دانلود تحقیق زایمان طبیعی

زایمان طبیعی

فرآیند زایمان

فرایند زایمان معمولاً به سه مرحله تقسیم می شود:
مرحله ی اوّل: از زمان شروع دردهای زایمانی تا بازشدن کامل دهانه ی رحم می باشد.

مرحله ی دوم: لز باز شدن کامل دهانه ی رحم تا خروج نوزاد می باشد.

مرحله ی سوم : از خروج نوزاد تا خروج جفت می باشد.

مرحله اوّل زایمان
مرحله اول نیز سه قسمت دارد: دردهای ابتدایی، دردهای فعال، مرحله انتقالی.

تمامی مرحله ی اوّل ممکن است 14 – 12 ساعت برای شکم اوّلها و 6 – 5 ساعت برای مادرانی که قبلاً هم زایمان کرده اند طول بکشد.

نیروی انقباضات رحمی، دهانه ی رحم را باز می کند ومیزان این باز شدن معمولاً با سانتیمتر بیان میشود که باز شده کامل دهانه ی رحم 10 سانتی متر می باشد.

دردهای ابتدایی .

از شروع انقباضات واقعی زایمانی تا هنگامی که دهانه رحم 4 سانتی متر باز شده باشد می باشد.

دهانه رحم علاوه بر باز شدن، نازک هم شده است.

این قسمت معمولاً از همه مراحل قابل تحمل تر می باشد.

واز آنجایی که این قسمت از مرحله اوّل حدود 6 ساعت طول می کشد، بسیاری از خانمها ترجیح می دهند این مرحله را درمنزل بسر ببرند.

باز شدن دهانه رحم در این مرحله بسیار کندتر از مرحله بعدی است.

برای مثال برای عبور از 2 سانتی متر به 4 سانتی متر زمان بسیار بیشتری می برد تا این که از 6 سانتی متر به 8 سانتی متر بروید، هر چند که در هر دو، 2 سانتی متر پیشرفت کرده اید .

دردهای فعال .

از زمانیست که دهانه رحم 4 سانتی متر باز شده تا هنگامی که به 7 سانتی متر برسد .

وقتی که دهانه رحم 6 سانتی متر باز شده باشد، انقباضات بسیار قوی تر گردیده اند و دفعات آنها نیز بتدریج افزایش می یابد و زمان بیشتری به طول می انجامند .

برای مثال هر دو دقیقه یک انقباض 60 ثانیه‌ای ممکن است رخ دهد.

دراین مرحله احتمالاً احساس گرمی می کنید، دهانتان خشک می شود، کمی خسته می شوید و کمرتان نیزدرد می گیرد.

بهتر است مرتب تغییر وضعیت بدهید ولی به پشت نخوابید.

مرتب ادرار کنید (ساعتی یک بار) و در صورت امکان حوله ی گرمی به کمرتان بگذارید.

صورتتان رابشویید (برای رفع احساس گرما) و نفسهای عمیق بکشید.

مرحله ی انتقالی .

زمانی است که دهانه ی رحم 8 سانتی متر باز شد تا وقتی که به 10 سانتی متر برسد .

این مرحله به عقیده بسیاری از زنان دردناک ترین مرحله است و البته خوشبختانه کوتاه ترین مرحله (معمولاً90 – 20 دقیقه طول می کشد) در این مرحله احساس دفع مدفوع بشما دست می دهد و این نشان می دهد که سر جنین به راست روده شما فشار می آورد و نزدیک زایمان هستید.

سایرعلامتها ی این مرحله عبارتند از: تحریک پذیری، نشانه خونی، لرز، تهوع و استفراغ ، گرفتگی پاها و تعریق ( البته ممکن است هیچ یک از این علامتها را نداشته باشید).

سعی کنید بدنتان راشل کنید و نفسهایتان راسریع تر کنید.

اگر احساس گیجی می کنید درون دستهای بسته تان تنفس کنید.

مرتب تغییر وضعیت دهید ودر صورت نیاز هیچ اشکالی ندارد که سر وصدا کنید.
ناگهان یک احساس کاملاً متفاوتی به شما دست می دهد.

شما یک فشاری در لگنتان حس می کنید و یک تمایل غیر قابل کنترل برای زور زدن به پایین به شما دست می دهد.

اما اگر دهانه ی رحمتان 10 سانتی متر باز نشده باشد نباید زور بزنید چراکه باعث صدمه به دهانه رحم خود می شوید.

با فشار های شما و انقباضات رحمی، سر جنین پایین تر می آید و به کف لگن فشار وارد می کند بطوری که با عضلات خارجی این ناحیه لگن بنام پرینه، مماس می گردد.

همچنانکه سر جنین به آرامی پرینه را متسع می سازد، شما هم یک احساس ناراحت کننده کشیدگی و سوزش در این منطقه می کنید.

خوشبختانه این احساس فقط لحظه ای است چون که فشار سر جنین به پرینه یک نوع بی حسی طبیعی ایجاد می کند.

این مرحله یک مرحله ی بسیار بحرانی برای جنین شما می باشد.

البته اینجا آخر خط نیست ممکن است این مرحله طولانی شود و تا خروج کامل جنین 90 دقیقه طول بکشد ولی معمولاً کوتاه تر است مخصوصاً اگردراین مرحله عمل چیدن پرینه (اپیزیاتومی) توسط ماما یا پزشک صورت گیرد که باعث می شود مرحله دوم سریع تر انجام شود و فشار کمتری به سر جنین وارد گرددو از پارگی احتمالی عضلات این ناحیه ( که ترمیم آنها نیزمشکل تر می باشد) جلوگیری کند.

بعد ازاتمام مرحله سوم، با انجام چند بخیه اپیزیاتومی ترمیم می شود.

معمولاً در همه شکم اوّلها این اقدام (اپیزیاتومی) صورت می گیرد واکثر شکم دوم ها نیزبی بهره نیستند ولی شکم سوم ها به بعد معمولاً احتیاجی به این عمل ندارند چرا که عضلات پرینه شل تر شده اند و مقاومت چندانی در مقابل عبور جنین نشان نمی دهند و مرحله دوم خود بخود سریع تر صورت می گیرد.

جنین دراین مرحله چگونه است؟

با شروع و پیشرفت دردهای زایمانی، سر جنین ( که در روزها یا هفته های آخر با ر داری وارد لگن شده بود) .

به عریض ترین قسمت لگن حرکت می کند و دراین حین مرتب تغییر وضعیت می دهد و می چرخد و البته به مثانه و راست روده شما بیشتر فشار وارد می کند.

در طی زایمان و بیشتر در مرحله دوم، جمجمه جنین تحت فشار بدن شما قرار می گیرد و بطور مرتب تغییر شکل می دهد.

به همین علت اگرسر نوزادتان کشیده به نظر می رسد و یا قسمتی از آن به نظر تغییر شکل یافته می رسد، نگران نباشید چون این حالت به علت همین فشارهای لگن به سر جنین ایجاد شده است و بعد از یکی دوروز کاملا ًبر طرف می شود.

استخوانهای جمجمه جنین در همه جا کاملاً سفت نشده اند ونقاط نرمی بنام فونتانل ویا ملاج درجلو و پشت سر نوزاد وجود دارند.

این نقاط نرم به استخوانهای جمجمه اجازه می دهند که در برخی نقاط بر روی هم بخوابند و در مجرای زایمانی بهتر جای گیرند.

بطور طبیعی نوزاد با سر به دنیا می آید.

البته می تواند با پاها، باسن، صورتو ابرو(حالتی بین سر و صورت) نیز به دنیا بیاید ولی مطلوب ترین حالت همان حالت سر می باشد و از حالتهای مختلف سر، حالتی بهتر و شایع تر از بقیه است که صورت جنین به پشت مادر باشد.

زایمان نوزاد با پاها (بریچ) تقریباً 3 0/0 کل زایمانها را تشکیل می دهد.

در این حالت البته زایمان طولانی ترو مشکل تر خواهد بود (مخصوصاً درد کمر).

زایمان طبیعی دراین حالت هم برای شما دردناک تر خواهد بود ، هم برای جنین پرخطر و البته برای ماما یا پزشک هم مشکل تر.

بیشتر حالتهای بریچ را سزارین می کنند (مخصوصاً در شکم اوّلها و شکم دوم ها).

مرحله دوم : تولد نوزاد برای زایمان احتمالاً شما را به اتاق زایمان و تخت زایمان راهنمایی می کنند (گاهی با برانکار می برند).

احتمالاً تخت زایمانی رادر مطب ماما یا پزشکتان دیده اید، بیشتر شبیه به صندلی بزرگ و بلندی است که دو پایه در انتها دارد که پاهای شما را روی آنها قرار می دهند.

ناحیه تناسلی شما با مواد ضد عفونی کننده شسته می شود و روی شکم و پاهایتان پارچه های استریلی پهن می گردد.

هنگامی که دهانه رحمتان 10 سانتی متر باز شد، ماما یا پزشکتان به شما می گوید که می توانید به طرف پایین زور بزنید (معولاً بطور ناخود آگاه چنین احساسی راخواهید داشت) .

بهتر است زور زدن شما همراه بایک بازدم آهسته باشد.

بیش از 6-5 ثانیه نفستان راحبس نکنید.

در صورتی که پس از 30 دقیقه پیشرفتی نکردید و جنین نزول نکرده است (پایین نیامده است)، وضعیت سر پا نشستن نیزمی تواند کمک کند.

نزول جنین در مجرای زایمانی به کمک فشارهای شما و انقباضات ماهیچه های شکمی و دیافراگم (عضله کف قفسه سینه)صورت می پذیرد.

هرچند این مجرا حدود10 سانتی متر بیشتر نیست ولی ممکن است 20 دقیقه تا دو ساعت (درزایمانهای مشکل) طول بکشد تا او این مسیر را طی کند.

هنگامی که سر جنین کاملاً پایین آمد و به پرینه فشار آورد، اپیزیاتومی می تواند انجام گیرد.

آخرین انقباض قبل از زایمان سر، احتمالاًباعث یک احساس سوزش و کشیدگی می شود.

بعد از تولد سر، یک شانه و سپس شانه بعد و بلافاصله بقیه بدن به دنیا می آید.

قسمت مشکل زایمان در درجه اوّل همان سر می باشد.

زایمان شانه اوّل نیز مقداری ایجاد درد می کند اما بقیه بدن تقریباً به بیرون لیز می خورد.

معمولاً دهان و بینی نوزاد تمیز می شود و شما برای اوّلین بار صدای گریه او را می شنوید (که هیجان انگیزترین مرحله زایمان وحتی عمرتان می باشد!)دراین مرحله نوزاد هنوزازطریق بند ناف به شما متصل است.

مامایا پزشکتان بند ناف رادر دست می گیرد و هنگامی که ضربان آن تمام شد اوّل با دو پنس آنرا می بندد و سپس می چیند.

سپس یک گیره پلاستیکی در فاصله 3-2 سانتیمتری شکم نوزاد، برروی بند ناف می بندد و بقیه آن رامی چیند.

از عجایب خلقت است که پس از آن همه سختی و درد و خستگی و احتمالاً بی خوابی، با تولد نوزاد، تقریباً همه دردها از بین می روند.

بخصوص هنگامی که نوزاد کوچک و قشنگتان را (که9 ماه در انتظار دیدارش بودید) می بینید، همه دردها حتی فراموش می شوند!

البته توجه دارید که کل مدت دردهای ناراحت کننده زایمان طبیعی شاید به اندازه مدت یک دندان درد ساده باشد!

ولی متأسفانه همیشه آن چنان از دردهای زایمانی و شدت ومدت آنها نقل شده است که باعث وحشت مادران جوان می گردد.

فورسپس و واکیوم ( زایمان با دستگاه ) برخی مواقع ممکن است دردهای زایمانی به خوبی پیشرفت کنند ولی در انتها خروج جنین با کمی اشکال مواجه شود و یا ازاین لحاظ مشکل نباشد منتها به علت زجر جنین ویا حالت اضطراری دیگری خروج سریع جنین اجباری باشد.

دراین حالت ممکن است پزشکتان تشخیص دهد که استفاده از فورسپس و یا واکیوم بهتر از اجرای سزارین باشد و البته در بسیاری از موارد هم همینطور است و عوارض آنها کمتر از عوارض سزارین می باشد، البته تنها هنگامی که شرایط استفاده از این وسایل وجود داشته باشد که این تشخیص راباید به عهده پزشکتان بگذارید .

یک فاکتور مهم در هنگام بکار برده هر دو وسیله اینست که باید شرایط اجرای سزارین اورژانس مهیا باشد چراکه ممکن است از این وسایل نتیجه بدست نیاید و بیمار فوراً باید تحت عمل سزارین قرار گیرد.

احتمال عدم موفقیت با واکیوم بیشتر از فورسپس می باشد و ایجاد ضربه به پوست سر جنین بیشتر است.

مسأله ای که حائز اهمیت است اینست که اگر به پزشکتان اعتماد دارید، مطمئن باشید او فقط در جایی که لازم و ضروری است از فورسپس و یا واکیوم استفاده می کند و همیشه سلامت شما و نوزادتان را نسبت به همه چیز ارجع می داند.

مرحله سوم : خروج جفت جفت عضوی است که در طول حاملگی به دیواره رحم متصل است و از طریق بند ناف به جنین وصل می باشد.

مسوولیت تغذیه و اکسیژن رسانی به جنین و دفع ضایعات جنین به عهده جفت می باشد.

پس از تولد نوزاد، انقباض رحم متوقف می شود و می تواند پس از آن همه فعالیت کمی استراحت کند.

پس از چند دقیقه دوباره منقبض می شود.

این انقباضات جفت را از دیواره رحم جدا کرده و آنرا به بیرون هدایت می کنند که معمولاً با خروج مقداری خون نیز همراه می باشد.

پس از خروج جفت، ماما یا پزشکتان اقدام به ترمیم اپیزیا تومی می کند (در صورتی که انجام شده باشد)بخیه ها را با نخهای قابل جذب انجام می دهند که در عرض 20 – 15 روز جذب می شوند.

نوزادتان کاملاًبررسی می شودوبه شما داده می شود.

بهتر است هر چه زودتر او را شیر دهید.

این کار هم ارتباط عاطفی نوزاد و مادر را تقویت می کند، هم جریان شیرزودتر برقرار می شود و هم رحم زودتر به حالت اوّلیه بر می گردد (به علت هورمونهای مترشحه در اثر مکیدن پستان).

حداقل تا دو ساعت در زایشگاه خواهید ماند و ماما یا پرستار آن بخش خونریزی رحمی شما را کنترل می کند و در صورتی که رحم شما منقبض شد و خونریزی تان کنترل گشت شما را به اطاقتان در بخش منتقل می کنند.

هر چند پس از آن همه تلاش احساس خستگی می کنید ولی احتمالاً برای خوابیدن بیش از اندازه هیجان زده هستید و بعد از خبر دادن به فامیل و آشنایان حتماً بیشتراز هر کاری تمایل دارید به عضو جدید خانواده تان نگاه کنید و او را تجلیل نمایید و البته هر کسی هم به دنبال شباهت تازه وارد عزیز با خود می باشد .

مزایای زایمان طبیعی شما به عنوان یک مادر باردار حتماً تا بحال در مورد زایمان و نحوه انجام آن فکر کرده اید، حتماً از خود پرسیده اید که باید کجا و چگونه زایمان کنم ؟

کدام روش زایمان برای من مناسب تر است؟

باید بدانیم که زایمان یک امر فیزیولوژیک و کاملاً طبیعی است که براساس پاره ای فعالیتها و تغییرات منظم طبیعی که خود به خود انجام می شود شروع می گردد که پرداختن به ماحصل آن خارج از حوصله و وقت شما است.

با این وجود نکات حائز اهمیتی برای مادران در مورد زایمان ایمن وجود دارد که باید از آنها مطلع باشند.

همانطور که گفته شد زایمان یک امر طبیعی است، اما با این وجود در تمام خانم های باردار روند زایمان یکسان نمی باشد، چرا که عوامل متعددی از جمله عوامل ذاتی و اکتسابی مانند برخی از بیماریها می تواند سیر حاملگی را تغییر داده و باعث شوند .

زایمان به صورت غیرطبیعی انجام شود.

خوشبختانه با مراقبتهای دوران بارداری می توان بسیاری از موارد خطرناک برای مادر و جنین را تشخیص داد و به موقع برای حفظ سلامت مادر و جنین اقدام نمود.

شایان ذکر است که تنها درصد معدودی از زایمانها منجر به زایمان غیرطبیعی می شوند و اکثر خانمها می توانند یک زایمان طبیعی داشته باشند.

مزایای زایمان طبیعی · مدت بستری شدن و توانایی بازگشت به کارهای عادی و روزمره بعد از زایمان طبیعی خیلی کمتر از سزارین است و مادرانی که زایمان طبیعی داشته اند زودتر به خانواده خود ملحق می شوند.

· حجم خونی که مادر طی زایمان طبیعی از دست می دهد تقریباً نصف یک عمل سزارین است لذا خطر خونریزی و کم خونی، در یک زایمان طبیعی خیلی کمتر از زایمان به طریق سزارین می باشد.

· خطرات و ریسک بیهوشی برای زایمان طبیعی وجود ندارد، درحالیکه برای مادرانی که به روش سزارین زایمان می نمایند این خطرات اجتناب ناپذیر است .

· از نظر اقتصادی زایمان طبیعی به نفع مادر، بیمارستان و جامعه می باشد.

· درصد ابتلاء به عفونت در بین مادران سزارین شده بیشتر از مادرانی است که زایمان طبیعی نموده اند.

· مادرانی که زایمان طبیعی داشته اند در دادن آغوز به نوزاد خود موفق تر هستند چرا که خوردن آغوز یا کلستروم به عنوان اولین واکسن برای کودک منافع بسیاری دارد.

· مادرانی که زایمان طبیعی نموده اند در امر شیردهی به نوزاد خود موفق تر از مادرانی می باشند که بطریقه سزارین نوزاد خود را بدنیا آورده اند.

· پس از زایمان طبیعی، مادران با انجام ورزشهای مناسب ، به مراتب سریعتر از زمانی که سزارین می شوند، می توانند تناسب اندام خود را بدست آورند.

· بطور متوسط مدت اقامت مادران سزارینی در بیمارستان دو برابرو نیم مادرانی است که زایمان طبیعی داشته اند .

· بعضی از خانمها دوست دارند در طول مدت زایمان خود کاملاً هوشیار بوده و بطور کامل در جریان روند زایمان قرار گیرند.

درمدت انجام عمل سزارین ممکن است از بیهوشی عمومی استفاده شود ، در نتیجه تماس اولیه نوزاد با مادر و شروع شیردهی به نوزاد به تاخیر می افتد.

به شما مادر عزیز توصیه می کنیم : - ترس و هراس بی مورد از زایمان را از خود دور کنید .

- به منظور کسب اطلاعات بیشتر در مورد حاملگی و زایمان و حل مشکلات خود به افراد مجرب و آموزش دیده در مراکز بهداشتی درمانی مراجعه کنید .

آنها قادر خواهند بود شما را راهنمائی کنند.

- برای اطمینان از سیر طبیعی حاملگی و تامین سلامتی خود و نوزادتان حتماً بطور مستمر در دوران بارداری به مراکز بهداشتی درمانی ، ماما و یا پزشک مراجعه و به توصیه های بهداشتی آنان، عمل نمائید.

- انجام معاینه داخلی ( توسط پزشک ) در سه ماهه آخر دوران بارداری می تواند به آنها کمک کند تا درمورد نحوه زایمان شما آسانتر تصمیم بگیرند.

- رعایت برنامه تنظیم خانواده و فاصله گذاری مناسب بین حاملگیها از نکات حائز اهمیتی است که می تواند در داشتن زایمان ایمن موثر باشد.

- استفاده از تکنیکهای پیشرفته مانند سونوگرافی برای ارزیابی وضعیت جنینی و مادر گاهی ضروری است لذا طبق توصیه پزشک حتماً آنرا انجام دهد.

- به پزشک یا مامای خود اعتماد کنید و به او اجازه دهید در مورد نحوه زایمان شما تصمیم بگیرد .

هرگز به دلیل ترس از درد زایمان که یک امر طبیعی است .

سزارین را به زایمان طبیعی ترجیح ندهید.

- بخاطر داشته باشید در صورتی باید زایمان شما بوسیله سزارین انجام شود که امکان زایمان طبیعی برایتان وجود نداشته باشد.

زایمان زایمان امری است طبیعی ومعمولا با همکاری مادر وفرد انجام دهنده زایمان به راحتی انجام می شود .مع الوصف چنانچه در حین زایمان مراقبت های لازم انجام نگیرد،گاه برای مادر ونوزاد عوارض خطرناکی به دنبال دارد .زایمان سالم وبهداشتی دو شرط اساسی نیاز دارد: -وجود فرد ماهری که برای انجام زایمان،تربیت شده باشد.

- وجود محل امن وبهداشتی برای انجام زایمان.

با نزدیک شدن به تاریخ زایمان ،خانواده باید محل زایمان را با مشورت باکارکنان بهداشتی انتخاب کند.زیرا این افراد با توجه به وضعیت خانم باردار مناسب ترین محل زایمان را پیشنهاد می کنند.

برای زایمان درزایشگاه یا سایر مرکز زایمانی ،باید مقدمات کار وهماهنگی لازم به عمل آید وبرای زایمان درمنزل بایدباکمک فردماهری که زایمان را انجام خواهدداد،وسائل موردنیازو یک اتاق مناسب از قبل آماده شود.

تقریبا پس از هفته 37 حاملگی ،جنین آمادگی تولددارد .در هنگام زایمان طبیعی ،انقباضات رحم منجر به خروج جنین می شود ولی گاهی عوامل متعددی وجوددارد که پزشک تصمیم می گیرد زایمان را به طریق سزارین انجام دهد .عواملی مثل تنگ بودن لگن مادر،چندقلوئی،درشت بودن جنین،خروج جنینبا ته یا پا ابتدا مادر به برخی بیماری های خاص وسایر موارد.البته تنها درصد معددی از زایمان ها منجر به سزارین می شود و اکثر خانم ها می توانند بطور طبیعی زایمان کنند.

توصیه می شود تازمانی که به علل پزشکی زایمان به طریق سزارین ضروری نمی باشد ، زایمان طبیعی راانتخاب کنید.

زایمان طبیعی نسبت به سزارین مزایای زیادی به شرح زیر دارد: - از نظر پزشکی سزارین یک عمل جراحی بزرگ محسوب می شود ومانند سایر اعمال جراحی نیاز به بیهوشی دارد،خطر ابتلاء به خونریزی ،عفونت،احتمال نیاز به انتقال خون و خطرات ناشی از بیهوشی در مادران سزارین شده بیشتر از مادرانی است که زایمان طبیعی کرده اند.

-مدت بستری شدن مادر بعد اززایمان طبیعی خیلی کمتراز سزارین است.

- مادرانی که زایمان طبیعی می کنند در امر شیردهی ودادن آغوز به نوزاد موفق تر هستند .زیرا مادر بلافاصله بعداز زایمان نوزاد خودرا درآغوش گرفته واورا شیر می دهد واز همان ابتدای تولد رابطه عاطفی بین مادر ونوزاد برقرار می شود.

در حالی که در زنانی که سزارین می شوند ،نوزاد تا چندین ساعت از مادرش دور میماند.

-زایمان طبیعی از نظر اقتصادی به نفع خانواده وجامعه است.

-درزایمان طبیعی ،خانم ها تناسب اندام خودرا باانجام ورزش های مناسب سریعتر از مادران سزارین شده بدست می آورند.

پس از زایمان شش هفته اول بعد از زایمان ، دوران نقاهت پس اززایمان ( نفاس ) نامیده می شود.دراین مدت نیز لازم است مادر درچند نوبت توسط کارکنان بهداشتی مراقبت شود.پدرومادر نیز باید به تغییرات طبیعی وخطراتی که سلامت مادرونوزاد راتهدید می کند آگاه بوده ودرصورت بروز علائم خطردر اسرع وقت به مراکز درمانی مراجعه نمایند .

تغییرات بدن مادر پس اززایمان دو تغییر عمده بدن مادردردوران بعداز زایمان مربوط به رحم وپستان است.

رحم:پس اززایمان رحم کم کم به حالت اولیه خودبرگشته واندازه آن به سرعت کوچکتر می شود.

پوشش ضخیمی که دیواره رحم برای لانه گزینی جنین تشکیل شده بود ابتدا به شکل ترشحات خونی وسپس ترشح قهوه ای رنگ وپس ازحدود10 روز به صورت ترشحات زرد یا سفیدرنگ ازمهبل خارج می شود.البته ممکن است در برخی خانم ها خونریزی در حد لکه بینی ،حتی تا حدود 40 روز پس اززایمان نیز ادامه یابد .در این مورد برای اطمینان بیشتر می توان با پزشک یا ماما مشورت کرد.دراکثر مادرانی که کودک خود را شیر می دهند به مدت 5 تا6 ماه بعداز زایمان وگاهی تازمانی که تغذیه کودک با شیرمادر ادامه دارد، قاعدگی اتفاق نمی افتد .ولی درزنانی که کودک خودرااز پستان شیرنمی دهند ، معمولا قاعدگی حدود 4تا8 هفته بعد اززایمان اتفاق می افتد .گاه اولین قاعدگی غیرعادی وتوام با خونریزی زیادوخروج لخته است ونباید موجب نگرانی شود ،ولی در صورت ادامه این وضعیت باید به پزشک مراجعه شود .

پستان ها: در روزهای اول بعد از زایمان آغوز که حاوی پروتئین بیشترومواد ایمن سازی مشابه واکسن است در پستانها تولید وترشح آن تا10 روز ادامه یافته وسپس به شیر تبدیل می شود.مقدار شیر در افراد مختلف ، متفاوت بوده وبستگی به دفعات شیردهی ، رژیم غذائی وحالات روحی مادر دارد.

اندوه پس از زایمان: برخی از مادران درروزهای اول پس از زایمان احساس اندوه وغم بی دلیل می کنند که معمولا زودگذر است ودرافراد مختلف،شدت آن متفاوت می باشد .چنانچه این حالت طولانی ومداوم شود ، مشورت با پزشک لازم است.

علائم خطر پس اززایمان دوران پس اززایمان نیز می تواند مانند دوران بارداری برای مادرخطرآفرین باشد .بنابراین اطلاع از علائم خطراین دوران نیزبرای مادر وپدرضروری است وباید با مشاهده این علائم حتما به پزشک یا ماما مراجعه کنند .این علائم عبارتند از: -تب و لرز -خونریزی بیش از میزان قائدگی درهرزمان ویا ادامه خونریزی بیشتراز حد لکه بینی بعداز ده روز -درد و ورم ناحیه بخیه ها -هر گونه درد، قرمزی وتورم پستانها -لمس توده یا درد وتورم وخروج ترشحات چرکی لزمحل بخیه ها -خروج ترشحات چرکی وبدبو ازمهبل -درد زیر دل یادرد ساق پا -بی اختیاری دفع ادرار ومدفوع درد ی?

مراقبت های پس اززایمان ساعات اول پس اززایمان (6ساعت اول)مهمترین وخطرناکترین زمان برای مادر می باشد.

دراین مراقبت ها کنترل میزان خونریزی وعلائم حیاتی مادر (فشارخون،دمای بدن ،نبض و تنفس)اهمیت زیادی داردارائه ای مراقبت ها برعهده پزشک یا ماما می باشد.سایرمراقبت های ضروری برای مادر عبارتند از: تغذیه: رژیم غذائی مادران شیرده بعد اززایمان درمقایسه با غذای زنان باردار نیاز به کالری و پروتئین بیشتری دارد.زیرابایدپروتئین،کلسیم وسایرموادی که مادرذراثرشیردهی ازدست می دهد تامین شود .ضمنا برای جلوگیری از کم خونی وکمبود ویتامین ها مصرف روزانه یک قرص آهن و یک قرص مولتی ویتامین تا سه ماه پس اززایمان برای مادر تجویز می شود .

مراقبت از نوک پستان: بعداز زایمان تغذیه نوزاد با شیر مادر بسیار اهمیت دارد.زیرا شیرمادر علاوه بر مزایای زیادی که دارد، احتیاجات تغذیه ای نوزادرا در4تا6 ماه اول زندگی بر طرف می کند.

برای تغذیه نوزاد باشیر مادر،لازم است مراقبت مناسب پستان هارا کاملا تمیز نگه دارد .البته شستن نوک پستان درهربار تغذیه نوزاد وهمچنین استفاده از صابون توصیه نمی شود ،فقط کافی است خانه های شیرده پستان های خودرا یکبار درروز شسته واجازه دهند تادرمعرض هوا خشک کند.

دربعضی مادران شیرده به دلیل وضعیت نادرست شیردهی ودر حالتی که شیر خوار به قدرکافی از هاله پستان رادر دهان قرار نداده وفقط نوک پستان را می مکد،نوک پستان زخم می شود .مادر می تواند برای کمک به بهبود زخم یا شقاق نوک پستان ،بعداز تغذیه نوزاد یک قطره از شیر خود را روی نوک وهاله پستان قراردهد.

در این مواقع بهتراست مادر به شیردهی ادامه داده ودر صورت نیاز به پزشک یاماما مراجعه نماید .استفاده ازصابون ،کرم ها ومحلول های داروئی وشستشوی زیادپستان توصیه نمی شود،زیرا احتمال آسیب را بیشتر می کند.

در روز های اول بعد اززایمان که شیر درپستان ها ترشح می شود ،پستانها پر شیر ،بزرگ،سفت واحتمالا دردناک می شود .دراین حالت نوزاد نمی تواند نوک پستان وهاله آن رادر دهان خود قرار داده وبه اندازه کافی شیر بخورد ،درنتیجه پستانها کاملا تخلیه نمی شوند .درچنین مواردی تخلیه شیر از پستان باعث نرم شدن آن می شود.بهترین اقدام مکیدن قوی شیر خوار است.بدین منظور مادر باید ابتدابا یک حوله تمیز وگرم پستان خودرا کمپرس کند یا دوش آب گرم بگیرد وپس از ماساژ ملایم پستان،نوزاد خود را تغذیه نماید .اگر نوزاد قادر به مکیدن نباشد ،مادر می تواند شیر خود را دوشیده و با فنجان و قاشق به شیرخوار بخوراند.

گاهی با ورود میکرب به مجاری شیر پستان دچار عفونت می شود .در این گونه موارد قسمتی از پستان قوق العاده دردناک ، متورم وقرمز شده که آن را ماستیت گویند.

این حالت درمراحل پیشرفته منجر به آبسه پستان می شود.در ماستیت نیز مهم ترین مساله تخلیه شیر از پستان است.برای اینکه مادرکمتراحساس درد کند،بهتراست شیردهی راازپستان سالم شروع نماید .اگر مادر مایل به شیر دهی از پستان مبتلا نیست،توصیه می شودشیر رادوشیده وبافنجان به نوزاد بدهد.

در صورت بروز عفونت پستان حتما به پزشک مراجعه شود نزدیکی بعداز زایمان: در این دوران بسیاری ازمادران به علت دردناشی از بخیه ،تمایل به نزدیکی ندارند.تازمانی که خونریزی ادامه دارد وبخیه ها کاملا ترمیم نشده ،داشتن نزدیکی صلاح نیست .معمولا بهبود محل بخیه های ناحیه تناسلی حدود 20 روز طول می کشد.توصیه می شود تا زمانی که مادر احساس راحتی نکرده و تمایل به نزدیکی ندارد ،ازآن بپرهیزد.

یبوست: اغلب خانم ها درروزهای اول بعد اززایمان معمولا دچار یبوست می شوند.به محض شروع فعالیت روزانه این حالت از بین می رود.رژیم غذائی مناسب و مصرف موادغذائی دارای فیبر مثل سبزیجات ومیوه به رفع یبوست کمک می کند .

دردهای پس اززایمان: به علت انقباض رحم برای خروج لخته های خون باقی مانده ، گاهی درروزهای اول پس اززایمان ،دردهائی شبیه درد قائدگی وجوددارد که به پس درد موسوم است.این درد باشیردهی بیشتر می شود که علت آن ، وجود هورمونی است که در شیردهی ترشح شده وباعث انقباض رحم می گردد.اگر درد شدید ومداوم شده همراه با تب یا خونریزی باشد سریعا باید به پزشک مراجعه شود.

ورزش:برای برگشت سریعتر ماهیچه های شکم و سایر قسمتها به حالت اولیه ،انجام حرکات زیر نظر پزشک درزنانی که زایمان طبیعی کرده اند ،توصیه می شود.

روی زمین صاف به پشت بخوابید.زانوهای خودراخم کرده ویک نفس عمیق کشیده ودر همان حال سعی کنید قفسه سینه خودرا ثابت نگه دارید طوری که شکم شما بالا برود(تنفس شکمی) حال به آرامی با تو کشیدن شکم هوا را خارج کنید .3 تا 5 ثانیه در این وضع مانده وبه حالت اول برگردید.

-در حالیکه به پشت دراز کشیده اید،زانوها را خم کنید و کف پاهاوشانه ها رابه زمین تکیه دهید.

دست ها را دردوطرف بدن قرار دهید .سپس هر دو زانو را به طرف راست وبعد به طرف چپ بچرخانید طوری که کم کم روی زمین قرار گیرد.

- حرکت قبل را این بار درحالی که یکیاززانوها خم شده مطابق شکل زیر انجام دهید .بدین ترتیب که ابتدا زانوی راست را خم کرده و آن رابه طرف چپ بچرخانید، سپس زانوی چپ را خم کرده وبه طرف راست خود بچرخانید.

به پشت خوابیده وزانوی خودرا خم کنید .درحالی که پشت خودرا به زمین چسبانیده اید،نفس عمیق بکشید(تنفس شکمی)ولگن خودرا به سمت عقب حرکت دهید.سپس به آرامی ولی با توکشیدن عضلات شکمی وسفت کردن عضلات باسن هواراخارج کنید.دراین حالت 3تا 5 ثانیه باقی مانده وبعد خودراشل کرده واستراحت کنید.

-به پشت بخوابید ،سر،شانه ها،بازوها وکف پاهاراروی زمین تکیه دهید.حال سعی کنید باسن خودرا تاحد ممکن بالا ببرید،طوری که بازوها در سطح زمین تکان نخورد.سپس آهسته به وضع اول برگردید.

-به پشت بخوابید.بازوهای خودرا بازاویه 90 درجه دردوطرف بدن قراردهید.بعددستهارا بدون خم کردن آرنج از طرفین به بالای سرخود بیاورید تابه هم برسند.سپس به آهستگی آنها را به حالت اول برگردانید.

-به پشت خوابیده وزانوها راخم کنید .نفس عمیق کشیده به آهستگی درحالت بازدم ودر حالی که عضلات شکم را سفت می کنید ،سروشانه ها رااززمین بلندکرده ،دستهای خود رابه طرف زانوها ببرید.پاهای شما بایدثابت وبی حرکت باشد .سپس به آرامی به وضعیت اول برگردید .این حرکت را چندبار تکرار نمائید.

تنظیم خانواده: فاصله کمتر ازسه سال بین زایمان ها،حاملگی چهارم وبیشتر ،حاملگی زیر18 سال وبالای 35 سال هم سلامت مادر رابه خطر می اندازد وهم برای سلامت جنین ونوزاد آینده خطرساز است.یکی از مؤثر ترین راههای کاهش خطرات ناشیاز اینگونه حاملگی ها استفاده از خدمات تنظیم خانواده است ودر این موردزن وشوهر ،هردو مسئول هستند.بنابراین لازم است آنها یک روش مناسب پیشگیری از بارداری راانتخاب وبموقع استفاده کنند.

زمان شروع استفاده ازروش انتخاب شده برای مادران شیرده وغیر شیرده متفاوت است .بدین ترتیب که باید مادرانی که فقط با شیر خود نوزادشان را تغذیه می کنند 40 روز پس از زایمان (چون تا 40 روز احتمال حاملگی کمتر است )ومادرانی که اصلا شیر خود رابه نوزاد نمی دهندیا از شیر کمکی استفاده می کنند ،20 روز پس اززایمان استفاده از روش پیشگیریرا آغاز نمایند.

توصیه می شود هر چه زودتر برای رعایت فاصله گذاری بین فرزندان وحفظ سلامت خانواده خود روش پیشگیری از بارداری مناسبی را با همفکری هم ومشورت با کارکنان بهداشتی انتخاب نمائید.

مشورت با ماماها از تولد کودکان ناخواسته جلوگیری می کند تولد فرزندان ناخواسته از دیگر مواردی است که امروزه گریبانگیر بسیاری از خانوادها است ، چون بسیاری زوج های جوان به علت عدم اطلاعات کافی در دوران عقد و پیش از ازدواج دچار حاملگی های ناخواسته می شوند که مراجعه به ماماها و استفاده از راهنمایی های آنها می تواند به بهترین نحو از بروز این گونه مشکلات جلوگیری کند.

بروز تمامی این مشکلات نشان می دهد که مردم کمتر از راهنمایی ماماها استفاده می کنند و شاید یکی از علت های آن، در دسترس نبودن این افراد باشد که این مشکل هم ناشی از عدم وجود زمینه اشتغال برای این افراد است.

به گفته بسیاری از ماماها هنوز جایگاه ماماها در وزارت بهداشت هم مشخص نشده است ، بنابراین چطور می توان انتظار داشت که مردم از این قشر در زمان ضروری و لازم استفاده کنند و با مراجعه به آنها بهره ببرند.

دبیر جمعیت علمی مامایی با بیان اینکه مشاوره پیش از بارداری از حاملگی های ناخواسته جلوگیری می کند، می گوید : اغلب زنان کشور پس از گذشت حداقل یک ماه از بارداری خود بویژه بارداری های دوم و سوم، متوجه حاملگی خودمی شوند چون برای مشورت پیش از بارداری به ماما مراجعه نمی کنند.

منبع: http://www.madaran.ir/detail.asp?ID=984552378725974