دانلود مقاله روستای گراخک از توابع شهرستان مشهد

در مورد روستا و ده تعاریف متعدد و زیادی گفته شده ، ده یا قریه که در کتاب‌های نشر قدیم به صورت دیر هم دیده می‌شود، در زبان پهلوی ده (Deh) در پارسی باستان (Dahya) به معنی سرزمین و در اوستا به شکل دفیو (Daxya) آمده است.
تعاریف ده:
در ایران ده از قدیمی‌ترین زمان یک واحد اجتماعی و تشکیلاتی و جایی بوده است که در آن گروههایی از مردم روستایی برای همکاری در زمینه‌های اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی و سیاسی گرد هم تجمع یافته‌اند.

ده اساس زندگی اجتماعی ایران را تشکیل می‌دهد و اهمیت آن به اعتبار اینکه یک واحد تشکیلاتی در زندگی روستایی است، در سراسر قرون وسطی و از آن پس تا به امروز برقرار بوده است.
تعریفی دیگر:
در عرف "ده" عبارت از محدوده‌ای از فضای جغرافیایی است که واحد اجتماعی کوچکی مرکب از تعدادی خانواده که نسبت به هم دارای نوعی احساس دلبستگی ، عواطف و علائق مشترک هستند، در آن تجمع می‌یابند و بیشتر فعالیت‌هایی که برای تامین نیازمندی‌های زندگی خود انجام می‌دهند، از طریق استفاده و بهره گیری از زمین و در درون محیط مسکونی‌شان صورت می‌گیرد، این واحد اجتماعی که اکثریت افراد آن به کار کشاورزی اشتغال دارند در عرف محل ده نامیده می‌شود.
تعریف ده در قانون:
درقانون اصلاحات ارضی در ایران ده چنین تعریف می‌شده است.

ده یا قریه عبارت از یک مرکز جمعیت
و محل سکونت و کار تعدادی خانواده که در اراضی آن ده به کار کشاورزی اشتغال دارند و درآمد
اکثریت آنان از طریق کشاورزی حاصل می‌شود.




- موقعیت سیاسی، جغرافیایی روستا و چگونگی استقرار آن
روستای گراخک از توابع شهرستان مشهد ، بخش طرقبه و دهستان شاندیز می باشد که در 25 کیلومتری شمال غربی شهرستان مشهد و در عرض جغرافیایی 36 درجه و 26دقیقه و طول شرقی 56 درجه و 15دقیقه در ارتفاع 1400متری در دامنه های شمال ارتفاعات بینالود واقع شده است.

این روستا در فاصله 8کیلومتری شاندیز قرار دارد.

به دلیل موقعیت خاص خود و نیز عدم مرکزیت، مراجعین چندانی از سایر نقاط دهستان نداشته و شهرهای مشهد و شاندیز تاثیر زیادی بر آن دارند.

البته در حال حاضر با توجه به بالا رفتن قیمت زمینها و از طرفی استقبال مردم شهر و روستاییان مقیم مشهد به زندگی در ییلاقات شاندیز تردد در روستا را بالاخص در روزهای جمعه افزایش داده است.
- بررسی راههای ارتباطی
روستای گراخک از طریق یک جاده اصلی آسفالته که تا مرکز روستا ادامه پیدا می کند با خارج از روستا (مسیر کلاته ابراهیم و سپس شاندیز) ارتباط دارد که این محور ارتباطی در انتهای روستا به دو شاخه تقسیم می شود که یکی در جهت جنوب غربی منتهی شده و دیگری به سمت غرب ادامه می یابد که در خارج روستا به صورت خاکی بوده و به عنوان راه فرعی، ارتباط روستا را با روستای کاهو برقرار می کند.

که به دلیل عدم نیاز به ارتباط با چنین نقاطی و جریان عمده رفت و آمد با نقاط شهری
تردد اندکی در آن وجود داشته و محور ارتباطی اصلی روستا همان جاده آسفاته است.

- معرفی شهرها و روستاهای مجاور
روستای کلاته ابراهیم در شرق، ابرده در جنوب شرق، محله زشک در جنوب غرب و کاهو در شمال غرب روستا قرار داشته که شعاع عملکرد روستای گراخک به طرف روستاهای کاهو و ابرده پایین کم بوده و شامل اراضی زراعی است ولی در جهت محله زشک و کلاته ابراهیم خان به دلیل اینکه ارتفاعات، بخش قابل توجهی را به خود اختصاص داده و فاصله نیز زیاد است دارای شعاع بیشتری می باشد.

این روستا به روستاهای ساقشک، کلاته معاون، گلوبند و کلاته ابراهیم خان خدماتی را نظیر دبستان و راهنمایی، مهد کودک، نانوایی، قصابی، فروشگاه مواد غذایی و تلفن ارائه میدهد و خود روستا برای امکاناتی چون دبیرستان، پاسگاه انتظامی و کارهای اداری (بانک، پست و ...

) به شاندیز و مشهد مراجعه می نماید.
- بستر استقرار روستا
روستای گراخک در ارتفاع 1400متری از سطح دریای آزاد و در دامنه های شمالی بینالود واقع است.

این روستا در گروه روستاهای طولی قرار دارد که خود نشان از رشد آن در مسیر جاده است و موجب گردیده تا به کشیدگی آن افزوده شود.

و این تا حدی است که ساخت و سازهای جدید که در حاشیه معبر اصلی ساخته می شوند به صورت خانه های تک واحدی در دو سوی معبر اصلی می باشد و نه به صورت متراکم.

اما شبکه معابر و بافت داخلی روستا تا حدودی آشفته است و انشعاب معابر
از معبر اصلی به دو سو تا حدی آن را تعدیل ساخته است.

از معبر اصلی به دو سو تا حدی آن را تعدیل ساخته است.

- قدمت و وجه تسمیه روستا نام قدیم گراخک به گفته اهالی روستا در ابتدا گبراخک بوده است(گویا زرتشتیانی در آنجا زندگی می کرده اند که با ورود اسلام به آن نقطه، چون دینی غیر از اسلام داشته اند اصطلاح" گبر" به آنها داده اند) اگر این گفته روستاییان درست باشد قدمت روستا حتی به 1000تا 1500 سال پیش بر می گردد .

بعد از گبراخک روستا به گلراخک یا گلرخ (محلی پر از گل)تغییر نام داده است و در نهایت به " گراخک" تبدیل شده است.

برای واژه گبر معانی گوناگونی آورده اند که درست ترین آنها به معنی مرد است .

این واژه در پهلوی به این معنی آمده است .

ولی مهمترین مطلب این است که این لقب را پس از ساسانیان قوم غالب جهت استخفاف به ایرانیان زرتشتی داده وهمچنان در اذهان و ادبیات مانده است ودر زبانهای بلوچی و کردی نیز این واژه دیده می شود .

در کتاب جغرافیای ایران قسمت خراسان ترجمه - کاظم خادمیان که حدود 100سال پیش نوشته شده است گراخک را اینگونه تعریف می کند که: " آبادی ودره ای در نیم بلوک شاندیز، منطقه مشهد، خراسان، در حدود 30مایلی (48 کیلومتری) مشهد ودر فاصله 3مایلی (8/4کیلومتری) ابرده وبه همین فاصله از کاهو و 9 مایلی (48/14 کیلومتری) گلمکان.

این آبادی در حدود 200واحد مسکونی خوب دارد.

اراضی اردویی آن در میان باغستانها ودر زیر سایه، در قسمت علیای دره ودر بالای آبادی واقع شده است .

آب آن از دو قنات که آب شفاف وخالصی دارند تامین می شود." - بناهای تاریخی این روستا دارای نقاط کهن بسیاری است که یکی از آنها قبرستان گراخک می‌باشد.

قبرستان گراخک شاندیز که در ‌‌٢٨ کیلومتری شمال غرب مشهد و در سمت شمال روستای گراخک واقع شده است، توسط سازمان میراث فرهنگی و گردشگری خراسان رضوی در فهرست آثار ملی قرار گرفته است .

این قبرستان بر روی تپه‌ای طبیعی قرار دارد.

مساحت آن حدود دو هکتار است و سنگ قبر‌ها اکثرا به صورت قلوه‌ای می‌باشند، میزان پراکندگی آنها از سایر انواع بیشتر است و اکثر کتیبه‌های موجود بر روی سنگ قبرهای آن دارای نقوشی آئینی از قبیل تسبیح، مهره ، شانه و آئینه می‌باشد که به طرز بسیار زیبایی بر روی سنگ‌ها حک شده است.

قدیمی‌ترین سنگ قبر موجود، متعلق به تاریخ 1085هجری قمری است که با توجه به این تاریخ، قدمت این قبرستان به حدود قرن‌‌١١ هجری قمری می‌رسد این بنا به علت استفاده مردم روستای گراخک از آن به این نام مشهور شده است.

باتوجه به کندن قبور جدید، احتمال از بین رفتن سنگ قبر‌های تاریخی و قدیمی وجود دارد .

دراین روستا قبرستانهای قدیمی تر دیگری نیز وجود دارد که دیگر از آنها استفاده نمی شود و اکثر قسمتهای قبرستان نابود شده ویا در حال نابودی است و نیاز به توجه ویژه مردم و مسئولین میراث فرهنگی وگردشگری دارد.

سابقه سکونت و تاریخچه رشد و تحول ساکنین روستا از سالهای بسیار دور در مکان هسته اولیه روستا سکنی گزیده اند و به این صورت نبوده که کوچ نشینانی باشند که به این مکان آمده باشند.

و حتی این احتمال هم می رود که در باغات انتهای روستا سکونت گزیده باشند زیرا نمونه هایی از آنها را در کلاته گیزی و بازه مزدور می توان یافت که الآن به صورت خانه های مخروبه می باشند.

البته این احتمال سکنی گزیدن در باغات و بازه ها امکان دارد به صورت فصلی مورد استفاده قرار گرفته می شده و در زمان جمع آوری محصول خانواده ها به منظور تسریع در کار و از طرفی حفظ امنیت باغات به آن مکان به صورت موقت کوچ می کرده اند.

- عناصر شاخص طیبعی در اطراف روستا از نظر موقعیت قرارگیری روستا در دامنه کوه قرار گرفته و کوهپایه ای است.

این روستا در امتداد شیب دره و رودخانه واقع شده و قسمتی از زمینهای زراعی و کشاورزی در اطراف رودخانه شکل گرفته اند.

فضای سبز و درختکاری در پیرامون روستا بسیار زیاد است اما در داخل بافت و خانه ها خیلی کم به چشم می خورد.

بیشتر درختان کنار رودخانه از نوع سپیدار می باشد و در قسمت کوهپایه، غالب درختان از نوع سپیدار ، گیلاس، آلبالو و گردو می باشد.

همچنین درختان قسمت دشت، شامل درختانی چون توت، زبان گنجشک، گیلاس و آلبالو می باشد.

- اقلیم اقلیم هر ناحیه تحت تاثیر دو عامل اساسی است: شرایط محلی و عوامل کلی حاکم بر اقلیم منطقه.

اقلیم شمال خراسان متاثر از توده باران زای غربی و سرد سیبری در طول فصل سرد سال و توده هوای گرم و خشک جنوب و جنوب شرقی در فصل گرم می باشد.

از نظر شرایط محلی، روستای گراخک به دلیل قرارگرفتن در ارتفاع 1400متری از سطح دریا و همچنین وجود ارتفاعات بینالود دارای اقلیمی معتدل بوده و از آب وهوایی ملایم برخوردار است و شرایط نسبتاً مساعدی جهت کشت دیم دارد.

- جهت و شدت وزش باد تحت تاثیر شرایط حاکم بر اقلیم روستا، وضعیت بادها نیز متاثر از شرایط محلی و منطقه ای بوده و به طور کلی جهت عمده وزش بادها در شمال خراسان به ترتیب اهمیت، شمال شرقی- شمال غربی- جنوب شرقی و شرقی می باشد، که بیشترین مدت و شدت وزش باد مربوط به بادهای شمال شرقی است که اصطلاحاً به نام "آیش" معروف هستند.

وزش این باد که در طول سال ادامه دارد به دلیل منشاء وزش آنها در تابستان، گرم و خشک و در زمستان، سرد و خشک و همراه با یخبندان شدید می باشد.

وزش بادهای غربی عمدتاً از اوایل پاییز، شروع و تا اوایل تابستان ادامه دارد که غالباً همراه با بارندگی می باشد.

بر این اساس وزش بادهای غربی و جنوب غربی در روستا همراه با بارندگی و یا رطوبت بالا بوده و در طول فصل سرد سال می وزند و در نتیجه می توان گفت: بادهای مفیدی برای فعالیت های کشاورزی و ...

می باشند.

و بادهای شمال شرقی و شمالی که وزش آنها در طول سال و حداکثر وزش و سرعت آن در تابستان جریان دارد و به دلیل اینکه در تابستان گرم و خشک و در فصل سرد، سرد و خشک هستند در روستا به عنوان باد مضر شناخته می شوند.

علاوه بر آن بادهایی با جهت جنوبی به طور محدود و در طول سال می وزند که به دلیل گرم بودن بادها در زمستان موجب ذوب برفها و یخها شده و در تابستان نیز باعث افزایش دما می شوند.

- درجه حرارت (دمــــا) طبق آمار و اطلاعات (ایستگاه گلمکان) میانگین درجه حرارت سالیانه بین سالهای 1384-1366 ، 2/13درجه سانتی گراد بوده است که در تیر ماه با 8/24درجه و در بهمن ماه با 8/1درجه به ترتیب گرمترین و سردترین ماههای سال می باشند.

- بارش متوسط بارش سالیانه روستا بین سالهای 84-66 ، 1/209میلی متر می باشد که به صورت باران و برف در طول سال به ویژه از اواسط پاییز تا اواسط بهار نازل می شود.

فروردین با 0/37 میلی متر مرطوب ترین و مهر با 7/2میلی متر خشک ترین ماههای سال می باشند.

- سوانح و حوادث طبیعی بررسی های محلی انجام شده در زمینه سابقه بروز حوادث طبیعی نشان می دهد که در این روستا بروز زلزله سابقه نداشته است.

همچنین به دلیل قرارگرفتن بخش مسکونی روستا در سطحی بالاتر از مسیر سیلاب (مسیر رودخانه موجود در روستا که هم اکنون خشک می باشد) از بروز سیل زدگی به منازل روستاییان در امان مانده و صدمه ای بر پیکره روستا وارد نیامده است.

- توپوگرافی روستا روستای گراخک در ارتفاع 1400متری از سطح دریای آزاد و در دامنه های شمالی بینالود واقع است.

این روستا ارتفاعات قابل توجهی ندارد و فاقد قلل و ارتفاعات برجسته است.

روستا از جنوب غربی به شمال شرقی (رون راسته) و در جهت جاده و مسیل گسترش یافته است.

شیب روستا به تبع توپوگرافی دارای جهت جنوب غربی- شمال شرقی است و در داخل بافت، شیب عمدتاً از دو جهت به سوی مسیل تمایل دارد که آبهای سطحی روستا به سوی مسیل جریان یافته به مزارع و باغات وارد می شود.

- پوشش گیاهی روستا پوشش گیاهی هر منطقه تحت تاثیر عوامل مختلفی مانند اقلیم، خاک و...

می باشد.

پوشش گیاهی پیرامون روستای گراخک مرتعی بوده و اطراف روستا را مزارع و تا حدودی باغات میوه دربرگرفته است.

در حال حاضر باغها به مرور زمان روند منفی داشته و رو به نابودی است.

و مزارع نیز با کمبود آب مواجه هستند.

- منابع آب روستا به طور کلی آب در روستاها سه مصرف عمده دارد: 1- آب آشامیدنی.

2- آب جهت مصارف بهداشتی.

3- آب کشاورزی و دامداری.

نیاز انسان به آب آشامیدنی، روشن است و درخصوص مصارف بهداشتی عمدتاً استحمام، شستن البسه، ظروف و...

کشاورزی به طور کلی وابسته به آب است و دامداری نیز از نظر نیاز دام به آب، وابسته به آب می باشد.

روستای گراخک به دلیل ویژگی های توپوگرافی دارای منابع آبی فراوانی نمی باشد و این در حالی است که روستاهای اطراف همچون زشک و کاهو و ابرده دارای آب فراوان می باشند.

به همین دلیل بخش قابل توجهی از اراضی زراعی، دیمه زار می باشند.

عده ای از روستاییان در حیاط منزل خود اقدام به حفر چاههای سطحی نموده اند که عمق این چاهها در حدود13 تا14 متر می- باشد و برای مصارف گوناگون و غیر آشامیدنی استفاده می شود.

معمولا در کنار چاهها حوضهایی برای ذخیره آب قرار گرفته است.

آب آشامیدنی مردم روستا از طریق سیستم لوله کشی تأمین می گردد که از طریق لوله اصلی وارد روستا شده و در روستا توزیع می گردد.

آب کشاورزی روستا عمدتا از قنات استفاده می شود ولی در بعضی از مکانها که به تازگی زیر کشت رفته و امکان رسانیدن آب به وسیله قنات نمی باشد از طریق تانکر که آب آن از آب چاه می باشد، تامین می گردد.

رودخانه روستای گراخک که در قسمت جنوبی واقع شده است، در حال حاضر به علت کم آبی و خشکسالی، خشک شده و فقط در بعضی ماههای پاییز و زمستان دارای آب می باشد.

این رودخانه در شکل گیری سیمای کالبدی روستا نقش مهمی ایفا کرده است.

به این ترتیب که باعث شده یک نوع تقسیم بندی در کاربری های مختلف روستا به وجود آید.

باغات و بخش کشاورزی در کناره رودخانه شکل گرفته اند و بافت مسکونی به سمت کوهپایه پیش رفته است.

ازدیگر منابع آبی روستای گراخک می توان قنات ها را نام برد که بعضی از آنها در حال حاضر دارای آب می باشد.

با توجه به دریافت اطلاعاتی راجع به قناتهای این روستا از سایتwww.Iranhydrology.com (بخش قنات)، قناتهای روستای گراخک را به این شرح بیان نموده است: از روشهای حفاظت آب در روستا به جهت استفاده کشاورزی و باغداری در مواقع خشکی می توان به وجود استخرها و یا حوض های بزرگ اشاره کرد.

که در مواقع کم آبی از آن استفاده می شود.

"استخر میون"(چون میانه راه بوده است) از جمله این روشهاست.

- کشت، خاک و زمین از نظر زمین شناسی ، محدوده مورد مطالعه در زون بینالود واقع شده است .

که این زون بین ایران مرکزی و کوههای البرز قراردارد.

از ویژگیهای مهم این زون نسبت به دیگرمناطق سازندهای پالئوزوییک است که پی سنگ اصلی کوههای بینالود را تشکیل می دهد.

ویژگی دیگر این زون وجود سنگ های دگرگونی هستند که اصطلاحاً به اسلیت و فیلیت موسوم می باشند که در این زون از ضخامت زیادی برخوردار هستند که به صورت سطح وسیعی از فریمان تا غرب نیشابور بر روی نقشه های قدیمی قرار دارند.

چینه شناسی اراضی روستا و به خصوص جنوب آن را سازندهای اسلیت مشهد یا تناوبی از اسلیت و فیلیت پوشانده که دارای چین خوردگی و درزهای فراوانی هستند، پس از آن به طرف شمال سازند کنگلومرای ژوراسیک میانی است که جنس آن عمدتاً ماسه- سنگ می باشد و محدوده روستا به طرف شمال نیزشامل سازندهای کواترنر قدیمی و واریزه های رودخانه ای باضخامتی حدود15 متر است که از مقاومت متوسطی جهت ساخت و ساز مسکن و ....

برخوردار هستند.

از نظر گسل و زلزله گسل های بریده باروند شمال غرب- جنوب شرق در شمال روستا واقع شده اند که جدا کننده بینالود و کپه داغ می باشند و دارای فعالیت چندانی نبوده و به صورت غیر فعال هستند.

از نظر جنس خاک با توجه به اینکه اراضی روستا توسط آبرفت های کواترنری پوشانده شده و دارای بافت سبک می باشد برای باغداری مناسب و برای زراعت چندان مرغوب نیست .

- دین و مذهب در این روستا تمام اهالی آن معتقد به دین مبین اسلام می باشند و دارای مذهب جعفری هستند.(شیعه اثنی عشری ) - آداب و رسوم وآیین ها مراسم های محلی ساکنین و اهالی هر روستایی مراسم و آیین مخصوص به خود دارند.

ساکنین روستای گراخک هم از این قاعده مستثنی نبوده و مخصوصا برای مراسم سوگواری ایام محرم که با شور و حال فراوانی برگزار می شود، آیین مخصوصی دارند.

به این ترتیب که در گذشته ، مراسم روضه خوانی و سینه زنی و ختم قرآن در 20 روز اول ماه در مسجد مرکزی روستا برگزار می شده و در روز بیست و یکم، اهالی روستا، هیأتها و تکیه ها به راه افتاده و همراه با سینه زنی و نوحه خوانی به مسجد محله بالا می آمدند و مراسم 10 روز دیگر را در این مسجد برگزار می کرده اند.

حتی در ماه مبارک رمضان، مراسم ختم قرآن هم به صورت 20 روز در مسجد محله پایین و 10 روز در مسجد محله بالا می باشد.

البته امروزه این سنت به دلیل تخریب مسجد محله بالا این مراسم به صورت متمرکز در مسجد و حسینیه جدید التاسیس ام البنین برگزار می شود.

از دیگر مراسم مذهبی روستا می توان به برپایی مراسم چراغ برات در نیمه ماه شعبان اشاره کرد که اهالی با رفتن به سر مزار دوستان و آشنایان و قرائت فاتحه و با برگزار نمودن مراسم با شکوه خاص خود باعث شادی روح عزیزان از دست رفته خود می شوند.

برای برپایی مراسم عروسی نیز این روستا دارای رسم و رسوم خاصی بوده ، بدین صورت که شب قبل از عروسی و برنامه حنابندان ، افراد دعوت شده از حنایی که برای عروس می آورند هریک به مقداری به نیت برآورده شدن حاجات برمی دارند.

داماد نیز جداگانه حنابندان دارد.

و برای مراسم حمام عروس را صبح و داماد را عصر به حمام می برند.

و یک گروهی نیز همراه ایشان به حمام رفته و خود شخصا باید پول خود را حساب نماید .

ضمن آنکه به منظور میمنت و مبارکی چند برابر قیمت حمام به متصدی حمام پرداخت می کنند.

پس از بیرون آمدن از حمام جلوی داماد گوسفند می کشند و چشم های داماد را سرمه می کشند.

زبان و گویش محلی زبان اهالی روستای گراخک، زبان فارسی با لهجه شاندیزی یا گراخکی می باشد به طور مثال به برخی از اصطلاحات رایج اشاره نمود: شاندیز ------ شندیز خانه ------ حولی پرتاب کردن ------- پُرتو جوجه تیغی ------- بزنغره و ...

پوشش والبسه سنتی مردان روستا در گذشته از شلوارهای فراخ (شلوار کردی) و قبا و بستن شال بر سر استفاده می کرده اند.

و لباس های راحت و تا حدودی زیبا و مناسب برای روستا بوده که انجام کارهای روزمره را مانند کار در خانه، مزرعه و حتی سوار شدن بر چهارپایان را آسان می کرد.

ولی در حال حاضر تعدادی از افراد مسن روستا این اصالت را حفظ کرده و با پوشیدن لباسهای قدیمی و سنتی خود این ارزشهای فراموش شده را یادآور می کنند.

خانم ها نیز با پوشش کاملا اسلامی و محجبه در روستا ظاهر می شدند که البسه آنها به صورت لباسهای بافته شده با دست و به طور یکسره بوده که با زیورآلات مزین شده بود.

اما این لباسهای قدیمی و زیبا، امروزه به درون صندوقچه ها رفته و جای خود را به لباسهای امروزی داده است.

ابزار وآلات بومی می توان به وسایلی برای شکستن هیزم، مانند تبر و همچنین برای بریدن علف وسیله ای به نام علفدرو اشاره کرد.

برای شخم زدن زمین ها از گاوآهن به جای تراکتور استفاده می شده.

از جمله وسایل آشپزخانه نیز می توان به آسیاب دستی (آسی دست) ، قلوه سنگهایی که به عنوان وزنه برای پیمانه کردن مواد غذایی استفاده می شد، خمره گلی بزرگ به منظور ذخیره کردن غلات و حبوبات (به نام کندو) اشاره نمود.

- بازیها و فعالیت کودکان کودکان در کنار پرداختن به تحصیل و همچنین کار در مزرعه نیاز به استراحت و گذران اوقات فراغت می باشند.

از جمله بازیهای مرسوم در روستا می توان به "یک قل، دو قل" ، " طناب بازی" ، " آب پشتک " ، " نخود بازی" و ...

اشاره کرد.

- سرگرمی های اهالی روستا در اوقات فراغت با حرکت در روستای گراخک در می یابیم که مردان روستا در چند محل مشخصی در زمان اوقات فراغت خود جمع می شوند.

مخصوصا در مفصل اصلی روستا که محل تجمع مردان روستا می باشد.

زنان روستا نیز در اوقات بیکاری برای فعالیت های دستی ( صنایع دستی) گرد هم می آیند.

همچنین در مواقع مراسم روضه و ادای نذر و نیازها برای کمک به همدیگر به جهت باشکوه برگزار شدن مراسم در کنار هم جمع می شوند.

یکی از غذاهای روستا نوعی آش مخصوصی (آش دانوک) است که زنان روستا مهارت زیادی در پخت آن دارند که بیشتر اوقات در مراسمات مذهبی طبخ می شود.

اهالی روستا به هیچ ورزش خاصی مشغول نیستند و هیچگونه امکانات خاصی برای ورزش در اختیار اهالی قرار نگرفته است.

جوانان مشتاق ورزش برای استفاده از سالن های ورزشی به شاندیز می روند.

- فعالیت های خاص زنان و مردان دررابطه با فعالیت زنان ،زنان روستا پابه پای مردان در مسایل کشاورزی وکار در مزرعه فعالیت می کنند .

ودر خانه نیز با خانه داری خود ویا پخت نان در تنور خانه وشیر دوشیدن از گاو و گوسفندان فضایی صمیمی برای اعضای خانواده به ارمغان می آورند .

همچنان که نماینده دولت در روستا ، یکی از زنان پر تلاش وسخت کوش است که بعنوان دهیار ,ایفای وظیفه می نماید همچنین مسئول خانه بهداشت روستا و مجتمع بهریستی از دیگر زنان فعال روستا می باشند.

مردان روستا نیز با کار وفعالیت در عرصه های مختلف کشاورزی ،دامپروری وتاحدودی صنعت چرخه اقتصاد روستا را به حرکت در آورده اند .

اما امروزه تعدادی از جوانان شغل پدران حود را رها کرده وبه سمت وسوی خرید وفروش املاک پرداخته اند .

که با تاسیس مغازه هایی در ابتدای روستا شغل نو ظهوری را پایه گذاری کرده اند .

- معیشت روستاییان و تولیدات و محصولات آنها ادامه حیات مردم هر روستایی در گرو چرخش چرخهای اقتصادی روستا و تولید است.

وضعیت اقتصادی هر روستایی نیز تحت تأثیر عوامل مختلفی چون رشد طبیعی، تعداد جمعیت، حوزه نفوذ و نافذ، موقعیت اداری، سیاسی، اجتماعی و ....

در طی زمان به وجود می آید.

هرچه یک مکان روستایی از ویژگی طبیعی همچون اقلیم، خاک و آب و ....

مناسب برخوردار باشد می تواند از وضعیت اقتصادی مناسبی نیز برخوردار گردد.

بافت کلی روستا و شکل کلی مسکن نیز رابطه تنگاتنگی با نوع معیشت و شکل تولید و منابع اقتصادی آن دارد.

زراعـت : اکثر ساکنان روستای گراخک کشاورز و باغدار هستند.

محصولات عمده تحت کشت را عمدتاً گندم و جو تشکیل میدهد چرا که کشت دیگر محصولات به دلیل کمبود آب و نیز صرفه اقتصادی و امکانات موجود، مقرون به صرفه نمی باشد .

باغداری: اکثر باغهای روستا، باغ آلبالو،گیلاس و سیب است.کمبود آب، این بخش را نیز تحت تأثیر خود قرار داده است.

باغهای روستا که بیش از250 هکتار وسعت دارند به صورت مخلوط کشت می شود.

دامداری: دامداری در روستای گراخک به صورت سنتی جریان دارد.

اکثر خانوارها در منزل خود چند رأس دام نگهداری می کنند.

تنها گاوداری فعال در سطح روستا، در انتهای مسیل روستا واقع است که به صورت شخصی و مربوط به آقای عابدی می باشد.

البته یک واحد دامداری نیز در ابتدای روستا و در بافت جدید قرار دارد که هیچ فعالیتی ندارد.

صنایع دستی: به گفته ساکنین روستا در حال حاضر صنایع دستی افت شدیدی پیدا کرده است.

در روستا به مکانی برمی خوریم که حدود 50 سال پیش در آن نزدیک به 40 دستگاه دار قالی قرار داشته که مردم روستا در آنجا قالی بافی می کرده اند و تا حدی بوده که حتی به کشور آلمان، قالی صادر می شده است.

اما در حال حاضر ساختمانی از آن باقی نمانده و فاقد کاربری خاصی می باشد.

مالکیت اراضی کشاورزی و مسکن بیشتر زمین های روستا اعم از کشاورزی و مسکونی ملکی بوده وزمین های موقوفه ای آستانه وجود ندارد .

اما بعضی از زمین های کشاورزی روستاازطرف خود روستاییان بعنوان وقف اهدا شده تا در ما ههای محرم وصفر، قسمتی از سودی که از کشت وکار در زمین بدست می آید را در این روز ها خر ج نمایند.

- مسائل و مشکلات اقتصادی واجتماعی و جمعیتی شاید بتوان یکی از مشکلات را در زمینه ترافیک روستای گراخک دانست.

عرض کم محور اصلی درون روستا که از محل نانوایی یعنی ابتدای روستا شروع شده و تا انتهای روستا ادامه دارد؛ که البته این مشکل (عرض کم) در مورد تمامی کوچه ها و معابر فرعی نیز صادق است و لیکن به علت تردد کمتر، نمایان نمی باشد .

در یکی دو سال اخیر با رفت و آمد های زیاد که از شهر به روستا می شود مخصوصاً در روزهای آخر هفته ترافیکی را در بعضی از قسمتها شاهد می باشیم.

- وضعیت تأسیسات زیر بنایی آب: شبکه آب لوله کشی در سال 1355 بهره برداری شد و پس از ان تا حال حاضر یک بار در سال 1372لوله ها تعویض شده است تلفن : روستای گراخک دارای یک واحد مخابراتی است وبعضی از منازل دارای خطوط تلفن می باشند.

برق : در سالهای قبل از انقلاب برق روستا توسط موتور تأمین می شده ولی پس از انقلاب در سال 1359 از شبکه برق سراسری بهره مند شده اند که در این زمینه مشکی وجود ندارد.

شرکت تعاونی و محل عرضه سوخت : شرکت تعاونی روستا در سال 1345 تاسیس شده است.

حمام : حمام روستا در سال 1360 افتتاح گردید.

خانه بهداشت : در اوایل انقلاب روستا از خانه بهداشت بهره مند شد که هم اکنون دارای یک پزشک سیار است و نیز خدمات سرپایی از سوی مسئول مربوطه که از اهالی روستا است ارائه می گرد.

مجتمع بهزیستی : این مجتمع در سال 1350 تاسیس گردیده و در آن زمان به عنوان خانه فرهنگ شروع به فعالیت نموده است.

مسجد : دو مسجد یکی در میدان اصلی روستا و دیگری در انتهای روستا نیاز روستاییان را در امور مذهبی برطرف مینماید و نیز ساخت یک حسینیه در میدان اصلی روستا روبروی مسجد صاحب الزمان در حال انجام است که مساجد موجود دارای مشکلاتی چون ، کمبود آب ، بهداشت پایین و بنای فرسوده می باشند دبستان ومدرسه راهنمایی: دبستان در سال 1355 مدرسه راهنمایی در سال 1372 تاسیس شده است پارک و بوستان گراخک : این پارک در فضایی بالغ بر 6500متر مربع در اواسط روستا در حال ساخت می باشد.

کاربری زمین در بافت شناسی بافت قدیم: این بافت بیشتر دارای کاربری مسکونی می باشد؛ که در قسمت انتهایی روستا قرار دارد.

عدم وجود بافت خدماتی و تجاری در این قسمت باعث ایجاد مشکلاتی برای ساکنین آن شده است و افراد برای تأمین مایحتاج و نیازهای خود می بایست به بافت جدید و میانی مراجعه نمایند.

بافت میانی: این بافت در حد فاصل قسمت قدیم و جدید روستا واقع شده و مفصل اصلی روستا در این بافت قرار می گیرد.

لذا به همین خاطر کاربری های مختلف تجاری و خدماتی بیشتر در این ناحیه قرار گرفته اند.

رفت و آمد زیاد افراد و وسایل نقلیه گوناگون باعث ایجاد شلوغی و بالتبع سر وصدا در این ناحیه شده است.

بافت جدید: این بافت در ابتدای روستا شکل گرفته و در حال گسترش به سمت شاندیز می باشد.

تراکم ساختمانی در این ناحیه کم می باشد و بیشتر ساختمانها یک طبقه و به صورت ویلایی است.

فضاهای خدماتی مانند خانه بهداشت و فضاهای آموزشی مانند مدارس در آن جای گرفته اند.

مسکن روستایی نگاهی گذرا به نمونه های ساختمانی روستایی در نواحی مختلف کشور بیانگر بهره برداری هوشمندانه اهالی از مواد و مصالح موجود و تلاش برای بهره گیری هرچه بیشتر از آنها برای برآوردن نیازهای ساختمانی شان می باشد.

اساس اندیشه روستاییان، کاهش هزینه های مربوط به ساختمان و پرهیز از حمل و نقل بیجا و استفاده از مصالح غیر بومی و بالعکس افزایش قابلیت ها و دوام مصالح بومی برای ساختمان سازی و ایجاد سرپناه برای خانواده و فضای مناسب برای محصولات و عوامل تولیدی است.

از نظر مردمان روستا، خاک و سنگ و چوب و ....

هرکدام به نوعی مصالح ساختمانی بوده و اگر به صورت صحیح از آن بهره برداری گردد، نقش واقعی و کارآمد خود را در ایجاد فضاهای مطلوب ایفا خواهد کرد.

فضاهای مختلف یک بنای مسکونی، هر یک با توجه به کاربری و موقعیت خاص خود تعریفی جدا را می طلبد و نیاز به معرفی تک تک فضاها در هر مسکن را ضروری می داند.

جدول متغیرهای اقلیمی ایستگاه گلمکان(دوره آماری 1384-1366)جدول متغیرهای اقلیمی ایستگاه گلمکان(دوره آماری 1384-1366)جدول متغیرهای اقلیمی ایستگاه گلمکان(دوره آماری 1384-1366)جدول متغیرهای اقلیمی ایستگاه گلمکان(دوره آماری 1384-1366)جدول متغیرهای اقلیمی ایستگاه گلمکان(دوره آماری 1384-1366)جدول متغیرهای اقلیمی ایستگاه گلمکان(دوره آماری 1384-1366)جدول متغیرهای اقلیمی ایستگاه گلمکان(دوره آماری 1384-1366)جدول متغیرهای اقلیمی ایستگاه گلمکان(دوره آماری 1384-1366)جدول متغیرهای اقلیمی ایستگاه گلمکان(دوره آماری 1384-1366)جدول متغیرهای اقلیمی ایستگاه گلمکان(دوره آماری 1384-1366)جدول متغیرهای اقلیمی ایستگاه گلمکان(دوره آماری 1384-1366)جدول متغیرهای اقلیمی ایستگاه گلمکان(دوره آماری 1384-1366)جدول متغیرهای اقلیمی ایستگاه گلمکان(دوره آماری 1384-1366)فروردیناردیبهشتخردادتیرمردادشهریورمهرآبانآذردیبهمناسفندسالانهمتوسط حداقل درجه حرارت (درجه سانتیگراد)5.01013.617.016.111.66.43.5-0.3-3-3.10.46.4متوسط حداکثر درجه حرارت (درجه سانتیگراد)17.823.32932.63329.32317.110.77.16.711.420.0متوسط درجه حرارت (درجه سانتیگراد)11.416.521.424.824.320.514.710.35.22.31.85.913.2حداقل مطلق دما (درجه سانتیگراد)-5.4-3.23.07.46.81.0-7.8-7.8-17.2-18.2-20-15-20حداکثر مطلق دما (درجه سانتیگراد)32.635.838.440.840.238.634.429.626.622.62427.440.8میانگین بارندگی (میلیمتر)37.035.320.912.45.94.72.712.417.119.218.123.5209.1حداکثر 24 ساعته بارندگی(میلیمتر)24.0332619.01598212220142233روزهای با بارندگی بیش از 1 میلیمتر5.34.72.82.20.90.90.81.92.74.23.94.434.7روزهای با بارندگی بیش از 5 میلیمتر2.62.21.10.680.370.470.30.71.12.11.12.214.7روزهای با بارندگی بیش از 10 میلیمتر1.11.00.60.32000.160.40.61.1016.9مجموع ساعت آفتابی (ساعت)204.2258300.2357.0356.4322257.4197.2156.9148.6162.1154.22874.3مجموع تبخیر (میلیمتر)97.5178.0265.6328.7311.1246140.162.1----1628.7حداکثر رطوبت(%)79715448465564778181838268حداقل رطوبت(%)36302119172024354645464032متوسط رطوبت (%)57503733323744566363656150تعداد روزهای یخبندان3.2000001.95.415.522.023.313.685.3حداکثر سرعت بادm/s18181718141814161815202020جهت باد290290310290270290290290290290240240240 نام قناتاستانموقعیتبخشروستاطول قناتعمق مادر چاهتعداد میله چاهفاصله مظهر تا محلدبی Lit/sنام قناتاستانموقعیتبخشروستاطول قناتعمق مادر چاهتعداد میله چاهفاصله مظهر تا محلدبی Lit/s- بازه ازغدخراسانمشهدطرقبهگراخک15068104- کاریز عسگرخراسانمشهدطرقبهگراخک15056205- سرونون پائینخراسانمشهدطرقبهگراخک13066106- النگ بالاخراسانمشهدطرقبهگراخک280511106- بازه توهخراسانمشهدطرقبهگراخک250411106- سرونون بالاخراسانمشهدطرقبهگراخک14067204- بازه توسنجدخراسانمشهدطرقبهگراخک7535103- سربشخراسانمشهدطرقبهگراخک10034104- بازه بالاخراسانمشهدطرقبهگراخک300512104- النگ پائینخراسانمشهدطرقبهگراخک250410106- دم بازجدورخراسانمشهدطرقبهگراخک250510108- ازقلیخراسانمشهدطرقبهگراخک200610106- سرونون حبیبخراسانمشهدطرقبهگراخک15046206- بازه پائینخراسانمشهدطرقبهگراخک300515106- مجید زادهخراسانمشهدطرقبهگراخک15067105- بازه نوخراسانمشهدطرقبهگراخک250510204- بازه ازغدخراسانمشهدطرقبهگراخک25061254- بازه اولنگخراسانمشهدطرقبهگراخک400820105- کاریزخراسانمشهدطرقبهگراخک15057106- کلاته بالاخراسانمشهدطرقبهگراخک1003455- کاریزپایینخراسانمشهدطرقبهگراخک15067206- کاریز نوخراسانمشهدطرقبهگراخک6259251008- کاریز بالاخراسانمشهدطرقبهگراخک17047103- کلاته عباسیخراسانمشهدطرقبهگراخک15045203- کاریز دشتیهاخراسانمشهدطرقبهگراخک2007956- کلاته ملاخراسانمشهدطرقبهگراخک3007111510- کاریز سوسوخراسانمشهدطرقبهگراخک20079106- کلاته عباسیخراسانمشهدطرقبهگراخک12046154- کاریز غلامخراسانمشهدطرقبهگراخک250810108- کاریز غلامخراسانمشهدطرقبهگراخک25061255