دانلود مقاله خیابان سازی

قشری از مصالح سنگی یا مخلوطی از مصالح سنگی و مواد چسباننده با ویژگیهای فنی مشخص که بر روی بستر خیابان ریخته می‌شود، قشر زیراساس نام دارد.

بسته به شرایط جوی، نوع زمین، امکان دسترسی به مصالح مناسب در منطقه اجرای پروژه و بررسیهای اقتصادی، روش اجرای کار، تعیین و در مشخصات فنی خصوصی درج می‌شود.

انواع روشهای تهیه و اجرای قشر زیراساس، باید با مندرجات ذیل این بخش و در صورت نیاز به مشخصات بیشتر با مندرجات نشریه شماره 101 دفتر تدوین ضوابط و معیارهای فنی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور تحت عنوان ”مشخصات فنی عمومی راه(تجدید نظر اول) “ مطابقت نماید.

الف: زیر اساس شنی یا زیراساس سنگی[2] مصالح مصرفی برای قشر زیراساس شنی، مصالح گردگوشه رودخانه‌ای، مصالح معدنی یا سنگ کوهی شکسته است.

انتخاب مصالح باید با توجه به فواصل، امکان دستیابی به منابع فوق و رعایت مسائل اقتصادی در پروژه صورت گیرد.

1- دانه‌بندی مصالح دانه‌ بندی مصالح باید بر اساس مندرجات مشخصات فنی خصوصی باشد.

در صورت عدم وجود این اطلاعات، دانه‌بندی مصالح باید بر اساس روش T27 در محدوده یکی از دانه‌بندیهای مندرج در جدول 23-12-4-1- الف -1 باشد.

درصد مصالح گذرنده از الک نمره 200، نباید بیش از 2/3 مصالح گذرنده از الک نمره 4 باشد، در مواردی که دانه‌های ریز از نظر یخبندان، مضر تشخیص داده شود، می‌توان درصد گذرنده از الک نمره 200 را تقلیل داد .

حد روانی L.L و دامنه خمیری PI بر اساس آزمایشهای T91 و T90 و T89 بر روی مصالح گذرنده از الک نمره 40 (425/0 میلیمتر)، نباید به ترتیب از (25%) و (6%) تجاوز نماید.

ارزش ماسه‌ای S.E[3] بر اساس آزمایش T176 بر روی مصالح گذرنده از الک نمره 4، نباید کمتر از 25 باشد.

درصد سایش با روش لوس‌آنجلس بر اساس آزمایش T96 بر روی مصالح درشت‌دانه، نبایستی از (50%) تجاوز نماید.

ظرفیت باربری مصالح اشباع شده[4] با روش T193 در آزمایشگاه که روی نمونه‌های با تراکم (100%) و به روش T180 انجام شده، نباید از (20%) کمتر باشد.

2- جنس مصالح در هر پروژه باید نوع مصالح رودخانه‌ای، کوهی یا مخلوطی از این دو در مشخصات فنی خصوصی ذکر گردد، در مواردی که حجم مصالح معدن کمتر از میزان پیش‌بینی شده باشد، باید از معادن جدید که مشخصات مصالح آن منطبق با ضوابط و مشخصات موردنظر است، استفاده شود.

در صورتی که معدن دارای دانه‌های بزرگتر از اندازه موردنظر باشد، باید مصالح از سنگ‌شکن یا سرند عبور داده شود تا مصالح موردنظر به دست آید.

قبل از باز کردن کامل معدن برای بهره‌بردای، باید از انطباق مصالح از نظر کیفیت و کمیت با مشخصات خواسته شده، اطمینان حاصل نمود تا حتی‌المقدور برای مصالح خواسته شده از یک معدن استفاده شود و احتیاجی به تغییر معدن نباشد.

قبل از حمل مصالح به پای کار، باید طبق روش T2 حداقل 25 کیلوگرم از مصالح معدن را برای آزمایشهای مربوط، برداشت نمود.

قبل از بهره‌برداری از معدن باید لایه‌های خاک نباتی، مواد لجنی و سایر مواد نامناسب از سطح معدن پاک شود و پس از بهره‌برداری و اتمام کار وضعیت محل به شرایط عادی برگشت داده شده و سطوح خاکبرداری شده به صورت مورد قبول شیب‌بندی[5] گردد.

مصالح مصرفی باید با مشخصات و مندرجات فصل دوم این نشریه مطابقت نماید.

از به کار بردن مصالحی که بر اثر یخ زدن یا گرم کردنهای متوالی یا مرطوب و خشک شدنهای پی‌درپی خرد شوند، بایستی جداً خودداری شود، در هر حالت مشخصات مصالح مصرفی قبل از حمل، باید به تأیید دستگاه نظارت برسد.

روش اجرا قبل از اجرا و پخش مصالح زیراساس باید بستر راه کاملاً مهیا، از هرگونه مواد زائد اضافی عاری و طبق پروفیلهای طولی و عرضی خواسته شده، آماده باشد.

ناهمواریها و رواداری سطح خاکریز، نباید از 3 سانتیمتر با شمشمه 4 متری در جهات مختلف تجاوز نماید.

مصالح منطبق با مشخصات خواسته شده، باید به پای کار، حمل و بر روی بستر روسازی به فواصل مساوی یکنواخت، تخلیه و سپس لایه لایه پخش شود.

برای کنترل رقوم سطح لایه‌ها قبل از انجام هرگونه عملیات، باید در طرفین راه و به فاصله کافی از محور میخهای چوبی یا فلزی به فواصل 15 تا 50 متر بسته به نظر دستگاه نظارت کوبیده شود.

جای میخها باید در محلهای مناسب چنان انتخاب شود که در طول اجرای کار همواره مورد استفاده دستگاه نظارت، واقع و تا پایان کار مورد حفاظت قرار گرفته و هیچ نوع تغییری در مختصات آنها به وجود نیاید.

مصالح باید توسط گریدر یا وسیله مناسب دیگر پخش شود.

نحوه عمل باید چنان باشد که پس از تنظیم و کوبیدن ابعاد لایه‌ها با رقوم و شیبهای خواسته شده کاملاً مطابقت نماید.

قبل از کوبیدن از هر 1500 مترمکعب مصالح پخش شده، باید 25 کیلوگرم نمونه برای انجام آزمایشهای موردنظر در این بخش، برداشته شود.

پس از اتمام عمل پخش آبپاشی به وسیله تانکر با حجم مناسب به صورت یکنواخت و با فشار ثابت انجام می‌شود تا رطوبت موردنظر به صورت یکنواخت حاصل شود.

توقف آبپاشی و تخلیه آب در یک محل که باعث صدمه زدن به جسم راه گردد، مجاز نمی‌باشد.

میزان تراکم و رطوبت بهینه، باید بر اساس روش آشتو T180 در آزمایشگاه تعیین شود.

رواداری مجاز آب مصرفی از میزان تعیین شده در آزمایشگاه، 5/1%± خواهد بود.

پس از آبپاشی، غلتک‌ زنی با غلتکهای 10 تا 20 تنی استوانه‌ای فلزی یا غلتکهای چرخ لاستیکی انجام خواهد شد.

در صورت تصویب دستگاه نظارت می‌توان از غلتکهای ویبره (لرزشی) نیز استفاده نمود، ولی در هر حالت قبل از بکارگیری این غلتکها، باید از غلتکهای استاتیکی استفاده شود.

نوع و وزن غلتک باید چنان انتخاب شود که باعث خرد شدن مصالح نگردد.

غلتک‌زنی باید از کنارهای خیابان، شروع و به محور آن ختم شود.

در نقاطی که استفاده از غلتکهای خودرو امکانپذیر نباشد، می‌توان از وسایل کوبنده موتوری کوچک استفاده و عمل کوبیدن را تا تراکم موردنظر ادامه داد، رعایت نکات زیر هنگام کوبیدن مصالح الزامی است: ضخامت لایه کوبیده شده، نباید از 15 سانتیمتر تجاوز نماید.

در مواردی و با تصویب دستگاه نظارت می‌توان ضخامت هر لایه کوبیده شده را تا 20 سانتیمتر افزایش داد، مشروط بر اینکه تراکم موردنظر در تمام ضخامت لایه تأمین شود.

ضخامت هر لایه نباید از 2 برابر قطر بزرگترین دانه مصالح مصرفی کمتر باشد .

4- کنترل کیفیت رعایت مندرجات بندهای الف 1 الی الف 3 فوق‌الذکر و مندرجات فصل دوم این نشریه در مورد مصالح مصرفی الزامیست.

پیمانکار موظف است قبل از اجرا، کیفیت مصالح مصرفی را بر اساس مشخصات و داده‌های این نشریه مورد ارزیابی قرار دهد تا پس از تأیید دستگاه نظارت و آزمایش توسط آزمایشگاه معتبر و مورد قبول کارفرما به مصرف برسد.

دستگاه نظارت مخیر است به هر تعداد و میزان که صلاح بداند، آزمایشهای لازم را در مورد مصالح مصرفی معمول دارد.

کنترلهای زیر پس از اجرا باید صورت گیرد: در هر روز باید لایه‌ های کوبیده شده زیراساس به قسمتهای مساوی در طول مسیر از 150 تا 200 متر و در هر خط عبور، تقسیم و در هر قسمت حداقل یک آزمایش تراکم درجا طبق روش T191 آشتو انجام گردد.

تراکم به دست آمده باید حداقل برابر با (100%) دانسیته ماکزیممی باشد که به روش T180 آشتو در آزمایشگاه حاصل می‌شود.

ـ در هر روز باید لایه‌های کوبیده شده زیراساس به قسمتهای مساوی در طول مسیر از 150 تا 200 متر و در هر خط عبور، تقسیم و در هر قسمت حداقل یک آزمایش تراکم درجا طبق روش T191 آشتو انجام گردد.

ـ برای آزمایش تراکم به روش T180 آشتو باید حداقل در هر هزار متر و در هر خط عبور، یک نمونه‌گیری صورت گرفته و در آزمایشگاه مورد آزمایش قرار گیرد.

چنانچه تراکم نسبی به دست آمده کمتر از تراکم خواسته شده در مشخصات و نقشه‌های اجرایی باشد، پیمانکار موظف است بلافاصله و با ابلاغ دستگاه نظارت لایه کوبیده شده را شخم زده و سپس آبپاشی و غلتک‌زنی نماید و این عمل آنقدر ادامه یابد تا تراکم خواسته شده تأمین شود.

ـ کنترل رقوم تمام شده در مقاطع عرضی و طولی قبل از اجرای هر لایه از قشر زیراساس صورت می‌گیرد.

اختلاف رقوم در تمام جهات، نباید از 2± سانتیمتر تجاوز نماید و علاوه بر آن رواداری ناهمواریهای سطح در طول شمشه چهار متری، نباید از 5/2 سانتیمتر تجاوز نماید.

ـ برای حفاظت وضعیت قشر زیراساس پیمانکار موظف است پس از کنترل و تأیید دستگاه نظارت از تردد ماشین‌آلات بر روی آن جلوگیری نموده و با توجه به برنامه زمانبندی اجرای کار نسبت به اجرای قشرهای اساس اقدام نماید.

چنانچه به هر دلیل وقفه‌ای در اجرای لایه‌های اساس ایجاد شود و این مدت طولانی باشد، قبل از ادامه کار، دستگاه نظارت اقدام به کنترل کارهای انجام شده قبلی نموده و در صورت تأیید، اجازه اجرای قشر رویه را صادر می‌نماید.

ب: زیراساس مخلوط شن و ماسه و خاک[6] عموماً مخلوط شن و ماسه و بعضاً منابع رودخانه‌ای فاقد دانه‌بندی مناسب برای استفاده در قشر زیراساس می‌باشند و نمی‌توان این مصالح را بدون اصلاح به کار گرفت، معمولاً با اضافه نمودن درصدی از مصالح منتخب می‌توان دانه‌بندی مناسب را برای این مصالح تأمین نمود.

1- دانه‌بندی مصالح به منظور دستیابی به مقاومت لازم برای قشر زیراساس مخلوط، رعایت دانه‌بندی مناسب الزامیست، از این رو برای تأمین این منظور، زیراساس مخلوط باید حاوی دانه‌های درشت، ریز، سیلیت و رس به نسبتهای صحیح باشد.

چنانچه مصالح محلی دارای ویژگیهای موردنظر باشد، می‌توان بدون اضافه نمودن مصالح منتخب آن را به عنوان قشر زیراساس مورد استفاده قرار داد.

نمونه‌برداری از مصالح قشر زیراساس مخلوط مطابق روش T87 آشتو و تعیین دانه‌بندی و حدود آتربرگ به ترتیب بر اساس روشهای T27 ، T91 ، T90 وT89 صورت می‌گیرد.

با توجه به دانه‌بندی مصالح مورد اختلاط، باید طرح اختلاط مصالح توسط آزمایشگاه مورد تأیید کارفرما تهیه شود.

2- روش اجرا خاکهای موجود در محل و مصالح منتخب، باید به شرح نسبتهای تعیین شده در طرح اختلاط در سطح راه با وسایل مناسب نظیر گریدر و ارابه دیسک‌دار مخلوط گردد.

انتخاب دستگاه بستگی کامل به نوع مصالح مورد اختلاط داشته و این انتخاب باید با نظر و تأیید دستگاه نظارت صورت گیرد.

مصالح مناسب باید بر اساس نقشه‌های اجرایی، پخش، پروفیله و آماده کوبیدن گردد، میزان پخش باید به نحوی باشد که پس از کوبیدن، رقومها، شیبها و ابعاد داده شده در نقشه‌های اجرایی به دست آید.

عمل آبپاشی با تانکر صورت می‌گیرد، آبپاشی باید با فشار یکنواخت انجام شود و پس از آبپاشی بلافاصله، عمل غلتک‌زنی انجام شود، روش اجرای غلتک‌زنی طبق بند الف (زیراساس شنی) خواهد بود.

3- کنترل کیفیت رعایت نکات زیر در کنترل کیفیت مصالح و روش اجرا الزامی است: ـ تراکم مناسب و رطوبت نظیر با توجه به روش T180 آشتو به دست می‌آید.

رواداری آب مصرفی (5/1%±) می‌باشد.

ـ قبل از آبپاشی و کوبیدن از هر 1500 مترمکعب مخلوط، یک نمونه 25 کیلوگرمی برای آزمایشهای دانه‌بندی، تعیین حدود آتربرگ و تعیین میزان تراکم و رطوبت بهینه[7] برداشته می‌شود.

حد روانی و دامنه خمیری مصالح به ترتیب، نباید از (25%) و (6%) تجاوز نماید.

ـ لایه‌های کوبیده شده قشر زیراساس در هر روز به قسمتهای 150 تا 200 متر، تقسیم و در هر قسمت یک آزمایش تراکم درجا طبق روش T191 انجام می‌شود.

تراکم به دست آمده باید حداقل برابر با (100%) وزن مخصوص ماکزیمی باشد که بر اساس روش T180 در آزمایشگاه حاصل می‌شود.

ـ آزمایش T180 باید در طول 1000 متر و در هر خط عبور یک بار در آزمایشگاه انجام شود.

در صورتی که تراکم به دست آمده کمتر از حد مجاز باشد، باید لایه کوبیده شده را شخم زده و سپس با آبپاشی و غلتک‌زنی مجدداً کوبید تا تراکم موردنظر حاصل شود.

ـ رقوم سطح تمام شده هر لایه از قشر زیراساس، قبل از پوشش با لایه بعدی، باید با توجه به نیمرخهای طولی و عرضی اندازه‌گیری شود.

در هر نقطه اختلاف بین رقومهای موردنظر نباید از 2± سانتیمتر تجاوز نماید و ناهمواریهای مجاز شیبهای طولی و عرضی با شمشه 4 متری، نباید از 5/2 سانتیمتر تجاوز کند.

پ: سایر روشها در صورت تأیید دستگاه نظارت و بسته به موقعیت پروژه، می‌توان از سایر روشها نظیر زیراساس آهکی، زیراساس سیمانی یا زیراساس قیری استفاده نمود، مشخصات مصالح و نحوه اجرای روشهای فوق باید بر اساس مندرجات نشریه 101 دفتر تدوین ضوابط و معیارهای فنی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور تحت عنوان ”مشخصات فنی عمومی راه (تجدید نظر اول)“ انجام پذیرد.

در صورت استفاده از این روشها باید جزئیات اجرایی و مشخصات مصالح بکارگیری شده در مشخصات فنی خصوصی ذکر گردد.

23-12-4-2 قشر اساس لایه‌ای از مصالح سنگی یا مخلوطی از مصالح سنگی و مواد چسباننده نظیر قیر یا سیمان با مشخصات فنی معین که روی بستر راه یا روی قشر زیراساس به منظور تحمل بارهای وارده ریخته و اجرا می‌شود، اساس نام دارد.

بسته به نوع زمین، شرایط جوی، امکان دسترسی به مصالح مناسب و نقطه نظرهای اقتصادی، نوع مصالح و روش اجرا، باید در مشخصات فنی خصوصی ذکر گردد.

در صورت نبودن این مشخصات رعایت مندرجات ذیل این بخش الزامی است.

الف: اساس شنی یا سنگی مصالح لازم برای اساس شنی از منابع رودخانه‌ای یا کوهی تهیه می‌شود.

از این مصالح باید قبلاً و بر اساس مندرجات این بخش نمونه‌برداری، انجام و مورد آزمایش قرار گرفته و استفاده از آن به تأیید دستگاه نظارت برسد.

مصالح مصرفی باید از نوع مصالح مرغوب و عاری از مواد زیان‌آور نظیر مواد آلی و گیاهی باشد.

1- دانه‌بندی و مشخصات مصالح دانه‌بندی مصالح مصرفی برای قشر اساس باید در مشخصات فنی خصوصی ذکر گردد، در صورت عدم وجود این مشخصات دانه‌بندی مصالح مصرفی، باید با یکی از دانه‌بندیهای مندرج در جدول 23-12-4-2- الف-1 مطابقت نماید.

علاوه بر رعایت دانه‌بندی، رعایت نکات زیر در مورد مصالح به کار گرفته شده اجباری است: ـ حد روانی و دامنه خمیری مصالح بر اساس استانداردهای آشتو T89 ، T90 وT91 ، نباید به ترتیب از (25%) و (6%) تجاوز نماید.

ـ ارزش ماسه‌ای بر اساس استاندارد آشتو T176 ، نباید از (35%) کمتر باشد.

جدول 23-12-4-2 الف-1 دانه‌بندی مصالح اساس ـ در مناطقی که احتمال یخبندان وجود دارد، می‌توان درصد مواد گذرنده از الک نمره 200 را برای هریک از دانه‌بندیهای جدول تقلیل داد.

ـ حداقل (50%) مصالح مانده روی الک نمره 4 (75/4 میلیمتر) باید در یک جبهه شکسته شده باشد (بدون در نظر گرفتن شکستگی طبیعی).

ـ درصد سایش مصالح بر اساس آزمایش لوس‌آنجلس (آشتو T96 )، نباید از (45%) تجاوز نماید.

ـ تحمل باربری اشباع شده مصالح (C.B.R) با روش T193 در آزمایشگاه روی نمونه‌هایی که با تراکم (100%) و به روش T180 انجام می‌شود، نباید از (80%) کمتر باشد.

ـ درجه افت مصالح بر اساس استاندارد آشتو T104 با سولفات سدیم پس از 5 نوبت، نباید از (12%) تجاوز کند.

2 - جنس مصالح در هر پروژه باید نوع مصالح رودخانه‌ای، کوهی یا مخلوطی از این دو در مشخصات فنی خصوصی ذکر گردد.

قبل از برداشت مصالح از معدن، ابتدا باید سطح معدن کاملاً پاکسازی شده و از هرگونه مواد اضافی و آلی عاری گردد.

به هر حال حمل مصالح به کارگاه توسط پیمانکار پس از حصول اطمینان از انطباق مشخصات مصالح با مشخصات خواسته شده و تأیید دستگاه نظارت صورت خواهد گرفت.

قبل از حمل مصالح باید به روش آشتو T2 حداقل 25 کیلوگرم از مصالح برداشته شده و آزمایشهای مندرج در بند الف ـ1 فوق، انجام و دانه‌بندی، حدود آتربرگ و سایر مشخصه‌های خواسته شده تعیین گردد.

دانه‌بندی مصالح باید با یکی از دانه‌بندیهای خواسته شده مطابقت نماید.

مصالح مصرفی اصولاً باید از نوع مصالح سخت بوده و از بکارگیری مصالحی که بر اثر یخ زدن یا گرم کردنهای متوالی یا مرطوب و خشک شدنهای پی‌درپی خرد شود، باید جداً خودداری شود.

در این خصوص رعایت ویژگیهای مندرج در فصل دوم این نشریه الزامی است.

3- روش اجرا قشری که اساس روی آن ریخته می‌شود، باید قبل از پخش کاملاً کوبیده و آماده شود و رقوم آن با نیمرخهای طولی و عرضی و نقشه‌های اجرایی کاملاً مطابقت نماید.

مصالح اساس باید به گونه‌ای همگن و یکنواخت به نحوی در بستر خیابان پخش گردد که پس از کوبیدن و اتمام کار نیازی به کسر یا اضافه کردن مصالح نباشد.

حداکثر ضخامت هر لایه پس از اتمام عملیات، نباید از 15 سانتیمتر تجاوز نماید.

ضخامت کل لایه‌ها باید به لایه‌های مساوی تقسیم شود، به طوری که ضخامت هر لایه از 15 سانتیمتر تجاوز ننماید.

در محلهایی که دسترسی برای ماشین‌آلات مشکل باشد، با نظر دستگاه نظارت می‌توان پخش مصالح را با دست انجام داد.

رطوبت مصالح باید کاملاً یکنواخت باشد، بدین منظور آبپاشی، باید به وسیله تانکر با فشار و آبدهی یکنواخت صورت گیرد، تا رطوبت بهینه برای تراکم حاصل شود.

میزان رواداری رطوبت بهینه، (5/1±%) می‌باشد.

عمل کوبیدن ابتدا باید به وسیله غلتکهای استاتیکی، آغاز و با غلتکهای لرزشی ادامه یابد.

وزن و نوع غلتکها در هر پروژه با نظر دستگاه نظارت تعیین خواهد شد.

وزن غلتکها باید به نحوی باشد که سبب خرد شدن مصالح نگردد.

عملیات کوبیدن از نوار کنار، شروع و به سمت محور ادامه می‌یابد، در محل قوسها عمل کوبیدن از داخل قوس یا از پایین‌ترین نقطه، شروع و به بلندترین نقطه ختم می‌شود.

عمل غلتک‌زنی باید آنقدر ادامه یابد تا لایه‌ای کوبیده و منسجم به دست آید.

در صورتی که پس از اتمام عملیات غلتک‌زنی، تراکم نسبی کمتر از میزان خواسته شده باشد، باید لایه کوبیده شده، شخم‌زنی و سپس با آبپاشی و غلتک‌زنی مجدد، تراکم نسبی خواسته شده تأمین شود.

ضخامت هر لایه نباید کمتر از 2 برابر قطر بزرگترین دانه مصالح مصرفی باشد.

4- کنترل کیفیت رعایت نکات زیر در کنترل کیفیت مصالح و روش اجرا الزامی است: ـ تراکم مناسب و رطوبت نظیر آن به روش T180 استاندارد آشتو در آزمایشگاه تعیین می‌شود.

رواداری رطوبت بهینه، نباید از (5/1±%) تجاوز نماید.

ـ قبل از آبپاشی و کوبیدن از هر 1500 مترمکعب، یک نمونه 25 کیلوگرمی برداشته و برای آزمایشهای دانه‌بندی، حدود آتربرگ و تعیین میزان تراکم و رطوبت بهینه به شرح بند الف ـ1 فوق مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ـ به هنگام اجرا، لایه‌های کوبیده شده هر قشر روزانه به قسمتهای 150 تا 200 متری در هر خط عبور، تقسیم و در هر قسمت یک آزمایش دانسیته درجا طبق روش آشتو T191 انجام می‌گردد.

تراکم به دست آمده، نباید کمتر از (100%) تراکم ماکزیممی باشد که طبق روش آشتو T180 در آزمایشگاه به دست می‌آید.

ـ آزمایش T180 باید در هر 1000 متر و در هر خط عبور یک بار در آزمایشگاه انجام شود.

در صورتی که تراکم به دست آمده کمتر از حد مجاز باشد، باید لایه کوبیده شده را شخم زده، با آبپاشی و غلتک‌زنی مجدداً کوبید تا تراکم موردنظر حاصل شود.

ـ رقوم سطح تمام شده قشر اساس، نباید بیش از 5/1 سانتیمتر با آنچه در نقشه‌ها ذکر شده تفاوت داشته باشد.

شیبهای طولی و عرضی قشر اساس کوبیده شده، باید با نقشه‌های اجرایی مطابقت نماید ناهمواریهای سطح در جهات مختلف با شمشه 4 متری، نباید از 5/1 سانتیمتر تجاوز نماید.

ب: اساس ماکادامی مصالح لازم برای اساس ماکادامی از سنگ کوهی یا سنگ رودخانه شکسته تأمین می‌شود.

پس از پخش مصالح روی قشر آماده شده سطح راه برابر ابعاد، اندازه‌ها و ضخامتهای خواسته شده، مصالح ریزدانه روی آن، پخش و سپس عمل کوبیدن به روشهای خشک یا مرطوب به شرح مندرجات این بخش انجام خواهد شد.

1- دانه‌بندی مصالح درشت‌دانه دانه‌بندی مصالح درشت‌دانه مطابق استاندارد آشتو T-27 ، باید با یکی از دانه‌بندیهای مندرج در جدول 23-12-4-2- ب-1 مطابقت نماید.

جدول 23-12-4-2- ب -1 دانه‌بندی مصالح اساس ماکادامی علاوه بر رعایت دانه‌بندی، رعایت مشخصات زیر نیز در مورد مصالح به کار گرفته شده الزامی است: ـ دانه‌های سست، سبک‌وزن، شکننده، پولکی و سوزنی موجود در مصالح درشت‌دانه، نبایستی از (8%) تجاوز نماید.

درصد دانه‌های پولکی و سوزنی بر اساس BS63 تعیین می‌شود.

ـ حداقل (75%) وزنی مصالح رودخانه‌ای شکسته شده مانده روی الک نمره 4 (75/4 میلیمتر)، باید در دو جبهه یا بیشتر شکسته شده باشند، این شکستگی شامل شکستگیهای طبیعی نیست.

ـ درصد افت وزنی بعد از پنج نوبت با آزمایش سولفات سدیم، نباید از (12%) به روش آشتو T104 تجاوز نماید.

ـ مصالح درشت‌دانه باید با سنگ‌شکنهای چکشی یا مخروطی تهیه شود.

کاربرد سنگ‌شکنهای فکی، به هیچوجه مجاز نیست.

2- مصالح ریزدانه مصالح ریزدانه که به منظور پر کردن فضای خالی قشر اساس ماکادامی به کار می‌رود، پس از ریختن مصالح درشت‌دانه مصرف می‌شود.

مصالح ریزدانه شامل ماسه طبیعی، ماسه شکسته یا مخلوطی از این دو است، دانه‌بندی این مصالح، باید با مندرجات جدول 23-12-4-2- ب -2 مطابقت نماید.

جدول 23-12-4-2- ب-2 دانه‌بندی مصالح ریزدانه حدود آتربرگ شامل حد روانی ودامنه خمیری به روش آشتو T91 ،T90 وT89 ، به ترتیب نباید از (25%) و (6%) تجاوز نماید ـ ارزش ماسه‌ای مصالح ریزدانه که مطابق آزمایش استاندارد T176 آشتو اندازه‌گیری می‌شود، نباید از (30%) کمتر باشد.

3- روش اجرا پخش مصالح باید توسط پخش‌کننده‌های مکانیکی یا دیگر وسایل مناسب مورد تأیید دستگاه نظارت انجام شود.

عمل پخش مصالح باید یکنواخت، منظم و بدون در هم پاشیدگی صورت گیرد.

سطح قشر اساس بعد از سه یا چهار نوبت عبور غلتک استاتیک، باید کاملاً یکنواخت و مسطح باشد.

در غیر این صورت، باید پستی و بلندیها را با اضافه نمودن یا برداشتن مصالح به نحوی اصلاح نمود که ناهمواری با شمشه 4 متری از 5/1 سانتیمتر تجاوز ننماید.

حداقل ضخامت قشر اساس ماکادامی پس از کوبیدن، 25/1 برابر قطر بزرگترین دانه‌ها و حداکثر ضخامت قشر اساس ماکادامی پس از کوبیدن، 2 برابر قطر بزرگترین دانه‌هاست.

در صورت تأیید دستگاه نظارت ضخامت هر لایه کوبیده شده را می‌توان تا 5/2 برابر قطر حداکثر دانه درشت افزایش داد.

ماسه‌پاشی و پخش مصالح ریزدانه، باید حتی‌الامکان همزمان با پخش لایه اصلی ماکادام باشد و در هرصورت پخش مصالح سنگی، نباید با عملیات ماسه‌پاشی و غلتک‌زنی بیش از 2000 متر فاصله داشته باشد.

کوبیدن قشر ماکادام با غلتکهای استاتیک و غلتکهای لرزشی و استاتیکی می‌تواند صورت گیرد.

در صورتی که تنها از غلتک استاتیک استفاده شود، وزن غلتک باید حداقل 10 تن اختیار شود.

عملیات کوبیدن از کناره مسیر به سمت محور و در قوسها از داخل به خارج قوس انجام می‌شود.

هنگام غلتک‌زنی در هر عبور، باید نیمی از معبر قبلی غلتک‌زنی شود و عمل غلتک‌زنی تا تراکم موردنظر و قفل و بست شدن کامل دانه‌های سنگی و به حداقل رسیدن فضای خالی آنها ادامه یابد.

در هر صورت قشر ماکادام، نباید زیر عبور غلتک، خزش و حرکت داشته باشد.

در صورت استفاده از غلتکهای لرزشی، پس از غلتک‌زنی و تأمین قفل و بست کامل بین دانه‌ها، باید با غلتک سه چرخ تا حصول تراکم خواسته شده، عملیات ادامه یابد.

پس از اجرای کامل قشر ماکادام و به منظور پر کردن فضاهای خالی با ماسه مطابق مشخصات و دانه‌بندی ذکر شده در این بخش، باید ماسه در طول شانه مسیر پخش شود .

ماسه‌پاشی با پخش‌کننده‌های مکانیکی یا وسایل دستی مورد تأیید در لایه‌های نازک در سطح مسیر، انجام و عمل غلتک‌زنی با غلتکهای استاتیک تا جایی ادامه می‌یابد که فضای خالی بین دانه‌های ماکادام کاملاً با ماسه پر شود.

این عمل آنقدر ادامه می‌یابد تا محلی برای نفوذ ماسه وجود نداشته و قشری از اساس محکم حاصل شود.

در صورت به کار بردن غلتکهای لرزشی برای کوبیدن ماسه، عمل پخش باید در سه مرحله، مرحله اول (50%) ماسه و در مراحل دوم و سوم هر بار (25%) ماسه، پخش و کوبیده شود و خاتمه عمل با غلتک استاتیک صورت گیرد.

بسته به دستورات دستگاه نظارت و مندرجات مشخصات فنی خصوصی، عمل کوبیدن به صورت خشک[8] یا مرطوب[9] صورت می‌گیرد.

در صورتی که کوبیدن با روش آبپاشی موردنظر باشد، بلافاصله بعد از پر شدن فضای خالی با ماسه، باید همزمان آبپاشی و غلتک‌زنی ادامه یابد.

4- کنترل کیفیت رعایت نکات زیر در کنترل کیفیت مصالح و اجرای کار الزامی است: ـ رقوم، اندازه و ضخامت لایه‌ها، باید بر اساس نقشه‌های اجرایی و مشخصات فنی خصوصی و مندرجات این بخش باشد.

ـ تعیین میزان تراکم بر اساس آزمایش بارگذاری (روش T222 آشتو) به منظور تعیین مدول الاستیسیته با صفحه‌ای به قطر 12 اینچ برای حداقل یک آزمایش در هر 2000 مترمربع سطح کار انجام می‌شود.

میزان مدول الاستیسیته بر اساس روش فوق، نباید از 25000 کیلوگرم بر سانتیمترمربع کمتر باشد.

ـ نیمرخهای عرضی و طولی خیابان، باید مطابق با نقشه‌های اجرایی و دستورات دستگاه نظارت، تنظیم و اجرا شود، اختلاف این رقومها در اجرا، نباید از 5/1± سانتیمتر تجاوز نماید.

میزان ناهمواری در جهات عمود و موازی محور با شمشه 4 متری، نباید از 5/1 سانتیمتر بیشتر باشد.

پ: سایر روشها بسته به موقعیت پروژه در صورت استفاده از سایر روشها برای اجرای قشر اساس، باید مشخصات آنها در مشخصات فنی خصوصی ذکر گردد.

در صورت استفاده از قشر اساس سیمانی، بتنی یا قیری، باید از مندرجات مربوط در نشریه شماره 101 دفتر تدوین ضوابط و معیارهای فنی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور تحت عنوان ”مشخصات فنی عمومی راه (تجدید نظر اول)“ استفاده شود.

23-12-4-3 آسفالت آسفالت به آن دسته از مخلوطهای قیر و مصالح سنگی انتخابی اطلاق می‌‌شود که برای روسازی سطح خیابانها و پیاده‌روها به منظور پوشش و محافظت روسازی در مقابل عوامل جوی و جلوگیری از فرسایش سطح آنها مورد استفاده واقع می‌شوند.

بسته به نوع و دانه‌بندی مصالح مصرفی، نوع قیر، روش حمل، ریختن، عمل آوردن و نهایتاً درجه مرغوبیت، آسفالت دارای انواع مختلفی به شرح زیر است .

الف: آسفالت سرد[10] آسفالت سرد به مخلوطی از مصالح سنگی و قیر مخلوط یا امولسیون قیری اطلاق می‌شود که اختلاط مصالح آن در حرارت محیط صورت می‌گیرد.

در بعضی موارد و بسته به تأیید دستگاه نظارت، قبل از عمل اختلاط قیر مورد مصرف، گرم شده، ولی مصالح سنگی حرارت داده نمی‌شود.

تهیه آسفالت سرد به دو صورت با دانه‌بندی پیوسته یا دانه‌بندی باز (غیر پیوسته) صورت می‌گیرد.

این نوع آسفالت برای راههای با ترافیک سنگین مورد عمل نبوده و برای خیابانهای کم تردد و پیاده‌روها توصیه می‌شود، بسته به نحوه اختلاط مصالح قیر دو نوع آسفالت سرد ساخته می‌شود: ـ آسفالت سرد پیش‌ساخته[11] در این روش مصالح سنگی و قیر در حرارت محیط و در کارخانه آسفالت مخلوط می‌شوند.

ـ آسفالت سرد رد میکس[12] در این روش مصالح سنگی در کنار خیابان، ریسه و قیر مناسب روی آن پاشیده می‌شود و عمل اختلاط در سطح خیابان صورت می‌گیرد.

تهیه مصالح و دانه‌بندی آن، نحوه اختلاط، پخش و اجرای هریک از دو روش فوق، باید بر اساس مندرجات مشخصات فنی خصوصی و مطالب ذیل این بخش باشد.

1- آسفالت سرد پیش‌ساخته این نوع آسفالت از اختلاط مصالح سنگی با قیرهای مخلوط یا امولسیون قیری در کارخانه تولید می‌شود.

1-1- مصالح سنگمصالح سنگی مصرفی باید از نوع مصالح سنگی مرغوب بوده و از شن و ماسه شکسته یا سنگ کوهی تهیه شود.

این مصالح باید کاملاً تمیز و عاری از هرگونه آلودگی و مواد زائد آلی و گیاهی بوده و از نوع مصالح سخت و مقاوم باشد و کیفیت آن بر اساس مندرجات این بخش به تأیید دستگاه نظارت برسد.

دانه‌بندی مصالح باید با مشخصات جدول 23-12-4-3- الف-1-1 مطابقت نماید.

جدول 23-12-4-3- الف- 1-1 دانه‌بندی مصالح آسفالت سرد پیش‌ساخته مصالح مورد مصرف باید دارای ویژگیهای زیر نیز باشد: ـ دامنه خمیری مصالح مانده روی الک نمره 40، نباید از (6%) بیشتر باشد و حداقل (65%) مصالح سنگی مانده روی الک نمره 4، باید در یک جبهه (به غیر از شکستگی طبیعی) شکسته باشد.

ـ ارزش ماسه‌ای مصالح مصرفی بر اساس روش آشتو T176 نباید کمتر از (30%) باشد و افت وزنی مصالح با آزمایش آشتو T104-76 با سولفات سدیم پس از 5 بار، نباید از (9%) تجاوز نماید.

ـ ضریب سایش به روش آزمایش لوس‌آنجلس در 500 دور آزمایش، نباید از (40%) بر اساس آزمایش آشتو T96 بیشتر باشد.

1-2- قیر قیر مورد مصرف بسته به برنامه اجرایی کار، شرایط جوی و امکانات تهیه قیر در منطقه، باید در مشخصات فنی خصوصی ذکر شود.

در صورت نبود این اطلاعات می‌توان از یکی از قیرهای مندرج در جدول 23-12-4-3- الف - 1-2 استفاده نمود.

جدول 23-12-4-3- الف -1-2 قیرهای مورد مصرف در آسفالت سرد پیش‌ساخته توضیحات جدول: ـ درجه حرارت مندرج در جدول مربوط به درجه حرارت مخلوط آسفالتی است که بلافاصله از مخلوط‌کن خارج می‌شود و ارتباطی به درجه حرارت قیر هنگام پاشیدن در مخلوط‌کن ندارد.

ـ از مصرف قیرهای RC[13] که کاربرد آن دارای خطرات زیادی است، باید خودداری شود.

ـ درجه حرارت مندرج در جدول در پاره‌ای موارد از درجه اشتعال قیرهای مخلوط بالاتر است.

در این حالت باید نهایت دقت به عمل آید و از نزدیک کردن شعله آتش به قیر خودداری شود.

1-3 ساخت آسفالت قبل از ساخت آسفالت پیمانکار باید مصالح موردنظر را بر اساس دانه‌بندیهای خواسته شده در مشخصات فنی خصوصی تهیه نموده و طرح اختلاط[14] را زیر نظر آزمایشگاه مورد قبول دستگاه نظارت آماده سازد.

طرح اختلاط تهیه شده برای اجرا به پیمانکار ابلاغ خواهد شد.

در صورت عدم دسترسی به آزمایشگاه و عدم تعیین طرح اختلاط، می‌توان از روشهای تجربی زیر استفاده نمود: 1-3-1- آسفالت سرد با قیر مخلوط MC یا SC .

در صورت استفاده از این قیرها میزان درصد قیر با توجه به دانه‌بندی مصالح از رابطه زیر به دست می‌آید: P = 0.02a + 0.07b +0.15c + 0.2 که در رابطه فوق: -p درصد قیر مخلوط آسفالتی نسبت به وزن مصالح خشک -a درصد مصالح مانده روی الک نمره 50 (3/0 میلیمتر) -b درصد مصالح رد شده از الک نمره 50 و مانده روی الک نمره 100 (15/0 میلیمتر) -c درصد مصالح رد شده از الک نمره 100 و مانده روی الک نمره 200 (075/0 میلیمتر) -d درصد مصالح رد شده از الک نمره 200، است.

1-3-2- آسفالت سرد با امولسیون قیر در صورت استفاده از امولسیون قیر، مقدار درصد قیر مصرفی از رابطه زیر به دست می‌آید: P = 0.05A + 0.1B + 0.5C که در رابطه فوق: -p درصد وزنی امولسیون قیر نسبت به وزن مصالح خشک -A درصد مصالح مانده روی الک نمره 8 (36/2 میلیمتر) -B درصد مصالح رد شده از الک نمره 8 و مانده روی الک نمره 200 -C درصد مصالح رد شده از الک نمره 200، است.

برای ساخت آسفالت سرد می‌توان از کارخانه‌های آسفالت متناوب یا مداوم که در تهیه آسفالت گرم به کار می‌رود، استفاده نمود.

به طور کلی می‌توان از کارخانه آسفالتی که مجهز به فلاسک قیر برای گرم کردن مخلوط قیر یا امولسیون و مخلوط‌کن باشد، استفاده نمود.

چنانچه آسفالت سرد پیش‌ساخته در فصل زمستان و هوای سرد تهیه شود، لازم است که مصالح گرم شوند تا عمل آغشته شدن قیر و مصالح به سهولت ممکن گردد و سپس مخلوط آسفالتی در کارگاه، انبار و در هوای مناسب پخش گردد.

1-4- نحوه اجرا حمل آسفالت سرد با کامیون کمپرسی انجام می‌شود.

قبل از پخش آسفالت پیش‌ساخته سرد، باید سطح جاده از گردوخاک و مواد خارجی کاملاً پاک و تمامی چاله‌ها و ناهمواریها، ترمیم و مرمت شوند.

سطح جاده کاملاً با نیمرخ موردنظر تطبیق یابد.

پخش آسفالت با گریدر یا فینیشر انجام می‌شود.

ضخامت لایه‌های آسفالت سرد با توجه به اندازه ماکزیمم مصالح و نوع ماشین پخش‌کننده متفاوت می‌باشد.

این ضخامت، باید با مندرجات جدول 23-12-4-3- الف-1-4 مطابقت نماید.

جدول 23-12-4-3- الف-1-4 ضخامت لایه‌های آسفالت سرد پیش‌ساخته تراکم لایه‌ها پس از پخش آسفالت صورت می‌گیرد.

عمل تراکم به ترتیب با غلتک چرخ آهنی دوچرخ، غلتک چرخ آهنی سه‌چرخ و در پایان با غلتک چرخ لاستیکی یا غلتک ویبره انجام می‌شود.

لایه‌ها باید به صورت یکنواخت و بدون ناهمواری باشند، میزان رواداری ناهمواریها در طول شمشه 3 متری، نباید در امتداد محور مسیر از 5 میلیمتر و در امتداد عمود بر محور از 8 میلیمتر تجاوز نماید.