جنگ عراق علیه ایران چه دورههایی را طی نمود؟
عراق در طول هشت سال جنگ علیه ایران از شیوههای نظامی و سیاسی متعددی برای از پای در آوردن ایران استفاده کرد. این مقاله در تلاش است تا برخی از این شیوههای سیاسینظامی عراق علیه ایران در طی این هشت سال را به تصویر بکشد.
عرفان حکیمی؛ اساساً در مواجههی تاریخی با جنگ ایران و عراق از یک جنگ هشتساله سخن به میان آورده میشود که به طور مشخص در نبردهای زمینی و بعضاً برخی درگیریهای هوایی و دریایی خلاصه میشود. واقعیت این است که جنگ عراق علیه ایران ابعاد گسترده و وسیعتر از آنچه ذکر شد داراست. به گونهای که میتوان در این مخاصمه از جنگهای متعددی نام برد که برخی از آنها عبارتاند از: جنگ ما قبل جنگ، جنگ شهرها، جنگ شیمیایی، جنگ نفتکشها، جنگ قیمتها یا جنگ نفت و... برای شناخت و آگاهی بیشتر و بهتر از این جنگها، که در درون جنگ هشتساله واقع شده و بعضاً مورد غفلت قرار گرفتهاند، ذیلاً هر یک به اختصار تشریح خواهد شد.
جنگ ما قبل جنگ
اساساً شروع جنگ ایران و عراق 31 شهریور 1359 اعلام میشود. علت نیز حملهی سراسری ارتش عراق به ایران از زمین و هوا در این تاریخ است؛ اما واقعیت این است که علیرغم حملهی رسمی و سراسری عراق به ایران در 31 شهریورماه، دولت بعث عراق و ارتش این کشور از پیروزی انقلاب اسلامی تا تاریخ مذکور تحرکات مرزی فراوانی در مرزهای مشترک انجام دادند که میتوان از آن به زمینهسازی برای جنگ اصلی تعبیر نمود. این دوره اصطلاحاً «جنگ ما قبل جنگ»[1] خوانده میشود. طبق آمار وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران، عراق از 13 فروردین 1358 تا پایان مرداد 1359، 397 بار به مرزهای زمینی، دریایی و هوایی ایران تجاوز کرده است.[2] برخی از تجاوزات و تحرکات مرزی عراق علیه ایران تا مرداد 1359، در دورهای که «جنگ ما قبل جنگ» خوانده میشود، به شرح زیر است:
بمباران منطقهی مرزی سیرین، 8 اسفند 1357.[3]
تجاوز چهار هلیکوپتر عراقی به حریم هوایی ایران در مرز مریوان، 21 اسفند 1357.[4]
تیراندازی نیروهای مرزی عراق به پاسگاههای مرزی ایران و تجاوز هوایی هواپیماهای این کشور به حریم هوایی ایران، 15 خرداد ماه 1358.[5]
تجاوز پلیس عراق به داخل خاک ایران در روستاهای مرزی آذربایجان غربی و حمله به عشایر ایرانی، 3 تیرماه 1358.[6]
تجاوز هوایی به مریوان، 9 تیرماه 1358.[7]
شلیک موشک آر. پی. جی. 7 به سوی کامیون سپاه و خودروی ارتش از خاک عراق در منطقهی شلمچه، 10 تیرماه 1358.[8]
تصرف پاسگاه مرزی «بزمیرآباد» از سوی نیروهای عراقی، 14 آذرماه 1358.[9]
حملهی هزار مهاجم عراقی به پاسگاههای مرزی ایران، 23 بهمنماه 1358.[10]
حملهی نیروهای عراق به دو پاسگاه مرزی تنگابنو و خسروی در نوار مرزی قصر شیرین، 9 فروردین 1359.[11]
بمباران قصر شیرین، 13 خرداد 1359.[12]
خمپارهباران قصر شیرین، 15 تیر 1359.[13]
علاوه بر تشدید تجاوزات مرزی عراق علیه ایران، از اوایل سال 1359 جنگ تبلیغاتی رژیم بعث نیز بر ضد انقلاب ایران به شدت افزایش یافت. در این تهاجم تبلیغاتی، عراق از یک سو صریحتر از همیشه درخواستهای خود را علنی بیان میکرد و از سوی دیگر صدام هرگونه عدم رضایت و وقوع حادثهای را در عراق، به جمهوری اسلامی ایران منتسب میکرد و حملات شدید تبلیغاتی علیه جمهوری اسلامی به راه انداخت. در کنار این اقدامات، دولت عراق به کمک عوامل خود به یک رشته خرابکاریها نظیر بمبگذاری در داخل ایران دست زد.[14] بنابراین پیش از شروع رسمی جنگ، جنگ عراق علیه ایران آغاز شده بود و عراق جنگی ما قبل جنگ هشتساله را شروع کرده بود.
در طول جنگ نفتکشها، در مجموع، حدود 7,958,723 هزار ریال خسارت بر ناوگان شرکت نفتکش وارد گردید. از این مبلغ حدود 9/25 درصد خسارت کشتیهای آسیبدیده و 1/74 درصد خسارت کشتیهای منهدمشده است. در طول جنگ، 49 فروند نفتکش این شرکت هدف حملات دشمن قرار گرفتند که 39 فروند آن آسیب دیدند و پس از تعمیر به جریان فعالیت بازگشتند و بقیه دچار خسارت کلی شدند و منهدم گردیدند.