فیلتر ( Filter )
صفحه شفاف یا نیمه شفافی که جلو یا پشت عدسی دوربین قرار می گیرد تا انتقال امواج متفاوتی از نور و طیف رنگ آن را ، کنترل کند و یا ابعاد و اشکال را تغییر دهد.
فیلتر های ( صافی ) مختلفی در فیلم برداری مورد استفاده قرار می گیرند و هر یک کاربردهای ویژه ای دارند ، برای مثال از صافی های پخش کننده برای ارائه حالت کانونی محو ، از صافی های مه برای خلق جلوه مه ، از صافی های فرابنفش برای کاهش مه و غبار استفاده می شود ونقش فیلتر در فیلم برداری بسیار حائز اهمیت است.
استفاده درست و کارامد فیلم بردار ، از فیلتر ها ، به او کمک می کند تا رنگ فیلم ، بهتر ، شفاف تر و جذاب تر شود و جلوه های مختلفی چون شب ، مه ، جلوه های تشعشعی ، حالت متفاوت رنگ فضا در ساعات مختلف شبانه روز و...
به خوبی خلق شود.
استفاده نابجا از فیلتر ، عمدتا موجب بد رنگ شدن تصویر و ندرتا موجب روشن یا تاریک شدن بیش از اندازه بخش هایی از فیلم می شود.یک فیلم بردار با تجربه ، همواره انواع فیلترها را به همراه دارد و در موقعیت های مختلف از آنها استفاده می کند.
فیلم برداران کم تجربه باید از فیلترهای مختلف در نورهای مختلف استفاده کنند تا فیلتر مناسب را بیابند.
انواع فیلتر از نظر جنس
فیلترهای شیشه ای ( Glass Filter )
این فیلتر ها از جنس شیشه هستند و نمی توان آن ها را برش داد ، ولی در اندازه های مختلف و برای عدسی های متفاوت ساخته می شوند.
این فیلترها ، ممکن است بی رنگ یا رنگی باشند.
فیلترهای ژلاتینی ( Gelatin Filter )
جنس این فیلترها از ژلاتین مخصوصی است.
این فیلترها را با توجه به اندازه عدسی می توان برش داد و به قطعات کوچکتری تقسیم کرد.
از این نوع صافی ها بیشتر برای کاهش شدت نور استفاده می شود.
کاربرد فیلترها
فیلترها از نظر کاربرد دو دسته هستند :
فیلترهایی تصحیح نور
این فیلترها نور موجود در صحنه را اصلاح می کنند ، رنگ نور را با توجه به موقعیت صحنه تغییر می دهند و یا آن را تلطیف می کنند و یا شدت می دهند.
فیلترهای تروکاژی
این فیلترها ، نور را تغییر نمی دهند ، بلکه اشکال ، ابعاد و تعداد اجسام را تغییر می دهند.
چند نکته
• هر فیلتر را باید به عدسی بست که حلقه اش برابر با دهانه آن عدسی باشد.
اگر حلقه فیلتر بزرگ تر از دهانه عدسی باشد ، می توان از آن استفاده کرد ، اما اگر کوچکتر باشد ، نمی توان ، زیرا آن بخش از تصویر که نورش از فیلتر ، به دلیل کوچکی آن ، عبور نکرده نیز در تصویر می افتد و سایه ایجاد می کند.
• کاربرد فیلتر ، ربطی به اندازه فیلم یا دوربین ندارد و از تمام فیلترها برای تمام فیلم ها ، در هر اندازه ای که باشند ( 8 ، 35 و ...
میلیمتر ) و همه دوربین ها می توان استفاده کرد.
• در استفاده از فیلتر ، تفاوتی بین دوربین عکاسی و دوربین فیلم برداری وجود ندارد.
هر دوی این دوربین ها می توانند از فیلتر استفاده کنند و معمولا تاثیر فیلتر ها در تصویر هر دوی آنها یکسان است.
فیلترهای تصحیح نور
صافی هایی که در زیر از آنها نام برده شده است ، مهم ترین و پر کاربرد ترین صافی های تصحیح نور هستند.
صافی تنظیم نور ( Light – Balancing Filter )
این صافی ، معمولا دارای هاله ای از نور عنابی یا آبی رنگ است.
صافی تنظیم نور تغییرات اندکی در دمای نور صادره از موضوع ایجاد می کند تا با مشخصات فیلم خام ، جور دربیاید.
به این ترتیب این صافی منابع نوری با دماهای مختلف را برای استفاده تنظیم می کند.
صافی چگالی خنثی ( Neutral Density )
این نوع صافی ، خاکستری رنگ است و بدون آنکه کیفیت رنگ یا وضوح تصویر را کم کند ، از میزان نور ورودی به دوربین می کاهد.
چنین صافی هایی به این جهت به کار می آیند که ، بتوان بدون کوچک کردن دیافراگم دوربین ، نور ورودی را کاهش داد و حتی دیافراگم را بازتر کرد.
چون صافی چگالی خنثی موجب کاهش نور می شود ، گاهی اوقات از آن در هنگام روز ، جهت ایجاد حالت شب استفاده می شود.
همچنین از آنجا که با استفاده از این فیلتر ، می توان دیافراگم را باز کرد و دیافراگم باز موجب کاهش عمق میدان می شود ، بعضی مواقع از این فیلتر برای کم کردن پرسپکتیو استفاده می شود.
صافی تضاد ( Contrast Filter )
این صافی ، عمدتا در فیلم های سیاه و سفید به کار می رود و نقش آن تفکیک این دو رنگ و ارائه رنگی خاکستری ، در حد فاصل آنهاست.
برای مثال صافی قرمز ، رنگ مکمل خود یعنی سبز را حذف می کند و در عین حال رنگ خود را به جا می گذارد.
در نتیجه آنچه در صحنه رنگ قرمز دارد در تصویر سیاه و سفید ، روشن تر از آنچه در صحنه رنگ سبز دارد ، به نظر می رسد.
این صافی برای تیره تر کردن آسمان و ارائه حالتی غبارگونه به آن نیز بسیار مفید است.
صافی هایی که در زیر از آنها نام برده شده است ، مهم ترین و پر کاربرد ترین صافی های تصحیح نور هستند.
صافی تنظیم نور ( Light – Balancing Filter ) این صافی ، معمولا دارای هاله ای از نور عنابی یا آبی رنگ است.
صافی چگالی خنثی ( Neutral Density ) این نوع صافی ، خاکستری رنگ است و بدون آنکه کیفیت رنگ یا وضوح تصویر را کم کند ، از میزان نور ورودی به دوربین می کاهد.
صافی تضاد ( Contrast Filter ) این صافی ، عمدتا در فیلم های سیاه و سفید به کار می رود و نقش آن تفکیک این دو رنگ و ارائه رنگی خاکستری ، در حد فاصل آنهاست.
صافی قطبی کننده ، پلاریزور ( Polarizing Filter ) بعضی از اجسام مانند شیشه ، آب ، فلزات براق و ...
نورهای تابشی از منابع مختلف را منعکس کرده و دوباره پخش می کنند.
این مسئله در هنگام فیلم برداری موجب خطای نورسنج و همچنین موجب محو تصویر اصلی می شود.
برای جلوگیری از این مشکل ، استفاده از صافی پولاریزور بسیار واجب است.
به همین خاطر هنگام فیلم برداری از دریا ، استخر ، ویترین های شیشه ای و اجسام براق و نیز هنگام فیلم برداری از پشت شیشه ، از این صافی استفاده می شود.
در ضمن از این صافی برای تاریک کردن آسمان و حذف مه و غبار در هنگام فیلم برداری نیز استفاده می شود.
« شکل سمت چپ ، بدون استفاده از صافی پلاریزور و شکل سمت راست با استفاده از آن تصویر برداری شده است.
» صافی یو – وی ، صافی اولتر اویوله ( U.V Filter ، Ultraviolet Filter ) اگر هنگام عصر به آسمان نگاه کنیم ، بیشتر از مواقع دیگر آبی است.
علت این امر آن است که اشعه فرابنفش خورشید بیش از همیشه است.
اگر در این فضا فیلم برداری انجام شود ، فیلم ، رنگ آبی به خود می گیرد و همچنین از پرسپکتیو تصویر به مقدار زیادی کاسته می شود.
برای پرهیز از این مشکل و حذف اشعه فرابنفش ، از این فیلتر استفاده می شود.
صافی آسمان ( Sky Filter ) این فیلتر تقریبا شبیه فیلتر یو – وی عمل می کند ، به این ترتیب که رنگ آبی را به طور نسبی کاهش می دهد و با جذب اشعه فرابنفش ، حالت مه ایجاد می کند.
صافی دیفیوز ، صافی پخش کننده ( Diffuse Filter ) این فیلتر در جلوی عدسی قرار می گیرد تا لبه ها و جزئیات سوژه مورد فیلم برداری از حالت تیز به در آید.
همچنین از این فیلتر برای از بین بردن چین و چروک صورت هنرپیشه استفاده می شود و چهره او را لطیف تر نشان می دهد.
صافی جلوه سپیا ( Sepia Effect ) از این فیلتر برای خلق رنگ زرد مایل به قهوه ای استفاده می شود.
این فیلتر تصویر را ، شبیه عکس های قدیمی می کند ، به همین خاطر گاهی این فیلتر را برای ایجاد حس و حالی قدیمی در فیلم ها به کار می برند.
« شکل سمت چپ ، بدون استفاده از صافی جلوه سپیا و شکل سمت راست با استفاده از آن تصویر برداری شده است.
» صافی 85- راتن از این فیلتر برای تبدیل فیلم شب به فیلم روز استفاده می شود.
رنگ ظاهری این فیلتر نارنجی است ، به همین خاطر به آن فیلتر نارنجی هم گفته می شود.
صافی 80 – آ از این فیلتر برای تبدیل فیلم روز به فیلم شب استفاده می شود.
رنگ ظاهری این فیلتر آبی تیره است ، به همین خاطر به آن فیلتر آبی هم می گویند.
صافی شب ( Night Filter ) این نوع صافی به نمای فیلم برداری شده در نور روز ، حال و هوایی شبیه شب می دهد.
این نوع صافی ها بیشتر در فیلم های سیاه و سفید مورد استفاده قرار می گیرند.
صافی تضعیف ( Attenuated Filter ) این صافی مقدار رنگ آبی ، سبز یا سرخ را می کاهد تا توازن رنگی را تغییر دهد ، یا اصلاح کند.
صافی عمومی دوربین ( Universal Camera Filter ) این صافی ها تنها در تنظیم نور به کار می روند و توازن رنگی را تغییر نمی دهند.
صافی مه ساز ( Fog Filter ) این صافی حالتی شبیه به مه گرفتگی ایجاد می کند.
همچنین این صافی در اطراف سوژِه خطوطی روشن اما ناواضح ایجاد می کند و به همین دلیل موجب کنده شدن سوژه از زمینه پشتش می شود.
صافی تک فام ( Monochromatic Vision Filter ) این صافی تمام رنگ ها را حذف می کند و نشان می دهد که صحنه مورد نظر در تاریکی چگونه به نظر می آید.
فیلتر پاپ ( Pop Filter ) این فیلتر بسته به رنگش ، سوژه و صحنه را به رنگ خاصی در می آورد.
این فیلترها به رنگ های قرمز ، نارنجی ، صورتی ، بنفش ، آبی و سبز وجود دارند.
فیلترهای تروکاژی فیلترهایی که در زیر از آنها نام برده شده است ، مهم ترین و پر کاربرد ترین فیلتر های تروکاژی هستند فیلتر ( منشور ) چند تصویری ( Multi – Image Filter ) این نوع فیلترها در حقیقت هر کدام از چند عدسی متصل به هم ساخته شده اند ، به همین خاطر است که به آنها منشور هم گفته می شود.
این فیلترها کارشان نشان دادن چند تصویر در کنار یکدیگر ، از یک سوژه است.
این فیلترها را می توان در هنگام فیلم برداری چرخاند و در نتیجه تصویری دوار به دست آورد.
از این فیلترها به ویژه در صحنه هایی که در آن یک شخصیت از هوش رفته و به هوش می آید ، استفاده می شود.
زیرا در حالت به هوش آمدن معمولا شخص آنچه را که در اطرافش است بیش از یکی می بیند ، و همچنین به صورت چرخان.
فیلترهای چند تصویری بر اساس تعداد تصویری که از یک سوژه ایجاد می کنند متفاوتند و نام های مختلفی نیز دارند : فیلتر مولتی کلوزاپ ( Multi Close – Up ) این فیلتر که به آن دو منشوری نیز گفته می شود از یک سوژه ، در یک زمان دو تصویر درشت ارائه می دهد.
فیلتر سه – پی ( P-3 ) این فیلتر که به آن سه منشوری موازی نیز گفته می شود ، از یک سوژه ، در یک زمان ، سه تصویر موازی ارائه می دهد.
فیلتر سه – تی ( T-3 ) این فیلتر که به آن سه منشوری سه گوش نیز گفته می شود ، از یک سوژه در یک زمان ، سه تصویر به صورت سه گوش ارائه می دهد.
فیلتر چهار- آی ( I-4 ) این فیلتر که به آن پنج منشوری نیز گفته می شود ، از یک سوژه ، در یک زمان ، تصویری در وسط قاب و چهار تصویر در اطراف آن ارائه می دهد.
فیلتر شش – آی ( I-6 ) این فیلتر که به آن شش منشوری هم گفته می شود ، از یک تصویر ، در یک زمان ، یک تصویر در وسط و پنج تصویر در اطراف آن ارائه می دهد.
فیلتر شش – پی ( P-6 ) این فیلتر که به آن شش منشوری موازی هم گفته می شود شش تصویر موازی از یک سوژه ، در یک زمان ارائه می دهد.
فیلتر چند تصویری رنگی ( Color Multi – Image Filter ) این فیلترها علاوه بر ارائه چند تصویر از یک سوژه در یک زمان ، آنها را رنگی هم می کند.
برای مثال وقتی از سوژه سه تصویر ارائه می دهد ، هر کدام رنگی مخصوص دارند ، مثلا یکی قرمز ، یکی سبز و یکی آبی.
فیلترهای کراس ( صلیبی ) ( Cross Filter ) در حالتی که به دلیل ازدیاد منابع نوری در صحنه ، ممکن است تمام یا قسمتی از فیلم سفید شود ، از این فیلتر استفاده می شود.
برای مثال زمانی که فیلم بردار مجبور است ، به منظور خاصی در اواسط روز از خورشید فیلم برداری کند.
همچنین این فیلترها جلوه خاصی به نور می دهند و فضای زیبایی را ایجاد می کنند.
کار این فیلترها ، آن است که تشعشعات نوری رسیده از طرف منبع نور را ، با تغییر شکل آن از دایره به اشکال دیگر محدود کنند و از شدت آن بکاهند و در عین حال تصویر مورد نظر را به دست دهند.
این فیلترها در سه نوع هستند: فیلتر کرس اسکرین ( Cross screen ) این فیلتر دارای خطوطی است که وقتی در برابر عدسی دوربین قرار می گیرد ، سبب می شود که روشنایی تند ، در امتداد خطوط آن شکسته شود.
این صافی با خطوطی که روی آن است نور را به شکل + در می آورد .
فیلتر واری کرس این فیلتر ، به شیوه فیلتر کرس اسکرین عمل می کند ، اما منبع نور را به شکل ستاره در می آورد.
فیلتر اسنو کرس ( Snowcross Filter ) این فیلتر منبع نور را به شکل دانه های برف در می آورد.
فیلتر اسپکترا ( Spectra Filter ) این فیلتر ها علاوه بر تغییر شکل هندسی منبع نور ، شعاع های آن را نیز به رنگ های مختلف تجزیه می کنند.
این فیلتر ها به شماره های 2 ، 4 ، 8 ، 48 و 72 وجود دارند.