دانلود مقاله پتانسیلها و محدودیتهای اقلیمی استان خراسان رضوی- شهرستان نیشابور

بر اساس برآورد سال 1383 شهرستان نیشابور دارای جمعیت 441194 نفرمی باشد که از این تعداد 194134نفر در مناطق شهری و 247060 نفر در مناطق روستایی ساکنند.

مساحت این شهرستان 9308 کیلومتر مربع و در مدارهای جغرافیایی 58 درجه و 48 دقیقه طول شرقی و 36 درجه و 16 دقیقه عرض شمالی واقع شده است.

ارتفاع تربت حیدریه از سطح دریا 1520 مترمی باشد.

نیشابوراز شهرستانهای کهن ایران است.

شاپور اول فرزند ارشسر در محل کنونی نیشابور شهر نپوه شاهپور(کار نیک شاپور) را بنا نهاد.

امام هشتم (ع) چون به نیشابور رسیدند مورد استقبال بی نظیری قرار گرفتند.

در عصر سامانیان پایتخت از نیشابور به بخارا انتقال یافت.
مهمترین ابنیه تاریخی این شهرستان : بارگاه امام زاده محمد محروق, آرامگاه حکیم عمر خیام, آرامگاه عطار , مسجد جامع نیشابور .

آرامگاه کمال الملک نقاش می باشد.
شهرستان نیشابور از شش بخش مرکزی، تحت جلگه ، طاغنکوه ، زبرخان ، سرولایت و میان جلگه تشکیل شده است.
به طور کلی کشاورزی و دامداری از گذشته های دور در این شهرستان رونق داشته است و شغل عمده مردم این ناحیه را تشکیل می دهد.
مجموع کل زمینهای کشاورزی این شهرستان 252192 هکتار می باشد و محصولاتی چون : غلات، پنبه، باقالا و حبوبات و انواع میوه و صیفی جات , فراورده های دامی و معادن نمک , فیروزه و کارخانجات قند و پنبه پاک کنی دارای اهمیت می باشد.

مهمترین منابع آبهای سطحی این شهرستان عموما فصلی و کم آب می باشند و دو دسته می باشند: رودهایی که از دامنه جنوبی بینالود سرچشمه می گیرند و دیگر رودهایی که از ارتفاعات جنوبی به خصوص کوه سرخ می باشد که معروفترین این رودها کال شور است.
آب و هوای این شهرستان در دامنه ها نسبتا معتدل و در نواحی پست به تدریج بر میزان گرما و خشکی هوا افزوده می شود.

مهمترین ارتفاعات منطقه نیز رشته کوه بینالود می باشد.




تغییرات ماهیانه دما در شهرستان نیشابور
اطلاعات مربوط به تغییرات پارامتر های دمای هوا در طول ماههای مختلف سال در نیشابور طی دوره آماری بلندمدت 1384-1370 بررسی شده است .

این آمار شامل میانگین دمای حداقل–میانگین حداکثر دما – میانگین ماهیانه دما – حداقل و حداکثر مطلق دما می باشد.

میانگین دمای حداقل
مطالعه میانگین حداقل دمای هوا در ماههای مختلف سال نشان می دهد که کمترین مقدار این پارامتر به میزا ن 5/2- درجه سانتیگراد در دی ماه بوده که به عنوان سردترین ماه سال در نیشابور می باشد.

.میانگین حداقل دما در بهمن ماه 3/2- درجه سانتیگراد و در اسفند 6/0 در جه سانتیگراد می باشد.

بیشترین مقدار دمای حداقل در تیر ماه بوده که 17 درجه سانتیگراد محاسبه گردیده است.

میانگین سالانه حداقل دمای هوای نیشابور7/6 درجه سانتیگراد است.

میانگین دمای حداکثر
بررسی میانگین حداکثرهای دمای هوای نیشابور نشان می دهد که کمترین مقدار این متغیر6/8 درجه سانتیگراد است که در ماههای دی وبهمن بوده و بیشترین مقدار در تیر ماه 4/34 درجه سانتیگراد می باشد.

میانگین سالانه حداکثرهای دمای هوای نیشابور 8/21درجه سانتیگراد می باشد.

میانگین ماهیانه دما
میانگین ماهیانه دما در حقیقت وضعیت کلی دمای هوای ماهانه هر نقطه را نشان می دهد.

میانگین ماهیانه دمای هوای نیشابور درماه دی 3 درجه سانتیگراداست که حداقل این مقدار در طول سال می باشد ودر ماههای بهمن واسفند 1/3 و9/6 درجه سانتیگراداست .

میانگین سالانه دمای هوای نیشابور برابر 3/14 درجه سانتیگراد می باشد مقادیر متوسط دمای هوا ی نیشابوردر جدول 1 درج گردیده است .

.

حداقل مطلق دما
حداقل و حداکثر مطلق دما در طول دوره آماری نیشابور درجدول متغیرهای اقلیمی آمده است .

بررسی آماری نشان می دهد که کمترین دمای ثبت شده دراین شهرستان6/17- درجه سانتیگراد درنهم بهمن 1370 بوده است .حداقل مطلق دما دردی 13- ودر ماه اسفند 8/15- درجه سانتیگراد بوده است.

حداکثر مطلق دما
بررسی حداکثر مطلق دما ی هوای نیشابور نشان می دهد که بیشترین دمای ثبت شده 8/42 درجه سانتیگراد دربیست وسوم مرداد 1383 به وقوع پیوسته است .

مقادیر مربوط به حداقل و حداکثر دمای هوای نیشابور در جدول 1 درج گردیده است.

وجود 4/60 درجه سانتیگراد اختلاف بین حداقل و حداکثر مطلق درجه حرارت نشان دهنده اهمیت این پارامتر در برنامه ریزیهای کشاورزی و توسعه ای می باشد.رژیم دمایی نیشابور طی نمودار هایی نشان داده شده است.

شکل 4 .

نمودار تغبیرات دمای حداکثر و حداقل مطلق دمای نیشابور طی دوره آماری تغییرات فصلی دمای هوای نیشابور اطلاعات مربوط به دمای فصل های مختلف استان خراسان رضوی ونیشابور در جدول مندرج گردیده است.

بررسی این جدول نشان می دهدکه میانگین دمای هوای نیشابور در بهار 5/17 درجه سانتیگراد و مقدار این پارامتر در فصل تابستان 2/24 و پاییز9/10 به ترتیب درجه سانتیگراد می باشد و میانگین دمای هوا در سردترین فصل سال یعنی زمستان 3/4 درجه سانتیگراد بوده است .

مجموع واحدهای حرارتی ماهانه (درجه روز Growing Degree Day ) مجموع واحدهای حراتی فعال (GDD>0) مجموع واحدهای حرارتی فعال( مجموع درجه روزهای بیشتر از صفر درجه سانتیگراد) نیشابور طی دوره آماری 84-1370 محاسبه شده است.

بیشترین وکمترین مقدار آن به ترتیب متعلق به تیر ماه به میزان 1/801 درجه ودی ماه به میزان1/106 درجه می باشد.

مجموع واحدهای حرارتی فعال و موثر ماهانه نیشابور در جدول 1 درج گردیده است .

مجموع واحدهای حرارتی فعال سالانه نیشابور 2/5296 درجه سانتیگراداست.

مجموع واحدهای حرار تی موثر (5GDD> ) مجموع واحد های حرارتی موثر( مجموع درجه روزهای بیشتر از پنج درجه سانتیگراد ) نیشابور طی ماههای سال محاسبه گردیده است .بیشترین مقدار این پارامتر به تیر ماه به میزان 1/646 درجه وکمترین مقدار آن به دی ماه به مقدار 6/20 درجه متعلق می باشد .

مجموع واحدهای حرارتی موثر سالانه نیشابور 3/3660 درجه است.

شکل 5 .

تغییرات ماهانه مجموع درجات حرارتی فعال و موثرنیشابور تعداد روزهای توام با یخبندان بررسی آمار مربوط به روز های یخبندان نیشابور نشان می دهد که فراوانی یخبندانها در دی ماه با 7/22 روز بیشترین مقدار در طول سال می باشد وپس از آن بهمن ماه با 5/22 روز و آذر با9/17 روز می باشند.

مقدار این پارامتر در اسفند ماه 14 روز و در آبان 9/5 , فروردین4/3روزو درمهر 5/1 روز بوده است.

تعداد روزهای یخبندان در کل سال در نیشابور 1/88 روز می باشد.

شکل 6 .

تعداد روزهای یخبندان ماهانه درنیشابور دوره آماری (1384-1370) الف- یخبندان زودرس پائیزه بررسی آمار وقوع اولین یخبندان پائیزه در شهرستان نیشابور در طول 14 سالی که ایستگاه هواشناسی در آن شهر مشغول به کار بوده است نشان می دهد که زودترین تاریخ وقوع یخبندان در آن شهر روز 12 مهر سال 1375 و دیرترین تاریخ وقوع یخبندان مربوط به روز27 آبان سال 1381 می باشد.

بهترین توزیع آماری که بر داده های یخبندان این شهر برازش یافته توزیع لگ نرمال می باشد.

براساس این توزیع و نیز با توجه به جدول تجزیه آماری و محاسبه احتمال تجربی مشخص می گردد که روز 18 مهر تاریخی است که با ریسک 25/0 اولین یخبندان پائیزه در این شهر به وقوع می پیوندد.

بنابراین توصیه می شود که کشاورزان منطقه می بایست فعالیتهای زراعی خویش را به نحوی تنظیم نمایند که حداکثر تا روز 18 مهر محصولات جالیزی و سایر محصولاتی که در خطر سرمابری هستند از مزرعه جمع آوری و در فضای بسته انبار گردد.

شکل 3 بهترین توزیع آماری و همچنین جدول شماره 2 تحلیل آماری داده های دمای حداقل این شهر را نشان می دهد.

جدول 2.

تجزیه و تحلیل داده های مربوط به اولین یخبندان پائیزه شکل 7.

توزیع آماری تاریخ اولین وقوع یخبندان پائیزه ب -یخبندان دیررس بهاره بررسی آمار وقوع آخرین یخبندان بهاره در شهرستان نیشابور در طول 14 سال فعالیت ایستگاه هواشناسی در آن شهر نشان می دهد که زودترین تاریخ آخرین یخبندان بهاره مربوط به روز 30 اسفند سال1379 و دیرترین تاریخ وقوع آخرین یخبندان دیررس بهاره مربوط به روز 16 اردیبهشت سال1370می باشد.

بهترین توزیع آماری که بر داده های یخبندان دیررس بهاره این شهر برازش یافته توزیع لوگ نرمال می باشد.

براساس این توزیع و نیز با توجه به جدول تجزیه آماری و محاسبه احتمال تجربی مشخص می گردد که روز 26 فروردین تاریخی است که با ریسک 25 درصد آخرین یخبندان بهاره در این شهر خاتمه می یابد.

بنابراین توصیه می شود که جهت احداث باغات میوه به خصوص بادام، از گونه هایی استفاده گردد که تاریخ ریزش شکوفه ها و تشکیل میوه در آنها با بعد از تاریخ 26 فروردین مصادف شود استفاده از ارقام دیرگل در این شهرستان توصیه می گردد.

جدول 3.

تجزیه و تحلیل داده های مربوط به آخرین یخبندان بهاره شکل 8.

.توزیع آماری تاریخ آخرین وقوع یخبندان بهاره وضعیت رطوبت نسبی هوا در نیشابور مطالعه تغییرات پارامترهای نم نسبی هوای نیشابور نشان می دهد که درماههای سرد که ریزش های جوی در منطقه افزایش می یابد رطوبت هوا نیز افزایش می یابد .

میانگین سالانه نم نسبی هوای نیشابور 49 درصد محاسبه گردیده است.

ماههای دی وبهمن با متوسط 68 درصد رطوبت نسبی بیشترین مقدار و در ماههای مرداد و شهریور با متوسط 30 درصد کمترین میزان نم نسبی هوا را داشته اند .

مطالعه میانگین حداکثرهای نم نسبی هوای نیشابور بیانگر آنست که بیشترین مقدار این پارامتر به میزان 90درصد به ماههای دی و بهمن وکمترین آن به میزان 45 درصد به مردادماه تعلق دارد.

میانگین سالانه حداکثر های نم نسبی هوای نیشابور 70 درصد است.

بررسی میانگین حداقل های نم نسبی هوای این شهر نشان می دهد که بیشترین مقدار این پارامتر به میزان 46درصد به ماههای دی و بهمن و کمترین آن به میزان 14 درصد در شهریور ماه می باشد.

میانگین سالانه حداقل های نم نسبی هوای نیشابور برابر 28 درصد است.

رژیم رطوبتی نیشابور در شکل زیر نشان داده شده است.

شکل 9 .

تغییرات ماهانه رطوبت نسبی هوای نیشابور دوره آماری بارندگیهای نیشابور بررسی آمار بارندگیهای دوره آماری 1384-1370 نیشابور نشان می دهد که اسفند با 7/43 میلیمتر پر بارانترین و مرداد با 3/0 میلیمتر کم بارانترین ماه سال می باشد.

میانگین ماهیانه بارندگی نیشابور در فرورین 5/39 , در اردیبهشت 2/25 میلیمتر است .در تابستان ریز ش های جوی به طور قابل ملاحظه ای کاهش می یابند و مقدارمیانگین بارندگی در تیر به 1/1 میلیمتر است .

با شروع فصل پاییز بر مقدار بارندگیها افزوده شده و در زمستان به بیشترین مقدار خود می رسد .

میانگین بارندگی سالانه نیشابور طی دوره آماری 6/234 میلیمتر با انحراف معیار8/83 و ضریب تغییرات 36 درصد بوده است.

در طول دوره آماری ، سال1378 با 9/115 میلیمتر کمترین مقدار نزولات جوی و سال 1371 با 5/394 میلیمتر بیشترین مقدار بارش سالانه را به خود اختصاص داده اند.

تفاوت 6/278 میلیمتر بین حداکثر و حداقل بارش سالانه با توجه به میانگین 6/234 میلیمتر بارش سالانه، عددی در خور توجه است.

رژیم بارندگی نیشابور طی نمودار هایی نشان داده شده است.

تغییرات مجموع بارندگی سالانه دوره آماری به انضمام میانگین متحرک 5 ساله ترسیم شده است.

همانگونه که در این شکل مشاهده می گردد بارندگی سالانه نیشابور دارای روند خاصی نمی باشد .

شکل 10 .

میانگین بارندگی ماهانه در نیشابور دوره آماری (1384-1370) شکل 11 .

نمودار بارندگی دوره آماری و میانگین متحرک آن حد اکثر بارندگیهای روزانه براساس آمار طولانی مدت نیشابور حداکثر بارندگی 24 ساعته این شهر 36 میلیمتر بوده است که درآذر ماه رخ داده است و علاوه بر آن بارندگی 24 ساعته به میزان 7/31 میلیمترنیز در بهمن ماه نیز به ثبت رسیده است .

در این شهر 6/7 روز از سال دارای بارندگی بیش از 10 میلیمتر ، 3/15 روز از سال توام با بارندگی بیشتر از 5 میلیمتر و 35 روز از سال همراه با بارندگی بیشتر از یک میلیمتر است.

شکل 12 .

نمودار حداکثر بارندگی 24 ساعته نیشابور طی دوره آماری بارندگیهای فصلی آمارو محاسبا ت بارندگیهای فصلی شهر نیشابور نشان می دهد که از کل بارندگیهای سالانه نیشابور که برابر 6/ 234 میلیمتر است .

2/73 میلیمتر آن در بهار , 2/2 میلیمتر در تابستان, 6/44 میلیمتر آن در پاییز و 6/114 میلیمتر در زمستان ریزش می نماید.

یعنی بارندگیهای سالانه در بهار31 % , در تابستان 1%, در پاییز19% ودر زمستان 49 % رخ می دهد.

شکل 13.

.نمودار درصد بارندگی فصلی نیشابور بارش موثر در نیشابور محاسبه بارش موثرنیشابور با استفاده از روش سرویس حفاظت خاک ایالات متحده و نرم افزار Cropwet در ماههای مختلف سال انجام گردیده است .

بیشترین بارش موثر در اسفند ماه به میزان 6/40 میلیمتر و مقدار آن درمرداد ماه 3/0 محاسبه شده است .

اطلاعات مربوط به بارش موثر ماهانه در جدول درج گردیده است.

میانگین بارش موثر سالانه نیشابور طی دوره آماری 2/222 میلیمتر برآورد گردیده است .

شکل 14 .

میانگین بارندگی ماهانه و بارش موثر در نیشابوردوره آماری (1384-1370) بررسی وضعیت خشکسالیهای نیشابور طی دوره آماری وضعیت خشکسالیهای نیشابور از سال 1371 لغایت 1385 با استفاده از سریهای زمانی یک ماهه و دوازده ماهه شاخص SPI (Standard precipitation Index) محاسبه و بررسی شده و نتایج حاصل در جدول 3 و شکل 15 نشان داده شده است در سری زمانی یک ماهه نوسانات شدید خشکسالی و ترسالی مشاهده می گردد که فاقد روند مشخص است شدیدترین خشکسالی های نیشابور با این سری زمانی در بهمن ماه 1375 و اردیبهشت ماه 1379 بوقوع پیوسته که مقدار عددی شاخص SPI در این هنگام 7/2- بوده که با عبارت خشکسالی حاد توصیف می گردد و بیشترین مقدار شاخص SPI ماهانه 0/2+ بوده که ترسالی شدید را در شهریور ماه 1374 نشان داده است البته از آنجا که متوسط بارندگی شهریور ماه نیشابور بسیار جزئی است مقادیر بسیار کم بارش می تواند انحرافات شدیدی را در این زمان نمایش دهد لذا در تفسیر خشکسالیهای ماهانه این شهرستان باید لحاظ گردد.

در سری زمانی 12 ماهه دوره های خشک و تر با تناوب 6 سال قابل تفکیک است اما از آنجا که طول دوره آماری ایستگاه نیشابور کوتاه است این ارزیابی از دقت بالایی برخوردار نخواهد بود.

شدیدترین خشکسالی نیشابور با این سری زمانی در سال 1379 رخ داده که مقدار عددی شاخص 4/2- بوده و با عبارت خشکسالی حاد توصیف می گردد البته در سری زمانی 12 ماهه شاهد وقوع ترسالی شدید در سالهای 1376 و 1372 نیز بوده ایم نهایتاً روند خشکسالیها در شرایط حاضر به سمت یک دوره خشک نشانه رفته که لازم است در برنامه ریزی های کشاورزی و زیست محیطی منطقه لحاظ گردد.

شکل 15 .

منحنی تغییرات شاخص خشکسالی طی دوره آماری با سری زمانی یک ماهه و دوازده ماهه جدول 3.

مقادیر عددی شاخص خشکسالی SPI نیشابور با سری زمانی 12 ماهه تابش با توجه به آمار مندرج در جدول متغیرهای اقلیمی نیشابور تیر ماه با 373ساعت ودی ماه با 5/153 ساعت به ترتیب بیشترین و کمترین مقدار این پارامتر رادر اختیار دارند .

میانگین ماهیانه تعداد ساعات آفتابی نیشابور در جدول1 درج گردیده است .

متوسط مجموع سالانه ساعات آفتابی در نیشابور 2/3128ساعت محاسبه شده است .

این اعدا د نشان دهنده پتانسیل آفتاب و انرژی خورشیدی در نیشابور بوده و اهمیت سرمایه گذاری در این زمینه را آشکار می سازد.

میانگین ساعات آفتابی نیشابور طی نمودار نشان داده شده است .

شکل 16.

.نمودار تغییرات ماهانه ساعت آفتابی نیشابور طی دوره آماری تبخیر و تعرق در جدول () تبخیر اندازه گیری شده بوسیله تشت تبخیر کلاس A در ایستگاه نیشابور مربوط به ماههای بدون یخبندان و تبخیر و تعرق محاسبه شده به روش پنمن ماتیس اصلاحی فائو برای این شهرستان مقایسه شده و در شکل زیر نیز مقدار این پارامترها نشان داده شده است.

لازم به ذکر است که اعداد اندازه گیری شده توسط تشت تبخیر برای بکارگیری در محاسبات تبخیر و تعرق و یا محاسبات نیاز آبی گیاهان می بایست بوسیله اعمال ضریب اصلاحی تصحیح گردد.

در ماههای آذر، دی، بهمن، اسفند بعلت وجود یخبندان اندازه گیری مقدار تبخیر بوسیله تشت تبخیر امکانپذیر نیست(البته در این ماهها میزان تبخیر نیز به دلیل یخ زدگی زمین بشدت کاهش می یابد).

حداقل متوسط ماهانه اندازه گیری شده تبخیر در ماه آبان به میزان 5/89میلیمتر با متوسط روزانه 3میلیمتر بوده در حالی که متوسط حداکثر ماهانه تبخیر مربوط به ماه تیر (همزمان با حداکثر تابش) به مقدار7/407 میلیمتر با متوسط روزانه 1/13 میلیمتر می باشد.

مقادیر محاسبه شده تبخیر و تعرق پتانسیل به روش پنمن ماتیس اصلاحی فائو از مجموع ماهانه 58 تا 2/214 میلی متر نوسان دارد.

کل تبخیر سالانه نیشابور براساس این روش 1563 میلیمتر برآ‌ورد گردیده است.

شکل 17.

.نمودار تغییرات ماهانه تبخیر از تشت تبخیر و تعرق پتانسیل نیشابور طی دوره آماری وضعیت وزش باد در شهرستان نیشابور بهار: در ساعت 6:30 دقیقه بامداد متوسط سرعت باد 2/0 متر بر ثانیه و در 87 درصد اوقات باد آرام گزارش گردیده است جهت باد غالب غربی تا جنوب غربی و 5/3 درصد اوقات را شامل می شود و از جهت شمال شرقی 8/2 درصد، شرق 7/1 درصد باد وجود داشته است.

در ساعت 12:30 دقیقه متوسط سرعت باد 8/0 متر بر ثانیه و در 58 درصد اوقات باد آرام گزارش گردیده است جهت باد غالب شرقی بوده و 12 درصد اوقات را شامل می شود و از جهت جنوب غربی 8 درصد، غرب 6 درصد باد وجود داشته است.

در ساعت 18:30 دقیقه جهت باد غالب شرقی بوده و 32 درصد اوقات را شامل می شود و از جهت غرب 7 درصد، جنوب غربی 5 درصد باد وجود داشته است.

متوسط سرعت باد 3/1 متر بر ثانیه و در 39 درصد اوقات باد آرام بوده است.

در مجموع در فصل بهار در شهرستان نیشابور طی دوره آماری 83-71 جهت باد غالب شرقی بوده و 12 درصد اوقات را شامل می شود و از جهت غرب 6 درصد، جنوب غربی 5 درصد، باد وجود داشته است متوسط سرعت باد 7/0 متر بر ثانیه و در 5/64 درصد اوقات باد آرام بوده است.

شکل 18.

گلبادهای صبح، ظهرف شب و کلی فصل بهار نیشابور در دوره آماری تابستان: در ساعت 6:30 دقیقه متوسط سرعت باد حدود 1 متر بر ثانیه و در 5/93 درصد اوقات باد آرام گزارش گردیده است جهت باد غالب غربی تا شمال غربی و 7/3 درصد اوقات را شامل می شود و از جهت جنوب غربی 7/0 درصد و از شرق نیز 7/0 درصد باد وجود داشته است.

در ساعت 12:30 دقیقه متوسط سرعت باد 5/0 متر بر ثانیه و در 73 درصد اوقات باد آرام گزارش شده است جهت باد غالب شرقی تا جنوب شرقی و 13 درصد اوقات را شامل می شود و از جهت جنوب 4 درصد، شمال شرقی و جنوب غربی هر کدام 3 درصد باد وجود داشته است.

در ساعت 18:30 دقیقه متوسط سرعت باد 1/2 متر بر ثانیه و در 4/15 درصد اوقات باد آرام بوده است و جهت باد غالب شرقی بوده و 54 درصد اوقات را شامل می شود و از جهت جنوب شرقی 10 درصد و از شمال 9 درصد باد وجود داشته است.

در مجموع در فصل تابستان در شهرستان نیشابور طی دوره آماری 83-71 جهت باد غالب شرقی بوده و 15 درصد اوقات را شامل می شود و از جهت جنوب شرقی 5 درصد و از دیگر جهات هر کدام 3 درصد باد وجود داشته است متوسط سرعت باد 7/0 متر بر ثانیه و در 6/66 درصد اوقات باد آرام گزارش گردیده است.

شکل 19.

گلبادهای صبح، ظهر، شب و کلی فصل تابستان نیشابور در دوره آماری پاییز: در ساعت 6:30 دقیقه جهت باد غالب شمال تا شمال شرقی بوده و 3/2 درصد اوقات را شامل می شود و از جهت غرب 4/1 درصد، جنوب غربی 1/1 درصد باد وجود داشته است متوسط سرعت باد 1/0 متر بر ثانیه و در 94 درصد اوقات باد آرام بوده است.

در ساعت 12:30 دقیقه متوسط سرعت باد 2/0 متر بر ثانیه و در 4/86 درصد اوقات باد آرام بوده است جهت باد غالب جنوب غربی تا غرب و 8/5 درصد اوقات را شامل می شود و از جهت جنوب 3/2 درصد، شرق 8/1 درصد باد وجود داشته است.

در ساعت 18:30 دقیقه بعدازظهر متوسط سرعت باد 5/0 متر بر ثانیه و در 67 درصد اوقات باد آرام بوده است جهت باد غالب شرقی بوده و 16 درصد اوقات را شامل می شود و از دیگر جهات هر کدام حدود 3 درصد باد وجود داشته است.

در مجموع در فصل پاییزدر شهرستان نیشابور طی دوره آماری 83-71 جهت باد غالب شرقی بوده و 4/4 درصد را شامل می شود و از غرب و جنوب غرب هر کدام 7/2 درصد، شمال شرق 8/1 درصد، باد وجود داشته است.

متوسط سرعت باد 3/0 متر بر ثانیه و در 5/83 درصد اوقات باد آرام بوده است.

شکل 20.

گلبادهای صبح، ظهر،شب و کلی فصل پاییز نیشابور در دوره آماری زمستان: در ساعت 6:30 دقیقه بامداد متوسط سرعت باد 2/1 متر بر ثانیه و در 90 درصد اوقات باد آرام بوده است جهت باد غالب شمال شرقی تا شرق بوده و 9/3 درصد اوقات را شامل می شود و از جهت شمال 3/1 درصد، غرب 2/2 درصد باد وجود داشته است.

در ساعت 12:30 دقیقه متوسط سرعت باد 4/0 متر بر ثانیه و در 5/75 درصد اوقات باد آرام بوده و جهت باد غالب جنوب غربی تا غرب و 12 درصد اوقات را شامل می شود و از جهت شرق 4 درصد، جنوب و جنوب شرقی 2 درصد باد وجود داشته است.

در ساعت 18:30 دقیقه متوسط سرعت باد 5/0 متر بر ثانیه و در 5/71 درصد اوقات باد آرام بوده است جهت باد غالب شرقی بوده و 8 درصد اوقات را شامل می شود و از جهت جنوب غربی 5 درصد، غرب 5/4 درصد باد وجود داشته است.

در مجموع در فصل زمستان در شهرستان نیشابور طی دوره آماری 83-71 جهت باد غالب غربی تا جنوب غربی بوده و 9 درصد اوقات را شامل می شود و از جهت شرق 7/3 درصد، شمال شرقی 8/2 درصد باد وجود داشته است متوسط سرعت باد 4/0 متر بر ثانیه و در 79 درصد اوقات باد آرام بوده است.

شکل 21.

گلبادهای صبح، ظهر، شب و کلی فصل زمستان نیشابور در دوره آماری گلباد سالانه سرعت متوسط وزش باد در دوره آماری شهرستان نیشابور 6/0 متر بر ثانیه و در 72 درصد اوقات باد آرام بوده است باد غالب این شهرستان شرقی بوده و 9 درصد اوقات را شامل شده است بادهای غربی و جنوبی غربی هر کدام حدود 4 درصد اوقات را شامل شده و از سایر جهات فراوانی سکون نسبی وزش بادها از این مقدار نیز کمتر می باشد نکته جالب در مورد وضعیت بادهای نیشابور هوا با وجود نزدیکی آن به منظقه دیزباد که دارای وزش باد تقریباً دائمی با سرعت بالا سات این موقعیت در اثر ارتفاعات بینالود بوجد امده است هوای این شهرستان نسبت به آلودگی بسیار حساس است.

شکل 22.

گلباد کلی سالانه نیشابور در دوره آماری وزش بادهای شدید در نیشابور اطلاعات مربوط به شدید ترین بادهای وزیده شده طی دوره آماری بلندمدت نیشابور در طول ماههای مختلف سال به شرح ذیل می باشد .

- در فصل زمستان شدیدترین باد وزیده شده دردی ماه با جهت جنوبغربی وسرعت 14متر برثانیه بوده است و سریعترین باد ثبت شده در ماههای بهمن و اسفند باجهت جنوب غربی و به ترتیب با سرعت 10 و11 متر برثانیه می باشند .

-در فصل بهار شدیدترین باد وزیده شده در خرداد با جهت جنوب شرقی و سرعت 18 متر بر ثانیه به ثبت رسیده است .

سریعترین باد به وقوع پیوسته در فروردین و اردیبهشت با جهت غربی و شمال غربی وبه ترتیب با سرعت 16و14 متر برثانیه بوده اند.

-در فصل تابستان شدیدترین باد ثبت شده در شهریور با جهت جنوب شرقی با سرعت 20متر برثانیه و حداکثر سرعت باد درتیر و مرداد با جهت جنوب شرقی وبه ترتیب با سرعت 12 و10متر برثانیه بوده اند -در فصل پاییز شدیدترین باد ثبت شده در مهرماه جنوب شرقی و با سرعت 12 متر برثانیه و شدید ترین باد وزیده شده در آبان شمال غربی , جنوب غربی بوده است که به ترتیب با سرعتهای 10,8 متر برثانیه در شهر نیشابور وزیده است .

شدید ترین باد وزیده شده در طول دوره آماری بلند مدت نیشابور با جهت جنوب شرقی و سرعت 20 متر برثانیه در شهریور ماه بوده است.

نمودارهای اقلیمی الف-نمودار آمبروترمیک در این نمودار نسبت p=2T بین بارندگی (میلی متر) و درجه حرارت (سانتیگراد) برقرار است لذا اساس آن بر نظریه کوپن استوار می باشد.

شکل منحنی آمبروترمیک نیشابور را در دوره آماری 84-1367 نشان می دهد بنابراین میتوان گفت دوره خشکی در این شهرستان از 6 اردیبهشت شروع و تا 23 آبان حدود شش ماه ادامه می یابد و شش ماه دیگر سال جزء دوره مرطوب محسوب می شود .

شکل 23 .

نمودار آمبروترمیک نیشابور دوره آماری (1384- 1370) ب-منحنی هایتروگراف از کاربردهای این نمودار مشخص نمودن تشابه اقلیمی مناطق مختلف است وچنانچه منحنی های مناطق متفاوت روی یک شکل ترسیم گردد با استفاده از درصد همپوشانی منحنی ها می توان درصد تشابه اقلیمی دو منطقه را مشخص نمود و درصد تشابه اقلیمی، خود مبنای تصمیم گیری برای ارائه الگوهای مدیریتی یکسان یا متفاوت در توسعه مناطق می باشد.

به عنوان نمونه در بخش کشاورزی ، مناطقی با تشابه اقلیمی، بیش از 75 درصد را می توان با الگوهای یکسان مدیریت نمود.شکل .....

منحنی هایتروگراف نیشابور را نشان می دهد که در آن محور افقی به متوسط درجه حرارت ماهیانه با واحد درجه سانتیگراد و محور قائم به مجموع بارندگی ماهانه با واحد میلیمتر اختصاص یافته است شکل 24 .

نمودار هایتروگراف نیشابور دوره آماری (1384- 1370) وضعیت اقلیمی شرایط اقلیم نیشابور با روشهای طبقه بندی متداول و مشهور و با استفاده از میانگین های آماری کلاسه بندی شده و در جدول زیر درج گردیده است.

بطور کلی می توان اقلیم منطقه نیشابور را با عبارت نیمه خشک با تابستانهای گرم توصیف نمود.

نتیجه گیری : -حداقل دمای هوا در این شهرستان به 6/17- وحداکثر دما به 8/42 درجه سانتیگراد رسیده است که اختلاف آنها حدود 4/60 درجه می باشد .

از آنجا که طول دوره آماری ایستگاه نیشابور در مقایسه با سایر ایستگاههاکم است.

احتمال تکرار حدود نهایی دماهای اعلام شده زیاد بوده وحتی رخداد دماهایی فراتر از آنها نیز در این منطقه قابل پیش بینی است و برای انتخاب گونه های گیاهی حدود بردباری دمایی (سرشت دمایی گیاه ) و اختلاف دمای فوق در نظر گرفته شود.

- بطور متوسط درجه روزهای فعال سالانه که مجموع واحدهای حرارتی بیشتر از صفر درجه سانتیگراد را شامل می شود 2/5296 درجه روز است که نشان دهنده پتانسیل بالای دما برای رشد و نمو گیاهان و همچنین فعالیت های صنعتی استحصال انرژی خورشیدی در این منطقه است.

-طی دوره آماری اولین یخبندان پاییزه در 12 مهر ماه اتفاق افتاده و در سالهای آینده وبه احتمال 25 درصد قبل از 18 مهر دما به کمتر از صفر درجه سانتیگراد خواهد رسید و لازم است محصولات کشاورزی قبل از این تاریخ جمع آوری و در انبار نگهداری گردند همچنین برای فعالیتهای صنعتی نظیر آبرسانی نیز از تاریخ ذکر شده محدودیت وجود خواهد داشت .

آخرین یخبندان بهاره طی سالهای گذشته در 16 اردیبهشت ماه رخ داده اما با احتمال 75 درصد یخبندانهای این شهر ستان در 26 فروردین پایان می یابد .لازم است برای توسعه کشاورزی از واریته هایی استفاده شود که تاریخ گلدهی آنها از 26 فروردین به بعد باشد بنابر این دوره بدون یخبندان که می توان با اعتماد کافی به فعالیت کشاورزی پرداخت از 26فروردین تا 18 مهر ماه است .

-متوسط بارش سالانه نیشابور 6/234 میلیمتر و انحراف معیار آن 8/83 میلیمتر محاسبه گردید .

این مقدار بارندگی برای کشاورزی دیم کفایت نمی کند و تنها گونه های گیاهی مقاوم به خشکی برای مرتع داری و فعالیت های مشابه مناسب است .

-حداکثر بارش 24 ساعته این شهرستان36 میلیمتر اندازه گیری شده که پتانسیل وقوع سیل در منطقه را بخوبی نشان می دهد.

-متوسط سالانه ساعت آفتابی در این شهرستان 2/3128 ساعت محاسبه شده که نشان دهنده پتانسیل بالای آفتاب برای استحصال انرژی خورشیدی در این منطقه است.

-مجموع سالانه تبخیر و تعرق محاسبه شده در این منطقه 1563 میلیمتر بوده که تقریبا هفت برابر بارش سالانه است لذا برای فعالیت های کشاورزی محدودیت زمانی و کاهش سطح تبخیر شونده ضروری است .

-سرعت متوسط باد در تابستان بیشتر از سایر فصل ها است لیکن مقدار سرعت باد متوسط بسیار کم است و در صورتی که ساختمانها از جهت شرقی پنجره داشته باشند می توان از باد برای تهویه و خنک کردن ساختمان استفاده نمود .متوسط سالانه سرعت باد در نیشابور 5/0 متر بر ثانیه محاسبه شده است.

جهت باد غالب در این منطقه شرقی است.

از آنجا که حدود 72 درصد اوقات باد آرام است در صورت توسعه صنعتی این شهرستان با مشکل آلودگی هوا روبرو خواهد شد.

-با توجه به دوره آماری نسبتا کوتاه ایستگاه نیشابور و نوسانات زیاد شاخص ماهانه خشکسالی در این منطقه استعداد وقوع خشکسالی زیاد بوده و ذخیره سازی رواناب های ناشی از بارشهای سنگین و اتفاقی برای جبران کمبود آب ناشی از خشکسالی در بخش کشاورزی ضروری است .

-طول دوره مرطوب در شهرستان نیشابور 163 روز واز 23 آبان ماه شروع وتا 6 اردیبهشت ماه ادامه می یابد در این دوره بارندگی پاسخگوی نیاز آبی گیاهان می باشد دوره خشک بسیار طولانی تر بوده از 6 اردیبهشت ماه شروع می شود این دوره 202 روز دوام دارد و در این مدت گیاهان برای ادامه حیات فعال خود به آبیاری نیازمند می باشند .

-بطور کلی اقلیم منطقه با عبارت نیمه خشک سرد با تابستانهای گرم معرفی می گردد و در این منطقه فعالیتهای زیست محیطی آسیب پذیر بوده و فعالیتهای کشاورزی و منابع طبیعی احتیاج به حمایت دارند.

روش طبقه بندیتوصیف اقلیمضریبدومارتننیمه خشک6/10آمبروژهخشک سرد7/23باراتنیمه خشک5/1-ایوانفاستپی5/0سلیانینوفخشک21/0بلورنیمه خشکگورزنسکینیمه بری با زمستان نسبتاٌ سرد و نیمه خشک تا خشک8/41کریمینیمه مرطوب با تابستان گرم و زمستان سرد95/2