ) کلیات نام جنس فستوکا از واژه سلتی فست به معنی علوفه مرتع ،نواله و غذای دام مشتق شده است ، زیرا گونههای این جنس گیاهان مرتعی خوب هستند از این جنس تا کنون 10 گونه در ایران شناسایی شده که اکثراً در مراتع میرویند .
جنس فستوکا شامل حدود 80 گونه است که با مناطق معتدل و سرد سازگاری یافتهاند .
این گونهها به لحاظ خصوصیات مورفولوژیک سیتولوژیک وعادات رویشی متفاوت هستند .
این جنس از لحاظ طبقه بندی گیاهی به دوگروه به شرح زیر تقسیم می شود : الف) گروهی که برگهای آن نسبتاً پهنتر است .ب) گروهی که پهنای برگ آنها کمتر میباشد .
در گروه اول گونههای – فسکیوچمنی و فسکیوبلند قرار می گیرند .
در گروه دوم نیز گونههای فسکیوگوسفندی ، فسکیو قرمز ، فسکیوآیداهو فسکیو دسته آبی - یا فسکیو برگ سبز و فسکیو خشن ، قرار میگیرند .
در گروه دوم ، همه گونهها برگهای باریک سیخی ونوکدار دارند که همواره تا خورده هستند .
بسیاری از این گونههای ، حائز اهمیت بوده و به طور گستردهای به عنوان علوفه ، علفزار و گیاه حفاظتی برای جلوگیری از فرسایش به کار میروند ضمن این که همه گونههای این جنس چند ساله هستند گونههای یک ساله با ویژگیهای مورفولوژیک مشابه با فسکیوها معمولاً در جنس ولپیا قرار میگیرند ؛ اما گاهی نیز جزو جنس فستوکها محسوب میشوند .
فسکیو بلند در ایالات متحده از محبوبیت خاصی در بین کشاورزان برخوردار است .
این گیاه مقبولیت خود را در طی 40 سال اخیر به دست آورده این مقبولیت ناشی از خوش خوراکی بالا در طی فصل پاییز است .
این گیاه ، بهترین گراس فصل سرد برای ذخیره پاییزه علوفه است .
رشد بهاره ، نیز علوفهای با کیفیت تولید کرده ولی علوفه تابستانه این گیاه یکی از غیر خوش خوراکترین علوفههای گرامینه درنواحی ایالات متحده است .
فسکیوبلند گیاهی است با رشد ایستاده که دارای سیستم ریشهای عمیقی بوده و میتواند به کمک ریزومهای خود گسترش یافته وپوشش چمنی متراکمی را ایجاد کند فسکیوبلند برای اولین بار از اروپا به ایالات متحده آورده شده است گونههای مختلفی از فسکیو نیز در شمال آفریقا یافت شده است .
فسکیو چمنی و فسکیو بلند به عنوان گونههای مجزا توسط شربر در سال 1771 شناسایی گردید او فسکیو بلند را به عنوان گونهای قویتر ( با بنیهتر ) نسبت به فسکیو چمنی معرفی کرد و در نتیجه فسکیو بلند را تحت عنوان اریون دینیا سیا نامگذاری کرد .
با این وجود ، ابهاماتی درباره اختلاف بین این دوگونه وجود دارد فسکیو بلند توسط هیچکاک نامگذاری گردید در اواخر دهه 1940 دو رقم فسکیو بلند به نامهای آلتا وکنتاکی 31 مورد استفاده قرار میگرفته است و یکبار دیگر توسط هیچکاک تحت عناوین - یا فسکیو چمنی و فسکیو بلند نامگذاری شده است .
به طور کلی فسکیو بلند از نظر قامت بلندتر و دارای تحمل بیشتری نسبت به تنشهای سرمایی و خشکی است و نیز سایهانداز فشردهتری را تشکیل میدهد .
همچنین نسبت به علفهای هرز رقابتپذیری بیشتری داشته و در قیاس با سایر گونههای فستوکها رشد این گونه در دامنه وسیعتری از خاکها صورت میگیرد .
از دیدگاه ریخت شناسی ، فسکیو بلند و فسکیو چمنی بسیار شبیه به هم بوده و تشخیص این دو از یکدیگر بسیار مشکل است .
فسکیو بلند گیاهی تهاجمیتر و دارای گوشوارکهای کرک دار است ،در صورتی که فسکیو چمنی دارای چنین خصیصهای نیست هر دو گونه دارای رگبرگ میانی مشخص بوده و همچنین پهنک آنها ظاهری مومی ( براق ) دارد فسکیو بلند دارای 42 جفت کروموزوم میباشد ، در حالی که تعداد کروموزومها در فسکیو چمنی 14 جفت است .
شرح خصوصیات گیاهی فسکیو بلند گیاهی چند ساله ، سردسیری و دارای بوته کپه مانند است .
هر کدام از تک بوتهها میتوانند دارای ریزوم کوتاهی بوده و یا فاقد آن باشند این گیاه به خاکهایی با زهکشی ضعیف و کم عمق مقاوم بوده و دامنه وسیعی از PH خاک را تحمل میکند (5/9- 5/4 ) ، در زمینهای پست و باتلاقی سالیان زیادی باقی مانده و در خلال فصل زمستان به رشد خود ادامه میدهد .
اخیراً ارقامی از این گیاه اصلاح شدهاند که دارای ریزومهای طویلی بوده و مقاومت نسبتاً خوبی به تنشهای خشکی و گرمایی از خود نشان میدهند .
فسکیو بلند دارای برگهای متعدد، رگبرگ دار و به رنگ سبز تیره بوده که طول آنها به 70-65 سانتیمتر میرسد .
فسکیو بلند از نظر رشد سایه انداز بسیار پر برگی تولید میکند ولی از نظر مقایسه باعلف باغ در دورههای یک ساله رشد تا حدودی با توجه به ( جدول 5.
1) در سطح پایینتری قرار میگیرد .
جدول 5.
1 نسبت پهنک برگ به مجموع ساقه و غلاف فسکیو بلند و علف باغ در مراحل مختلف رسیدگی .
گوشوارکها و یقه این گیاه دارای کرک های ظریف و حساسی بوده و تعداد زیادی روزنه در اپیدرم تحتانی برگها با بافت اسلکرانشیمی دیده میشود .
ساقههای زایشی معمولاً ایستاده و محکم بوده و طول آنها بین 150- 105 سانتیمتر است که حداکثر ارتفاع آنها به 2 متر نیز میرسد اگر این گراس کوتاه نگه داشته شود و تحت چرا قرار گیرد ، ایجاد چمنی متراکم و مطلوب خواهد کرد .
خوشههای منشعب و پانیکول مانند این گراس 35-10 سانتیمتر طول داشته و انشعابات آن می تواند از حالت گسترده تا حالت متراکم ، متغییر باشد .
هرگلچه دارای سه پرچم و یک مادگی است و 7-5 بذر در هر سنبلک تشکیل میشود .
بهاره سازی و روزهای بلند برای تحریک و شروع گلدهی ضروری است .
در سراسر ایالات متحده گرده افشانی و گلدهی این گیاه در طی ماههای اردیبهشت و خرداد ادامه مییابد .
در زمانهای یکسان کاشت ، گل آذین فسکیوبلند عموماً دیرتر از علف باغ و زودتر از علف پشمکی ظاهر میشود فسکیو بلند از نظر خاصیت تهاجمی با سایر گراسهای علوفهای به ترتیب زیر مقایسه میشود .( از بیشترین تا کمترین حالت تهاجمی ) : الف) ری گراس یکساله و چند ساله ، ب) یولاف علوفهای بلند ، پ) علف باغ ، ت) فسکیوبلند ، ث) علف پشمکی نرم ،ج) تیموتی و ، چ) کنتاکی بلوگراس .
فسکیو بلند گیاهی دگرگشن و هگزاپلوئید ( 42= x6= n 2) مصنوعی بوده است.
ارزش غذایی فسکیو بلند گونهای با ارزش غذایی بالاست .
عواملی که ارزش غذایی این گیاه را تحت تاثیر قرار میدهند عبارتند از : سن برگها ، حاصلخیزی خاک مزرعه ، فصول سال و تغییرات ژنتیکی به روشهای زیر میتوان ارزش غذایی و عملکرد کل علوفه را بهبود بخشید : الف) کنترل چرای دامها ، ب) برداشت به موقع برای جلوگیری از تجمع برگها و ساقههای پیر ، پ) کود دهی مناسب برای رشد مطلوب ، ت) کشت این گیاه بالگومها .
ارزش غذایی در خلال تابستان در پایین ترن سطح و در پاییز در بالاترین حد خود است .
شکل 5.
1 قابلیت هضم ماده خشک آزمایشگاهی (IVDMD) الیاف حل شونده در ماده خنثی (NDF) ، الیاف حل شونده در اسید (ADF) و همی سلولز (HEM) فسکیو بلند در تابستان و پاییز) .
کیفیت علوفه در بهار درحد میانه قرار داشته و تحت تاثیر مرحله رسیدگی قرار دارد ، ضمن این که ارقام زودرس کیفیت پایین تری ( در زمانهای معین ) نسبت به ارقام دیررس دارند .
پروتئین خام تجمع یافته این گیاه در بهار دامنهای از تقریباً 100 تا کمی بیشتر از 200 گرم / کیلوگرم داشته است ، ولی این میزان در اواخر پاییز به حدود 80 گرم / کیلوگرم کاهش پیدا کرده است .
کیفیت بالای علوفه در بافتهای جوان در خلال پاییز ، ناشی از افزایش کربوهیدراتهای محلول است در حالی که الیاف خام (CF) ولیگنین در حد ثابتی باقی میمانند .
میانگین درصد پروتئین در فصول بهار ، تابستان و پاییز به ترتیب 22 ، 17 ، 19 درصد است در حالی که میانگین محتوای کربوهیدرات محلول به ترتیب 9 ، 8 و 19 درصد است .
همچنین میانگین قابلیت هضم در اوایل بهار 69 درصد ، در تابستان 66 درصد و در پاییز بیش از 73 درصد است .
بهترین مقیاس برای سنجش کیفیت علوفه فسکیو بلند قابلیت این گیاه برای تامین متغییرهایی نظیر رشد دام ، تولید مثل و همچنین سلامت آنها میباشد .
بعضی از ایستگاههای تحقیقاتی گزارش دادهاند که دامهایی که از فسکیو بلند در اواسط تابستان ، تغذیه کردهاند با کاهش وزن مواجه شدهاند .
محققان بر این نکته تاکید دارند که افزایش وزن دامهای تغذیه کننده از فسکیو بلند در طول تابستان بسیار کم بوده ؛که دلیل این امر انرژی زایی پایین این گیاه در طول فصل تابستان است .
( جدول 5 .
1 ) این نکته را آشکار میکند که بازدهی دامهایی که از فسکیو بلند به همراه لگومها تغذیه کردهاند ، در مقایسه با آنهایی که منحصراً از این گیاه و سایر گراسهای سردسیری مانند علف باغ تغذیه کردهاند ، مساوی و یا کمی بیشتر است .
1 عملکرد گاوهای پرواری دو گوسالههای چرا کننده از گراسهای مختلف و مخلوط گراس به همراه لگوم .
* لگومهای مورد استفاده عمدتاً شبدر لادینو و شبدر قرمز بوده اند صفت مشخصه فسکیو بلند ، داشتن غلظت بالایی از آلکالوئیدها است .
پرلولین اصلیترین آلکالوئیدی است که در دامهایی که از این گیاه چرا میکنند ، باعث ایجاد اختلالاتی می شود .
مقدار پرلولین تحت تاثیر فصل چرا ، ژنوتیپ و ارقام و سطح کاربرد کودهای نیتروژندار است .بیشترین مقدار این آلکالوئید ، در طول ماههای تیر و مرداد است و نیز زمانی که این گیاه به طرز سنگینی با کودهای نیتروژندار ،کوددهی شده است .
این گونه تصور میشود که آلکالوئید پرلولین بیماری مسمومیت فسکیویی را موجب میشود .
همین طور مشخص گردیده است که این آلکالوئید از هضم سلولز به وسیله باکتریهای شکمبه جلوگیری میکند به نظر میرسد پرلولین با جذب و هضم ضعیف مواد غذایی در دام در خلال ماههای تیر و مرداد مرتبط است .
میانگین عملکرد روزانه گاوها ، که از فسکیو بلند تغذیه کردهاند ، نسبت به آنهایی که از سایر گراسهای سردسیری تغذیه کردهاند ، در برخی آزمایشها بیشتر و در برخی دیگر کمتر بوده است .
براساس مطالعات اخیر ،بی ثباتی در عملکرد دامها در نتیجه وجود یاعدم وجود قارچهای اندوفیت بوده است .
اندوفیتها و فسکیو بلند بیولوژی ارتباط قارچ آکرمونیوم با فسکیو بلند به خوبی شناخته شده است .
چرخه زندگی اندوفیتها از فسکیوبلند متابعت میکند این قارچها در مزرعه از گیاهی به گیاه دیگر انتقال نمییابند ، و بیشتر از طریق بذر منتقل میشوند به محض جوانه زنی بذر، میسلیومهای قارچ در داخل فضای بین سلولی رشد کرده و به داخل قسمت هوایی گیاه گسترش مییابند در طی رشد رویشی ، اندوفیتها فقط در داخل غلاف برگی رشد میکنند و به طرف پهنک برگ گسترش نمییابند با این وجود سمهای تولید شده در غلاف برگ به طرف پهنک منتقل شده و توسط دام مصرف میشوند .
در طی مرحله زایشی ،اندوفیتها از ساقه به طرف بالا حرکت کرده و در گل آذین گسترش مییابند و سپس کلونیهایی را در لایه آلورون بذور و بالغ تشکیل خواهند داد .
موقعی که بذور آلوده برداشت شده و جوانه بزنند ، چرخه زندگی اندوفیتها کامل میشود .
گاوهای مصرف کننده فسکیو بلند که از طریق اندوفیتها آلوده شدهاند ، ممکن است در اثر سه ضایعه مهم تلف شوند .
الف) فسکوفوت ب) ( نکروز چربی گاوی ) پ) ( مسمومیت فسکیویی – سندرم تابستانه ) عارضه فسکوفوت معمولاً در گاوهای چرا کننده فسکیوبلند در زمستان ایجاد میشود نشانههای اولیه به صورت التهاب پاهای عقب در حال راه رفتن بروز مییابد و سپس منجر به قانقاریا و نکروز دم ، گوشها و پاها میشود .
در موارد حاد ممکن است دم یا سمها ازبین بروند .
در حالت عادی ، عروق دست و پای دام معمولاً در واکنش به درجه حرارتهای سرد محیط ، به منظور حفظ گرمای بدن منقبض میشوند آلکالوئیدهای ارگویپتین موجود در فسکیوهای آلوده شده به اندوفیت ، منقبض کننده عروق هستند و بدین ترتیب ممکن است واکنش به سرما را در دام ، بیشتر کرده و به طرز خطرناکی جریان خون را محدود کنند شواهد خاصی ،دال براین که سم ناشی از اندوفیتها باعث فسکوفوت شود ، به دست نیامده است .
اکثر موارد فسکوفوت در دو حالت زیر گزارش شده است : الف) در مواردی که گاوها ازبوتههای خالص فسکیوبلند در اواخرپاییز و زمستان تغذیه کردهاند .
در مواردی که گاوها از گیاهانی که مقادیر زیادی کود نیتروژنه دریافت کردهاند ، تغذیه نمودهاند.
مسمومیت فسکوفوت میتواند توسط کشت مخلوط این گیاه با لگومها ، ری گراس و سایر غلات دانه ریز ، کاهش یابد .
- ( نکروز چربی گاوی ) با اختلال در هضم پذیری ، نفخ ، کاهش عبور مواد گوارشی ، کم کاری کلیه وسایر اختلالات فیزیولوژیکی ناشی از وجود بافتهای نکروزه در حفره شکمی ، مرتبط است .
این عارضه عموماً در گاوهایی که به طور مداوم از چراگاههای فسکیو بلند تغذیه کردهاند ، مشاهده شده است .
- ( مسمومیت فسکیویی ) با نشانههایی مانند خشن شدن غلاف موها ، کاهش میزان عملکرد گوشت و یا شیر ،تنفس سریع دام ، افزایش بزاق ، افزایش دمای بدن ، کاهش سطح سرم پرولاکتین ، ایستادن دام در سایه و آب ، کاهش میزان آبستنی در خلال گرمترین فصول چرا ، مرتبط میباشد .
هر چند که این عوارض توسط درجه حرارتهای بالا و رطوبت محیط تحریک میشوند ، اما میتوانند در هر زمان دیگری از سال نیز ایجاد شوند .
عملکرد وزنی گاوها به ازای هر 10 درصد افزایش در درجه آلودگی اندوفیتی ، 45 گرم در روز کاهش پیدا کرده است .
مسمومیت فسکیویی مستقیماً با تجمع ،آلکالوئیدهای ارگوپپتین و همچنین ارگووالین موجود در اکثر گونههای رایج مرتبط است .
سایر آلکالوئیدها نظیر پیرولیزیدینها و اسید لیسرژیک آمید نیز در فسکیوهای آلوده به اندوفیت وجود دارند هولاند تخمین زده است که مسمومیت فسکیویی باعث می شود که هر ساله در حدود 609 میلیون دلار خسارت به دامداران آمریکایی وارد شود .
سازگاری و پراکنش فسکیوبلند آب و هوای نسبتاً سرد را ترجیح میدهد ولی در خلال ماههای گرم تابستان از خود مقاومت نشان داده و نیز در طی ماههای سرد زمستان به رشد خود ادامه خواهد داد .
درجه حرارت بهینه برای این گیاه بین 25-20 درجه سانتیگراد است ،ولی در دامنه حرارتی 29-5 درجه سانتیگراد نیز رشد خواهد کرد ، محدوده درجه حرارت برای جوانه زنی از 34-12 درجه سانتیگراد است ولی جوانه زنی گیاه در دماهای زیر 5 درجه سانتیگراد متوقف میگردد .
این گیاه از نظر مقاومت به سایه اندازی مشابه علف باغ است ( البته با درجات کمتر ) گیاهچههای کوچک فسکیوبلند 65 تا 75 درصد سایه راتحمل میکنند.
فسکیوهای بالغ حتی در 50 درصد سایه نیز به رشد خود ادامه میدهند عوامل آب و هوایی ( بارندگی و درجه حرارت ) ،خاکی ( بافت و رطوبت خاک ) و جغرافیایی ( عرض جغرافیایی و ارتفاع از سطح دریا) عمده عوامل موثر در تعیین پراکنش فسکیوبلند هستند فسکیو بلند ، عموماً سازگاری خوبی با مناطق مرطوب و معتدل جهان پیدا کرده است .
از آن جایی که توانایی این گیاه برای بقاء در درجه حرارتهای سرد زمستان کم است .
بنابراین پراکنش این گیاه در عرضهای شمالیتر نیز محدود شده است .
لذا هر چه به طرف عرضهای بالاتر جغرافیایی ( اسکاندیناوی و کانادا ) و همچنین ارتفاعات بالاتر ( کوههای آلپ سویس و نیز شرق ترکیه ) پیش رویم ، وجود این گیاه کمتر به چشم می خورد .