لرزشهای پی در پی بدنه خودرو سبب خستگی راننده و سرنشینان میشود. در پیآن کارآیی و بازدهی رانندگی و عمر مفید خودرو کاهش یافته و سلامتی انسان به خطرمیافتد. بنابراین مدل سازی مود سواری خودرو و به سازی لرزشی آن با بهره ازمیرایندههای ارتعاشی از دیدگاههای مهم در طراحی خودرو بوده، که آسایش سرنشین،افزایش دوام خودرو، ایمنی و افزایش کنترل خودرو را به دنبال دارد.
خاصیت میرایش ارتعاشات و لرزشها و رفع بعضی از اغتشاشات حرکت درخودرو و حفظ بعضی ویژگیهای مناسب جهت ایمنی، از ویژگیهای مناسب مکانیکیاست که انجام آن با یک وسیله مکانیکی امکانپذیر است. مجموعه مشخصی که فراهم گر هدف بالا است، سیستم تعلیق نام دارد. این مجموعه قلمرو وسیعی را با خواص و وظایفمتفاوت در بر دارد.
نقش سیستم تعلیق در خودرو مهار چرخ در فضا (در سه راستای Z , Y , X) وفراهم کردن حرکات خطی و زاویهای مناسب آن است. نیز چرخها را به صورت تکیهگاهیامن در زیر خودرو نگاه میدارد به گونهای که چرخها توان مهارسازی نیروهای اعمالی بهخودرو (گرانش، گریز از مرکز، نیروهای رانشی و ترمزی و...) را داشته باشند.ویژگیهای سختی و میرایی تعلیق بایستی چنان برگزیده شوند که پایداری و آسایشخودرو تأمین گردد.
برای پی بردن به جایگاه سیستم تعلیق، خودرو را در سه حالت زیر درنظرمیگیریم:
حالت اول - بی تعلیق: بدون سیستم تعلیق، تایر و بدنه معلق میباشند. در نتیجه هرناهمواری در سطح جاده، به سرنشینان خودرو منتقل خواهد شد.
حالت دوم - با تعلیق و بی لرزهگیر: در این حالت تایر به زمین چسبیده ولی بدنهمعلق میباشد. در نتیجه بدنه خودرو به طور مداوم به بالا و پایین نوسان میکند.
حالت سوم - با تعلیق و با لرزهگیر: در این حالت تایر و بدنه به زمین چسبیده است ولرزهگیر، نوسانات فنر را دفع مینماید چرخها به راحتی به بالا و پایین حرکت کرده وپایداری، اطمینان و راحتی خودرو را در پی خواهد داشت.
زیر بخشهای عمده سیستم تعلیق شامل تایر، فنر و لرزهگیر میباشد. که وظیفه آنهابرقراری تماس بین چرخ و زمین، ایمنی و راحتی سرنشینان میباشد. نیز برای کاهش ودر صورت امکان حذف سر و صدا و ارتعاشات، موادی چون لاستیک، چرم، اسفنج،فنرهای متفاوت (مارپیچی، شمشی و میلههای پیچشی) و ضربهگیرهای مختلف(اصطکاکی، هیدرولیکی و گازی) به کار میرود.
زیر بخشهای سیستم تعلیق
فنر
فنر عنصری انرژی دهنده و گیرنده میباشد که بر اثر تغییر شکل کشسان انرژیپتانسیل آن تغییر میکند. در یک سیستم مکانیکی سختی نمایانگر ویژگیهای فنریت آناست.
در تعیین ویژگیهای فنریت سیستمهای مکانیکی باید انعطاف پذیری قطعات را نیزلحاظ کرد. محاسبه سختی مؤثر یک مجموعه به سادگی و با بهره از قانون برآیند فنرهاامکانپذیر است. اگر دو عضو به صورت سری قرار گرفته باشند، آنگاه فنر معادل به قرارزیر است:
(4-1)
اگر دو عضو به صورت موازی قرار گرفته باشند، آنگاه فنر معادل به قرار زیر است:
ویژگیهای مکانیکی فنر
فنرها بر پایه رفتار و ویژگیهای نیرویی به دو دسته خطی و ناخطی تقسیممیشوند. در بیشتر فنرها، نیروی فنر تابعی از تغییر شکل آن به قرار زیر است:
از آنجا که چرخش این میدان صفر است، بنابراین یک میدان نیروی پایستار است.تابع پتانسیل (انرژی پتانسیل) این میدان پایستار به قرار زیر است:
دستهبندی فنرها
فنرها گونههای مختلفی دارند، که انواع پرکاربرد آن در صنعت به قرار زیر است:
فنر مارپیچ
فنر مارپیچ مفتولی فولادی است که به صورت حلقهای پیچانده شده است (شکل4-3) فنر مارپیچ برای مقاومت در برابر بارهای کششی، فشاری یا پیچشی ساختهمیشود. سختی یک فنر مارپیچ به قرار زیر است:
که در رابطه بالا:
d = قطر مفتول فنر
N = تعداد حلقههای فنر
R = شعاع میانگین فنر
G = مدول برشی