امروزه کمتر شاخه‌ای از علوم را می‌توان یافت که نیازمند به تحقیق نباشد . بی‌تردید حل مشکلات و مسائل گوناگون جوامع و همچنین گسترش مرزهای دانش بستگی به انجام تحقیقات در زمینه‌های مختلف دارد . تحقیقات را بر اساس نتایج آنها می‌توان به سه گروه بنیادی ، کاربردی، بنیادی- کاربردی (توسعه‌ای) تقسیم نمود . از آنجا که تحقیقات بنیادی توسط مراکز تحقیقی خاصی صورت می‌گیرد ، اکثر تحقیقاتی که انجام می‌شوند و در دسترس قرار دارند ، تحقیقات کاربردی هستند . این نوع تحقیقات نیز بر حسب استفاده از روشهای آماری به دو گروه تحقیقات توصیفی و تحلیلی تقسیم می‌شوند.
یک تحقیق توصیفی شامل جمع‌آوری و ارائه منظم داده‌هاست تا تصویر روشنی از یک موقعیت خاص را نشان دهد . لذا برای انجام یک تحقیق توصیفی ( و بطور کلی یک تحقیق کاربردی) بایستی ابتدا اطلاعات لازم در باره موضوع مورد تحقیق جمع‌آوری شود ، سپس برای درک بهتر پدیده مورد نظر ، اطلاعات جمع‌آوری شده تجزیه و تحلیل گردیده ، نتایجی از آن استخراج گردد . این مراحل شامل تهیه جداول توزیع فراوانی ، رسم نمودارها و تهیه شاخصهای مرکزی و پراکندگی است که در مقاله حاضر کلیاتی از آنها ارائه شده است.
مقدمه
هر تحقیق ممکن است سه نوع نتیجه به همراه داشته
باشد؛
• بدست آوردن نتایجی علمی که می‌تواند برای اجرای یک تحقیق کامل دیگر مورد استفاده قرار گیرد.
• بدست آوردن اطلاعاتی که می‌تواند توسط قسمتهای مختلف جامعه مورد استفاده قرار گیرد.
• بدست آوردن اطلاعات و نتایجی بین دو نوع اول و دوم فوق . یعنی ممکن است نتایجی علمی بدست آیند که هر چند برای اجرای یک تحقیق کامل دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرند، اما قابل استفاده برای قسمتهای مختلف جامعه نیز باشند.
بر اساس تقسیم‌بندی فوق ،تحقیقات نیز در سه گروه به شرح زیر قرار خواهند گرفت :
• تحقیق بنیادی، که جهت گسترش و بسط دانش پایه و به خاطر فهم آن اجرا می‌شود.
• تحقیق کاربردی، که برای یافتن راه حل مشکلات و مسائل مختلف با ماهیت علمی اجرا می‌شود.
• تحقیق بنیادی، کاربردی، (توسعه‌ای) که ترکیبی از دو نوع تحقیق فوق می‌باشد.
هدف تحقیق بنیادی (و همچنین بنیادی ، کاربردی) که معمولاً توسط مراکز تحقیقی خاصی صورت می‌گیرند، گسترش مرزهای موجود در دانش است. لذا اکثر تحقیقاتی که ملاحظه می‌شوند و در دسترس قرار دارند ، تحقیقات کاربردی هستند. این تحقیقات نیز بر حسب نوع استفاده از روشهای آماری به دو گروه توصیفی و تحلیلی تقسیم می‌شوند.
جامعه آماری
تحقیق توصیفی شامل جمع‌آوری و ارائه منظم داده‌هاست تا تصویر روشنی از یک موقعیت خاص را نشان دهد. لذا برای انجام یک تحقیق توصیفی ( و بطور کلی یک تحقیق ) بایستی ابتدا اطلاعات لازم در باره موضوع مورد تحقیق جمع‌آوری شود. سپس برای درک بهتر پدیده مورد نظر ، اطلاعات جمع‌آوری شده تجزیه و تحلیل گردیده ، در نهایت نتایجی از آن استخراج گردد. بنابراین مطالعه در قضاوت معقول در باره موضوع‌ها بر مبنای یک جمع انجام می‌شود و قضاوت بر مبنای یک اطلاع خاص اصولاً مطرح نیست . این جمع ‹‹ جامعه آماری ›› نامیده می‌شود . در نتیجه مجموعه افراد یا اشیائی که حداقل در یک خصوصیت مشترک باشند ، جامعه آماری را تشکیل می‌دهند . این خصوصیت را نیز ، صفت مشخصه می‌نامند . برای انجام هر تحقیق ، در قدم اول باید جامعه آماری مورد نظر بدون هیچ‌گونه ابهامی مشخص باشد.
نمونه
اکثر اوقات مطالعه مشخصات تمام اعضای جامعه آماری به دلایل مختلف مقدور نیست . این دلایل می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
• بالا بودن هزینه بررسی.
• کمی وقت و ضرورت دستیابی سریع به نتایج.
• نداشتن امکانات کافی انسانی و غیر انسانی.
• عملی نبودن بررسی مشخصات تمام اعضای
جامعه آماری (بواسطه از بین رفتن آنها).
در چنین مواقعی مجبور هستیم مشخصات قسمتی از جامعه آماری را به جای تمام جامعه مورد بررسی و مطالعه قرار دهیم، این قسمت ‹‹ نمونه›› نام دارد . لذا اکثر اوقات ، قضاوت درباره جامعه آماری لزوماً مبتنی بر اطلاعات بدست آمده از نمونه استوار خواهد بود. از این رو ‹‹ نمونه ›› باید تا حد امکان، منعکس کننده خصوصیات جامعه باشد ، به طوریکه بتوان آن را نماینده جامعه شناخت . باید دانست که بدون اطلاع کامل از مشخصات جامعه اصلی ، امکان تعیین نمونه دقیق و مناسب ، از جامعه وجود ندارد.
داده‌های آماری