روستا یک فضای اجتماعی است که در آن فعالیت غالبا، فعالیت نوع اول (کشاورزی) می باشد و فعالیت های نوعدوم و سوم خیلی می رود و بیشتر در شهر ها رواج دارد رابطه های اقتصاد روستاییان بیشتر مختص به خود روستا می باشد به طور کلی در جهان بعد از انقلاب فتحی رابطه ی متقابل شهر و روستا بیشتر از قبل شده و البته در سالهای اخیر تاثیر شهر بر اقتصاد روستا و روابط اجتماعی آن بیش از بیش نشده است در گذشته اکثر روستا ها خود تامین کننده ی تمام مایحتاج زندگی خود بودند و کمتر تحت تاثیر شهر قرار گرفته اند اما امروزه باگذشت زمان روستا ها تقریبا این نقش خود را از دست داده اند و شهر ها عمده مایحتاج های روستا ها را تامین می کند و روستاییان تولیدات خود را به شهر ها عرضه می کنند در دنیای امروز رابطه ی متقابل شهرو روستا رابطه ی انکار ناپذیر می باشد که البته تاثیر شهر به مراتب بیش از روستا است. این تحقیق انجام شده رابطه ی متقابل روستا ی سرکران با شهر پاوه و هم چنین روستا های اطراف تر سران می باشد که به بررسی محدوده روابط و علل آن می پردازیم.
وجه تسمیه
اسم این روستا سر کران می باشد که بنا به قولی در اصل به این روستا سر برنج و sarkren می گفتند و دلیل آن این بود که در قدیم روستا در قسمت جنوبی روستا واقع شده بود که بیشتر خانه ها بر زور زمین ها ی احداث شده بودند که جنس سنگ از نوع آهکی مخلل می باشند که در زبان محلی به آنها کرنج kreng می گویند و آبادی روی این سنگ ها را سرکرنج می نامیدند. اما به مرور زمان حرف ج سیقل شده و حذفگردیده و سرکران srkren یا سر کران تلفظ شده است و امروز آن را به نام سرکران می نامند از آثار بدست آمده در این روستا از جمله چند کوزه سفالی و آسیاب آبی متعلق به دوره اشکانی می باشد که یکی از کوزه های بدست آمده در این روستا امروزه در موزه طاق بستان شهر کرمانشاه نگهداری می شود. (مصاحبه با دهیار)
فصل اول : معرفی روستا
الف) جغرافیای طبیعی
1. موقعیت و محدوده:
روستای سرکران یکی از روستا های دهستان شمشیر، از توابع بخش مرکزی شهرستان پاوه واقع در استان کرمانشاه می باشد که فاصله ی آن تا مرکز دهستان (روستای شمشیر) 6 کیلومتر و تا مرکز شهرستان (پاوه) 5 کیلومتر می باشد این روستا در جنوب شهرستان پاوه قرار گرفته و متوسط ارتفاع روستا 1420 متر می باشد.
محدوده ی این روستا از شمال به پاوه، از شمال شرقی به روستای دوریان و جو ریزی از جنوب به روستای نسحه، از جنوب شرقی به روستای دره بیان و از شرق به روستای شمشیر ختم می شود.
از جمله عوارض طبیعی که در نزدیک روستای سرکران وجود دارد چشمه ی کتل می باشد که سرچشمه ی آن کوه کتل واقع در غرب روستا می باشد. (مشاهده میدانی، طرح هادی)
2. اقلیم و طبیعیت:
روستای سرکران از لحاظ اقلیمی یک روستای کوهستانی سردسیر متحمل به حساب می آید و از لحاظ بارش دارای موقعیت تقریبا مطلوبی می باشد.
پوشش گیاهی این روستا عمدتا درختان گردو، سیب گلابی، توت، غلات، ریواس و انواع میوه جات می باشد و از جمله جانوران خاص این روستا می توان به خرگوش ، گرگ ، خوک، مار ، کفتار، عقرب اشاره کرد.
همچنین این روستا دارای چشمه ها و قناتهای بسیاری می باشد که بخشی از آب مصرفی ساکنین این روستا را تامین می کند و بخشی از طریق آب رودخانه دهستان (روستای شمشیر) تامین می گردد. (مصاحبه با دهیار طرح هادی)
ب) جغرافیای انسانی
1. جمعیت:
بر اساس آخرین آمار و اطلاعات سال 1385 ، این روستا از 65 خانوار تشکیل شده که جمعیت کل آن 275 نفر می باشد که در این میان 134 نفرشان مرد و 141 نفرشان را زن تشکیل می دهند. ( www.sci.org.ir و طرح هادی)
2. بهداشت :
این روستا دارای یک خانه بهداشت می باشد کهدر آن 2 بهورز مشغول به کار هستند و درهفته یک بار پزشک عمومی به روستا مراجعه می کند و اغلب ساکنین روستا نیاز های اولیه درمانی و بهداشتی خود را در روستا تامین می کنند و برای دسترسی به پزشک متحصص و بیمارستان به شهرستان پاوه مراجعه می کنند. (مصاحبه)
3. سواد و آموزش:
این روستا از لحاظ امکانات آموزشی در حد مطلوبی به سر نمی برد اما برای گذراندن تحصیل در مقطع دبستان وراهنمایی به (جلوگیری) که خیلی نزدیک به سرکران است می پردازند و در مقطع دبیرستان به روستای دورییان و در مقاطع پیش دانشگاهی به 5 شهر (پاوه) مراجعه می کنند اما درکل از لحاظ سواد، ساکنین این روستا در حد مطلوبی به سر می برند. (مصاحبه با مردم مشاهده میدانی)
4. خدمات:
روستای سرکران از لحاظ امکانات خدماتی، رفاهی در وضعی چندان مطلوبی به سر نمی برد اما روستای سرکران عمده خدمات اولیه رخود را از روستای جو ریزی که در مجاورت خیلی نزدیک آن قرار گرفته مراجعه می کند چنانچه در جدول مشاهده می شود از 15 نوع خدمات اشاره شده این روش فقط از 8 عدد آن برخوردار بوده.
(سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1375 ص 8 ، 9 ، 10 و مشاهده میدانی )