دانلود تحقیق ابن سینا وخیام و ابوریحان بیرونی و شیخ بهایی و رازی ،محمدبن زکریا

ابن سینا
ابوعلی حسین بن عبدالله بن سینا که درمغرب زمین به ابن سینا ،معروف است .ازفیلسوفان بزرگی بشمارمی آیدکه جامع تمام علوم عصرخویش بود.شهرت ابن سینا به قدری است که بیشترممالک شرقی قصددارندبرای افتخاربه گذشته علمی کشورخویش اورابه خودمنتسب نمایند.
افغانستان .ترکیه .تاجیکستان وعربها همگی ادعا دارندکه ابن سینا متعلق به آنها است .وهریک ازاین مدعیان نیزدلیلی برانتساب خوددارندومدارکی دال برایرانی نبودن اوحال به شرح زندگی بوعلی سینا می پردازیم تا ببینیم واقعاً وی اهل کدام کشوراست .ابوعلی فرزند عبدالله درده افشنه درنزدیکی شهربخارا(درازبکستان امروزی )ازمادری اهل افشنه وپدری ازمهاجران بلخ (افغانستان امروزی )ساکن شهربخاراواقع درافغانستان امروزی به سال 370ق /980م پابه هستی نهاد.ابن سینا ازپنج سالگی تحصیل راآغازکردوقرآن نحووادبیات راآموخت ودر12سالگی شروع به یادگیری فقه کردوازهمان آغازتحصیل هوش سرشارواستعدادبی نظیراونمایان بوداز12سالگی درتحصیل طلب وفلسفه کوشیدودر16سالگی طبیبی حاذق گشت وآنچنان شدکه وی رابرای معالجه شاهزاده نوح بن منصورسامانی دعوت کردند.ازهمان 15سالگی یاکمی اندکتربه علوم طبیعی ومابعدالطبیعه (هستن وخداشناسی علاقه داشت وساعتها درمضوعات مختلفی چون خدا.زمان .هستی فکرمی کردوسوالاتی برایش مطرح می شد.
ذهن اندیشمند وی ازابتدادرحل مسایل ریاضی ومنطق توانایی قابلی داشت که این توانمندی مخصوص نوابغ بودوی به گونه ای که درتفهیم مطالب ریاضی حاذق بودکه پس ازاندک مدتی براستادچیره گشت وخودبه تنهایی درحل مسایل کوشیددراین باره خودمی گویدهمین که قواعدکمی منطق رافراگرفتم .ملتفت شدم که ناتلی استادبوعلی

ازدقایق آن علم مطلع نیست .بنابراین خودبه خواندن کتب معتبروشروحی که برآنها نوشته اندمشغول شدم تا آن رابه خوبی آموختم وسپس به هندسه پرداختم وکتاب اُقلیدس راشروع کردم وبعدازآنکه پنج شش قضیه آن راپیش ناتلی خواندم باقی کتاب راخودبخودحل کردم بعدازآن داخل علم هیات شدم وکتاب المُجسملی تالیف بطمیوس راتامقدمات آن پیش ناتلی خواندم .همین که به قسمت ریاضی واشکال هندسی مربوط به علم فلک رسیدم ناتلی گفت آن راپیش خودبخوان ومطالب راحل کن وبه من نشان بده تاراه صحیح رابرایت بیان کنم .اصل مطلب این بودکه ازآن کتاب سردرنمی آوردم وهمین که من مسایل راحل می کردم وبرایش بیان می نمودم تازه می فهمیدکارکجاست .
بوعلی در16سالگی شروع به تالیف کتاب مشهورخوددرطب به نام (قانون )نموده ودرهمان سن درتحصیل فلسفه وبخصوص مابعدالطبیعه نیزکوشیدوآنگونه که خودنقل می کندکتاب (مابعدالطبیعه )ارسطوراچهل بارخوانده ومتوجه نمی شودتا اینکه دربازارکتابفروشان ازکتاب فروش دوره گردی کتابی ازابونصرفارابی می خردوقادربه فهم کتاب ارسطومی گردد.بوعلی بعدازآنکه توانست با معالجه شاهزاده سامانی دردرباردولتی راه یابد.ازپادشاه خواست که به اواجازه استفاده ازکتاب خانه سلطنتی رابدهد.تا زمانی که دودمان ادب پرورواصیل ایران دوست سامانی برتخت حکومت تکیه زده بودندبوعلی درخراسان به سربرداما بوعلی همواره ازسلطان محمودغزنوی ترک می ترسیدوازدست ماموران وی فراری بودوتا پایان عمربه حالت مخفی وپنهانی ازدست ماموران سلطان محمودزندگی می کرد.وی درسال 405قصدداشت که به نزدقابوس بن وشمگیردرطبرستان برسد.اما همین که به طبرستان رسیدمطلع شدکه این پادشاه ادب پرورزندانی گشته است وبه ناچاربه قزوین وازآنجا به همدان رفت مردم همدان اورابه عنوان طبیبی حاذق

وماهرشناختند.بوعلی پس ازمعالجه شمس الدوله زمامداروحاکم همدان درسال 412ق به سمت عزارت منصوب شدوعلت نارضایتی لشکریان ازدولت علیه بوعلی کودتایی صورت گرفت وخانه وی به غارت رفت وبوعلی فراری شد.
پس ازمرگ شمس الدوله بوعلی مدتی درقلعه فردجان زندانی شدوپس ازآن آزادگشت .بوعلی رهسپاراصفهان شد ومدت 14سال با آرامشی نسبی دردربارعلاء الدوله دیلمی دراصفهان زیست ودرلشکرکشی علاءالدوله به همدان درسال 428ق مصادف با 1037میلادی درآن شهروفات یافت .ازشاگردان معروف بوعلی ابوعبیدجوزجانی است که بیشترتالیفات بوعلی راجمع آوری کردوزندگی نامه اورانوشت ودرضمن خودش نیزازاستادان بنام عصرخودبود.دوم ابوالحسن بهمنیارابن مرزبان است که اززردشتیان آذربایجان بودوازفلاسفه بزرگ به شما رمی رودبوعلی کتابهای المباحثات .التحصیل درمنطق طبیعیات والهیات .ومراتب الوجودودرپاسخ سوالهای ازاونوشت .سوم ابن زیله است که برکتاب می بن یقظان (زنده بیداریاپسرطبیعت )نوشته بوعلی سینا شرح نوشته است .چهارم معصومی ازشاگردان محبوب بوعلی است وابن سینا رساله العشق رابه درخواست اونوشت ازکتابهای مهم دیگربوعلی سینا که درحکم یک دایره المعارف فلسفی است .کتاب شفامی باشدازآثاردیگربوعلی نجات .اشارات .وتنبیهات .قراضه طبیعیات .مبداء ومعادحدودرامی توان برشمرد.ابن سینا حکیمی بودکه برساختارفکری وفلسفی جهان اسلام بعدازمرگ خودتا سالها درازی تاثیرعمیق گذاشت وتاقرن هفدهم حتی دردانشگاههای اروپایی کتابهایش تدریس می گشت وپیش ازهرملت دیگری تمدن نوین غرب به ابن سینا مدیون است .
پس ازمرگ شمس الدوله بوعلی مدتی درقلعه فردجان زندانی شدوپس ازآن آزادگشت .بوعلی رهسپاراصفهان شد ومدت 14سال با آرامشی نسبی دردربارعلاء الدوله دیلمی دراصفهان زیست ودرلشکرکشی علاءالدوله به همدان درسال 428ق مصادف با 1037میلادی درآن شهروفات یافت .ازشاگردان معروف بوعلی ابوعبیدجوزجانی است که بیشترتالیفات بوعلی راجمع آوری کردوزندگی نامه اورانوشت ودرضمن خودش نیزازاستادان بنام عصرخودبود.دوم ابوالحسن بهمنیارابن مرزبان است که اززردشتیان آذربایجان بودوازفلاسفه بزرگ به شما رمی رودبوعلی کتابهای المباحثات .التحصیل درمنطق طبیعیات والهیات .ومراتب الوجودودرپاسخ سوالهای ازاونوشت .سوم ابن زیله است که برکتاب می بن یقظان (زنده بیداریاپسرطبیعت )نوشته بوعلی سینا شرح نوشته است .چهارم معصومی ازشاگردان محبوب بوعلی است وابن سینا رساله العشق رابه درخواست اونوشت ازکتابهای مهم دیگربوعلی سینا که درحکم یک دایره المعارف فلسفی است .کتاب شفامی باشدازآثاردیگربوعلی نجات .اشارات .وتنبیهات .قراضه طبیعیات .مبداء ومعادحدودرامی توان برشمرد.ابن سینا حکیمی بودکه برساختارفکری وفلسفی جهان اسلام بعدازمرگ خودتا سالها درازی تاثیرعمیق گذاشت وتاقرن هفدهم حتی دردانشگاههای اروپایی کتابهایش تدریس می گشت وپیش ازهرملت دیگری تمدن نوین غرب به ابن سینا مدیون است .

خیام درسراسرادبیات کهن پارسی کمترکسی رامی توان یافت که به اندازه ی خیام دارای شهرت باشدوتابه این اندازه اندیشه ها وتفکرات اودرهاله ای ازغبارومه افسانه وابهام دربرگرفته شده باشد.از1200رباعی که به وی نسبت داده اندشایدبیش از70رباعی اصلیت نداشته باشدوپیرامون هریک ازرباعیان وی نیزافسانه های فراوان وجوددارد.خیام هم ستاره شناس وریاضیدان بوده وهم شاعرولی بیش از90درصدشهرت خیام به سبب رباعیات پرنفوذاوست البته نمی توانیم منکراین نکته شویم که مطالعات نجومی واندیشه علمی خیام درساختارفکرکه برریاضیات ونجوم وتمام علوم اصل خویش تبحرداشته ودرعین حال دارای فلسفه ویژه ای نیزبوده که شایدبه ظاهربسیارسطحی وکم عمق باشدولی درعین حال بسیارعمیق واساسی است .ابوالفتح عمربن ابراهیم ،خیام ستاره شناس وریاضی دان وشاعربزرگ قرن چهارم درسال 439ه ،ق درنیشابورچشم برجهان گشودکه ازچگو نگی تحصیلات اولیه اوواستادانش اطلاعات دقیقی دردست نداریم روایات وافسانه های تاریخی می گویندکه بردرس امام موفق فقیه اصل خویش می نشسته آثاربن سینا مطالعه می نموده وخودراشاگردوی می دانسته است .خیام درریاضیات استاشد(امام محمدغزالی درس ریاضی رانزدوی آموخت )اوبا فلسفه به خوبی آشنایی داشت وبه خصوص برفلسفه ی شکاکی احاطه داشت آوازه ی علمی اوبه دربارسلاطین سلجوقی رسیدبدین طریق موردتوجه دربارسلجوقیان قرارگرفت درسال 467ه ،ق خیام به همراهی ابوالمظفر اسنفراری ومیمون بن نجیب ازسوی ملک شاه سلجوقی ماموراصلاح تقویم گردیدودرسال 471ه،ق تقویم جلالی (یا تاریخ جلالی )به دست خیام تهیه شد.زمانی که خیام به نشراندیشه های فلسفه خودپرداخت با مخالفت متعصبان وسنت گرایان روبه روشدومجبورگردیدجهت اثبات پاکی عقایدخودبه سفرحج برودپس ازبازگشت به نیشابوردرسال 508ه ،ق ازطرف سلطان محمدسومین جانشین ملک شاه برای پیش بینی وانجام کارهای هواشناسی انتخاب گردید.سلطان قدراین حکیم رامی دانست ودرپاس مقام وی می کوشیدخیام سرانجام با روحیه ای بدبین ونا امیددرسال 515یا 517دارزمانی راوداء گفت خیام وکارهای علمی کتاب « فی البراهین علی المسائل الجبروالمقابله » معروفترین اثرعلمی خیام درزمینه ی جبراست .

خیام موفق به معادلات درجه ی سوم شدوروشنی نوبرای آنها ابداع کردروش وی مورداستفاده ریاضیدانان امروزه مغرب زمین قرارگرفته است .خیام درموضوعات مثلث حسابی ،مقادیراصم حکم عکس هندسه نا اقلیدس وهندسه اقلیدس اصل تواضیع اقلیدس وگذاره های تحقیقات عمیق وابداعات نوین به انجام رسانید.وی درزمینه ی فیزیک نیزتحقیقاتی نموداوکتابی درباره ی تأمین عیارطلا ونقره وشمش تألیف کردروایات حاکی براین اصل است که خیام ازعلم هواشناسی نیزبه خوبی مطلع بوده وپیش بینی های وی با قوانین امروزه هواشناسی قابل توجیه است .

ابوریحان بیرونی ابوریحان محمدبن احمدبیرونی خوارزمی ازنوابغ وعلما ودانشمندان ایرانی اهل خوارزم اودرروزسوم ذی الحجه سال 362به دنیا آمدابوریحان درجوانی خودکه همزمان با حکومت خوارزمشاهیان قدیم بودبه درباراین سلسله ایرانی نژاداصیل خوارزم پیوست این خاندان خوداهل علم وادب وحامی دانشمندان وعالمان بشمارمی رفتند.درنوجوانی ابوریحان نزدیکی ازامیرزادگان دانشمندخاندان آل عراق به نام ابومنصوربن علی بن عراق معروف به ابونصرعراق مثلثات کروی وفنون ریاضی راآموخت ابوریحان با حمایت مالی ومعنوی ازجانب این شخص نزداستادان مختلف به فراگیری علوم مختلفی چون طب وفلسفه نیزپرداخت .ابوریحان درمغرب ایران پس ازانقراض خارزمشاهیان (=آل عراق )درسال 385ابوریحان در387به سوی غرب ایران حرکت کردوبه سوی شهرری رفت ودرآنجا با منجمان وریاضیدانان بزرگی همانندابومحمدحامدبن خضرخجندی وابوالحسن کیاکوشیاربن لبان گیلانی به مباحثه نشست که حاصل مباحثات وتحقیقات رادرکعاب (مقالیدعلم الهیئه )جمع آوری نموده ابوریحان سپس به جرجان رفت ودرآنجا به خدمت امیرشمس المعالی قابوس بن وشمگیردرآمدوموردحمایت این پادشاه قرارگرفت .قابوس به قدری به ابوریحان علاقه داشت که می خواست تمام زمام اموردولت آل زیاری رابه اوسپارد.ابوریحان برای تشکروقدردانی ازقابوس کتاب (آثارالباقیه )رابه نام اوتالیف کرد.ابوریحان درهنگام اقامت درجرجان به اکتشافات نجومی واعمال رصدی ستارگان پرداخت وطول وعرض جغرافیایی جرجان رانیزحساب کردابوریحان درحدوداوایل سال 394ازجرجان به سوی خوارزم رفت .ابوریحان مدتی همراه با بوعلی سینا دردربارعلی بن مأمون خوارزمشاه درخوارزم بدوبا سایرعلمهایی که درخوارزم بودندبه مباحثه می نشست درحدودسال 400ه.ق علی بن مأمون مردوبرادرش ابوالعباس مأمون جانشین اوشد.ابوریحان مدت هفت سال ملازم دربارابوالعباس مامون بود.لازمه به ذکراست که این شاخه ازسلسله خوارزمشاهیان رابه نام مامونیان یا خورازمشاهان مأمونی می نامندوموسس این سلسله مأمون بن محمداست .این سلسله نیزدست کمی ازآل عراق درحمایت ازعلم ودانش نداشت ووزیردانشمندودانش دوستی به نام (ابوالحسن احمدبن محمدشهینی )باعث رونق بازارادب ودانش گشته بودوی وزیرعلی بن مامون ابوالعباس مامون بودوتا سال 404ه ق وزارت کردابوریحان نیزتا سال 408که دردربارمامونیان خوارزمشاهیان بودبا عزت وجلال زندگی می کرد.ابوریحان درحدود14سال درخدمت این سلسله زیست وهمواره مورداحترام بود.وی دراین محیط آماده برای رشدعلم ودانش اکتشافات واختراعات وتالیفات بسیاری کرد.درسال 408سلطان محمودغزنوی به خوارزم لشکرکشیدوسلسله محلی خوارزمشاهیان راازبین برد.ابوریحان درهمان سال 408با سپاهیان محمودازخوارزم به غزنین رفت وازآن پس ازآن تا سال 440ه ق که سال وفاتش است .مقیم غزنین بود.ابوریحان درهند:ابوریحان درحدود32سال درمجاورت پادشاهان غزنوی روزگارگذرانیدومدت 14سال ازاین 32سال رانزدسلطان محمودغزنوی بودوبقیه رانزدسلطان مسعودوسلطان مودودگذرانده بزرگترین بهره ای که ابوریحان ازمجاورت با غزنوییان برداین بودکه با سپاهیان محمودبه هندرفت .اوبا اینکه دانشمندی به نام ومورداحترام شده بودسالها درمیان هندیان که سپاهیان محمودراازدشمنان خودمی شمردنداقامت گزیدوبا فروتنی به شاگردی نشست واعتمادهندیان رانسبت به خودش که درواقع جزوسپاهیان دشمن بودجلب کرداوتوانست با دوستی ومهربانی درنزدایشان زندگی کندوزبان سانسکریت رابیاموزدوعلم ودانش هندی رافراگیرد.ما حصل این تلاشها «کتاب الهند»نام داردکه درنوع خودشاهکاری محسوب می شود.این کتاب حاوی بهترین اطلاعات دست اول درباره عقایدواندیشه های هندی است .ابوریحان این کتاب رادرسال 422به درخواست استادابوسهل عبدالمنطم بن علی بن نوح تفسیلی پایان دادوکتاب رابه نام اوکرده ابوریحان همچنین کتاب (سدهاند)درباره نجوم وریاضیات رابه نام «زیج سندهند»ازسانسکریت ترجمه کرد.وی کتابهای زیادی ازاوباقی مانده است .

اختراعات واکتشافات وتحقیقات ابوریحان ک 1-تحقق ماللهند 2-درذکرعقایدهندوان 3-قانون مسعودی 4-الدستور 5-الجما عرض معرفه الجواهر 6-آثارالباقیه عن القرون الفالیه 7-التفهیم شیخ بهایی بهاء الدین محمدبن عزالدین حسین بن عبدالصمدبن شمس الدین محمدبن علی بن حسین بن محمدبن صالح حارثی همدانی عاملی جبلی ،حکیم وفقیه وعارف وریاضیدان وشاعروادیب ومورخ بزرگ دوره صفوی معروف به شیخ بهایی ،ازبزرگان عصرصفوی بود.پدرشیخ بهایی ،عزالدین حسین ازرهبران شیعه ومشایخ بزرگ لبنان وازشاگردان زین الدین علی بن احمدعاملی جبلی مشهوربه شهیدثانی بود.عزالدین پس ازکشته شدن شهیدثانی درسال 966ه ،ق به ایران مسافرت کردکه درآن عصرازمراکزامن شیعیان بود.عزالدین حسین پدرشیخ بهایی به علت سخت گیری شنیان برشیعیان ،ازلبنان به ایران آمدوموردتوجه پدرشاه عباس اول ،سلطان محمدخدابنده فراگرفت وچندی مقام شیخ الاسلامی دارالسطنه هرات رابه اوواگذارکردندوی به سال 984ه ،ق دارفانی راوداع گفت .شیخ بهایی درشهربعلبک در27ذی حجه سال 953ه ،ق به دنیا آمد.بعلبک شهری آبادومعروف است ویونانیان آن شهرراهلیوپولیس می نامیدند.شیخ بهایی با پدرش به ایران آمدومدتی درشهرقزوین زیست وازدانشمندان ایرانی سودهای فراوان جست .بعدازفوت پدردرسفرحج ،با مادرش به ایران بازگشت وبه قزوین رفت .چندی درمشهدبه تحصیل علوم پرداخت وسپس شغل شیخ الاسلامی هرات راکه برعهده پدربود،پذیرفت .شیخ بهایی ،منطبق وحکمت راازملا عبدالله حسین یزدی ،ریاض را ازملاعلی مذهب وملا افضل قاضی مدرسی وملامحمدباقربن زین العابدین یزدی وطب راازحکیم عمادالدین محمودفراگرفت .شیخ بهایی به شام وعراق ومصرودمشق وحلب وترکیه وبیت المقدس سفرنمودوبه اتفاق شاه عباس پیاده ازاصفهان به مشهدرفت .شیخ بهایی بزرگترین عارف قرن نهم واوایل قرن دهم ایران به شما رمی آید.شیخ بهایی درزمینه فقه وحدیث 31کتاب ،درریاضیات ونجوم وطبیعیات 30کتاب ،درادبیات وحکمت 12کتاب ودردعاوسایرزمینه های پندواندرز4اثر نگاشته است .گذشته ازکتاب های فوق وی دارای آثاردیگری نیزمی باشدکه درمجموع حدودصداثرازوی یادشده است .شیخ بهایی مهندسی ماهربود.وی به وجوداتم وقدرت فوق العاده آن پی برده بود.درحیطه علم میکانیک ساعتی طراحی کرده بودکه بدون احتیاج به کوک کردن کارمی کردوازهمه معروفتر،حمام شمع دراصفهان است که آبش به وسیله ی یک شمع گرم می شدوخودشمع نیزازبین نمی رفت وهمواره روشن بود.هرچندرموزاین مسائل فنی امروزه آشکارگردیده است ،ولیکن درآن عصردرحکم معجزه بودوهمین باعث گشت که مردم درباره ی شخی بهایی افسانه هایی بسازند.شیخ بهایی دردوازدهم ماه شوال 1030هجری قمری درشهراصفهان وفا ت یافت .

رازی ،محمدبن زکریا (313-215هجری قمری ) محمدبن زکریا رازی رانبایدبانام پدرش زکریا رازی اشتباه نمود.محمدبن زکریا رازی به نام های جالینوس عرب فیلسوف عرب .طبیب مارستانی ،طبیب مسلمان وعلامه درعمل خوانده شده است .محمدبن زکریا رازی درشعبان سال 251هجری قمری مطابق با 865میلادی درشهرری پابه هستی نهاد.

دراین زمان ری شهری آبادبادانشگاهها وکتابخانه های مجهزبود.درجوانی به راهنمایی پدرش که شغل زرگری داشت به همین شغل پرداخت .اما چندی نگذشت که ازفن زرگری به کیمیا گری علاقه مندگشت وسال ها تلاش می کردتا فلزات رابه طلا مبدل سازد.درنهایت ،عشق به آموختن وی راعازم شهربغدادکرد.بغداددراین زمان ازمراکزعلمی بودونهضت ترجمه باعث گشته بودتا بسیاری ازآثاریونانی وسریانی وپهلوی به عربی ترجمه گرددوبه همت خاندان برامکه بیمارستان های بزرگ درآن شهردایرشده بودکه امکان مناسبی برای تحقیقات طبی وفلسفی رازی فراهم نمود.رازی دربغدادعهده داراداره بیمارستان عضدی بودکه توسط معتضدخلیفه عباسی ساخته شده وبه بیمارستان عضدی مشهورشده بود.این بیمارستان رانبایدبا بیمارستان عضدی که توسط عضدالدوله دیلمی درسال 372ه.ق ساخته شده اشتباه نمود.چراکه دراین زمان 372ه.ق رازی اصلاً درقیدحیات نبوده است .تبحررازی درطب سبب شهرت جهانی اوگشت وآوازه وی درهرشهرودیاری ازبلادمسلمین پیچیده اودربغدادعلاوه برطب ،با فلسفه وبه خصوص فلسفه یونانی کاملاً آشنا شد.بعدها رازی ازبغدادبه ری آمدومشغول اداره بیمارستان شهرری گشت .

رازی تا پایان عمردرشهرری بودوگویا دراواخرزندگی اش ازدوچشم نابینا گشت .ودرهمان شهردرپنجم شعبان سال 313ه.ق وفات یافت .

دریای دانش رازی :رازی دانشمند ی نیست که اورادرمحدوده علمی خاصی استاددانست بلکه درجامع علوم عصرخویش تحقیقات وسیع داشت به گونه ای می توان وی رایکی ازبزرگترین نوابغ بشریت خواندبیش از200عنوان کتاب ورساله درزمینه های طب ،منطق ،تفسیرها وتلخیص ها ،مافوق الطبیعه ،کیمیا(شیمی )طبیعیات ،ریاضیات ونجوم،فلسفه ،الهیات ،کفریات وفنون مختلف همانندفیزیک مکانیک و.......به اونسبت داده شده که بسیاری ازآن ها به جامانده است .رازی باسعی بلیغی که درکسب علم داشت حتی تا پایان عمرویا وجوداینکه دراواخرعمرش به نابینای دچارشده بوددست ازتحقیق وتفحص برنداشت وعشق وعلاقه اش به کسب علم وصف ناپذیربود.رازی موسس علم شیمی جدیددرجهان است .اونخستین کسی است که با دانش وسیع خودارتباطی بین علوم برقرارساخت به گونه ای که میان روانشناسی (طب روحانی )وتن درمانی موازین واصولی معین کردوبین شیمی وطب ارتباط برقرارنمودوشفای بیمار رابا فعل وافعالات شیمیایی دارودرجسم بیماروابسته دانست .رازی موادشیمیایی رابه چهاردسته :موادمعدنی ،موادنباتی ،موادحیوانی وموادمشنقه تقسیم نمودوموادمعدنی رانیزبه 6گروه دیگرپخش کرد.وبه تحقیق درباره آن ها پرداخت امروزه بسیاری ازاسیدها راازروش رازی به دست می آورنداوبه جوهرگوگرددست یافت وآن رازیت الزاج یا زیت الاخضرنامیدرازی درحدود22رساله وکتاب درزمینه علم شیمی به نگارش درآورد.مهارت رازی درطب وداروشناسی ازمهمترین اثروجامعترین کتاب طبی اویعنی «الجامع الکبیر»معروف «حاوی »هویدامی گردداین کتاب درسال 1279میلادی به وسیله فرج بن سالم بنا به درخواست شارل انجوپادشاه سیل تحت عنوان لاتین Continens به زبان لاتین ترجمه شدوتا سال 1542ازمهمترین کتب چاپی طب بشمارمی رفت که دردانشکده پزشکی پاریس خوانده می شدازمشهورترین درمانهای رازی راه علاج وشفای بیماری آبله وسرخک بودکه اوبه دست آوردودرکتاب «الجدری والحصبه »روش معالجه خودراثبت نموداین کتاب به زبان های انگلیسی ،فرانسه ،لاتین ترجمه ومنتشرشد.حدود56اثرازاودرزمینه طب یادکرده اند.

درفلسفه رازی اندیشه ای ژرف داشت وبایداعتراف نمودکه تنها فیلسوف جهان اسلام است که واقعا ً بدون هیچ تردیدسزاوارنام فیلسوف است .درحدود16اثرفلسفی ازاوذکرکرده اند.

وی دارای اندیشه ای شکاک وخردگرابودوبه خردبهای فراوانی می دادوباخردگریزان دشمنی سختی داشت وبه همین سبب گاه اورامتهم به الحادوکفرمی کردند.