نفت خام مخلوطی از ترکیبات شیمیایی هیدروکربن دار است که زنجیره طویل کربن و هیدروژن دارد و یک ماده با ارزش است که برای تولید محصولاتی از آن نه فقط سوخت بلکه مواد خامی برای ساخت پلاستیک، فیبرهای سنتتیکی، لاستیک، کود و تولیدات بیشمار دیگر استفاده می شود.
خلیج فارس و دریای عمان به لحاظ موقعیت استراژیک خود، محل عبور میزان زیادی از نفت خام مورد نیاز جهان محسوب شده و تقریباً نیمی از تولید جهانی نفت از طریق دریا حمل میگردد جابجایی چنین حجم عظیمی از نفت نیازمند سازماندهی ترابری نفتکشها و تانکرهای بزرگ در این دریاست.
متاسفانه اکثر حوادث تانکرها نزدیک به ساحل بوده و نفت نشت یافته موجب آلودگی نفتی در ساحل خواهد شد.
لکه نفتی در یک محل ثابت نمی ماند و با سرعتی معادل 4-3 درصد سرعت باد حرکت می کند.
منابع نفتی آلودهکننده دریا
نفت یکی ازمنابع آلاینده در اقیانوس است در چند منطقه ساحلی نفت از طریق نشت طبیعی در محیط دریا وارد شده همچنین بعنوان یک ماده آلاینده منتشر شده توسط انسان نیز وارد دریا می گردد.نفت از منابع غیر زنده بستر دریا یا فسیلها استخراج و از طریق اقیانوسها منتقل شده و در پالایشگاههای موجود در ساحل تصفیه می شود.
این فرآیند باعث پخش بالقوه آلودگی در دریا می گردد.
مقدار زیادی از نفت خام و مشتقات آن مثل سوخت، گرما و روغن از شهرهای ساحلی و رودخانه ها به صورت روان آب وارد محیط دریا می شوند.
توافقنامه بین المللی جلوگیری از آلودگی دریا بوسیله کشتیها شدیداً آلودگی را کنترل می کند.
(MARPOL)هنوز تانکرهای نفتکش بعد از تخلیه نفت، تانکهایشان را در دریا به شکل غیر قانونی تخلیه و آبی را که آنها بعنوان آب توازن1 در برگشت استفاده می نمایند در دریا تخلیه می کنند.
عملیات این تانکرهای نفتی و فاضلابهای شهرها به عنوان مهمترین منابع آلودگیهای نفتی محسوب می شوند.
از جمله خطرات بالقوه که گاهگاهی پیش می آیند سوختن فیوزهای دکلهای منطقه ساحلی است که برای استخراج نفت بکار می روند.
در سال 1979 در خلیج مکزیک در اثر سوختن فیوزهای برق در زیر آب یک جاه اکتشافی حداقل نیم میلیون تن نفت(حدود 6/3میلیون بشکه ) در یک دوره نه ماهه وارد آب شد.
اهمیت ورود این مواد خیلی بیشتر از سوختن فیوزهای برق در خلیج فارس در سال 1983 نبود.
- Ballast Water
همچنین طی جنگ خلیج در سال 1991مقدار یک میلیون تن نفت معادل تقریباً هشت میلیون بشکه در آب پخش شد.
که مقدار زیادی نفت به داخل زمینهای شورهزار و مناطق جزر و مدی در طول ساحل راه یافته که بشدت جانوران دریایی را تحت تاثیر قرار داد.
به هر حال در اثر همه رویدادهای ناگوار توده عظیمی از نفت پخش میشود که اغلب در اثر غرقشدن یا برخورد تانکرهای نفتکش بزرگ بوجود میآید و باعث تخریب محیط دریا میشود.در سال 1978 در اثر به گل نشستن یک تانکر خیلی بزرگ به نام آموکو کادیز(Amoco Cadiz) حدود 230000 تن نفت خام در طول سواحل بریتانیا در قسمت شمال غربی فرانسه وارد محیط شد و قسمت قابل ملاحظه آن به سمت سواحل به حرکت درآمد و علاوه بر صدمه فوری به فون جانوری و گیاهی منطقه، پایداری سمیت نیز مانع پروسه بازیافت شده و نفت نفوذی به رسوبات، یک سال بعد سبب تجدید آلودگی گشت.
در سال 1989 بیش از 35000 تن نفت خام بوسیله کشتی اکسون والدز(Exxon Valdez) در طول سواحل دست نخورده جنوبی آلاسکا که محل زندگی والها، سمورهای آبی، آزاد ماهیان، عقاب ماهی خوارو موجودات وحشی دیگر بود، پخش شد.
اغلب ترکیبات نفتی غیر قابل حل در آب بوده و روی سطح آب شناور می مانند و می توانند در اغلب زیستگاهها به صورت لایه نازکی از لکه های چربی درخشان روی سطح آب یا بصورت رسوبات تیره رنگ روی سواحل شنی و صخره ای دیده شوند .
این مواد نفتی بیش از چندین سال در آنجا باقی می مانند.
خوشبختانه برخی از ترکیبات قابل اشتعال نفتی تبخیر شده و بخشی بوسیله باکتریها تجزیه می گردند.
گفته می شود تقریباً نفت بطور کامل قابلیت تجزیه پذیری زیستی1 دارد و به صورت خیلی کند بوسیله باکتریها تجزیه می شود اگرچه جمعیتهای گوناگون دریایی حساسیتهای مختلفی به مواد نفتی دارند.
برای مثال نفت در جنگلهای مانگرو و زمینهای شوره زار بیشتر دوام دارد و دیرتر تجزیه می گردد.برخی از ترکیبات نفتی در دریا پایین رفته و در رسوبات تجمع می یابند بویژه بعد از اینکه مواد قابل اشتعال آنها تبخیر شود.باقیمانده های نفتی شناور و یا گلوله های قیر معمولاً در طول راههای دریایی که به شکل متقاطع روی سطح آب اقیانوسها یافت می شوند.
این مواد نفتی ممکن است برای جندین سال در آب باقی مانده و در مناطق دور افتاده دورتر از محل تردد کشتیها مشاهده شوند حتی برخی بارناکلها روی آنها زندگی می کنند.پخش گسترده مواد نفتی به شکل لایه های حجیم در مسیر عبورشان هر چیزی را می پوشانند زیرا این مواد بوسیله باد و جریانهای دریایی به هر جایی برده می شوند.-Biodegradable
با این وجود نفت و صنایع کشتیرانی باعث پیشرفتهایی در حفاظت از محیط دریا شده اند.
تخلیه غیر قانونی آب توازن هنوز یک مشکل است اما مشکلات مربوط به آن در حال کاهش است که نشانه این وضعیت کاهش تعداد گلوله های قیر روی تعداد زیادی از سواحل است.
اثرات لکه های نفتی بر پلانکتونها
1- محدود کردن منطقه نورگیری برای عمل فتوسنتز
2- از بین بردن فیتوپلانکتونها و جلوگیری از رشد آنها به عنوان غذای اصلی در زنجیره غذایی در دریاها
3- متوقف کردن عمل اکسیژن گیری
4- به مخاطره انداختن زندگی پلانکتو نهای گیاهی
5- کاهش مواد غذایی مورد نیاز برای تغذیه پلانکتو نها
6- کاهش فعالیت ، کم شدن و یا تغییر جمعیت گونه های پلانکتونی
پلانکتونها در چند سانتی متری سطح آب بیشتر در معرض خطر هستند، چرا که در تماس با بالاترین غلظت اجزاء محلول در آب و نفوذ نفت شناور می باشند.
نفت و اجزا آن برای بسیاری از موجودات زنده پلانکتونی سمی هستند و ترکیبات آروماتیک بیشتر از انواع دیگر ترکیبات آن ضرر دارد.
تاثیر مواد نفتی بر جانوران دریایی ثابت شده است که مواد نفتی حتی در مقادیر کم باعث انواع تاثیرات بر ارگانیسم های دریایی می شود.
ارگانیسم ها ترکیبات نفتی را از طریق آب، رسوبات و غذایشان در بدن خود انباشته می کنند.
بعضی از مواد نفتی خام حاوی مواد سمی هستند که سمیت آنها بستگی به نوع ماده نفتی یا عملیات تصفیه ای دارد که منجر به سمی تر شدن آن ماده نسبت به نفت خام می گردد.
برای مثال شواهدی وجود دارد که مواد نفتی بر تولید مثل، رشد و نمو و ویژگیهای رفتاری بسیاری از جانوران تاثیر دارد و بویژه تخمها، لارو و مراحل دیگر موجود نابالغ را تحت تاثیر قرار می دهد.
مواد نفتی حساسیت نسبت به بیماریها در ماهی ها را افزایش داده و از رشد فیتوپلانکتونها جلوگیری می کنند.پخش مواد نفتی به صورت گسترده می تواند تاثیرات مصیبت باری روی موجودات زنده دریایی بویژه موجودات محیطهای ساحلی داشته باشد.
بویژه پرندگان دریایی و پستاندارانی مثل سمور دریایی خیلی حساسند و خیلی از جانوران زمانیکه در معرض مواد نفتی قرار گیرند پرها یا موهایشان با نفت پوشیده شده و می میرند.
زیرا توانایی نگهداری لایه نازکی از هوای گرم که برای جلوگیری از سرما لازم است را از دست می دهند.پرندگانی که برای بدست آوردن غذا وابسته به پرواز هستند قادر به پرواز نبوده و از گرسنگی می میرند و مشکل است تعداد پرندگانی را که کشته شده اند تعیین کرد زیرا تعداد زیادی از آنها قبل از اینکه به ساحل جائیکه لاشه ها قابل شمارش است برسند در آب غرق می شوند.
بعد از پخش مواد نفتی بوسیله نفتکش آموکو کادیزحدود 3200 پرنده مرده متعلق به گونه های کمیاب شمرده شدند و پخش مواد نفتی بوسیله نفتکش اکسون والدز باعث مرگ حدود300000-100000 مرغ دریایی و 3500 تا 5000 سمور آبی شد.
در نواحی که نفت پخش شده، تخمین زده می شود حدود 70 سال زمان لازم است تا زندگی جانوران دریایی بطور کامل احیا شود.
تاثیر تخریبی مواد نفتی بر سواحل صخره ای روباز نسبت به مناظری که در معرض دید قرار دارند کمتر است.در ابتدا مرگ و میر بین تعدادی از ساکنین ثابت در ساحل اتفاق می افتد اما عمل جزر و مد به تمیز کردن مواد نفتی کمک می نماید.
جانوران سواحل صخره ای دوباره احیا می شوند اگرچه بازسازی مجدد آنها بستگی به عواملی از قبیل مقدار نفت، عمل امواج و دما دارد.
تجزیه مواد نفتی بوسیله باکتریها انجام شده و بویژه در آبهای سرد روند آن به کندی صورت می گیرد.درصورتیکه یک کود قابل حل درنفت به آب اضافه شود یا روی صخره ها و رسوبات اسپری گردد مواد نفتی سریعتر تجزیه می گردند.تجربه نشان داده است که در این شرایط ظرف چند ماه احیا مجدد جانوران شروع می شود و در شرایط طبیعی ممکن است یک یا دو سال بعد از پخش مواد نفتی احیا اتفاق بیافتد.
اگرچه دیده شده است که مواد نفتی موجود در رسوبات وحفره های تکی بستر حدود 15 سال یا طولانی تر به همان حال باقی می مانند.
به عبارت دیگر پخش مواد نفتی زیاد می تواند اثرات مصیبت باری داشته باشد بویژه زمانیکه این مواد وارد زمینهای شوره زار و جنگلهای حرا شوند این اجتماعات مشخصه سواحل پوشیده و خورها هستند جاییکه مواد نفتی نمی توانند بوسیله امواج پخش شوند.
مرگ و میر زیادی در بین گیاهان غالب در منطقه اتفاق می افتد که احیای مجدد آنها خیلی کند صورت می گیرد.
مواد نفتی بوسیله رسوبات نرمی که مشخصه این اجتماعات است جذب می شود و ممکن است برای ده سال در آنجا باقی بماند.
یکی از زیستگاهای حیاتی در نوار ساحلی پوشش جنگلهای حرا بوده که به شدت تحت تاثیر آلودگی آبها بوده و موارد اهمیت آنها شامل: 1- منطقه اصلی تولید کننده مواد غذایی در زیستگاهای ساحلی 2- منطقه نوزادگاهی لارو ماهی و میگوها 3- جلوگیری از فرسایش سواحل 4- نقش فیلتر زیستی در نواحی ساحلی 5- وابستگی کامل مراحل نوزادی آبزیان به این مناطق اثرات منفی لکه های نفتی بر جنگلهای حرا 1- پوشش لکه های نفتی بر روی ریشه های هوایی و عدم تنفس این گیاهان 2- نفت موجب صاف و نرم شدن مستقیم اجزایی از ریشه و سرانجام خفه شدن آنها میگردد.
3- کاهش نفوذ نور و کاهش سرعت فتوسنتز این گیاهان 4- جذب تشعشعات خورشید توسط لایه نفتی باعث بالا رفتن غیر عادی دمای آب در این مناطق می گردد.
تبعات تاثیر لکههای نفتی بر ذخیره مولدین میگو 1- عقب افتادگی تقسیم سلولی 2- تخم ریزی غیر طبیعی مولدین 3- واکنشهای بازدارنده جفت گیری 4- کاهش فعالیتهای تغذیه ای در مولدین 5- مسدود شدن اندامهای تنفسی 6- تحریک و اختلال دستگاههای با اهمیت در تنفس 7-کاهش کیفیت مولدین میگو و کاهش بازدهی آنها در کارگاهای تکثیر و محیط طبیعی 8- کاهش کف زیان ریزتر در بستر به عنوان غذای کف زیان مثل میگو آلودگی نفتی ذخیره ماهیهای موجود در منطقه را تحت تاثیر قرار داده و باعث بو گرفتگی و کاهش ارزش تجاری آنها، مسمومیت و عدم تنفس در اثر نشست نفت بر روی برانشهای ماهیها، از بین رفتن مکانهای تخم ریزی و اختلال در سیستم ایمنی آنها خواهد داشت.
با توجه به تحرک لکه های نفتی و انتقال بخشی ازآن توسط جریانهای دریایی سایتهای تکثیر و پرورش میگو در اطراف محل حادثه نیز در امان نخواهند بود.
تاثیر آلودگی نفتی بر مجتمع های آبزی پروری 1- آلودگی آب ورودی به این مزارع و مرگ و میر ناشی از مسمومیت 2- فقیر شدن آب ورودی مورد نیاز این مزارع از نظر مواد غذایی 3- بو گرفتگی و تغییر مزه میگوهای پرورشی و کاهش ارزش تجاری و عدم امکان صادرات آنها 4- اختلال در فعالیتهای تغذیه ای میگو های پرورشی و نهایتا کاهش تولید 5- تحریک سیستم ایمنی و کاهش توان مقابله میگو با بیماریهای شایع تاثیر آلودگیهای نفتی تنها در زمان حادثه نمود ندارد.
.بطور مثال آلودگی نفتی در سواحل ماساچوست در سال 1969 حتی پس از گذشت 7 سال آلودگی نفتی بر سخت پوستان آن منطقه مشهود بود.
طبق گزارشات به سبب وقوع آلودگی نفتی در سال 1969 در سواحل فرانسه فروش ماهی در بازار پاریس به نصف تقلیل یافت.
تاثیر لکههای نفتی بر صخرهها و گیاهان دریایی صخره های مرجانی در مناطق کم عمق و بستر علفهای دریایی نیز به میزان زیادی بوسیله مواد نفتی تحت تاثیر واقع می شوند.
در اثر مواد نفتی درکلونیهای مرجانی تورم بافتها، تولید زیاد موکوس و نواحی فاقد پوشش بافتی پیش می آید.
تغذیه و تولید مثل پولیپهای مرجانی به جا مانده نیز بوسیله مواد نفتی تحت تاثیر قرار می گیرد اگرچه مدارک کمی دال بر تاثیرات طولانی مدت این مواد وجود دارد.
پخش مواد نفتی و تمیز کردن آن دردسر زیادی دارد.
می توان با حصارکشی اطراف مواد نفتی پخش شده بوسیله شناورسازی سدهای شناور ضد حریق از حرکت مواد نفتی به سمت ساحل جلوگیری نمود.
قایقهای چربی گیر1 مجهز به تیرهای شناورU شکل برای گرفتن چربی و مواد نفتی استفاده می شوند اگرچه این روشها در دریاهای با چگالی بالا نمی تواند استفاده شود.
مواد تجزیه کننده شیمیایی به موادنفتی پخش شده اضافه می شوند تا این مواد معلق در سطح آب را به قطرات کوچک تبدیل کرده و بتوانند آنها را در آب پراکنده سازند.
-Skimmer متاسفانه مواد تجزیه کننده نیز برای موجودات دریایی مضرند و نفت تجزیه شده در زیر آب هنوز به صورت سمی باقی می ماند.بعد از پخش مواد نفتی بوسیله نفتکش اکسون والدز استفاده از جریانهای قوی آب داغ برای شستشوی مواد نفتی نیز برای جانوران دریایی مضر بود .
هزینه پخش مواد نفتی در دریا برای اقتصاد منطقه در حد بسیارکلان است.
یکی از اولین بخشهایی که تحت تاثیر واقع می شود صید تجاری است.ماهی و نرم تنان فیلتر کننده مانند صدفهای دوکفه ای خوراکی1 آلوده با مواد نفتی به سادگی قابلیت عرضه به بازار را از دست میدهند.
میزان صید ماهی بویژه گونه های ساکن در کف ممکن است به دلیل مرگ ومیر اولیه بالغین و ماهیان جوانتر یا کاهش در فراوانی غذایشان کاهش مییابد.
بعلاوه سواحل آغشته به مواد نفتی در مناطقی که مربوط به گردشگری اند به شکل مصیبت باری صدمه میبینند.
میزان خسارتهای وارد آمده در اثر پخش مواد نفتی بعلاوه هزینه بازسازی محل میتواند به خوبی از مرز بیلیون دلار بگذرد.به انجمن صنفی کشتی نفتکش اکسون دستور داده شد تا 5 بیلیون دلار جریمه بابت صده ایجاد شده بوسیله کشتی اکسون والدز پرداخت شود.
این هزینه علاوه بر 287 میلیون دلاری است که دستور داده شد به ماهیگیران آلاسکایی بپردازد و حدود 5/3 بیلیون دلار هزینه های بازسازی را نیز پرداخت کرد یکی از مشکلات جدی محیط زیست که امروزه بشر در اکثر نقاط جهان با آن درگیر است، باران اسیدی میباشد.
باران اسیدی به پدیدههایی مانند مه اسیدی و برف اسیدی که با نزول مقادیر قابل توجهی اسید از آسمان همراه هستند، اطلاق میشود.
باران هنگامی اسیدی است که میزان PH آب آن کمتر از 5،6 باشد.
این مقدار PH بیانگر تعادل شیمیایی بوجود آمده میان دیاکسید کربن و حالت محلول آن یعنی بیکربنات () در آب خالص است.
باران اسیدی دارای نتایج زیانبار اکولوژیکی میباشد و وجود اسید در هوا نیز بر روی سلامتی انسان اثر مستقیم دارد.
همچنین بر روی پوشش گیاهی تأثیرات نامطلوبی میگذارد.
باران اسیدی در چند دهه اخیر میزان اسیدیته آب باران ، در بسیاری از نقاط کره زمین افزایش یافته و به همین خاطر اصطلاح باران اسیدی رایج شده است.
برای شناخت این پدیده سوالات زیادی مطرح گردیده است که به عنوان مثال میتوان به این موارد اشاره کرد: چه عناصری باعث تغییر طبیعی باران میشوند؟
منشا این عناصر چیست؟
این پدیده در کجا رخ میدهد؟
معمولا نزولات جوی به علت حل شدن دیاکسید کربن هوا در آن و تشکیل اسید کربنیک بطور ملایم اسیدی هستند و PH باران طبیعی آلوده نشده حدود 5.6 میباشد.
پس نزولاتی که به مقدار ملاحظهای قدرت اسیدی بیشتری داشته باشند و PH آنها کمتر از 5 باشد، باران اسیدی تلقی میشوند.
تاریخچه پدیده باران اسیدی در سالهای پایانی دهه 1800 در انگلستان کشف شد، اما پس از آن تا دهه 1960 به دست فراموشی سپرده شد.
« اسمیت » در سال 1873 واژه باران اسیدی را برای اولین بار مطرح کرد.
او پی برد که ترکیب شیمیایی باران تحت تاثیر عواملی چون جهت وزش باد ، شدت بارندگی و توزیع آن ، تجزیه ترکیبات آبی و سوخت میباشد.
این محقق متوجه اسید سولفوریک در باران شد و عنوان نمود که این امر ، برای گیاهان و اشیا واقع در سطح زمین خطرناک است.
« موتا » و « میلو » در سال 1987 عنوان داشتند که دیاکسید کربن با اسید سولفوریک و اسید نیتریک عوامل اصلی تعیین کننده میزان اسیدی بودن آب باران هستند، چرا که در یک فاز آبی به صورت یونهای نیترات و سولفات در میآیند و چنین یونهایی به آب باران خاصیت اسیدی میبخشند.
عوامل موثر در اسیدیته باران آب باران هیچگاه ، کاملا خالص نبوده و با پیشرفت صنعت بر ناخالصیهای آن افزوده شده است.
ناخالصی طبیعی باران بطور عمده ناشی از نمکهای دریایی است و گازها و دودهای ناشی از فعالیت انسان در فرآیند ابرها دخالت میکنند.آتش سوزی جنگلها نیز ، از جمله عواملی است که در میزان اسیدیته آب باران نقش دارد.
فرآیندهای بیولوژیکی ، آتشفشانی و فعالیتهای انسان ، مواد آلوده کننده جو را در مقیاس محلی ، منطقهای و جهانی در فضا منتشر میکنند.
به عنوان مثال ، در صورت وجود جریانات باد در نواحی صنعتی ، مواد خارج شده از دودکشهای کارخانهها در سطح وسیعی در فضا پراکنده میشوند.
اسیدهای موجود در باران اسیدی اسیدهای عمده در باران اسیدی ، اسید سولفوریک و اسید نیتریک میباشد.
بطور کلی این اسیدها به هنگام حمل توده هوایی که آلایندههای نوع اول مثل و را دربر دارند، بوجود میآیند.
از این رو معمولا محل نزول باران اسیدی دورتر از منبع آلایندهها میباشد.
باران اسیدی یک مشکل آلودگی است که به علت حمل دوربرد آلایندههای هوا توسط باد حد و مرز جغرافیایی نمیشناسد.
منابع تولید دیاکسید گوگرد بطور کلی در مقیاس جهانی بیشتر بوسیله آتشفشانها و توسط اکسایش گازهای گوگرد حاصل از تجزیه گیاهان تولید میشود.
این دیاکسید گوگرد طبیعی معمولا در قسمتهای بالای جو انتشار مییابد.
بنابراین غلظت آن در هوای پاکیزه ناچیز میباشد.
منبع عمده تولید ناشی از فعالیتهای انسانی احتراق زغالسنگ میباشد.
دیاکسید گوگرد بوسیله صنعت نفت به هنگام پالایش نفت یا تصفیه گاز طبیعی مستقیما یا به صورت در هوا انتشار مییابد.
بیشتر کانیهای با ارزش در طبیعت به صورت سولفید یافت میشود.
بنابراین هنگام استخراج و تبدیل آنها به فلز آزاد مقداری در هوا آزاد میشود و در اثر ترکیب با ذرات ریز بخار آب به تبدیل میگردد و در اثر کاهش دما در قسمتهای بالای جو به صورت باران اسیدی به زمین برمیگردد.
منابع تولید اکسیدهای نیتروژن در هوای غیر آلوده به مقدار کم در اثر ترکیب اکسیژن و نیتروژن موجود در هوا هنگام رعد و برق ، وجود دارد و همچنین مقداری هم از رها شدن اکسیدهای نیتروژن از منابع زیستی حاصل میشود، اما که به عنوان آلاینده جوی محسوب میشود، از نیروگاهها و دود اگزوز خودروها ناشی میشود.
باران اسیدی در آمریکای جنوبی پیرامون معضل باران اسیدی ، به ویژه در مورد مناطق صنعتی که میزان PH کمتر از 3 دارند، تاکنون مقالات زیادی منتشر شده است.
با وجود این بعضی از محققین معتقدند که برخی از این مقالات مستند نیستند و PH طبیعی باران توسط فعالیتهای مختلف انسانی ، چنان تغییر میکند که تعیین یک استاندارد ، غیرممکن میباشد.
در ارتباط با این مطلب میتوان مثالهایی از آمریکای جنوبی زد.
جایی که میزان PH آب باران ، هم در جنگلهای آمازون و هم در شهرهای سائوپائولو و ریدوژانیرو و باربر 4،7 است.
در جنگل آمازون موارد زیر در اسیدی شدن تاثیر اساسی دارند: اسیدسولفوریک که خود از اکسید شدن سولفید هیدروژن (از مواد فرار مناطق مردابی) تشکیل میشود.
اسید آلی که از سوختن مواد آلی بوجود میآید.
عملکرد و آثار بارانهای اسیدی که بطور طبیعی مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته است، ما را به سوی رخدادها زیستی فاجعهآمیز هدایت میکند.
با وجود اینکه این پدیده منشا طبیعی دارد، محققان بر این باورند که عملکرد انسان در این رابطه بسیار تاثیر گذار است.
باران قلیائی نکته مهمی که باید به آن اشاره کرد، این است که در بعضی از مواقع ، PH آب باران حتی در جو بسیار آلوده هم در 5،6 ثابت باقی میماند.
دانشمندان این مسئله را به حضور ترکیبات قلیائی در کنار اسید نسبت میدهند.چنانچه میزان ترکیبات قلیائی شدیدا افزایش یابد، PH باران به بیش از 7 نیز میرسد.
در این صورت به جای باران اسیدی ، باران قلیائی خواهیم داشت.
ضمنا گروهی از عناصر شیمیایی در جو وجود دارند که حالت اسیدی را طی واکنشهایی خنثی میکنند.
خاک بیایانها ، منبع طبیعی و با ارزش این عناصر قلیایی است.
از جمله منابع غیرطبیعی عناصر قلیایی آلوده کننده جو میتوان به کارخانههای تولید کننده سیمان و فعالیتهای استخراج معادن اشاره نمود.
اثرات بوم شناختی باران اسیدی آلایندههای نوع اول هوا مانند و آب باران را چندان اسیدی نمیکنند، اما این آلایندهها میتوانند طی چند ساعت یا چند روز به آلایندههای نوع دومی مثل و تبدیل شوند که هر دو در آب بسیار انحلال پذیر و جز اسیدهای قوی میباشند.
در واقع تمام قدرت اسیدی در باران اسیدی ، به علت وجود این دو اسید است.
میزان تأثیر باران اسیدی بر روی حیات زیست شناختی در یک منطقه به ترکیب خاک و صخره سنگی که در زیر لایه سطحی زمین آن منطقه واقع است، بستگی دارد.
مناطقی که در زیر لایه سطحی زمین گرانیت یا کوارتز دارند، بیشتر تحت تاثیر قرار میگیرند، زیرا خاک وابسته به آن ، ظرفیت کمی برای خنثی کردن اسید دارد.
چنانچه صخره سنگی در زیر لایه سطحی زمین از نوع سنگ آهک یا گچ باشد، اسید بطور موثر خنثی میشود، زیرا کربنات کلسیم به صورت باز عمل کرده و با اسید وارد واکنش میشود.
تاثیر روی اکوسیستم آبی دریاچههای اسیدی شده به علت شسته شدن سنگها بوسیله یون هیدروژن دارای غلظتهای بالای آلومینیوم هستند.
قدرت اسیدی بالا و غلظتهای بالای آلومینیوم عامل اصلی کاهش جمعیت ماهیهاست.
ترکیب زیست شناختی دریاچههای اسیدی شده به شدت دچار تغییر میشود و تکثیر ماهیها در آبهای دارای قدرت اسیدی بالا کاهش مییابد.
وقتی PH خیلی پایینتر از 5 باشد، گونههای اندکی زنده مانده و تولید مثل میکنند.
آب دریاچههای اسیدی شده اغلب زلال و شفاف میباشد و این به علت از بین رفتن زندگی گیاهی و جانوری این دریاچهها میباشد.
تاثیر روی گیاهان و جنگلها تاثیر باران اسیدی بر روی جنگلهای و محصولات کشاورزی را به دشواری میتوان تعیین کرد.
ولی با این وجود بررسیهای آزمایشگاهی حاکی از این هستند که گیاهان زراعی رشد یافته در شرایط بارانهای اسیدی رفتار متفاوتی نشان میدهند.
محصولات برخی افزایش یافته و محصولات گروهی کاهش مییابد.
آلودگی هوا اثرات بدی روی درختان دارد.
اسیدی شدن خاک ، مواد غذایی موجود در آن را شسته و از بین میبرد.
باران اسیدی که در جنگلها میریزد، ازن و سایر اکسندههای هوا ، که درختان جنگلی در معرض آنها قرار دارند، تاثیر نامطلوبی روی درختان و پوشش گیاهی میگذارد و این تاثیرات نامطلوب وقتی با خشکسالی ، دمای بالا و بیماری و … همراه باشد، ممکن است باعث خشک شدن درختان شود.جنگلهای ارتفاعات بالا بیش از همه تحت تاثیر ریزش باران اسیدی هستند.
قدرت اسیدی در مه و شبنم بیش از باران است، زیرا در مه و شبنم آبی که موجب رقیق شدن اسید شود، کمتر است.
درختان برگ ریز که با باران اسیدی آسیب میبینند، به تدریج برگهای خود را از بالا به پائین از دست میدهند و اکثر برگهای خشک شده در بهار بعدی تجدید نمیشوند.
بعضی از اثرات مهم باران های اسیدی که « فومارو » در سال 1997 نیز به آنها اشاره کرده است، عبارتند از: مضر برای انسان : ایجاد تنگی نفس ، برونشیت ، التهاب ریه ، آنفلوآنزا و سرماخوردگی تخریب جنگلها : ریختن برگها ، تخریب ریشه توسط باکتریها، کاهش روند رشد ، تقلیل میزان محصول دهی ، کم شدن قدرت حیات.
خطرناک برای دریاچهها : مرگ صدها گونه زیستی تسریع در خوردگی مواد : خوردگی وسایل نقلیه و بناهای تاریخی اثرات لکه های نفتی بر پلانکتونها آثار مخرب نفت بر پرندگان دریایی منابع نفتی آلوده کننده دریا