علیرغم رشد شتابان جمعیت شهری و آهنگ کاهش جمعیت نقاط روستایی بدلایل مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی هنوز بسیاری از سکونتگاههای روستایی از نقاط فعال بوده و بخش وسیعی از جمعیت کشور را در خود جای داده اند.
استان مازندران با دارا بودن 3549 نقطه روستایی و جمعیتی برابر 1407809 نفر بدلیل ویژگی های اقلیمی و جغرافیایی خاص خود از مهمترین این مناطق می باشد.
حفظ قابلیتهای این نقاط در نگهداشت جمعیت و تداوم فعالیت آنها منوط به فراهم سازی زیرساختهای تولید و خدمات و مهیا نمودن شرایط مناسب زیست محیطی فضاهای مذکور است که تحقق آن نیازمند به نگرش و برنامه ریزی فرابخشی در حوزه روستایی است.
یکی از ابزارهایی که شرایط مناسبتر فوق الذکر به ویژه شرایط بهتر کالبدی و زیست محیطی را در نقاط روستایی فراهم می سازد ساماندهی فضایی کالبدی این نقاط است که با تهیه و اجرای طرحهای هادی روستایی زمینه های تحقق آنها فراهم می شود.
شناخت وخصوصیات جغرافیایی وسیاسی:
1- معرفی روستاازنظر جمیتی :
این روستا تعداد 114 خانوار دارد که جمعا" جمعیتی معادل 416 نفر را در خود جای داده است.
2- معرفی روستاازنظر جغرافیایی:
روستای جره سر در دهستان رودپی بخش مرکزی در فاصله 24 کیلومتری شمال شهر ساری ودر منطقه ای جلگه ای قرار دارد.
3- نحوه ارتباط روستای جره سربا روستای مجاور:
روستای جره سر از جانب شمال به روستای قاجار خیل واز سمت جنوب به محور ارتباطی دازمیرکنده وکلمهر واز سمت غربی وشرقی به اراضی زراعی همین روستا محدود میشود
با توجه به موقیعت جغرافیایی خاص دواقع شدن در پهنه جلگه ای و0000 زمینه را برای توسعه کشاورزی از قبیل برنج.مرکبات مهیا نمود وشغل اغلب مردم این روستا کشاورزی ودامداری می باشد.
4- وجه تسمیه:
عواملی که در گذشته (هفتاد تا هشتاد سال قبل) باعث پیدایش این روستا شده است وجود زمین مناسب برای کشاورزی و دسترسی به شریانهای حیاتی از جمله اب بوده است.
ضمنا"نکته بسیار مهم دیگری که برای بوجود امدن روستا مصداق عینی دارد همان است که در شناخت اولیه روستا ذکر شده به گونه ای که طبق تاریخ در گذشته ای دور در شمال شرق روستا تپه ای بوده به نام گل تپه ( که در حال حاضر هم این تپه هنوز وجود دارد) 0در دوره قاجاریه این تپه محل تقسیم جیره برای اهالی بود که کم کم به نام جیره سر شهرت یافته وبعدها به نام جره سر معروف شد.
گل تپه با پوششهای گیاهی وانواع سبزیجات کوهی و دارویی آقطی و کنگر انار ترش فصل 4 ویزگیهای طبیعی واقلیمی (جغرافیایی) 1- ناهمواری (کوه) روستا در منطقه ای جلگه ای و نسبتا" مسطح واقع شده است و تنها عارضه طبیعی همان تپه جره سر میباشد که توضیح آن در فصل پیشین گذشت.
2- رودخانه روستا ی جره سردرسمت غرب به نهر قاجارخیل محدود گردیده که این شریان حیاتی با ایجاد آبندانی نسبتا" بزرگ عامل بقای روستا بوده وتوسعه اراضی کشاورزی رادرطول قدمت 70-80 ساله آن روستا به همراه دارد.
نقشه آب 3- بارش برف وباران برابر بررسی بعمل آمده طی چند ین سال گذشته بارش این منطقه تنها بصورت باران بوده ودر دراز مدت سابقه ای از بارش برف در آن یافت نمیشود.
4- دما در زمستان هوایی نسبتا سرد ودر تابستان هوایی گرم دارد.
5- وزش باد 6- سوانح طبیعی (سیل ، زلزله، رانش) در طول سالهای طولانی گذشته سابقه ای از سوانح طبیعی اعم از سیل و زلزله و...
در تحقیق بعمل آمده یافت نشده است.
فصل 5 شناخت وخصوصیات اجتماعی وفرهنگی الف : همبستگی ها( خویشاوندی ، سازمانی ، ایلی، طایفه ای ) ساکنان این روستا تماما از یک قوم وطایفه می باشند که( از ییلاقات بخش چهاردانگه ساری به نام روستای جمال الدین کلاه )به این منطقه مهاجرت نمودند.
چون اکثر انها دامداربزرگ شهرستان بودند، این نقطه (روستا) را به عنوان مرتع قشلاقی خود محسوب نموده ودرزمستان به آن کوچ میکردند که بعدها کم کم کوچ نشینی آنها به یکجا نشینی تبیل شد.
ب: جمیعت روستا به تفکیک گروه سنی در سال 85 و 84 : جمیعت روستا در سال 84 طبق امار خانه بهداشت معادل 423 نفر به شرح نمودار ذیل میباشد.
هرم سنی روستای جره سر در سال 1384 هرم سنی روستای جره سر در سال 1385 نمودار تحولات جمعیتی روستای جره سر تحولات بعد خانواری روستای جره سر میزان سطح سواد: در سال 85 طبق امار از خانه بهداشت کل جمیعت این روستا 416 نفر بوده که از کل جمیعت 380 نفر با سواد هستند ( در این سال حدود 91درصد جمیعت با سواد می باشند ودر طی چند سال اخیر 3.5در صد افزایش داشته) 0 خصوصیات خانوار (بعد خانوار): شاخص نسبت جنسی نشان دهنده نسبت تعداد مردان به تعداد زنان در یک جامعه می باشد 0این شاخص در کشور ایران به طور متوسط1.5است یعنی در ازای هر 100زن 105مردوجود دارد0نسبت جنسی در روستا جره سر طبق اطلاعات به دست امده ازخانه بهداشت در سال 85 برابر 8.5بوده و با نسبت جنسی کشورمان اختلاف دارد.
فصل 6 شناخت خصوصیات اقتصادی ساختار اقتصادی: زندگی روستایی واقتصاد آن متکی بر فعالیت های کشاورزی ودامداری و.........میباشد در گذشته اقتصاد وامرار معاش این روستا به صورت خود کفایی وخود گردانی بوده است.
ولیکن در حال حاضر فعالیت اقتصادی وساختار معیشتی این روستا به3دسته تقسیم می شود: 1- کشاورزی 2- دامی 3- خدماتی وصنایع کارگاهی بخش کشاورزی: این بخش محور اصلی فعالیتهای تولیدی این روستا محسوب می شود که شامل مجموعه فعالیتهای زراعی.دامی.ومرتع می باشد.
در سال 82 طبق آمار به دست آمده از جهاد کشاورزی شهرستان ساری مجموع اراضی زیر کشت این روستا 356 هکتار بوده است.
جدول زیر میزان و عملکرد هر یک از محصولات زراعی را نشان می دهد سطح زیر کشت و متوسط عملکرد در هکتار (روستای جره سر در سال 1382) با توجه به آمار جدول فوق مرکبات بیشترین سطح زیر کشت رایعنی 82 هکتار وبیشترین ارزش اقتصادی در بین محصولات کشاورزی را به خود اختصاص داده است0 در مجموع سطح زیر کشت زراعت وباغات روستای جره سر 356هکتار بوده که مرکبات بیشترین ارزش افزوده ودر امد ریالی داشته است0 مجموع در امد سالیانه در بش زراعت وباغداری در این روستا معادل 3231600000ریال بر اورد شده است0 مزرعه گلزا مزرعه گندم باغ مرکبات باغ هلو 2- بخش فعالیت دامی: روستای مذکور دارای 7000 راس گوسفند و 65 راس گاو است به گونه ای که در بخش فعالیت دامی سالانه235000000ریال ارزش اقتصادی دارد .شایان ذکر است که طبق آمار ارائه شده توسط شورای اسلامی روستا در خصوص دام، تعداد دام گوسفند چیزی دو برابر آمار ذکر شده است0 دامپروری و دامداری 3- بخش صنایع کارگاهی و خدماتی: تعداد و گروههای عمده اقتصادی روستای جره سر در سال 1383 ارزشها وهنجارهای اجتماعی موجود در روستا الف ) آداب ورسوم روستا: نهاد آموزشی یا مذهبی ندارد.
همبستگیهای موجود ازنوع طایفه ای است ومعمولا" خانه ها نزدیک به هم هستند.مراسم عروسی و جشن وشادی ومشابه آن در خانه های شخصی ودرهمان حیاط خودشان انجام میشود.
مراسم عزاداری مانند ختم وترحیم و...
در حسینیه یا مسجد محل برگزار میگردد.واهالی در مراسم فوق بصورت گروهی ودسته جمعی شرکت میکنند.
حسینیه روستای جره سر ب) نحوه مدیریت روستا: این روستا بصورت کلی توسط شورا ودهیار مدیریت شده ومسائل جمعی مانند خرید کود و...
وطرح وبرنامه ریزی موضوعات آبادانی محل و بازسازی اماکن مذهبی و...
نیز توسط همین مسولین شورا ودهیاری (با هماهنگی وهمدلی روستاییان) انجام میشود.
فصل 7 شناخت خصوصیات کالبدی روستا: 1- بافت روستا : 2- پروفیل طولی : 3- پروفیل عرضی : 4- تعیین کاربری اراضی مختلف (اداری ، بهداشتی ، آموزشی ، مسکونی ) کاربری اداری : روستای جره سر فاقد کاربری ادلری میباشد.
کاربری بهداشتی درمانی : کاربری آموزشی: کاربری آموزشی در روستای مذکور سطحی معادل 154 متر مربع را به خود اختصاص داده است0ودر حال حاظر از این فضای آموزشی به خاطر نداشتن دانش آموز استفاده نمیکنند0چون تعداد آنها کم می باشد ازفضای آموزشی روستای مجاور استفاده میکنند0 کاربری مذهبی : کاربری مذهبی در روستای جره سر شامل (حسینیه .مسجد) می باشد که در حال حاظر فقط حسینیه دارد هنوز ساخت مسجد شروع نشد واین فضای مذهبی سطحی معادل 1166متر مربع را به خود اختصاص داد.
ضمنا" روستای جره سر فاقد آرامگاه بوده و از آرامگاه روستای دازمیر کنده استفاده می کند.
کاربری صنایع کارگاهی : وسعت این کاربری معادل متر مربع 3887می باشدکه شامل کارگاه تولید دامی و پرورش گل وگیاه و آهنگری است.
جانمایی مراکز عمومی موجود در بافت با کروکی بناهای عمومی شامل .مسجد.مدرسه .حسینیه .خانه بهداشت.....
پلان عکس کاربری زراعی وباغ : روستای مذکور سطحی معادل 39156متر مربع را برای باغ وزمینهای زراعی به خود اختصاص داده است0 کاربری ورزشی : روستای جره سرفاقد کاربری ورزشی می باشد.
کاربری فرهنگی : این روستا فاقد کاربری فرهنگی است.
5- تعیین گره ها ونشانه های موجود در بافت : 6- درجه بندی معابروخصوصیات آنها: شبکه معابر در یک سکونت گاه استخوان بندی اصلی بافت کالبدی را به وجود می آورد0واز یک سو نقش اصلی را در جا به جایی ایفا نموده0واز سوی دیگر به بافت مورد نظر شکل می دهد0 الگوی شبکه : شبکه معابردر سکونت گاه معمولا در تقسیم بندی کلی به دو نوع طراحی نشده وطراحی شده تقسیم می شود که شبکه طراحی شده بر اساس طرح ونقشه اصلی قبلی بر روی زمین اجرا می شود وبه انواع شطرنجی،شعاعی،خطی ویا ترکیبی از آنها تقسیم می شود.
در حالت کلی شبکه معابر روستای مذکور به صورت خطی وطولی شکل گرفته است .
باتوجه به میزان عملکردوسائل نقلیه معمولا اختلاف عملکردها در عرض معابر متفاوت است .
1-1معبر(راه)اصلی یا درجه 1: این معبرراه ارتباطی یا اصلی روستای مذکور می باشد.
2-1جهت غالب: جهت غالب این معبر از سمت جنوب نقطه روستا شروع می شودو تا شمالی ترین نقطه ادامه دارد.
3-1عرض معبر : عرض معبر اصلی 12متر می باشد0 این معبر از اول بافت روستا شروع وتا دو راهی امتداد داردکه در نهایت به روستای قاجارخیل مرتبط می شود0 4-1جنس کف معبر : جنس کف معبر اصلی از نوع آسفالت می باشد.
1-2معبر اصلی درجه 2: این راه به عنوان توزیع وجمع کننده جریان ترافیک درون بافت می باشد این راه به عنوان معبری است که روستای مذکور را به سمت اراضی زراعی امتداد می دهد.
2-2جهت غالب : جهت غالب این معبر به سمت شرق می باشد.
3-2جنس کف :جنس این معبر از شوسه می باشد.
4-2عرض معبر:عرض معبر اصلی درجه 2 حدود 10متر می باشد 5- 2 کاربری اطراف این معبر : مسکونی وبیشتر زراعی وباغات می باشد 1-3معبر فرعی درجه 1: این راه (معبر) راهی که بین فرعی درجه 2وراه اصلی درجه 1قرار گرفته است.
2-3جهت غالب :شرقی وشمال غربی می باشد.
3-3عرض معبر : 8متر است.
4-3جنس کف معبر:خاکی است.
5- 3 کاربری اطراف این معبر :مسکونی واراضی زراعی است 1-4معبر فرعی درجه 2: 2-4جهت غالب :شرقی وغربی 3-4جنس کف آن :خاکی 4-4عرض معبر:حدود6متر می باشد 5-4کاربری اطراف آن:مسکونی 1- 5 دسترسیها:راهی که جهت دسترسی به یک یا چند واحد مسکونی عملکرد دارد ومعمولا در این بافت به صورت بن بست دیده می شود.
2-5 عرض دسترسیها :متفاوت است .
3-5 جهت غالب :شرقی وشمال شرقی.
4-5 جنس کف دسترسیها:جنس کف دسترسیها مختلط است.
5- 5 کاربری اطراف دسترسی :کاربری اطرافش مسکونی است 7- دلایل استقرار روستا: به خاطر آب وهوا (یا عوامل طبیعی )شریانهای طبیعی وزمینهای حاصلخیز وهمچنین شرایط طبیعی روستا مثل جلگه ای بودن آن که باعث شد که این منطقه را به صورت یک منطقه کشاورزی در بیاید کم کم با سکونت عده ای در کنار این زمینها باعث شد روستا به وجود بیاد.
8- دلایل شکل وجهت روستا: به خاطر آب وزمینهای حاصلخیز ورود(نهرقاجارخیل) باعث شد این روستا به صورت خطی یا منفصل ایجاد شود.
9- تاثیرات ویزگی های اقلیمی،جغرافیایی ،فرهنگی،اقتصادی واجتماعی برروستا : تاثیرات جغرافیایی: موقیعت جغرافیایی و واقع شدن این روستا در پهنه جلگه ای زمینه را برای توسعه محصولات کشاورزی از قبیل برنج ومرکبات مهیا نمود.
تاثیرات فرهنگی واجتماعی : تاثیرات اقتصادی : اقتصاد در این روستا که شامل کشاورزی و دامپروری می باشد تاثیز مثبتی بر شکل دهی روستا گذاشته است.
10- شناخت هسته اولیه روستا ومراحل توسعه: امکانات و موانع توسعه وگسترش روستا: امکانات توسعه :در محدوده بافت روستا میزان قابل توجهی ازاراضی وباغات واقع شد که استفاده مثبتی ندارد .از این اراضی می توان برای توسعه روستا مثل مراکز خدماتی وساخت واحدهای مسکونی استفاده نمود .
موانع توسعه : موانع اصلی توسعه در یک سکونت گاه شامل عوارض طبیعی (مثل کوه، دره ،تپه ،رود ومسیل) یا مانع غیر طبیعی (مانند عدم تخریب جنگل) ویامانع قانونی (مثل رعایت حریم راهها و تاسیسات زیر بنایی) است.
در روستای جره سر موانع توسعه شامل زمین کشاورزی ،باغات ونهر و تپه است که در انتهای بافت روستا قرار دارد .
بررسی ابعاد زیبایی شناسانه بافت (منظره طبیعت ): ابعاد زیبایی در این روستا شامل باغات وزمینهای کشاورزی می باشد که به روستای مذکور زیبایی می دهند.
نام محصولسطح زیر کشت به هکتارمتوسط عملکرد در هکتار به تنهزینه تولیدمیزان درآمد در هکتارکل ارزش اقتصادی محصول به ریالشالیزار808/34300000119000000952000000مرکبات82184800000200000001640000000سایر محصولات1645/3120000039000006396000000جمع کل3563231600000 شرحبخش دامی و کشاورزیبخش صنایع کارگاهیبخش خدماتیبخش خدماتیبخش خدماتیبخش خدماتیبخش خدماتیبخش خدماتیبخش خدماتیبخش خدماتیبخش خدماتیبخش خدماتیبخش خدماتیبخش خدماتیبخش خدماتیبخش خدماتیبخش خدماتیجمع کلشرحبخش دامی و کشاورزیبخش صنایع کارگاهیتجاریمغازه (سوپر)نانواییآرایشگاهتعمیرگاه ماشیننمایندگی گازقصابیجوشکاریآپاراتیمصالح ساختمانیفروشگاه نفتشرکت تعاونیدفتر پست مخابراتسایرجمع خدماتیجمع کلتعدادـــ34411---------3میزان افراد شاغل427164421---------3115556