رله زمانی کلیدی است که پس از دریافت فرمان بر اساس تنظیمی که روی آن صورت گر فته پس از مدت زمانی عمل می کند و کنتاکتهای داخلی بسته آن ،باز و کنتاکتهای باز، بسته می شوند.رله های زمانی را تحت عنوان تایمر می شناسند.
تایمرها انواع مختلفی دارند که عبارت اند از:
1- تایمر موتوری
2- تایمر الکترونیکی
3- تایمر بادی
________________________________________
1-تایمر موتوری
در این تایمر از یک موتور سنکرون کوچک استفاده می شود که به محض اعمال ولتاژ به آن شروع به چرخش می کند.این موتور به کمک چرخ دنده ها صفحه ای را می چرخاند.که روی این صفخه زبانه ای قرار گرفته است.
با گردش موتور پس از گذشت مدت زمان تنظیم شده ، صفحه با کلیدی برخورد می کند و در این حالت فرمان قطع و یا وصل فرستاده می شود.
وضعیت تایمر تا زمانی که برق آن قطع نشود در همین شرایط باقی می ماند.
و در صورت قطع شدن ولتاژ تغذیه موتور صفحهء زبانه دار توسط فنری که در زیر آن قرار دارد به حالت اول آن بر می گردد و کلید به حالت اول خود بر می گردد.
در شکل زیر نمایی از یک تایمر موتوری را مشاهده می کنید.
همچنین شکل زیر اجزای داخلی تایمر موتوری را نشان می دهد.
روش تنظیم تایمر:
با چرخاندن ولومی که روی تایمر قرار دارد متوان فاصله ی بین زائده صفحه دوار تا کلید را تغییر داده و زمان رسیدن به کلید را به مقدار مورد نظر تنظیم کرد.
2-تایمر الکترونیکی :
این تایمر دارای یک کنتاکت باز و یک کنتاکت بسته است.
سا ختمان داخلی آن از قطعات الکترونیکی همچون آسی و ترانزیستور تشکیل شده است .اساس کار این تایمرها براساس زمان شارژ و دشارژ خازنها می باشد.
در این تایمرها می توان با چرخاندن ولوم تنظیم زمان ، زمان مورد نظر را با تغییر زمان شارژ یا دشارژ خازن تغییر داد.
شکل زیر نمای ظا هری از یک تایمر الکترونیکی می باشد.
شکل زیر نمای ظا هری از یک تایمر الکترونیکی می باشد.
شکل نمای داخلی تایمر الکترونیکی شکل زیر وضعیت و شماره ی تیغه های تایمر الکترونیکی نوشته شده بر روی آن را نشان می دهد.
تایمر بادی : ساختمان داخلی این تایمر قبل از تحریک رله مطابق شکل اهرم ، مدار مغناطیسی ، فنر A و دیافراگم را می فشار می دهد.
هوای داخل محفظه ی B از طریق روزنه ی D که به طور لحظه ای باز شده به محفظه ی C رانده می شود.
وقتی رله تحریک و اهرم مدار مغناطیسی کشیده می شود.
مطابق شکل زیر ، فنر A دیا فراگم را دفع می کند و باعث ایجاد فشار کم در محفظه ی B می شود.
هوای محفظه ی C از طریق یک صافی فلزی دوباره به محفظه ی B وارد می شود.
نسبت جریان این هوا به وسیله یک کانال با طول متغییر بین دو صفحه، کنترل می شود.
مدت زمان تایمر به وضع قرار گرفتن دو دیسک بستگی دارد.
این تنظیم ، توسط د کمه تنظیم در محل انتخاب قرار می گیرد.
هما نطور در شکل زیر مشاهده می کنید در پایان زمان تاخیر ، کنتاکت عمل می کند تایمر صوتی ( تایمر آمپلی فایر ) این مدار در واقع یک تایمر است که خروجی دستگاه صوتی شما را ببرسی می کند و در صورتی که در خروجی آن در مدت 15 دقیقه هیچ گونه سیگنالی وجود نداشته باشد تایمر می تواند.
می تواند پس از 15 دقیقه دستگاه مورد نظر شما را خاموش کند.
با استفاده از این مدار می توانید دستگاههای صوتی خود را به گونه تنظیم کنید که در صورت ای استفاده ماندن پس از 15 دقیقه به صورت خودکار خاموش شوند.
با فشار دادن کلید فشاری P1 مدار عمل کرده و آمپلی فایر شما نیز روشن خواهد شد.
سیگنالهای صوتی ورودی توسط آی سی آمپلی فایر در دو مرحله تقویت می گردد.
IC2A, IC2B و نهایتاً این سیگنالها توسط دیود نورانی LED موجود در مدار نمایش داده می شوند.
زمانی که دیود نورانی حتی به مقدار بسیار کم روشن شود آی سی شمارنده 4060 ریست شده و به نوبه آن شمارش آن نیز مجدداً از ابتدا آغاز خواهد شد.
و در نتیجه پایه شماره 2 آیسی شمارنده 4060 در سطح منطقی صفر باقی خواهد ماند که باعث روشن ماندن دو ترانزیستور موجود در مدار می گردد.
ترانزیستور Q2 جریان مورد نیاز رله را تامین می کند و رله نیز از طریق کناکت نگهدارنه خود تغذیه مدار تایمر و همچنین تغذیه دستگاه صوتی را که از سوکت SK1 تامین شده است را برقرار می نماید.
در صورتی که پس از 15 دقیقه هیچ گونه سیگنالی به ورودی مدار نرسد ، شمارش آیسی شمارنده موجود در مدار پایان یافته و خروجی به سطح منطقی 1 (Hig) می رود.
در نتیجه این عمل ترانزیستورهای Q1 , Q2 خاموش شده و رله قطع می گردد.
با قطع رله هم مدار تایمر و هم دستگاه یا دستگاههایی که از سوکت SK1 تغذیه می گردند خاموش خواهند شد.
برای مشاهده لیست کامل قطعات مدار ادامه مطلب را مطالعه نمایید.اگر کمی بر روی این مدار و طرز عملکرد آن دقیت کنید خواهید دید که مدار بسیار جالب و مناسبی برای انجام پروژه های گوناگون است.
تنها باید با صرف کمی وقت تغییرات مورد نیاز خود را در آن ایجاد نمایید.
از نمونه کاربردهای این مدار می توان به موارد زیادی اشاره نمود.
لیست کامل قطعات : R1,R8___________1K 1/4W Resistors R2,R3___________4K7 1/4W Resistors R4_____________22K 1/4W Resistor R5______________4M7 1/4W Resistor R6,R9__________10K 1/4W Resistors R7______________1M5 1/4W Resistor R10___________100K 1/4W Resistor R11____________15K 1/4W Resistor R12____________10M 1/4W Resistor R13_____________1M 1/4W Resistor R14_____________8K2 1/4W Resistor R15_____________1K8 1/4W Resistor C1____________470΅F 25V Electrolytic Capacitor C2,C3,C6______100nF 63V Polyester Capacitors C4,C5__________10΅F 25V Electrolytic Capacitors D1_____Diode bridge 100V 1A D2,D7________1N4002 100V 1A Diodes D3__________Red LED 5mm.
D4_______Yellow LED 5mm.
D5,D6________1N4148 75V 150mA Diodes IC1___________78L12 12V 100mA Voltage regulator IC IC2___________LM358 Low Power Dual Op-amp IC3____________4060 14 stage ripple counter and oscillator IC Q1____________BC557 45V 100mA PNP Transistor Q2____________BC337 45V 800mA NPN Transistor J1______________RCA audio input socket P1_____________SPST Mains suited Pushbutton P2_____________SPST Pushbutton T1_____________220V Primary, 12V Secondary 3VA Mains transformer RL1___________10.5V 270 Ohm Relay with SPST 5A 220V switch PL1____________Male Mains plug SK1__________Female Mains socket