از نخستین سالهای دهه 1980شکاف ایجاد شده در لایه ازون بحث مشترک بین دانشمندان وسیاستمداران بوده است .
دلایل محکمی وجود دارد که ثابت می کند مواد شیمیایی ساخت دست انسان موجب تخریب لایه ازون شده است.
بنابراین انسان در تلاش است تا شکاف بوجود آ مده در لایه ازون را ترمیم کنند واز نابودی محیط زیست در آ ینده جلوگیری کنند.
جو
جو از چهار لایه اضافی تشکیل شده است ،تروپوسفر که از زمین تا ارتفاع 11 کیلومتری ادامه دارد و حاوی هوای کمی از انرژی خورشید است دانشمندان درصدد پیدا کردن راههایی هستند که از انرژی خورشید برای تولید الکتریسیته ،گرم کردن یا خنک کردن ساختمانها ویا حتی به حرکت درآ وردن اتومبیلها استفاده کنند، پیش بینی می شود انرژی خورشیدی منبع اصلی انرژی در آینده باشد.
لایه ازون
لایه ازون در استراتوسفر در فاصله 22تا 50 کیلومتری از سطح دریا قرار دارد تنها یک میلیونیم ازاستراتوسفر را گاز ازون تشکیل می دهد اما وجود همین میزان ازون بسیار ضروری است ، ازون موجود در این لایه مانند یک صا فی عمل می کندو قسمتی از اشعه فرا بنفش راکه موجب سوختگی می شود را جذب می کند .
اشعه فرابنفشی که جذب شده همزمان باعث شکسته شدن ازون به شکل دیگری از اکسیژن می شود 3 o+ اشعه فرابنفش =o + o2 واین واکنش بر گشت پذیر می باشد .این اتمهای شکسته یکی می شوند ودوباره ملکولهای ازون رابوجود می آ ورند، تابش فروسرخ + o2+o=o3 در شرایط طبیعی غلظت ازون در استراتوسفریکسان باقی می ماند .
ازون (o3)
ازون ؛اکسیژن سه اتمی است . شکل های مختلف مولکولی یا بلوری از یک عنصر یکسان ؛آلو تروپ نامیده می شوند . بنابراین ازون یک آلو تروپ اکسیژن است . این گاز درK3/161می جوشد ودر K4/80 ذوب می شود. ازون گازی آبی رنگ است و بوی تندی داردکه نشان دهنده ناپایداری این گاز است. این بوی تند در نزدیکی تجهیزات الکتریکی مانندموتور های برق وگاهی در هنگام رعد و برق به مشام می رسد . نام ازون از کلمه یونانی OZEIN می آیدکه به معنای بو کردن است . این گاز در حالت مایع ، آبی پررنگ ودر حالت جامد به رنگ بنفش تیره است اما هر دو شکل به طور خطرناکی قابل انفجارند وبه اکسیژن تجزیه می شوند . ازون را به چندین روش می توان تهیه کرد که مهم ترین وساده ترین روش ،تخلیه الکتریکی است .
اکسیژن را در فشا ر معمولی ، در فضای حلقوی وا قع میان دو لوله شیشه ای متحدالمرکز تحت پتانسیل 10000تا 20000ولت قرار می دهند ، به این ترتیب تقریبا در حدود% 5 حجمی ، ازون تهیه می شود .
ازون یک گاز است .
ازون از ذرات ریزی به نام اتم تشکیل شده است .اشعه فرا بنفش در استراتوسفر باعث شکسته شدن مولکولها ی ازون وتبدیل آن به یک مولکول اکسیژن ( 2 o ) و یک اتم اکسیژن می شود .
هر یک از این اتمها به اتم سوم اکسیژن ملحق می شود وتشکیل ازون را می دهد .
ازون یک آلاینده ثانویه وحفاظی در برابر تابش فرا بنفش خورشید
یک بیلیون سال قبل ، اور گانیزم های آبی اولیه ، یعنی جلبک های سبز آبی استفاده از نور خورشید برای تجزیه مولکول های H2OوCO2 ونیز ترکیب مجدد آن ها برای ایجاد ترکیب های آ لی واکسیژن ( پدیده فوتوسنتز ) را آ غاز کردند . در مناطق بالایی هوا کره ، برخی مولکول های O2 ، انرژی فرا بنفش خورشید را جذب واز آ ن برای تجزیه مولکول های O2 وتشکیل اتم های O استفاده کردند . این اتم ها با اکسیژن های مولکولی با قیمانده ترکیب شدندومولکول های ازون (O3) را تشکیل دادند که در جذب اشعه UV بسیار موثر است .
حضور ازون ، اور گانیزم را قادر ساخت که زندگی روی سطح زمین را گسترش دهندونقش قابل توجهی در تکامل زندگی روی زمین بازی کرد . هم چنین اجازه داد تا زندگی به صورتی که می شناسیم در زمین به وجود آ ید .
لایه ازون در فاصله 16تا 48 کیلو متری از سطح زمین قرار دارد . اگر ضخامت آ نرا در دمای 0Cو فشار1اتمسفر اندازه بگیریم ، در حدود 3MM است . ضخامت 0/01M لایه ازون در 0C و1ATM فشار به عنوان 1 واحد دابسون (DU) در نظر گرفته می شود . بنابر این بیشترین ضخامت میانگین لایه ازون در حدود 300 دابسون است .
ازون در نزدیکی سطح زمین مخرب ومضر است . به عبارتی ، ازون در تروپوسفر پایینی ، یک آ لاینده ثانویه است که در نتیجه تشکیل مه دود فتو شیمیایی به وجود می آ ید . اما ازون یک محافظ نیز است بدون این حفاظ وپوشش ، سلول های بدن ما مستعد سرطان پوست ، آ ب مروارید وهمچنین ایمنی ضعیف و معیوب می شوند . نسبت میان این دو نوع ازون در هواکره به تعادل میان فرایند هایی که ازون را ایجاد می کنند وآ ن هایی که ازون را نابود می کنند ، بستگی دارد .
در قسمت های بالایی استراتوسفر هوا بسیار رقیق و غلظت مولکول های اکسیژن به قدری کم است که اکسیژن بیش تر به صورت اتمی ودر نتیجه ، تفکیک مولکول ها توسط اشعه UV خورشید به وجود آ مده است . اما در قسمت میانی و زیرین استرا توسفر قسمت عمده اکسیژن به صورت مولکول های دو اتمی O2 است ، زیرا شدت انرژی UV خورشید در این بخش ها کم تر است . به علت زیاد بودن غلظت مولکول های اکسیژن در این ناحیه ، واکنش زیر اتفاق می افتد :
دانشنامه کلمات:-
الکتریسیته