دانلود مقاله شناخت شهرستان شیروان

مو قعیت جغرافیایی شهرستان شیروان:
شهرستان شیروان یکی از شهرستان های استان خراسان شمالی است با پهنه ای حدود 2279 کیلو متر مربع،در مسیر شاهراه مشهد ،گرگان ، تهران قرار دارد.

ازسمت شمال با جمهوری ترکمنستان
از خاور با شهرستان قوچان،از باختر با بجنورداز جنوب با شهرستان اسفراین مجاور است.
شیروان با ارتفاع 1060 متر از سطح دریا قرار دارد.
فاصله ی زمینی تا مشهد 188 کیلومتر،تا قوچان 60کیلومتر ،تا بجنورد 58 کیلومتر می باشد.
شهرستان شیروان در تقسیمات کشوری سال 85،دارای سه بخش مرکزی ،،سرحد،،قوشخانه است.بخش مرکزی به مرکزیت شیروان، سرحد به مرکزیت لوجلی وقوشخانه به مرکزیت ینگی قلعه علیا ست.
دارای دونقطه ی شهری بهنام شیروان ولوجلی ا ست،و8دهستان حومه ،زیارت، زوارم، سیوکانلو ،گلیان ،تکمران ،جیرستان ،ینگی قلعه علیا می باشد.



ویژگی های طبیعی:
الف: توپو گرافی
شهرستان شیروان کوهستانی می باشد .
ارتفاعات جنوب شهرستان که ادامه رشته کوههای البرز به سمت شرق می باشدودر این منطقه به نام الا داغ معروف هستند، جهت این ارتفاعات شمال غرب به جنوب شرق هستندوبلندترین نقطه ی ان شاه جهان به ارتفاع3032 می باشد.
-ارتفاعات شمال شهرستان که دارا ی جهت شمال شرق جنوب شرق هستند و بنام کپه داغ معروف می باشند.بلندترین نقطه ان کوههای کپه داغ با2965 متر وگلیل با2625متر هستند.
-دشت شیروان که به موازات کوههای شمالی جنوبی به وجود امده ومراکز عمده جمعیتی از جمله شیروان دران قرار دارد.
این دشت پست ترین منطقه شیروان با ارتفاع 1000 متر از سطح در یاست.

وجهت ان شمال غرب جنوب شرق است.وضعیت ارتفاعات ودشت به نحوی است که ارتباط شرقی غربی مراکز به سهولت انجام می شود.وارتباط شمال جنوب ان مشکل است.
ساختمان پیچیده این کوهستانها طوری است که نفوذ در انها مشکل و حوادث تکنوتیک در انهامربوط به تداخل سیستمهای کوهستانی دراین ناحیه است که این قسمت از شمال خراسان را ناپایدار کرده وزلزله های مکرر شیروان قوچان ناشی از این پدیدهی طبیعی است.
ب-پوشش گیاهی:
پوشش گیاهی شهرستان اغلب به صورت استپ کوهستانی می باشد.فقط در کوههای سرداب سرانی در شمال شهرستان وکوههای جنوبی شهرستان بقایای جنگلهای گذشته را می توان مشاهده کرد،که امروزه مورد حفاظت قرار گرفته اند.همچنین منطقه حفاظت شده گلیل با مساحت 27هزار هکتار ،در 70کیلومتری شمال شهرستان شیروان ودر حد مرزیایران ترکمنستان قرار دارد.منطقه فوق از سال 50 تحت عنوان پارک ملی سرداب سرانی تحت حفاظت بوده است.
این منطقه دارای جنگلهای تنک ارس ،سرو کوهی ومراتع سرسبز است.دیگر گیاهان منطقه عبارتنداز کوکر،زرشک،زالزالک،سیاتلو،زرد الوی کوهی؛.....همچنین گیاهان صنعتی ودارویی شامل شیره باریچه ،گون، کتیرا،شیرشن بیان،خارشترو....می باشند.
مراتع خوب در شمال وشمال شرقی ومراتع متوسط در جنوب ومراتع فقیر در اطراف روستاها ودشت قرار دارند.
-مراتع:به وسعت 290020 هکتار معادل 3/85درصد از کل منابع شهرستان می باشند
جنگلها:صرفا جنگل ارس می باشد4/4درصد است.
ج- منابع اب:
دارای دو منبع اب سطحی وآبهای زیر زمینی می باشد.
اب سطحی:
رود اترک قلجق،هنامه زوارم گلیاناز جمله رود خانه های شهرستان می باشد.


ویژگیهای انسانی:
تعداد و توزیع جمعیت:
براساس نتایج مقدماتی سرشماری 1378 جمعیت شهرستان شیروان141025 نفر است که 69017 نفرآن (حدود 9/48 درصد) در نقاط شهری و71951 نفر (51 درصد) در نقاط روستایی استقرار دارند و بقیه غیرساکن (57 نفر)می باشند.
سهم جمعیت شهرستان از کل جمعیت استان حدود 4/2 درصد است.تحولات جمعیت مقایسه نتایج سر شماری ها وآمارگیری های جمعیتی در 10 سال گذشته نشان می دهد که جمعیت شهرستان شیروان از90037 نفر در سال1358 به 141025 نفر در سال 1378رسیده است.در سال 1378 تعداد69561 نفر مرد و71464 نفر زن در این شهرستان سرشماری شده اند.براساس نسبت جنسی 97 محاسبه گردیده است.این میزان بیانگر فزونی تعداد زنان بر مردان است.
تحولات جمعیت:
متوسط نرخ رشد سالانه جمعیت شهرستان طی سالهای 68تا78 حدود 1درصداست که بیانگرافزایش جمعیت است.شهرستان شیروان دارای یک شهر(شیروان)در سال 1378است.در سال1378 تعداد69561 نفر مرد71464 نفر زن دراین شهرستان سرشماری شده اند.بر این اساس نسبت جنسی 97 محاسبه گردیده است.این میزان بیانگر فزونی تعداد زنان بر مردان است.
این نسبت در نقاط شهری 100 و نقاط روستایی(با جمعیت غیر ساکن)95 مرد درمقابل 100زن است.آمار تحولات نسبت جنسی در سالهای اخیردر این شهرستان نشان دهنده مهاجر فرستی به ویژه در نقاط روستایی است.خروج جمعیت معمولاً در سنین کار و توسط مردان صورت می گیرد.
نیروی انسانی و اشتغال:
1- وضع فعالیت: دراین شهرستان،افراد شاغل( 34681 نفر) وافراد بیکار(4832نفر)،درمجموع 1/38درصد از جمعیت ده ساله و بیشتر تشکیل می دهد.
2- گروه های عمده شغلی: جمعیت شاغل ده ساله وبیشتر شهرستان 6/38 درصد راکارکنان ماهر کشاورزی،جنگلداری وماهیگیری،3/33 درصد را گروه صنایع و1/28 درصد را کارکنان مشاغل گروه خدمات و فعالیت های نامشخص و اظهارنشده تشکیل می داده اند.
4-1 ویژگی های اقتصادی:
نتایج و تحلیل ساختار اقتصادی شهرستان شیروان نشان می دهد که سهم شاغلین شهرستان در بخش صنعت35 درصد می باشد.زیربخشهای مختلف کشاورزی به ترتیب مورد بررسی قرار می گیرد.
الف- کشاورزی:
کل اراضی کشاورزی شهرستان شیروان 100000هکتاربوده است که 27000 هکتار(4/27درصد)ان اراضی آبی و73000هکتار(6/72درصد)آن را اراضی دیم تشکیل می دهد.در مجموع 21درصد کل اراضی کشاورزی استان خراسان شمالی در این شهرستان واقع شده است.
باغداری:
سطح زیر کشت محصولات باغی شهرستان شیروان 7000هکتار است که 5774هکتار ان کشت آبی بوده است.عمده محصولات باغی این شهرستان را سیب،انگور،گلابی،بادام،گردو،زردآلو،آلبالو وگیلاس وهلوتشکیل می دهند.
دامداری:
درآخرین آمار موجود363808 واحد دامی است که معدل 2/23 درصد از کل واحد دامی استان خراسان شمالی می باشد.ترکیب وبافت دامی عموماً شامل گوسفند،بره،بز،بزغاله،گاو،شتروبچه شتر است .همچنین این شهرستان دارای واحدهای پرورش زنبورعسل و بهره برداری کرم ابریشم می باشد
خدمات وبازگانی:
توزیع فعالیت های خدماتی در شهرستان شیروان بیانگر آن است که شاغلان بخش خدمات 9047 نفرجمعیت 1/26 درصد از کل شاغلان ده ساله و بیشتر شهرستان را تشکیل می دادند.
ازمجموع شاغلان بخش خدمات:
8/5 درصد در گروه عمده فروشی و خرده فروشی
2/0 درصد در گروه هتل ورستوران
4/0درصد در گروه حمل ونقل و انبارداری و ارتباطات و...


2-1موقعیت جغرافیایی روستا:

روستای قلعه چه12 کیلومتری شمال شهر شیروان واقع شده است این روستا مطابق آخرین تقسیمات کشوری در محدوده سیاسی دهستان سیوکانلو ازبخش مرکزی قرار دارد.
ارتفاع روستا ازسطح دریا حدود 1300 متر می باشد روستا در طول جغرافیا یی 58 درجه و درعرض جغرافیایی 37 درجه و 28 دقیقه واقع شده است.
این روستا در پای کوههای شمال شهر شیروان(کپه داغ ) قرار دارد.
در شمال روستای قلعه چه،هنامه،درجنوب خانلق وغرب باغان واقع شده است.





2-3راهها ووسایل ارتباطی در این روستا:
این روستا دارای راه آسفالته می باشد را ارتباطی شیروان به روستا بدین صورت می باشد:در فاصله 12کیلومتری شیروان-شمال یک راه فرعی که به سمت روستای خانلق ودهستان سیوکانلوپیش می رود وپس از گذشتن از روستای خانلق وامان اباد به قلعه چه می رسیم.
.مردم این روستا جهت رفت وآمد به شیروان از 10 عدد تاکسی خطی به صورت مرتب رفت وآمد می کند استفاده می نمایند.













2-4اقلیم روستا :
این روستا در منطقه کوهستانی واقع شده است و دارای آب و هوایی معتدل و سرد می باشد .

تابستان نسبتا معتدل و زمستان بسیار سرد از خصوصیات روستا می باشد.


2-5آب وهوا:
آب وهوای هر منطقه ارتباط مستقیمی باعرض جغرافیای-بارش-ارتفاع زمین از سطح زمین-بادها-جهت کوها-دریاهاودشتها ومناطق پست وپوشش گیاهی اطراف آن دارد.روستای فلعه چه بطور کلی منطقه ای کوهستانی ودارای آب وهوای نسبتا سرددرزمستان وگرم ومعتدل در تابستان است.
به طور کلی منطقه بجنورد وهوالی آن را چندین توده هوای تحت تاثیر قرار میدهد که مهمترین آنها عبارتند از:1-توده هوای سرد انتی سیکلون سیبری که معمولا ازطریق شوروی(شمال روستا)وکوههای ذولفقار وارد منطقه بجنورد می شود وباعث سرمای شدید اواخر زمستان می گردد بطوری که برودت هوا را درروستا می شود.


2-6بررسی منابع آب آشامیدنی و توپوگرافی
یکی از مهمترین عوامل متروک شدن بسیاری از روستاها در نواحی خشک ایران بین رفتن منابع آب است.

روستا با وجود آب وزمین مناسب شکل می گیرد ومنبع آب شرب روستا از طریق مجتمع آبرسانی که در حد فاصل هنامه و قلعه چه در 5 کیلومتری قرار دارد که آب آن توسط لوله کشی به یک منبع آب زمینی هوایی به روستا لوله کشی شده است.
منابع آب کشاورزی روستا نیز شامل 4 حلقه چاه عمیق و یک نیمه عمیق است.

این منابع از 4 تا 6 لیتر در ثانیه متفاوت است.

همچنین یک قنات بادی 5 لیتر از منابع آب اختصاصی متعلق به چند نفر است.




2-7ویژگی های اقتصادی روستا:
اقتصاد روستا بعضی کلیه فعالیتهای فردی و اجتماعی که در محیط روستا به منظور گذراندن زندگی و تأمین رفاه به موقع می پیوندند.این فعالیتها در سه محور کشاورزی،صنعت و خدمات
قرار دارند که هر کدام نیاز به بحث ویژه دارند.
روستای قلعه چه باتوجه به موقعیت جغرافیای استعداد های فراوانی درامر کشاورزی رادارا می باشد.

کشاورزی
سطح زیر کشت زراعت وباغ روی هم 1035 هکتار می باشد.

منابع آب کشاورزی روستا آب رودخانه فصلی(مسیل) که از کنارروستای گذرد و چشمه اتر در 3 کیلومتری روستا و 4 حلقه چاه عمیق و یک نیمه عمیق از 4 تا 6 لیتردر ثانیه است.
این روستا در حاشیه مخروط افکنه واقع است وامکان وجود آب در آنجا زیادتر است از آب چشمه ها استفاده می کنند.
طریقه آبیاری مرسوم،روش غرقابی است.

آبیاری نشتی مخصوصاً در اطراف چاه ها مرسوم است.
شیب عمومی بین 2 تا 3 % خاک عمیق و نسبتاً عمیق تکامل یافته است .

قابلیت کشت زراعت و باغات دیم و غلات آبی باغات (انگور) محدودیتها وجود سنگریزه
دهستان سیوکانلو شیروان از نظر کشاورزی با توجه به نوع خاک ومقدار آب موجود دارای زمینهای حاصلخیز است.
کشاورزی در این روستا تاقبل از سال 1360 معمولا به صورت سنتی انجام می گرفت وزمینهای زیر کشت آبی نسبت به دیم بسیار کم بوده است با وجود این کشاورزی این منطقه مرغوب ترین نوع گندم سفید را در سطح استان تولید می کردنند که علاوه بر مصرف داخلی در روستا در شهرشیروان نیز مصرف مشده است البته علت این امر را میتوان در استعداد زمین وکشت متناوب (آیش)واستفاده از کود حیوانی وزحمت کشاورزان قدیمی دانست.وهمچنین با آمدن ادوات کشاورزی شامل تراکتور نهر کن کمباین تخم پاش و...تحول عظیمی در کشاورزی به عمل آمد بطوری که اکثر زمینهای این نواحی وحتی دامنه کم شیب کوهها به زمینهای مزروعی تبدیل گردید.درحال حاضرکشاورزی دراین روستا به صورت نیمه مکانیزه انجام می گیرد.





کشاورزی :
تعیین محدوده ی اراضی کشاورزی
وسعت روستا تا حد زیادی بیانگر ویژگیهای طبیعی و شرایط اجتماعی اقتصادی آنهاست.
محدوده عرض این روستا طبق اظهارات شورای روستا:
- ازسمت شمال به محدوه اراضی هنامه تا 12 کلیومتری
- از سمت جنوب به محدوده اراضی امان آباد تا 3 کیلومتری
- از سمت مغرب تا محدوده اراضی
- از سمت شرق تا 5/3 کیلومتری اراضی باغان
الف – زراعت و باغداری در حدود 2/88% ساکنان روستا کشاورزند وبه زراعت و کشت انگور می پردازندعمده محصولات زراعی در روستا جو وگندم می باشد.د راین روستا 1000 هکتار زمین زیر کشت محصولات عمده زراعی گندم و جو قرار دارد.

بیشترین درصد درآمد از محصول گندم آبی است.

و بعد از گندم بیشترین درآمد کشت انگور است این محصول با 40 هکتار سطح زیر کشت 4/19% از درآمد حاصله کشاورزی را تشکیل می دهد.

جمع 100 1040 مهمترین کشت گندم که به شیروان صادر می گردد.

محاسبه درآمد سرانه زراعت و باغداری دربهره برداری این روستا تعداد 8 تراکتور شخصی و 10 تراکتور مشاع، 27 خرمنکوب 3خرمنکوب عمومی دراختیار اهالی قرار دارد صادر به شیروان یک واحد گلخانه کشت گوجه فرنگی از سال 85 بهره برداری شده.

ب- دامداری قابلیت اراضی منطقه در رویش علوفه و گیاهان مرتعی از نوع متوسط این منطقه را از لحاظ پرورش دام مستعد ساخته است.

این روستا دارای 1000 رأس گوسفند و بز است کل درآمد درآمد خالص هزینه یک رأس درآمد ناخالص تعداد نوع دام 880000000 400000 4000000 8000000 200 گاو 550000 350000 900000 800 گوسفند 350000 300000 650000 200 بز 1200 جمع دام بزرگ شامل گاو است که در منازل نگه داری می شود و یک واحد دامداری (گاوداری) شیری موجود است و یک واحد مرغداری هزینه گوسفندان شامل هزینه علوفه،جو،کاه،بیده زمستان منازل و دستمزد چوپان برای نگه داری از گله در خارج روستا -گاوداری:در مورد گاوداری به دو صورت اقدام می شود یک روش آن سنتی است یعنی هر روستایی با نگهداری چند گاو شیرده که در زمستان در طویله ودر فصول دیگر سال در صحرا تعلیف می شده اند شیرودیگر لبنیات مصرفی خانواده را تامین می کند ومازاد آن را می فروشند وروش دیگر گاوداری خارجی مانند هلندی-اسرائیلی- استرالیایی دردو قسمت شیری وگوشتی استفاده می شود صنایع کارگاهی ودستی: 1- صنایع دستی نداریم 2- صنایع کارگاهی:واحد بلوکه سازی و دامداری ومرغداری،گلخانه،تعمیرگاه و...

تا خواروبار فروشی،آرایشگاه زنانه،خیاطی خدمات: هیچ یک از کارمندان(خانه بهداشت 1 نفر، دبستان 3 نفر و راهنمایی 6 نفر) در روستا ساکن نیستند.

ودرامد حاصل از ان صرف ابادی روستا وزندگی در روستا نمی شود.

..

تجارت: فعالیتهای تجارت در این روستا بدین صورت انجام می شود:خرید مازاد تولیدات داخلی کشاورزان-دامداران - و باغداران مانند: گندم-جو - انگور-حبوبات-پشم- عمده فروش مانند:برنج-روغن نباتی-ماشین آلات کشاورزی-مصالح ساختمانی-مصنوعات برقی ومکانیکی-مواد اولیه قالی- داروووسایل بهداشتی ومواد غذایی وآجیل خریداری می شود.

تجاری: واحد خواروبار فروشی 1- واحد تعویض روغنی:واحد تعمیر گاه،دوچرخه،و.

2-9 مطالعات ساختاری فرهنگی ومذهبی روستا: تاریخچه فرهنگ روستایی:اولین مدرسه دولتی روستا ی قلعچه درسال 1332 شمسی تاسیس شد.قبل از افتتاح این مدرسه محل کسب علم ودانش به مکتبخانه اختصاص داشتکه طبق معلوم به وسیله ملاهااداره می شدوملاها اولین مشعلداران علم ودانش با روش ویزه ایالفبای فارسی وعربی ودر نهایت قران مجید را به شاگردان خود آموزش می دادند این مدرسه در قسمت شمالی روستا قرار داشت که درحال حاضر مدرسه جدیدی در آن مکان احداث نموده اند لهجه وگویش مردم روستا:لهجه وگویش هر جامعه علاوه برریشه اصلی زبان آن روستا تحت تاثیر عواملی مانند مهاجرتها-ارتباطها-هجومها-همسایگان-ونوع زندگی اقتصادی نیز قرار می گیرد لهجه وگویش مردو این روستا دارای ریشه اصلی زبان کردی دارد.

آداب ورسوم محلی مردم روستا:در جهان امروز فرهنگ وآداب ورسوم بسرعت در حال تحول است.مبانی علمی وبرنامه های آموزشی پیوسته روبه تغیر ودگرگونی می باشد دانشمندان وعلما هرروز نظریه های جدیدی در موضوعات مختلف به جوامه بشری عرضه می دارند که بر افکار وعقاید مردم اثر می گذارد.بطوری که بر اثرتحول فرهنگ آداب وسنن اجتماعی اهمیت اولیه خود را ازدست داده ودرپاره ای از موارد رسوم تازه ای جایگزین آنها شده است.

در روزگار گذشته بین اقوام و ملل مختلف آداب ورسوم و عقاید متفاوتی وجود داشته که قسمتی از آنها در موقعیت زمانی و مکانی و بر اساس نیازهای اقتصادی مصالح اجتماعی وشئون خانوادگی قابل توجیه وتحلیل می باشد به هر حال مردم این روستا نیز دارای آداب ورسوم خاصی می باشند که به مواردی از آن اشاره می نمایم.

غذاها وآشهای نذری مردم روستا: اماج کماج: این غذای نذری به نام حضرت ام البنین مادر گرامی حضرت ابوالفضل العباس داده می شود ومناسبت آن براورده شدن حاجتی مانند:شفای بیمار،سلامت مسافر،ادای قرض وازادی از زندان و...می باشد ونحوه ادای نذر وانداختن سفره امج کماج به این گونه است.خانمی که نذردارد به اتفاق چند نفر از آشنایان در عصر روز شنبه(شب سه شنبه)ظرفی در دست گرفته در 7 خانه ازهمسایگانرابه صدا درمی آورند ودر مورد نذر صحبت می کنندوازهریک مقداری آرد،روغن،حبوبات،ادویه وسایرمواد لازم رابرای پختن آش اماج ونان کماج می گیرد وآنها را روی سفره سفید وتمیزی که قبلا در اتاق پهن شده،قرار می دهد ویک چراغ هم روشن می کند و تا صبح هیچ کس به آن اتاق قدم نمی گذارد.

صبح روز سه شنبه در هنگام طلوع آفتاب هفت عدد شمع روشن می کنند ویک زن کاملا متدین وعاقله وارداتاق می شود ودو رکعت نماز به نیت حضرت ابوالفضل العباس ودو رکعت دیگر هم به نیت حضرت ام البنین می خواند ودعا می کند.سپس زنی که خود ادای نذر کرده با چند نفر دیگر وارد اتاق می شود و معمولا پنجه دست یا مهر و یا تسبیح را روی آرد مشاهده می کنند،که معتقدند اثر پنجه یا مهر یا تسبیح حضرت ام البنین است ونذر قبول شده وحاجتشان برآورده خواهد شد،بعدا آرد را خمیر می کنند و خمیر را معمولا روی ساچ (چدنی سینی مانند و گرد که روی آتش قرار می گیرد )به صورت نان فطیر آماده می کنند و مقداری از آرد را نیز با آ ب و روغن وکمی زعفران مخلوط می کنند وبه صورت دانه های کوچکی در می آورند که به آن نیز اماج می گویند.هنگامی که اماج آماده شد مقداری آب لوبیا،تره،جعفری،برگ چغندر،گشنیژ وادویه است که به ترتیب توسط آشپز در دیگ ریخته می شود واماج ها نیز بر محتویات دیگ اضافه می گردد،وآشپز باشاخه درخت( بجای کفگیر)آن را به هم می زندو پس از مدتی اصطلاحا دیگ اماج را در هم می گذارند تا آماده شود، هنگام ظهر سفره چیده می شود.بطوری که فطیر کماج را قطعه قطعه کرده وبا آجیل وکشمش مخلوط می کنند و روی سفره می گذارند و شمعها را روشن می شود .نکته جالب این که ظرف بزرگی را از اماج پر کرده و آن راهم در گوشه ای از سفره قرار می دهند ودر کنار این ظرف بزرگ یک بشقاب خالی ویک قاشق نیز قرار می گیرد آنگاه مهمانان که قبلا دعوت شده اند از اتاق دیگری وارد می شوند ودور سفره اماج کماج با خلوص نیت در کنار سفره می نشینند،در این هنگام دختر نابالغی که اسمش باید حتما می بایستی فاطمه باشد روبه قبله در کنار سفره می نشیند،بطوری که ظرف پر از اماج وبشقاب خالی وقاشق در جلویش قرار گرفته است.

روضه خوان که حتمامی بایستی زن باشد،پس از خواندن روضه ام البنین،هفت آیه از سوره مبارکه (یس)را نیز قرائت می کند که حاضرین نیز هفت بار دسته جمعی می گوید:السلام علیک یا امیرالمومنین.ودر همین اثنا دخترنیز با خواندن هر آیه اماج را در ظرفها می ریزد.

دراین موقع هر یک از مدوعین اگر آرزوی حاجات ویا نذری داشته باشند در حین خوردن اماج در دل نیت می کنند ودر صورتی که حاجتشان بر آورده شود،آنها نیز به این کار اقدام نمایند.آش اماج کماج را مردان نباید بخورند و هر مردی که عمدا به این کار اقدام کند معتقدند که اتفاق ناگواری برای او رخ خواهد داد،زن حامله نیز نمی تواند از این آش بخورد.البته این سفره نذری اگر طبق سنت انجام شود مخارج اندکی دارداما در حال حاضر این مراسم دینی با تشریفات بسیار و هزینه زیادی انجام می گیرد.

آجیل مشکل گشا: نذر آجیل مشکل گشا که بین زنان رایج است بدین گونه ادا می شود که صاحب نذر برای برآورده شدن حاجت خود،معدل سه سکه رایج.نخود برشته وکشمش وگردو خریده وبهمنزل می برد وآنها را روی سفره یا دستملی پهن می کند وبا چند نفر از اعضای خانواده دور سفره می نشینند و پوست و آشغال آجیل ها را می گیرند ودر ضمن قصه مخصوص آجیل مشکل گشا معروف به (پیر مردخار کن است )نیز تعریف می شود،سپس پوسته ها وآشغال آجیل را معمولا به آب جاری می ریزند وآجیل مشکل گشا را در سه نوبت بین مردم تقسیم می کنند.از آجیل مشکل گشا برای گرفتاریها بخصوص:برای رفع نازایی،بخت گشایی دفع هوو و از بین رفتن اختلافات زن وشوهر استفاده می گردد واین آجیل به عنوان نذر بیشتر در شبهای جمعه ودر اطراف مقبره امامزاده حمزه(ع)ویا امام زاده غیبی شیروان تقسیم می شود.

مذهب: دین ومذهب این روستا اسلام وشیعه می باشدکه اعتقادات خاصی نسبت به امام علی وامام حسین "ع"وهمجنین امامان معصوم دارندکه در ایام محرم.

صفر.رمضان مراسمات خاصی را برکرار میکننداین روستا دارای یک هیْت عراداری به نام قمر بنی هاشم می باشدکه هرساله اکثرافرادروستابه صورت خانوادکی به همراه هیْت به مشهد مقدس مشرف می شونداین روستا دارای یک مسجد به مساحت 450متر مربع می باشدکه در سال1384توسط افراد خودروستا ساخته شداین مسجددروسط روستا قرار داردکه در روزعاشورای حسینی مراسم شبیه خوانی در وسط روستا اجرا می شود وهمجنین در این روزاز روستاهای اطراف نیز جهت تماشای این مراسم سنتی حضور می یابند که تقریبادر این روز نزدیک به 1000نفر جهت تماشای ان حضور می یابندومسجد فوق جوابکوی بذیرایی راندارد.

پس از شبیه خوانی اهالی روستا به صورت هیئت سینه زنی به سمت گورستان می روند.

در این روستا یک مکان مقدس (قبر یک پیر) موجود است ..

اهالی شب جمعه به زیارتش می روند وشمع روشن می کنند.سنگی قدیمی ومقدس داشته است.در حال حاضر این سنگ ربوده شده است.

فصل سوم مطالعات کالبدی روستا 3-1شناخت عوامل مؤثر در پیدایش و مراحل توسعه ی روستا روستا قلعه چه به شکل مستطیل مانند گسترده شده است.مسیل موجود در میانه روستا و جاده ی آسفالت روستا را به دو نیمه غربی وشرقی تقسیم کرده است شکل روستا متأثر از اراضی کشاورزی اطراف آن ومسیل می باشد.

- هسته اولیه روستا در جنوب شرق روستا قرار دارد.دراین بخش یک استخرآب قرار دارد کیفیت بناهای این مرحله تخریبی ومرمتی است.خدمت این بخش به سال 1303 می رسد وسعت این بخش نسبت به سایر مراحل توسعه بسیار کم است.

- مرحله اول توسعه روستا به زمانی در حدود سال 1334 تا اصطلاحات ارضی قبل از 1341 می رسد این مرحله توسعه درشمال شرق هسته اولیه روستا شکل گرفته است.بخش کوچکی ازاین مرحله در جنوب هسته اولیه قرار دارد.دراین مرحله روستا به سمت شمال شکل می گیرد.مصالح مورد استفاده از نوع کم دوام می باشد.این بخش از توسعه,بخش وسیعتری نسبت به هسته ی اولیه روستا دربرمی گیرد.

- مرحله دوم توسعه در شمال مرحله اول توسعه به سمت غرب شکل گرفته است.گستردگی این مرحله تقریباً زیاد است باتوجه به نرخ رشد در دهه 45-55 بسیار بالا بوده و به 9/2 درصد رسیده است این گستردگی خارج ار انتظار نیست وتا زمان انقلاب اسلامی را دربر می گیرد.

چگونگی فرم مساکن و تفکیک آنها در این بخش کاملاً با هسته اولیه روستا متفاوت می باشد عرصه منازل بزرگتر شده ومعماری آن به معماری شهری گرایش دارد.مصالح از نوع نیمه دوام است.

- مرحله سوم توسعه در شمال غرب روستا وبه سوی راه بین روستا شکل گرفته است وبزرگتر از مراحل قبلی است وتوسهع روستا بعداز انقلاب دراین بخش شکل گرفته است اکثر بناها نیمه بادوام وبعضی او نوع کم دوام.

- ازسال 75-68 با افزایش قیمت محصولات کشاورزی وبازگشت ارزش افزوده به روستا رشد ساختمان سازی در روستا شدت گرفته است تمایل به زندگی به شیوه ی شهری تا ساخت ها منظم تر وبزرگتر و تزیین در اتاقها 3-2عوامل موثر در شکل گیری بافت روستا الف عوامل جغرافیایی: این عوامل در ارتباط با محیط طبیعی در روستاها هستند و جامعه روستایی کنترل بسیار کمی بر آنها دارند.

در این تحقیق طبیعیت شامل زمین، هوا و آب است و عوامل نشأت گرفته از این محیط‌ها به عنوان عوامل طبیعی یا محیطی تلقی میشوند.

عوامل و عناصر آب و هوایی، شکل و ناهمواری زمین، الگوی شبکه آب‌های سطحی و وضعیت رطوبت و بارندگی و اشکال آن، وضعیت پراکندگی منابع آب سطحی و الگوی دسترسی به منابع آب زیر زمینی برخی از عوامل محیط وضعیت کالبدی روستاهاست .

ویژگی های معماری روستا: الف ) بافت موقعیت و استقرار بافت روستا بشکل متمرکزاست و در امتداد نهر منشعب از چشمه میباشد.

باغات و کشتزارها در جنوب نهر جای دارند که با استفاده از شیب زمین، براحتی میتوانستند از آبهای سطحی بهره مند شوند.

افزایش جمعیت موجب گسترش روستا شد.

قرار گیریی روستا در یک منطقه کوهستانی، ویژگیهای خاصی به معماری این روستا داده است که به این موارد میتوان اشاره کرد: گسترش روستا بر روی شیب کوه، باعث شده که از وزش بادهای شدید در امان باشد.

این مسئله برای محفوظ نگاه داشتن بنا ها در مقابل فشارهای جانبی وهمینطور کنترل حرارت، نقش مهمی دارد روستاهای نواحی کوهستانی:با توجه به برودت هوا در ماههای سردسال مساکن به صورت متراکم استقرار ساختمانها رو به افتاب کوچه ها با عرض کم و به موازات خط تراز زمین ساخته می شوندو باتوجه به نوع بارش وبرودت هوا طراحی شده اند.

.1 -بام مسطح 2-پنجره ها نسبتا کوچک دیوارها قطور.

3-ایوان وحیاط کوچک 4- ارتفاع کم اتاقها ب) مصالح و ساختار در ساخت بناهای روستا کلاً ازدونوع مصالح با قابلیتهای فنی متفاوت استفاده شده است.

گروه اول مصالحی مانند سنگ و خشت که بیشتر بعنوان عناصر سازه ای عمودی در دیوار ها ، جرزها و غیره استفاده میشود( در ساخت پی های بناها سنگهای طبیعی کوه مورداستفاده قرار میگیرد) و گروه دوم انواع چوب که بعنوان عنصر کششی در سقفها و سردر بازشوها و موارد مشابه مورد استفاده قرار میگیرد میاورند مصالح خشت وگل واز کاهگل برای پوشاندن سطح خارجی استفاده شده است.

مصالح عمدتا از سنگ به خصوص در ساخت دیوارها.چوب درختان وکاهگل برای سقف استفاده شده است.

ج ) معماری معماری روستا متاثر از معماریسنتی مناطق دره ای کوهستانی است.و مانند اغلب روستاهانحوه معیشت واشتغال دربخش کشاورزی دامداری تاثیرب به سزایی در احداث مساکن داشته است.

واحدهای مسکونی روستا اغلب در سطح شیبداری گسترش یافته اند 1-دارای حیاط کوچک در همه انها انبارکاه علوفه.فضای نگهداری دام به همراه حیاط دامی هستند بخش ورودی منازل بهحیاط دامی انبار و توالت اختصاص دارد پس از عبور از ان به فضای اصلی می رسیم که 40 تا30 درصد مساحت کل رادارد.در اغلب منازل فضای مستقلی به نام اشپزخانه نداریم وپخت وپز در کنار ایوانویا در یکی از اتاقها صورت می گیرد.

در بعضی بناهای قدیمی تر با ساختمانهای 2طبقه مواجه می شویم طبقه اول نگهداری دام ومتعلقات وطبقه دوم مسکونی می باشد.در این منطقه به دلیل زندگی خانوارها بههم تراکم فرد زیاد است.

در واحدهای جدیدتر حیاط کوچکتر شده تقسیم زیربنا از شهر تبعیت می کند اما فضای دامی نیز داریم.

3-3وامل اقتصادی اقتصاد فردی و اجتماعی بخشی از خصایص اجتماعی هستند که عمدتاً با روحیات و خصوصیات فردی و اجتماعی در ارتباطند.

این خصوصیات به دلیل وجوه تمایز زیاد با سایر عوامل اجتماعی نظیر خصوصیات مذهبی، عرفی و آدابی افراد قابل تفکیک در یک گروه مشخص هستند.

گرچه جایگاه عوامل اقتصادی از شفافیت عوامل طبیعی نسبت به عوامل اجتماعی برخوردار نیست.

در این تحقیق وضعیت درآمدی، نوع فعالیت تولیدی و خدماتی، نوع شغل و منابع اقتصادی در دسترس از زمره عوامل مورد توجه بودند.

دراولین سال های دهه 1340 خورشیدی تغییری در ساختار اجتماعی و اقتصادی روستاهای ایران پدید آمد و نظام دیرپای زمین داری دگرگون شد.

تا پیش از پیدایش شرایط جدید که در نهایت به اصلاحات ارضی انجامید، دولت ها بر درآمد حاصل از تولید کشاورزی متکی بودند.

اصلاحات ارضی در ایران از سویی بخش کثیری از دهقانان را از ستم ارباب رهانید و از سویی دیگر، با حذف مدیریت تولید زراعی و کشاندن سرمایه ها از روستا به شهر، افول تولید کشاورزی و مهاجرت به شهرها را باعث گردید.

روستای پس از اصلاحات ارضی تحت تاثیر این پی آمدها، به شهر وابسته گشت، الگوی گسترش و معماری شهری را پذیرفت و خزشی تدریجی از موقعیت پیشین به سمت جاده – به مثابه شریان دسترسی و بهره مندی از خدمات شهر را آغاز کرد.

حصارهای درهم تنیده پیشین شکسته شد، فضاهای سکونتی شبه شهری وسعت یافت و ورود و استفاده از مصالح و شیوه های غیر بومی ساخت و ساز چهره روستا را تغییر داد.

3-4وامل سیاسی اجتماعی : عوامل اجتماعی: بین اجتماع انسانی در هر سکونتگاهی چه بر اساس دیدگاه‌های تجربی و چه بر اساس برنامه‌ریزی‌های جدید، در بر خورد با محیط و تأمین نیازهای خود در محیط دارای تمایلات و علایقی است که آنچه می سازد نتیجه تقابل علایق فردی و اجتماعی با محدودیت‌ها یا تسهیلات محیط طبیعی است.

در روستاها نیز جامعه روستایی برای استفاده از زمین، ایجاد شبکه معابر، مکانی یابی کاربری‌های مختلف و ساخت و ساز از تسهیلات محیط استفاده و محدودیت‌های آن را تحمل می‌کنند یا برطرف می‌سازند.

عوامل اجتماعی به برخی خصوصیات فکری، فرهنگی،آدابی و عرفی جامعه انسانی اشاره دارد که در فرایند شکل ‌گیری و تکامل خصوصیات کالبدی روستا مؤثر هستند.

بطور خاص، قومیت و روابط خویشاوندی، دین و مذهب، پایگاه اجتماعی، فرهنگ زندگی و میزان دانایی از زمره عوامل اجتماعی هستند که در این تحقیق مورد توجه بودند.

عامل دفاعی هم در گذشته از اهمیت بسیاری برخوردار بوده است، بسیاری از سکونتگاه ها در گذشته بر اثر ناامنی از رفته اند .

3-5اخت وتعیین ونحوه کاربری فضاهای موجود - کاربری مسکونی: فضاهای مسکونی به طور متوسط دارای 689 متر مربع وسعت می باشد.7/51% از بخش خدماتی روستا است و سرانه برای هر نفر 8/154 متر مربع برای هر نفر می باشد وسعت این فضا 9200 متر است.

- کاربری آموزشی:یک باب مدرسه ابتدایی ودرکنار آن راهنمایی است.3000 متر مربع 2% از کل خدمات 3 متر برای سرانه است.

- کاربری بهداشتی درمانی: یک خانه بهداشت وسعت 856 متر مربع که 54% از سطح محدوده خدماتی روستا در مرکز روستا و درنیمه شرقی روستا واقع است سرانه 6/1 متر برای هر نفر.

- کاربری تجاری:)خرده فروشی- بقالی- شرکت نفت و...) 140 متر مربع،10% از محدوه ی خدمات است.سرانه 3/0 متر مربع است.

- کاربری تأسیسات وتجهیزات: 590 متر مربع شامل فضاهای مخابرات سرانه 8/1 متر مربع 6/0 ازسطح روستا ودر جنوب شرق روست واقع است.ا کاربری مذهبی وفرهنگی- 618 متر مربع است شامل یک مسجد امام حسین است به صورت هیئت 5 نفره اداره می شود.

سرانه 2/1 متر مربع و 4/0 کل محدوده خدماتی روستا می باشد.

کاربری شبکه معابر: وسعت این کاربری 62208 متر مربع است با سرانه 117 متر مربع 39% از سطح محدوده خدماتی روستا می باشد.

گورستان- در حدود 500 متری شرق روستا است ویک غسالخانه در حالت ساخت دارد.

باغات- 1900 متر مربع وسعت دارند ودر نیمه غربی روستا واقع اند.

مشخص کردن اراضی وباغات کاربری مساحت سرانه درصد تجاری 120 2/0 07/0 آموزشی 3000 6 2 بهداشت ودرمانی 856 6/1 4/0 تأسیسات وتجهیزات 950 8/1 4/0 مذهبی وفرهنگی 618 2/1 30/4 اراضی داخل بافت 8278 01/0 اداری 20 03/0 5/38 معابر 62208 7/1 باغات 1900 2/1 جمع 160000 شناخت مالکیت اراضی روستا مالکیت دولتی : شامل واحدهای آموزشی- بهداشتی درمانی تا تأسیسات وتجهیزات و 61/1% از وسعت کل روستا را شامل می گردد ودارای 4000 متر مربع زیر بناست مالکیت وقفی: شامل مسجد روستا 6000 متر مربع 3% از سطح روستاست که به همت مردمی ساخته شده است.

مالکیت عمومی: شامل شبکه معابر ومحدوده تاریخی روستا 9/25% از محدوده خدماتی روستا ست.

62208 متر مربع مالکیت خصوصی: اراضی باز داخل بافت و واحدهای مسکونی است.

و واحدهای تجاری 20000 متر مربع و 73% از فضای روستا 3-6بر روستا دارای عرض بین 12-8 در درون بافت می باشد.این معبر اتصال دهنده دونیمه روستا محسوب می گردد که 2 بخش شرقی وغربی روستا را بهم متصل می کند.

دراین معبر دارای تجهیزات شبکه برق و تلفن می باشد.

این معبر نیز مشکل زهکشی و کف سازی دارند.

درجه3 از شبکه معابرارتباط بین محلات مسکونی را امکان پذیر می سازند طول 611 متر تجهیزات برق وتلفن عرض 10-6 متر .جهت شمالی و جنوبی ،شرقی وغربی در نیمه شرقی روستا و فاقد کف سازی.

دسترسی این معابر در جهات مختلف پراکنده اند.

اما به علت کشیدگی بافت روستا در جهت شمال وجنوب عمدتاً جهت شمالی – جنوبی عرض 4تا 8 متر وبعضی فاقد تجهیزات تیر برق و گاهی ارتباط با مناطق کسکونی منفرد.

3-7بررسی شبکه های ارتباطی وضع اقتصادی حاکم بر روستا ونحوه ی استفاده از زمین تأثیر قابل ملاحضه ای در حجم ترافیک و شدت آن دارد.

حمل ونقل ارتباطات در روستاها از اهمیت ویژه ای برخوردار است زیرا به دلیل ماهیت نواحی روستایی فعالیتهایی که به طور معمول در نواحی روستایی انجام می دهند.

مستلزم رفت وآمد به دیگر مناطق جهت گذراندن زندگی می باشد.

روستای قلعه چه یک روستای کوچک است طول معابر در جهت شرق به غرب زیاد است شبکه معابر روستا به ترتیب عملکردشان در سلسله مراتب شبکه معابر مورد بررسی قرار می گیرند و وسعت 62208 متر مربع 3-8ر بین روستایی: این معبر در جهت شمالی – جنوبی را ارتباطی شهر شیروان به روستاهای بالاتر اوغازو...

را تشکیل می دهد این معبر به طول 512 متر در درون بافت حرکت می کتد