تیموتی ، بومی قاره اروپا و آسیا است . این گیاه از شمالیترین نقطه نروژ تا جنوب الجزایر یافت میشود . تیموتی ، گراس علوفهای فصل سرد است که به طور وسیع در نواحی سرد و مرطوب ایالات متحده ، کانادا و اروپا کشت میشود . این گیاه جزء قبیله Agrosideae بوده و تنها گونه موجود در جنس phleum بوده که اهمیت اقتصادی دارد . این گونه گیاهی پر محصول ، خوش خوراک و دارای عمر طولانی است . تیموتی همراه با گیاهان علوفهای خانواده لگوم به خوبی رشد میکند و کاشت و برداشت آن آسان است . در اوایل قرن هیجدهم ،این گیاه در ناحیه new England ایالات متحده کشت میشده ودرابتدا به آن herd sgrass میگفتند . این بدان سبب بوده که این گیاه برای اولین بار توسط فردی به نام تخاد اثقی به صورت زراعی درآمد .
فردی به نام linothy hanson استفاده از آن را ترویج کرد و نام انگلیسی فعلی این گیاه به نام این شخص اشاره دارد . در فاصله سالهای 1870 تا 1910 تیموتی همراه با یولاف زراعی خراک اصلی اسبها بود که منبع اصلی نیرو در مزارع به شمار میرفتند . از اوایل قرن هیجدهم به بعد ، تیموتی در چراگاهها کشت گردیده است و از آن زمان تا کنون نقش بسیار مهمی در تولید علوفه در ایالات متحده دارد .
شرح خصوصیات گیاهی و ارزش غذایی علوفه
تیموتی گونهای پایا اما کوتاه عمر است و عمر اندام هوایی گیاه تیموتی حدود دو سال میباشد ، در حالی که خود گیاه دائمی بوده و رشد اندام هوایی جدید از انتهای ساقه های قدیمیتر آغاز میشود . این گونه ، گونهای هگزاپلوئیدو 42=n2 می باشد . این گیاه فاقد ریزوم بوده که ارتفاع آن تقریباً به یک متر هم می رسد و چون به صورت بوتهای رشد میکند بنابراین جز گیاهان تهاجمی محسوب نمیشود . حاشیههای برگ صاف ، اغلب پیچ خورده و بدون کرک هستند . طول برگها از 8 تا 30 سانتیمتر متغییر است و عرض آن حدود 5/3 سانتیمتر است که به تدریج به طرف نوک برگ باریک میشود زبانک کوتاه و طول آن بیش از 6 میلیمتر و به طور مشخص دندانه دندانه ( مضرس ) است . برگها فاقد گوشوارک هستند . تیموتی تفاوت زیادی با اغلب گندمیان در ایجاد یک یا چند میان گره در پایین ساقهدارد که باعث می شود انتهای ساقه متورم شده و تولید اندام پیازی مودار ( کورم ) یا شبه پیازی ( هاپلوکورم ) گردد . این خصیصه غالباً برای شناسایی گیاه در اوایل مرحله رشد مورد استفاده قرار میگیرد .
این نوع میان گرهها به عنوان منبع ذخایر کربوهیدرات در گیاه عمل میکنند و نقش مهمی را در رشد مجدد و بقایای گیاه پس از چین برداری ایفا میکنند . پنجههای منفرد هر ساله ایجاد شده و قسمتهای هوایی جدید که از گرههای نزدیک هاپلوکورم منشأ میگیرند ، چند ساله بودن گیاه را تداوم میبخشند . پانیکولها متراکم ، استوانهای شکل و سنبله مانند هستند که طول آنها 5 تا 10 سانتیمتر و قطر آنها 10-6 میلیمتر است . گلچههای منفرد موجود در هر سنبلچه توسط انشعابات کوتاه ( 1 میلیمتری ) به محور اصلی سنبلچه متصل شده اند . سیستم ریشهای این گراس ، افشان و بسیار کم عمق است . بالغ بر 80 درصد حجم ریشهها ، در محدوده 5- 0 سانتیمتری عمق خاک پراکنده شدهاند . تحت شرایط تنش رطوبتی ، معمولاً رشد مجدد به کندی انجام میشود که این امر تا اندازهای که نتیجه کم عمق بودن سیستم ریشهای گیاه است . در واقع پنجههای جدید باید از سیستم ریشهای جدید مربوط به خود رشد کنند .
تیموتی گیاه روز بلند میباشد که نیازی به گذراندن دوره سرما برای تحریک گلدهی ندارد . دوره نوری برای تحریک گلدهی بسته به رقم متفاوت بوده و نژادهایی که با عرضهای جغرافیایی بالاتر تطابق یافتهاند ، تمایل به دوره نوری طولانیتری دارند رشد و نمو و گلدهی تیموتی در ارتباط با GDD است . در کا نادا ، ارقام تیموتی به 450 – 350 GDD (بیشتر از 5 درجه سانتیگراد ) برای رسیدن به اوایل مرحله خوشه دهی نیاز دارند . پس از برداشت اول و در طی رشد مجدد نیز خوشه دهی در گیاه اتفاق میافتد اما ممکن است بسیاری از پنجهها به صورت رویشی باقی بمانند .
تیموتی به سرمای زمستانه بسیار مقاوم است . این گیاه تحمل زیادی به درجه حرارت پائین و یخبندان از خود نشان داده است که این امر عامل اساسی تاثیرگذار بر بقای این گیاه در تنش سرمایی است .
LT50 تیموتی وری گراس چند ساله که در طول پاییز و زمستان نمونه برداری شده است .LT50 درجه حرارتی است که در آن 50% از جمعیت گیاهی پس از تنش سرمایی رشد مجدد خود را آغاز میکند.
از نظر ارزش غذایی علوفه باید به این نکته دقت کرد که علوفه خشک تیموتی و همچنین سایر گونهها از لحاظ میزان پروتئین و مواد معدنی به خصوص کلسیم و فسفر غنی نیستند ، بنابراین در جیره غذایی دام باید از ترکیب علوفهای استفاده شود که بتواند این کاستی را جبران کند تیموتی غیر از ویتامین c، ویتامینهای مورد نیاز دام را در علوفه خشک دارا می باشد . میزان ویتامین موجود در علوفه خشک نیز تحت تاثیر مرحله برداشت قرار میگیرد ، به طوری که در اوایل گلدهی ، میزان آن بیشتر از انتهای گلدهی است .
سازگاری و پراکنش
تیموتی به طور گستردهای به زیستگاههای معتدل و مرطوب سازگاری پیدا کرده است . تیموتی بهترین رشد را در زمینهای حاصلخیز و مرطوب و خاکهای زیر بافت مانند رسی – لومی دارد و در خاکهای درشت بافت رشد مطلوبی را از خود نشان نمیدهد . این گراس به آب وهوای خشک مقاوم نیست . تیموتی سازگاری مناسبی با آب و هوای شمال اروپا داشته و در مناطق معتدل جنوب آمریکا ، استرالیا و مناطق شمالی ژاپن نیز به عمل می آید . در کانادا ، این گیاه یکی از گراسهای علوفهای عمده در ایالات مجاور اقیانوس اطلس یعنی کبک و اونتاریو است .
تیموتی یکی از مقاومترین گراسهای علوفهای سردسیری به سرمایه زمستانه است . کشت و کار این گراس در مناطقی که در معرض سرمای شدید هستند ، رایج است . در مقایسه با علف باغ که مقاومت کمتری به سرما دارد مناطق عمده کاربرد تیموتی به طرف نواحی شمالیتر قاره آمریکا گسترش مییابد . در بیشتر مناطقی که تیموتی را برای استفاده از علوفه آن میکارند ، ایجاد مزارع تولید بذرنیز امکان پذیر است . این گیاه به دامنه وسیعی از خاکها سازگاری دارد اما اسیدیته بالا ، محدود کننده رشد این گیاه بوده و در خاکهایی که برای رشد ذرت محدودیت اسیدیته نداشته باشد ، تیموتی نیز رشد خواهد کرد .
اهمیت و موارد مصرف
تیموتی به آسانی استقرار یافته و با سایر گونهها در کشت مخلوط به خوبی سازگار است و زمانی که در اوایل مرحله خوشهدهی برداشت شود ، عملکرد مطلوب و علوفهای با کیفیت بالا تولید میکند . بذور به آسانی ، و معمولاً به مقدار زیاد تولید میشوند . تیموتی قابلیت مقاومت به درجه حرارتهای پایین و یخبندان را دارد. در نواحی شمالی تر به دلیل تنشهای سرمایی ، تیموتی اغلب در مخلوطهای علوفهای به عنوان یک گیاه بیمه کننده در برابر افت محصول به شمار میرود تیموتی در وهله اول به منظور استفاده به عنوان علوفه ذخیره شده به صورت خشک و یا سیلویی کشت میشود هر چند که کیفیت علوفه لگوم ها از گراسها مطلوبتر است اما مخلوط علوفهای لگوم – گراس نسبت به لگوم خالص در جیره غذایی گاوهای شیری و پرواری با ارزشتر است .زمانی که برداشت اول در اوایل مرحله خوشه دهی صورت میگیرد عملکرد ماده خشک تیموتی با سایر گراسهای علوفهای میتواند برابری کند . البته همچنین ارزش تغذیهای آن نیز با سایر گراسهای علوفهای مقایسه میشود تاثیر مراحل بلوغ و سن گیاه بر کیفیت علوفه مشاهده شده است . تیموتی نسبت به سایر گراسهای علوفهای دیررستر میباشد . قابلیت هضم ماده خشک در محیط آزمایشگاه (-) در مورد گیاه تیموتی نسبت به گیاهانی مانند علف باغ ، فسکیو ، علف پشمکی و علف قناری بیشتر است . البته این زمانی امکان پذیر است که تمامی این گیاهان ؛ در تاریخهای یکسانی برداشت شده باشند تیموتی موقعی که در اوایل خوشه دهی برداشت شود ، علوفه سیلویی با کیفیت بالا تولید میکند ( جدول 3. 1).
البته سطوح هیدراتهای کربن محلول در آب برای تخمیر مطلوب علوفه سیلویی در بعضی از موارد پایین تشخیص داده شده است . تیموتی به چینبرداری زیاد حساس بوده و مقاومت زیادی به چرا ندارد ، به دلیل عادت رویش عمودی ساقهها در موقع چرا راس ساقهها برداشت میشود . همچنین سیستم ریشهای کم عمق ، این گراس را به تنش رطوبتی حساس کرده است . کیفیت علوفه چراگاهی تیموتی نیز بسیار بالا میباشد .
جدول 3. 1 جذب مواد غذایی ،عملکرد شیر و ترکیبات شیر در گاوهای تغذیه شده با علوفه سیلویی که از اولین برداشت تیموتی یا ذرت حاصل شده است .
تیموتی ذرت
جذب ماده خشک سیلویی ( یک گاو، روز ، کیلوگرم) 9/10 5/11
جذب ماده خشک دانهای ( یک گاو ، روز ، کیلوگرم ) 5/6 1/7
عملکرد شیر ( یک گاو ، روز ، کیلوگرم ) 3/22 9/22
چربی شیر (%) 1/3 4/3
پروتئین شیر (%) 6/2 9/2
ارقام و گونهها
اکثر ارقام تیموتی در شمال شرقی آمریکا کشت میشوند و جزء ارقام اصلاح نشده محسوب میگردند . بعضی ارقام اصلاح شده ومناطق پراکنش آنها عبارتند از :
الف) نیویورک ب) اوهایو پ)مینستوتا
در اینجا برای آشنایی مختصر با یکی از ارقام توضیحاتی در رابطه با رقم اوهایو ارائه میگردد .صفات این رقم عبارتند از پروتئین بیشتر ، گلدهی زودتر و تولید بیشتر علوفه . یک صفت قابل ملاحظه در این رقم این است که برگها تا مراحل انتهای رشد همچنان سبز هستند این خصوصیت باعث میشود که در کشت مخلوط بتوان زمان برداشت علوفه آن را با زمان برداشت یونجه تنظیم کرد در زیر برخی از صفات مهم ارقام تیموتی آورده میشود .