روستاهای اولیه از اسکان یافتن گروههای کم جمعیت انسانی که پیش از آن به شیوه ی جمع آوری و شکار و احتمالا نوعی دامپروری امرار معاش می نمودند شکل گرفته است این گروهها پس از شناخت روشهای کشاورزی، سکونت را بر حرکت ترجیح داده در قطعه زمینی مقیم شدند و به این ترتیب اولین بار یک جانشینی شکل بگیرد.
به علت فقدان یا سادگی و ابتدایی بودن وسایل کشاورزی افراد علاقه ی بیشتری به پیوستن به یکدیگر و تشکیل گروههای بزرگتر نشان می دهند و به مرور زمان شهرها شکل گرفته اند هیچ وقت شهر و روستا از هم جدا نبوده اند و همیشه با هم رابطه داشته اند در گذشته تاثیر روستاها به مراتب بیشتر از اکنون بوده البته در حال حاضر هم رابطه ی دومین و متقابل وجود دارد ولی شهرها به علت جذب امکانات بیشترین اثر را بر روستاها دارند.
در واقع شهرها روستاهای بزرگتر بودند و مایحتاج خود را از روستاها تامین می کردند ولی امروز روستاها عمده ی احتیاجات خود را از شهرها تامین می کنند همانطور که می دانیم در این رابطه در کشورها بخصوص در کشورما به علت دادن بیشترین امکانات و خدمات به شهرها به یک رابطه ی نامتعادل تبدیل شده است که این عامل باعث محروم شدن بسیاری از روستاها و حتی تخلیه و متروک شدن آنها انجامیده است.
البته برای جلوگیری از ، از بین رفتن روستاها و عدم هجوم شهرها برنامه هایی برای توسعه ی روستاها در حال انجام است.
در این تحقیق به رابطه ی روستای ویهج با شهرستان قروه از استان کردستان پروداخته شده است.
این روستا از لحاظ دریافت امکانات تقریبا در حد برخورداری از امکانات بوده ولی نیاز به رسیدگی و امکانات بیشتری دارد.
در بررسی این روستا بیش ترین اطلاعات از راه مشاهده میدانی و مصاحبه با مردم آنها بوده ولی از مشکلاتی که در این مطالعه وجود داشته است نداشتن دهیاری ما نداشتن اطلاعات کافی فرد دهیار از اوضاع روستا، نبودن نقشه ی سالم از روستا ، عدم تهیه طرح هادی در این روستا بوده است.
معرفی روستا
الف) جغرافیای طبیعی
1: موقعیت و محدوده طبیعی:
روستای ویهج زیر مجموعه ی دهستان بدر ، از توابع بخش مرکزی شهرستان قروه است که فاصله آن تا مرکز دهستان 9 کیلومتر و تا مرکز شهرستان (شهر قروه) 6 کیلومتر می باشد این روستا در جنوب باختر شهرستان قروه قرار گرفته و از نظر مختصات جغرافیایی 46 47 طول شرقی و 7.
35 عرض شمالی واقع شده است متوسط ارتفاع روستا 2050 متر می باشد.
(فرهنگ آبادی های کشور، مرکز آمار)
از جمله عوارض طبیعی این روستا کوه سرد ره در 2 ک م خاور، کوه دروازه در 2 ک م جنوب خاور و کوبیر در 5 ک م جنوب خاور و تپه ماهور در خاور آبادی قرار دارد.
2: اقلیم و طبیعت
از نظر اقلیمی این روستا دره ای است دارای آب و هوای سرد ونیمه خشک دارد.
پوشش گیاهی این روستا اغلب سیب انگور، گندم، جو، یونجه، نخود و سیب زمینی می باشد.
و از جمله جانوران خاص این روستا گرگ ، مار، خرگوش می توان اشاره کرد.
در این روستا کاریز و چشمه وجود دارد که بخش اعظم آب کشاورزی را تامین می کند.
(مصاحبه با دهیار و مردم)
ب) جغرافیای انسانی
1) جمعیت:
متوسط جمعیت این روستا طبق سرشماری سال 1385 ، 757 نفر اعلام شده است که از این تعداد 386 مرد و 367 زن نفرشان را زنان تشکیل داده اند (بخش داری شهرستان، مرکز آمار)
2) آموزش
روستای ویهج دارای مدرسه ی ابتدایی، راهنمایی و هنرستان کشاورزی دارد و برای پیش دانشگاهی به شهر قروه مراجعه می کنند.
حدود 28% از افراد روستا تحصیلات عالیه دارند که از دانشگاه پیامنور در شهر قروه استفاده می کنند حدود 36% از افراد دیپلمه هستند و حدود 21% خواندن نوشتن می دانند و حدود 15% بی سواد هستند .
(مصاحبه با دهیار، مشاهده)
3) بهداشت:
این روستا دارای خانه ی بهداشت می باشد که در آن 2 بهورز مشغول به کار هستند عمدتا ساکنین روستا نیاز های درمانی و دارویی اولیه ی خود را از همین خانهی بهداشت تامین می کنند (مصاحبه)
4) خدمات:
این روستا از لحاظ برخورداری از خدمات اولیه در وضعیت مناسبی به سر نمی برد زیرا از 15 نوع خدمات اشاره شده فقط از 7 عدد آن برخوردار بوده است که این نشانگر وضعیت متوسط روستا است.
ج) جغرافیای اقتصادی 1.
کشاورزی: میزان کلی اراضی کشاورزی روستا 60 هکتار است که 46 هکتار از آن کشت دیمی است که شامل گندم، یونجه ، جو می شود و 16 هکتار از آن کشت آبی است.
آب کشاورزی روستا، به صورت کاریز و چشمه تامین می شود.
(فرهنگ آبادی کشور، مصاحبه با دهیار) 2.
دامداری: در روستای ویهج 175 راس دام وجود دارد که از این تعداد 113 راس گوسفند و 62 راس گاو دارد.
که شیر و ماست این روستا یکی از بهترین محصولاتی است که به شهر و روستاهای اطراف فرستاده می شود.
حدود 15% از مردم روستا به بخش دامداری مشغول به کار هستند (بخشداری، مصاحبه با مردم) 3.
خدمات: در روستای ویهج در بخش خدمات 25% مشغول به کار هستند افراد شاغل در این بخش شامل معلمین ، کارمندان، مغازه داران و رانندگان می باشند.
(مصاحبه با دهیار و مردم) فصل دوم تعیین معدوده ی کلی روابط روستای ویهج در این فصل به معرفی محدوده ی کلی روابط روستای ویهج با روستاهای دیگر و شهر پرداخته می شود.
روستای ویهج در 4 ک م دهستان (بدر) و در 6 ک م مرکز شهرستان (قروه) قرار گرفته است.
مسیر روستا به شهر (قروه) آسفالته و وسایل حمل و نقل موجود شامل چند سواری ، یک مینی بوس (به عنوان سرویس مدرسه) و تعدادی موتور سیکلت متعلق به اهالی روستاست.
مسافت بین روستا تا شهر را از لحاظ زمانی نهایتا بین 15 – 10 دقیقه طی می کنند.
این روستا در بعضی از شرایط و مواقع با روستاهای نزدیک خود رابطه دارد ولی بیشتر نیاز ها و روابطش با شهر تامین می شود حال به تفسیر نقشه و محدوده ی روابط می پردازیم.
چنانچه در نقشه ملاحظه می شود، شکل محدوده در قسمت شمال شرق، جنوب غرب، شرق، جنوب شرق، جنوب کشیده شده است بیشترین گسترده ی روابط در قسمت شمال شرق است.
حداقل و حداکثر فاصله ارتباطی این روستا بین 8-3 کیلومتر است.
بیشترین و کمترین حجم ارتباطی نیز بین 66% - 3% می باشد.
چنانچه در نقشه ملاحظه می شود.
محور ویهج ـ قروه که از مهمترین محور های ارتباطی است که طول این محور 6 کیلومتر و حجم روابط 66% را به خود اختصاص داده است.
قروه در شمال شرق ویهج قرار دارد.
محور بعدی محور نیهج ـ قلعه است که در شمال شرق این محدوده قرار دارد و طول این محور 4 کیلومتر و حجم روابطش 15 % است.
محور بعد میهج ـ آصف آباد است که درجنوب غربی این محدوده قرار گرفته است و طول این محور 4 کیلومتر است و حجم روابط 3% است.
محور بعد ویهج ـ سرتیپ آباد است که در شرق این محدوده قرار دارد و طول این محور 3 کیلومتر می باشد و حجم روابطش 7% است.
محور بعدی ویهج ـ امین آباد است که در جنوب شرقی این محدوده قرار دارد و طول این محور 6 کیلومتر می باشد و حجم روابط آن 4 % است.
آخرین محور ویهج ـ پیرسیمان استکه در جنوب اینمحدوده واقع شده است و طول این محور 8 کیلومتر است و محور روابط آن 5 % می باشد.
نمودار فاصله روابط فصل سوم: بررسی انواع ارتباطات و علل آن 1.
روابط تجاری الف) روابط کاری / شغل: قبلا بحث کردیم که اساس و پایه ی اقتصاد روستای ویهج و منبع در آمد آنها بیشتر از طریق کشاورز می باشد یعنی 60% کشاورز در آن صورت می گیرد و مردم روستا بیشتر به کار زراعت می پردازند و در این روستا خشکاک بوجود نیامده و آبیاری آنها توسط چاه و قناتبوده پس همچنان توسعه کشاورزی آنها ادامه دارد و محصولات زراعی خود را به شهر و روستا های اطراف به فروش می رسانند ولی بمحض از تامین روستا به علت فاقد زمین زراعی به کارهای خدماتی می پردازند و حتی برای کار مجبور می شونند به شهر ها و اطراف رجوع کنند و این روابط یک رابطه یکسویه است که فقط از طریق اهالی روستای ویهج صورت می گیرد و در این روستا با وجود رونق داشتن کشاورزی از مناطق اطراف برای کار در این بخش هیچ مراجعه ایصورت نمی گیرد.
(مصاحبه با دهیار و تامین مشاهده) ب) روابط مربوط به خرید های روزانه ودوره ای: این روابط مربوط به خرید اعم از خرید های روزانه و دوره ای می باشد که در این روستا 5 واحد خرده فروش (خوار و بار) وجود دارد که ساکنین روستا نیاز های خود را از این واحد ها تامین می کنند و اگر نیاز های اولیه ی آنها تامین نشود به روستا های اطراف ویهج (قلعه) می روند و در صورت تامین نشدن مایحتاج ازروستای قلعه به شهرستان (قروه) مراجعه می کنند هم چنین بعضی از ساکنین در فصول برداشت محصول شان تا حدی نیاز خود را از خود روستا یا از روستاهای اطراف با خرید مستقیم از سر زمین تهیه می کنند که این مدت کوتاه است.
(مصاحبه با ساکنین ـ مشاهده) ج ) فروش محصولات / جا به جایی سرمایه ساکنین روستای ویهج ، بیشتر محصولات خود را (اعم از محصولات زراعی و دامداری) مستقیما در شهر (قروه) عرضه می کنند و بقیه محصولات را در روستا های اطراف به فروش می رسانند و برای خرید و فروش محصولات دامی و یا ابزار آلات کشاورزی به صورت 2 طرفه بین روستای ویهج با بعضی از روستاهای اطراف آن که یکی از آن روستاها است رابطه وجود دارد.
(مصاحبه با دهیار) 2.
روابط خدماتی الف) روابط بهداشتی: روستای ویهج دارای یک خانه بهداشت است که در آن 2 بهورز مشغول بهکار است و در هفته 2 بار پزشک عمومی برای ویزیت بیماران به روستا مراجعه میکند اما روستا جوابگوی نیاز هایاولیه بهداشتی ساکنین نمی باشد در نتیجه ساکنین آن جا برای موارد جدی تر مثل نیاز به متخصص و یا دندان پزشک به شهر (قروه) مراجعه می کنند.
ب) روابط آموزشی: این روستا از لحاظ آموزشی در موقعیت خیلی خوبی به سر می برد و دارای مدرسه ، دبستان ، راهنمایی ، دبیرستان، پیش دانشگاهی و هنرستان کشاورزی می باشد و لازم نیست که ساکنین به روستا های اطراف یا شهر قروه برای تحصیل مراجعه کنند.
(مصاحبه با مردم) ج) روابط ارتباطی : از لحاظ حمل و نقل و ارتباط با شهر یا روستاهای اطراف، روستا در وضعیت نسبتا خوبی به سر می برد که وسایل حمل و نقل موجود در آن روستا شامل چند دستگاه سواری، تاکسی، یک دستگاه مینی بوس و تعدادی موتور سیکلت و وانت می باشد اما ساکنین روستا در صورت نیاز به مراجعه به مناطق دورتر شل تر از استان و ...
باید به ترمینال شهر (قروه) مراجعه کنند.
(مصاحبه با دهیار) ب) ارتباط تفریحی: ساکنین این روستا برای گذراندن تفریحاتشان به کوههای اطراف روستا می روند و همچنین به تپه ماهور که یک جای تفریحی است رجوع می کنند اما با وجود مکانهای تفریحی که در روستای آنها وجود دارد آنها به روستاهای اطراف و شهر قروه هم برای دیدن اماکن خاص و زیارتگاه مراجعه می کنند.
(مصاحبه با مردم) نتیجه گیری در این تحقیق به رابطه ی روستای ویهج با شهر قروه پرداخته شده .
این روستا جزء دهستان بدراست و در 6 ک م جنوب باختر قروه قرار دارد.
این روستا دره ای و آب و هوای سرد و نیمه خشک دارد.
این روستا از شمال شرقی به قلعه که طول محور آن 4 کیلومتر است رابطه دارد، از جنوب غربی با آصف آباد که طول محور آن 4 کیلومتر است، از شرق با سرتیپ آباد که طول محور آن 3 کیلومتر است، از جنوب شرقی با امین آباد که طول محور آن 6 کیلومتر است و از جنوب به پیر سلیمان که طول محورش 8 کیلومتر است رابطه دارد.
بیشتر ساکنان این روستا به کشاورزی مشغول به کار هستند حدود 60% این ساکنان را به خود اختصاص داده و حدود 15% آناه دامدار هستند و 25% آنها در مشاغل دیگر ساکن هستند.
این روستا بیشتر روابطش با شهر قروه است و محصولات کشاورزی خود را به این شهر می فرستد و به طور متقابل شهر نیز امکانات و نیاز آنها را برای کشاورزی فراهم می کند.
مردم این روستا از شرکت تعاونی روستایی قلعه بهره می گیرند ولی تا حد زیادی از نیاز هایخود را تامین می کنند.
کود کشاورزی این روستا از قروه و روستای قلعه تامین می شود.
این روستا با وجود اینکه از نظر خدماتی شرایط مطلوبی ندارد ولی همچنان نیاز های حیاتی خود را تامین می کنند و به روستاهای دور و نزدیک خود خدمات می دهند این روستا یکی از روستاهای محروم است که کمتر به آن توجه شده است با وجود این همه منابع طبیعی و الهی که در این روستا قرار دارد ولی هیچ مدیریت و سازماندهی مناسبی برای آن در نظر گرفته نشده است.
این روستا با وجود اینکه در نزدیکی شهر واقع شده است ولی خدمات زیادی به آن نمی رسد این روستا در طرح هادی واقع نشده است و هیچ منبع اطلاعی مهم از آن در دسترس نیست به امید آنکه به این روستا های محروم بیشتر توجه شود و نیاز های آنها بر طرف گردد زیرا آبادانی این روستا ها آبادانی کشور است.
ان شاء الله فهرست منابع: 1ـ سایت (www.sci.org.ir) 2 ـ تراز آمار ایران، فرهنگ آبادیها (ص 483) 3 ـ مشاهد میدانی 4 ـ مصاحبه با دهیار 5 ـ مصاحبه با مردم جمعیت زنانجمعیت مردانکل جمعیتتعداد خانوارسال سرشماری--587104136535433869213113753673867571451385 ویهجویهجنوع خدماتوضعیت برخورداری یا عدم برخورداری1- آب لوله کشی+2- برق+3- گاز لوله کشی-4- تلفن+5- راه آسفالته-6- خانه بهداشت+7- دهیار+8- دهداری-9- دفتر خدمات ارتباطی-10- مرکز خدمات روستایی-11- شرکت تعاونی روستا-12- پست بانک-13- پایگاه بسیج+14- بهزیستی-15- نانوایی+ فواصل به کیلومترنام روستاKm6 Km4 Km4 Km3 Km6 Km8ویهج – قروه ویهج – قلعه ویهج – آصف آباد ویهج – سرتیپ آباد ویهج – امین آباد ویهج - پیرسلیمان