بر اثر برخورد ابرهای دارای بارهای غیر هم نام، واکنشهای الکتریکی شدیدی به صورت نور و صدای شدید بنام صاعقه یا رعد و برق تولید میگردد که با نور و صدای شدید همراه است.
رعد و برق قادر است صدماتی جدی وارد آورد، میتواند به راحتی انسان و یا حیوان را از پای درآورد، زیرا از جریان الکتریکی بسیار بالایی برخوردار است که مدت آن کم بوده ولی قدرت آن زیاد است. براساس مطالعات و بررسیهای به عمل آمده توسط متخصصین امر تعداد رعد و برق در هر لحظه در سراسر دنیا بین 1500 تا 2000 بار میباشد. به عبار دیگر حدود 6000 جرقه الکتریکی در هر دقیقه در دنیا زده میشود. یکی از خطرناکترین ورزشها که برقزدگی را آسان میکند، شنا در محیط باز است. شدت جریان الکتریکی در رعد و برق ممکن است بین 10000 تا 40000 آمپر باشد (درحالی که حداکثر شدت جریان قابل تحمل معمولاً ازچند صد متر متجاوز نمیکند). تخلیه بار الکتریکی از یک ابر به ابر دیگر و یا به زمین بوجود میآید، میتواند قلب انسان را از کار بیاندازد، ششها را پاره کند، مغز و سایر ارگانهای حیات بدن را از بین ببرد و سبب سوختگیهای جدی در بدن شود. هوایی که نور برق از میان آن میگذرد به شدت گرم میشود. جریان الکتریکی شدید میزان حرارت هوا را در کانالی که برق از آن عبور میکند برای مدت یک میلیثانیه و یا کنرت از 30000 درجه سانتیگراد بالا میبرد. هوایی که به طور ناگهانی این میزان گرم میشود به سرعت منبسط شده و ضربهای به هوای اطراف میزند و امواجی را با فشار بین 10 تا 30 اتمسفر بوجود میآورد. اغلب فلزاتی که به عنوان وسایل زینتی به کار میروند مانند گردنبند و دست بند نیز میتوان هنگام رعد و برق خطرناک باشند. در موقعی که رعد و برق شدید رخ میدهد بهترین کار برای حفظ سلامتی این است که هر نوع وسیله فلزی که در دست دارید را فوراً رها کنید و از ریسک کردن بپرهیزید.
نوری خیره کننده و صدایی مهیب و کوبنده ! ؛ معمولا اینها تنها شاخصه هایی هستند که ما از صاعقه می شناسیم . اسم هایی که ساکنان مناطق مختلف روی این پدیده گذاشته اند نیز اغلب بر گرفته از همین دو محصول صاعقه است ؛ شیرازی ها می گویند " غّره تراق "، تهرانی ها "رعد و برق " ، افغانی ها "تانا " و اروپاییان " تندر" صدایش می کنند .
صاعقه چیست ؟
وقتی بار الکتریکی انباشته شده در ابرها تخلیه شده و به صورت یک قوس الکتریکی به زمین برخورد کند ؛ صاعقه اتفاق می افتد. توضیح : در آسمان و بین خود ابرها نیز قوس های الکتریکی ایجاد می شود اما این نوع از صاعقه بیشتر مورد توجه صنایع و ورزشها هوایی است و در کوهنوردی اهمیت خاصی ندارد.
صاعقه چگونه رخ می دهد؟
هنگام طوفان یا حرکت بادهای بزرگ ، بار الکتریکی زیادی در ابرها ذخیره می شود و به اصطلاح ابرها باردار می شوند. بدین ترتیب ابر تبدیل به یک منبع انرژی بسیار عظیم می شود که بر فراز آسمان در حرکت است . این ذخیره انرژی آنقدر ادامه پیدا می کند تا ابر از انرژی الکتریکی اشباع شده و در اولین فرصت ممکن ، انرژی خود را تخلیه می کند . معمولا بهترین محل برای این تخلیه زمین است زیرا زمین آنقدر بزرگ است که هرگز از الکتریسیته اشباع نمی شود . بنابراین ابر ابتدا هوای اطراف خود را با " یونیزه " کردن مستعد عبور جریان برق کرده ، سپس انرژی خود را از میان هوای یونیزه شده عبور داده و در زمین تخلیه می کند.
اما مقدار انرژی تخلیه شده ، سرعت تخلیه و اثرات آن چقدر است؟
صاعقه یکی از قدرتمندترین ، خطرناکترین و عجیب ترین پدیده های طبیعی است . پدیده ای با میلیاردها " وات " انرژی و اثراتی متعدد و باورنکردنی مانند تولید هزاران درجه حرارت ، تولید گازهای مسموم ، ایجاد امواج نیرومند و ...
صاعقه چه مشخصاتی دارد ؟
صاعقه ویژگی های منحصر به فردی دارد که آنها را در هیچ رخداد طبیعی دیگری نمی توان یافت . ویژگی هایی که عمدتا از الکتریسیته خاص صاعقه نشات می گیرند . مهمترین این خصوصیات عبارتند از : ولتاژ صاعقه ، جریان صاعقه ، قدرت صاعقه ، سرعت صاعقه و دفعات تکرار صاعقه
دانشنامه کلمات:-
الکتریسیته