در حال حاضر خرید یک کامپیوتر شخصی بسیار ارزان تر از ارتقاء دادن کامپیوتر قبلی است. حال بر سر کامپیوتر قبلی چه خواهد آمد؟ ضایعات الکترونیکی که برخی از افراد آن را به جنبه سیاه دنیای جدید دیجیتالی تشبیه کرده اند مشکلات زیادی را برای محیط زیست ما به وجود آورده است. در این مقاله سعی کرده ایم به مسائل و مشکلات ضایعات الکترونیکی بپردازیم[1].
زباله (Trash):
هر آنجه به علت غیر قابل مصرف بودن دور ریخته می شود.
ضایعه (Waste):
ضایعه شامل مواد جامد، مایع، و گاز غیر مطلوب پس از تکمیل یک فرایند می باشد. ضایعات میتوانند به صورت منابع بالقوه ای در اکولوژی صنعتی نگریسته شوند. آنچه در این مقاله مورد بحث است همان ضایعات جامدی است که مربوط به اجزاء رایانه می شود و طبق فرایندی دوباره قابل استفاده است.
ضایعات الکترونیکی (E-waste):
صنعت الکترونیک از رشد بالا و سریعی برخوردار بوده است. همراه با این رشد، محصولات منسوخ شده و قدیمی صنعت رو ز به روز افزایش پیدا می کند؛ ضایعات الکترونیکی اکنون بیشترین رشد را در دنیای صنعت امروز داراست و بیشتر کشورهای صنعتی گریبان گر این مساله هستند. اکنون بیشتر دولت ها به فکر بازیافت این محصولات به صورت جامد هستند. بخشی از زباله صنعتی، طیف وسیعی از وسایل الکترونیکی مثل فریزر، وسایل تهویه مطبوع، تلفن های دستی، ضبط صوت های شخصی و کلیه وسایل الکتریکی مصرفی تا رایانه را شامل می شود[2].
انواع ضایعات الکترونیکی در رایانه:
1. تجهیزات فناوری اطلاعات
2. تجهیزات سرگرم کننده
3. تجهیزات ارتباط از راه دور
4. وسایل سمعی و بصری مانند دیسک فشرده،
5. اواع مختلف پرینتر ها و تجهیزات آنها مانند کاتریج
6. مدارهای الکترونیکی پرینتر ها
7. باتری ها
ضایعات الکترونیکی مشکلی بحرانی است:
1. ضایعات الکترونیکی مخاطره انگیز است. ضایعات الکترونیکی شامل 1000 نوع ماده مختلف است که خیلی از آن ها سمی است و ممکن است آلودگی های جدیدی ایجاد کند.
2.مواد الکترونیکی به علت پیشرفت سریع در تکنولوژی کارایی مطلوب خود را از دست می دهد و بیش از سایر مواد تولیدی، ایجاد ضایعه می کند.
- در آمریکا بیش از سایر کشورها از رایانه شخصی استفاده می شود. بیش از 50% خانواده ها دارای رایانه شخصی هستند
- تا سال 2005 به ازای وارد شدن هر رایانه جدیدی به بازار، یک رایانه از رده خارج میشود
- در آمریکا بیش از سایر کشورها از رایانه شخصی استفاده می شود(50 درصد)
- تنها در کالیفرنیا بیش از 2 بیلیون دلار خرج بازیافت این مواد درعرض 5 سال آینده خواهد شد.
- در سال 1998 بیش از 20 میلیون رایانه در آمریکا از رده خارج شد که معادلی 5 تا 7 میلیون تن وزن داشت و 3% تا 5% در سال به آن اضافه می شود. در سال، 5% مواد جامد بازیافتی را تشکیل می دهد[3].
ضایعات الکترونیکی در هند:
هند امروز حدود ۳۸/۱ میلیون رایانه خارج از رده دارد و تولیدکنندگان آن سالانه ۱۰۵۰ تن زباله الکترونیکی به آن اضافه می کنند. این تعداد نسبت به ۲۰ میلیون رایانه خارج از رده آمریکا اندک است، اما یک «روند رو به رشد» را نشان می دهد. این مسأله با ورود زباله های الکترونیکی از سنگاپور و کره جنوبی پیچیده تر گردیده است. کارشناسان محیط زیست در هند هشدار داده اند که حتی به کارگیری روش های اولیه و مقدماتی برای بازیافت ضایعات الکترونیکی برای سلامت انسان و محیط زیست بسیار خطرناک است و بنابراین باید به صورت جدی از واردات زباله ها و پسماند رایانه ها به هند جلوگیری شود. قسمت های رایانه - شامل نمایشگر (مانیتور)، چاپگر، صفحه کلید، واحد مرکزی پردازش و به حرکت آورنده فلاپی - دارای فلزات قیمتی مانند طلا، نقره و پلاتین است. البته حاوی مواد خطرناک مانند سرب، کادمیوم و جیوه نیز می باشد و تجزیه و بازیافت این مواد برای سلامتی انسان زیان آور است.