تاریخچه و پیشرفت:
2-1- مقدمه
بازبینی و تجدیدنظرهایی در مورد مطبوعات کلاسیک که توسط Albritton کامل شده است (1995) و انجمن سیمان و بتن (1969) و تحقیقات صنعت و ساختمان و انجمن اطلاعات (CIRIA-1977) که تحقیقات قبلی را تکمیل کرده اند نشان می دهد که تحقیقات اخیر در مورد رفتار الاستیک تیرها بوده است. البته مطالعات الاستیک امروزه به راحتی توسط تکنیک های اجزای محدود قابل بررسی است. یک اشکال مهم در مطالعات الاستیک، فرض معموملی مواد لیزوتروپیک (دارای خواص یکسان از هر سو) که از قانون هوک تبعیت می کنند می باشد. از اینرو مطالعات الاستیک، راهنمایی شایسته و کافی در باره طراحی کاربردی و عملی ارائه نمی دهد.
بطور کلی تحقیق برروی تیرهای عمیق از سال 1930 میلادی شروع شده است و تا کنون هم ادامه دارد و از جنبه های مختلف پیرامون این تیرها بررسی شده است. تا قبل از سال 1960 آزمایشات بار نهایی بطور اصولی انجام ندشه بود. پس از آن توسط Siess و Paiva (1965) و همچنین Walther و Leonhardt (1966) آزمایشات سیستماتیک انجام شد که گام مهمی به سوی تحقیقات تیرهای عمیق بود. آنها روابطی را برای شواهد تجربی که به کمیته بتن اروپایی (CEB-1964) منتهی شد آشکار کردند. متعاقباً این آزمایشات توسط بخش های مختلف جهان مورد تعقیب و بررسی قرار گرفت (Chemrouk-1988 , CIRIA01977) . بعد از سال 1960 یک الگوریتم طویل با عبارات بسیط توسط آقای کونگ (Kong) بنیان گذاری شد که هنوز در دانشگاههای Newcastle مورد تدریس و بحث می باشد.
راه حل انواع تیرهای عمیق با بکارگیری مفاهیم پلاستیسیته توسط Nielsen (1971) همچنین توسط Braestrup (1983) گزارش شده است. پیش گویی مقاومت برشی توسط روش پلاستیک توسط Hannemann و Rambull مورد بررسی قرار گرفته است.
King و Robins در سال 1972 طی گزارش تاثیر زیاد فولادهای قائم بر روی تیرهای عمیق را مورد تشریح قرار دادند.
در سال 1973 اقایان Kong و Sharp گزارشی در مورد مقاومت و مودهای شکست در تیرهای عمیق ارائه دادند. البته فرمولهای پیشنهادی برای پیش گویی با ر نهایی متعاقباً مورد تصحیح قرار گرفتند (kong-1978). در سال 1973 آقایان Robin و kong روش اجزای محدود را برای پیش گویی بارهای نهایی و الگوهای ترک در تیرهای عمیق بکار بردند. آقای Taner (1977) طی گزارشی اعلام کرد که روش اجزای محدود نتایج خوبی برای تیرهای عمیق لبه دار (Flanged) ارائه می دهد.
Garcia (1982) در زمره کسانی بود که آزمایشات کمانش را روی تعداد قابل توجهی از تیرهای لاغر عمیق بتنی انجام داد.
و سرانجام دکتر ابوالفضل عرباده پژوهشهایی را طی سالهای 1988 تا 1996 برروی انواع تیرهای عمیق انجام داده است و طی گزارشهایی نتایج آزمایشگاهی مربوط به 22 تیر عمیق دوسر گیردار، 18 تیر دو سر ساده و 13 تیر پیوسته را منتشر کرده است.
در این گزارش به منظور بررسی بعضی از کارهای نظری و آزمایشگاهی، رفتار تیرهای عمیق شرح داده دشه است. در این زمینه نخست تحلیل الاستیک، بر اساس رفتار الاستیک مورد بحث قرار گرفته و سپس رفتار بار نهایی شدح داده شده است.
2-2- مقاومت نهایی و رفتار تیرهای عمیق بتنی مسلح:
تحقیقات روی تیرهای عمیق بویژه تیرهای عمیق دو سر ساده از 65 سال پیش تا کنون صورت گرفته است. در مورد تیرهای عمیق دو سر گیردار فقط گزارش های دکتر عرب زاده در دتسرس می بادش. رفتار تیر عمیق بتنی مسلح تحت تأثیر پارامترهای زیادی از قبیل نسبت دهانه به عمق، نسبت دهانه برشی به عمق، مقدار و جهت میلگردهای جان، مقدار میلگردهای کششی و فشاری، مقاومت بتن و نوع بارگذاری و هندسه تیر می باشد.
2-2-1- روشهای گسیختگی در تیرهای عمیق:
بطور کلی گسیختگی در تیرهای عمیق به چهار صورت امکان پذیر است.
الف) گسیختگی خمشی یا خمشی – برشی (در تیرهای دوس گریدار و پیوسته)
ب) گسیختگی برشی
ج) گسیختگی کمانشی
د) گسیختگی موضعی
اشاره به این نکته ضروری است که هندسه تیرهای عمیق بگونه ایست که رفتاری مابین یک عنصر یک بعدی و دو بعدی دارند و تحت اثر یک تنش دو بعدی مسطح قرار می گیرند که باعث ایجاد رفتار غیر خطی در تیرهای عمیق بتنی مسلح می شود.
شکل 2-1- نمایش تنش دو محوره حاصل از تنش برشی خالص
گسیختگی در تیرهای عمیق ممکن است به یکی از چند صورت زیر یا تلفیقی از آنها رخ دهد:
1- گسیختگی خمشی – برشی زمانی رخ میدهد که علاوه بر گسیختگی برشی، فولاد خمشی در ناحیه کششی، به میزان کم بکار رفته باشد. این حالت در تیرهای دوسر گیردار و یا تکیه گاه تیرهای عمیق پیوسته رخ می دهد.
2- گسیختگی خمشی در نتیجه کم بودن میزان فولاد اصلی رخ می دهد.
3- گسیختگی برشی در حالتی ایجاد می شود که فولاد خمشی اصلی به میزان کافی در تیر بکار رفته است ولی عوامل مقاومت برشی تیر مانند فولادگذاری جان تیر و یا مقاومت بتن کافی نباشد.
4- گسیختگی کمانشی: این نوع گسیختگی در تیرهای بسیار لاغر با میزان لاغری بیش از 25 یا بارگذاری از مرکزیت نسبت به محور قائم اتفاق می افتد.
5- گسیختگی موضعی (لهیدگی): در صورتی اتفاق می افتد که مقدار فولادهای خمشی و برشی کافی باشد ولی سطح اتکای بارگذاری یا تکیه گاهی تیر به اندازه کافی نبوده و تنش بوجود آمده در بتن از مقدار مجاز بالاتر باشد.
مقاومت نهایی و انواع گسیختگی در تیر عمیق:
الف) مقاومت و گسیختگی خمشی:
مقاومت خمشی تیرهای عمیق در قنالات نسبت به مقاومت برشی کمتر مورد بحث قرار می یگرد. دلیل آن این است که مشخصه تیرهای عمیق بر پایه برش استوار است. البته آیین نامه های اساسی طراحی از قبیل CIRIA GUIDE2، آیین نامه بتن آمریکا و آیین نامه کانادا پیشنهاداتی برای طراحی خمشی ارائه داده اند و یک مقدار حداقل برای فولادگذاری به میزان 0.002bde پیشنهاد شده است که احتمال شکست خمشی را درنظر می گیرد. در سال 1988 آقای سوبیدی روش سازگاری کرنش را مشابه تیرهای غیر عمیق برای مقاومت خمشی تیرهای عمیق پیشنهاد کرد.