جنگل ، هدیه خدایی و نخستین دوست بشر به شمار میرود. هیچیک از پدیدههای طبیعت به اندازه جنگل در زندگی آدمیان نقش اساسی و سازنده ندارند. انسان آغازین تنها در پناه جنگل توانست به حیات و تولید نسل خود ادامه دهد، او نیازمندیهای روزانه خود را از جنگل بدست میآورد. بدین سان احترام به درختان و احساس دوستی نسبت به آنها پدیدهای است که منشا بسیار دیرین در پندار انسانها دارد و افسانههای کهن اقوام و ملل مختلف جهان ، سرشار از اساطیر گیاهی است.
جنگل در سرزمین کهن ایران
در ادبیات سرزمین ما ، سرو کاشمر شهرت بسیار دارد و مردم معتقد بودند که زرتشت پیامبر آن را با دست خود کاشته است. در بسیاری از متون کهن راجع به این سرو مطالب فراوان نگاشته شده، از جمله در تاریخ بیهقی و معجمالبلدان از علاقه ایرانیان به سرو کهن کاشمر سخنان بسیاری به میان آمده است. ابوریحان بیرونی هر یک از برج های شمسی را منتسب به درختان معینی دانسته، مثل حمل (فروردین) ، هرکشتی که آب نیاید و آنکه تخم ندارد، ثور (اردیبهشت) ، درختان بلند و میوههای شیرین.
جنگل چیست؟
جنگل به مجموعه درختانی اطلاق میشود که قطعهای از زمین را اشغال کرده باشد و دانشمندان علم جنگلبانی صفات و خصوصیات بارزی برای جنگل قائل هستند تا بتوان آنها را از سایر نباتات موجود و مورد استفاده بشر در روی زمین تمیز داد. سه بعد عمده صفات مشخصه جنگل عبارتند از:
زیست شناسی: از نظر زیست شناسی باید گفت که جنگل به مانند یک اجتماع نباتی است که در تحت عوامل محیط متعادل یا کم و پیش ثابتی قرار دارد.
اقتصادی: چوب که از محصولات اصلی جنگل است، وقتی درخت قطع شود، برخلاف املاک زراعی ، بهره و سرمایه یکدفعه بدست میآید. برای اینکه مقدار چوبی را که صد ساله در جنگل تولید میشود بتوان به حال ثابت نگهداشت، بیآنکه در آن کاهشی روی دهد، نظم اقتصادی باید به مرحله اجرا درآید و فقط در جنگلهایی که طبق اصول منظمی بهره برداری میشود، میتوان از سرمایه ، بهره سالیانه بدست آورد.
قضایی: چون جنگل خود بخود تشکیل یافته و بدون دخالت بشر تولید مثل کرده و به زندگی خود ادامه میدهد، مالکیت خصوصی در آن مصداق پیدا نمیکند و جزء ثروت عمومی هر کشوری به شمار میرود.
تلاش زاییده نیاز است.
احتیاج عمده درخت به نور است و آب و خوراک ، شاخههای زیرین درخت که مانند شاخههای فوقانی آن در معرض تابش آفتاب نیستند، تلاش بیشتری کرده و از شاخههای بالاتر تجاوز میکنند و خود را به آفتاب میرسانند، به همین دلیل شاخههای پایینتر روشنتر بوده و تاج درختان شکل مخروطی یا کروی به خود میگیرند. حال دو عدد بذر درخت را در نظر بگیرید که مجاور هم در یک موقع به زمین افتاده و شروع به روئیدن کنند، اگر این دو بذر هر دو از یک درخت بوده و نیروی آنها یکسان باشد، روئیدن آنها بهم برخورد میکند و بر یکدیگر سایه میاندازد و ناچار هر یک خود را به سمتی که نور کافی دریافت کنند، متوجه میسازد.
تاثیرات جنگل
اثر جنگل در آب و هوا
جنگل هوا را معتدل میکند، بر بارندگی میافزاید، از آسیب بادهای سخت میکاهد، هوای پیرامون خود را پاک و آن را برای تنفس مناسب میکند. جنگل از گرمای پیرامون خود میکاهد، زیرا اولا درخت برای تبخیر آب خود نیاز به حرارت دارد که آن را از هوای پیرامون خود میگیرد، دوم اینکه برگها و شاخههای درختان ، خاک جنگل را در برابر تابش مستقیم خورشید پناه میدهد و آن را سردتر نگه میدارد.
اثر جنگل در بارندگی
جنگل از گرمای هوای پیرامون خود میکاهد و چون هر چند هوا سردتر شود، کمتر میتواند بخار آب را در خود نگه دارد، بنابراین هوای پیرامون جنگل زودتر اشباع میشود. جنگل مانند کوهستان مانعی در مقابل ابرها بوجود میآورد و باعث افزایش بارندگی میشود، بدین ترتیب هرگاه جریان هوایی که در آن بخار آب موجود باشد، در نزدیکی سطح زمین با جنگلی مصادف شود، به ارتفاعات بالاتر صعود میکند و سپس بطور ناگهانی منبسط شده، سرد شده و در نتیجه اشباع میشود و میبارد.
اثر جنگل در جلوگیری از زیان بادهای سخت
بادهای سخت چون به جنگل برخورد میکند، ناتوان شده و از تندی و نیروی آنها کاسته میشود.