دانلود مقاله زلزله

پدیده های خطر آفرین طبیعی نظیر زلزله ، سیل، طوفان و لغزش
لایه های زمین می توانند خطر جدی برای جان و مال انسانها به دنبال داشته باشند. در این میان رویداد زلزله در طول تاریخ آثار غیر قابل جبرانی را به همراه داشته است. خوشبختانه در حال حاضر با توجه به پیشرفتهای علم مهندسی زلزله، در صورت به کار گیری اصول و شابط پیشگیری، خسارات ناشی از زلزله می تواند به حداقل ممکن برسد.
تهران بزرگ که در دامنه جنوبی رشته کوههای البرز قرارگرفته، عموماً بر روی رسوبات آبرفتی عهد حاضر بنا شده است که با وجود گسل های فعال در این ناحیه، این شهر، مانند اکثر شهرهای کشور در خطر جدی وقوع زمین لرزه قرار گرفته است.
تجربه ثابت نموده است که روشهای پیشگیری و آمادگی نقش مؤثری در کاهش خسارات ناشی از زلزله دارد. یکی از محورهای مهم برای محقق نمودن روشهای پیشگیری و آمادگی در به حداقل رساندن خسارات ناشی از زلزله ، آشنایی همگانی با زلزله است.
بی تردید شناخت پدیده زلزله و ارائه الگوهای مناسب برای آمادگی و مقابله جمعی و فردی از قبل، هنگام و بعد از زلزله می تواند از آثار مخرب آنها بکاهد. در این نوشتار سعی شده است که ضمن آموزش مفاهیم اولیه زمین لرزه ، روشهای مناسبی برای مقابله و آمادگی در برابر آنها ارائه گردد.

فصل اول: زلزله را بهتر بشناسیم
1-1- زلزله
زمین لرزه، از آزاد شدن ناگهانی انرژی انباشته شده در سنگهای
پسته ی زمین بوجود می آید. این انرژی از نقطه ای در عمق زمین به نام کانون زمین لرزه آزاد می شود و با رها شدن انرژی به صورت امواج، باعث لرزش سطح زمین ونهایتاً در صورت عدم ساخت اصولی ساختمانها و سازه ها باعث تخریب آنها می شود.
1-2- علل وقوع زلزله
دانشمندان برای علت وقوع زمین لرزه، چند دلیل ذکر می کنند: برخی از زمین لرزه ها بر اثر فوران گدازه های آتشفشانی روی می دهند، تعداد دیگری از زمین لرزه ها بر اثر فعالیتهای مربوط به بشر روی می دهند، مانند انفجارات هسته ای یا ایجاد سدهای بزرگ در نواحی مختلف که به این نوع زمین لرزه ها، زلزله های القایی گفته می شود. اما مهمترین و اصلی ترین دلیل وقوع زمین لرزه ها را
می توان حرکات صفحه های کره زمین دانست. دانشمندان مدتها است که پی برده اند پوسته سخت کره زمین یکپارچه نبوده و از قطعات مجزایی تشکیل شده است.
این قطعات که به نام صفحه های زمین ساختی معروفند نسبت به یکدیگر در حال حرکت هستند. این حرکت از میلیونها سال پیش آغاز شده و همچنان ادامه دارد. شاید تصور اینکه در سالیان بسیار دور تمام خشکی های کره زمین به هم متصل بوده و به تدریج از یکدیگر فاصله گرفته تا شکل کنونی خود را به دست آورده اند بسیار مشکل باشد، ولی هم اکنون این نظریه که به نام زمین ساخت صفحه ای شناخته می شود مورد قبول دانشمندان است . این حرکات قاره ها باعث تجمع انرژی در مرز صفحه ها و آزاد شدن آن می گردد که ما از آن به عنوان زلزله نام می بریم.
1-3- گسل و انواع آن
با آزاد شدن ناگهانی انرژی انباشته شده درون زمین و گسسته شدن سنگهای پوسته زمین، گسل ایجاد می شود. به عبارت دیگر، گسلها شکستگی های پوسته جامد کره زمین هستند که در امتداد آنها جابجایی صورت می گیرد. برخی از گسل ها در زمانهای بسیار دور زمین شانسی فعالیت داشته ند و دیگر فعال نبوده، ولی برخی دیگر از آنها، در دوران اخیر فعالیت داشته اند که دسته دوم خطرناکتر محسوب می شوند.
گسل ها انواع مختلفی دارند که بر اساس نحوه تشکیل، حرکات و مکانیزم وقوع به سه گروه عمده تقسیم می شوند که عبارتند از:
1- گسل های نرمال یا شیب لغز، گسلهایی هستند که در آنها بلوکهای سنگی موجود بر روی صفحه گسل به سمت پایین حرکت می کنند.
2- گسل های معکوس، گسل هایی هستند که در آنها بلوکهای سنگی موجود روی صفحه گسل به سمت بالا حرکت می کنند.
3- گسل های امتداد لغز، گسلهایی هستند که در این نوع گسلها بلوکهای دو طرف گسل نسبت به یکدیگر به چپ یا راست حرکت می کنند.
1-4- اندازه گیری زمین لرزه ها
تاریخچه ثبت و اندازه گیری زمین لرزه ها به سالیان بسیار دور بر
می گردد. در سال 137 میلادی، در کشور چین، دانشمندان دستگاهی ساختند که امروزه ما آنرا لرزه نما می نامیم. این لرزه نما شامل کوزه ای فلزی بوده که در جهت های مختلف ، گویهای فلزی در دهان چند اژدها قرار داشت. هنگام رویداد زمین لرزه، این گویها سقوط کرده و در دهان قوباغه های فلزی که در اطراف کوزه تعبیه شده بودند قرار می گرفتند . بدین ترتیب، وقوع و جهت زمین لرزه برای دانشمندان مشخص می گردید. اما امروزه به کمک دستگاههای حساسی به نام لرزه نگار می توان از فاصله چند هزار کیلومتری ، مشخصات زلزله ها را ثبت کرد. اساس ساختمان این دستگاهها، وسیله ای است که به آن لرزه سنج می گویند که این لرزه سنها انرژی امواج ورودی را تبدیل به ولتاژ الکتریکی می کنند. معمولاً لرزه سنجها را در سه جهت عمود بر هم شمالی – جنوبی، شرقی – غربی، و عمودی قرار داده تا جنبش زمین را در سه جهت یاد شده ثبت کنند. لرزه نگارها به ساعتهای بسیار دقیقی مجهز هستند که قادرند ساعت وقوع زمین لرزه را با دقت بسیار بالای ثبت کنند. اما در اندازه گیری زمین لرزه ها از دستگاه های دیگری نیز استفاده می کنند که شتابنگار نامیده می شوند. مهندسان ساختمان برای طراحی سازه های مقاوم در برابر زلزه ، نیاز به شناخت جنبش های شدید زمین که انتظار می رود در طول عمر مفید سازه رخ دهد، بهترین روش بدست آوردن این جنبش ها، ثبت شتاب حرکت زمین حین رویداد زمین لرزه هاست . دستگاهی که قادر به ثبت این شتابهاست، شتابنگار نامیده می شود واحد سنجش شتاب ناشی از زمین لرزه ، درصدی از شتاب گرانش زمین است.