فصل اول: معرفی اجمالی شهرستان و روستا
الف: بررسی موقعیت شهرستان
شهرستان گرگان با وسعتی حدود 2/1615 کیلومترمربع و ارتفاع متوسط 155 متری از سطح دریا واقع شده است.
این شهرستان از سمت مشرق به شهرستان علیآباد و از سمت غرب به شهرستان کردکوی و از جنوب به ارتفاعات شاهکوه شهرستان شاهرود و دامغان و از شمال به شهرستان آق قلا محدود میگردد.
این شهرستان بین مدارهای دقیقه تا دقیقه طول جغرافیایی و دقیقه تا دقیقه عرض جغرافیایی قرار گرفته است.
شیب زمین از جنوب به طرف شمال بوده و هر قدر که بطرف جنوب پیش رویم ارتفاع زمین افزایش مییابد.
از مهمترین رودها این شهرستان گرگانرود و قرهسو و زرین گل میباشد که از ارتفاعات قله ماران سرچشمه گرفته و پس از گذشتن چندین دهستان به خلیج گرگان میریزد.
رودخانه قرهسو از کوههای البرز سرچشمه گرفته و در جنوب بندر گز به خلیج گرگان میریزد.
سلسله جبال البرز در شهرستان گرگان حد طبیعی بین این شهرستان و شهرستان شاهرود است.
مرتفعترین قلل این شهرستان کوه گاوکشان با 3813 متر از سطح دریا ارتفاع دارد.
ب) بررسی جمعیت، جغرافیا و منابع طبیعی شهرستان
1- جمعیت
بر اساس سرشماری نفوس و مسکن سال 1355 جمعیت شهرستان بالغ بر 230473 نفر در قالب 43355 خانوار بوده است.
در سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1365 دارای 245448 نفر در قالب 63457 خانوار و رشدی معادل 1/4 درصد را نشان میدهد و بعد خانوار آن 5/5 نفر میباشد.
بر اساس آخرین سرشماری نفوس و مسکن در سال 1375 جمعیت شهرستان برابر با 421770 نفر در قالب 84114 خانوار و بعد خانوار 5 نفر و رشدی معادل 2 درصد را نشان میدهد.
از کل جمعیت 421770 نفری شهرستان گرگان 210910 نفر در نقاط روستایی و مابقی که معادل 210860 نفر میباشد در نقاط شهری ساکنند.
ساکنان روستایی را 104117 نفر مردان و 106743 نفر را زنان تشکیل میدهند و ساکنین شهر را 106405 نفر مردان و 104505 نفر زنان را شامل میشود.
بنابراین نسبت جنسی در سال 1375 برابر 101 نفر بوده است.
2- جغرافیا و منابع طبیعی
رودها
مهمترین رودهای این شهرستان رودخانههای تقیآباد، قرنآباد، گرمابدشت، زیارت، النگدره، انجیرآب، شصتکلا، شموشک و فسنرود میباشد که این رودها از ارتفاعات جنوبی شهرستان سرچشمه گرفته و پس از گذشتن از چندین دهستان در نهایت به رودهای گرگانرود و قرهسو جاری شده و از آنجا به دریای خزر میریزد.
کوهها
خط الرأس سلسله جبال البرز در شهرستان گرگان حد طبیعی بین این شهرستان و شهرستان شاهرود است.
مرتفعترین قلل این رشته از جبال البرز عبارتند از شاهکو در مشرق تیرتاش با ارتفاع 291 قله شاهکوه در جنوب گرگان به ارتفاع 3767 متر و قله ابرکوه در جنوب بخش کتول به ارتفاع 2875 متر، قلههای کوچک سرچکل، چلستان، حوزبند در قسمت جنوبی دهستان روشنآباد واقع گردیدهاند.
بطورکلی ارتفاع منطقه از شمال به جنوب افزایش مییابد.
پوشش گیاهی
پوشش گیاهی مجموعه رستنیهای یک ناحیه جغرافیائی است که عناصر تشکیلدهنده آن به تناسب نیازهای اکولوژیکی و روابط فیمابین قلمرو خاصی در پهنه رویش آن ناحیه پیدا میکنند.
در جنگلهای جلگهای و دامنهای بدلیل نزدیکی به شهر و روستا و بهرهبرداری شدید و تبدیل آن به زمینهای زراعتی، پوشش جنگلی نابود شده است یا حداقل از حالت جنگل تولیدی به جنگل مخروبه، بوتهزار و تمشکزار بدل شده است.
در سراسر منطقه آثار ویرانی و تخریب بوسیله انسان و دام به فراوانی مشهود است.
فعالیتهای کشاورزی در ناحیه گرگان تا حدود زیادی مرهون وجود جنگل و اثرات طبیعی آن میباشد.
علاوه بر آنکه حیات کشاورزی و اقتصادی با موجودیت این جنگلها بستگی دارد که اساسا کشت و کار زراعت دهات این منطقه نیز زیر اثرات مستقیم جنگل قرار داشته و در تعدیل آب و هوا و تأمین آبهای سطحی و تحتالارض سهم مؤثری دارا میباشد.
از لحاظ اجتماعی جنگل را در ناحیه گرگان میتوان از دو جهت بررسی نمود یکی تأثیر آن در سطح اشتغال که اشتغال تعدادی بیش از 1000 نفر را در کار و فعالیتهای وابسته آن فراهم آورده است دیگری تأمین گردشگاههای عمومی بصورت پارکهای جنگلی چون پارک ناهارخوران و پارک قرق و گلستان و ...
ارزش محصولات زراعی، فروش جنگل بعنوان زمینهای زراعتی، وجود نیروی کار ارزان در فصل جنگل تراشی از عوامل عمده این تخریب میباشد.
نتایج این تخریب اهم آن کاهش نزولات جوی، تغییرات شدید در هوا، تبخیر آب سطحالارضی و نفوذ آبهای اعماق زمین، خشکیدن بعضی از چشمهسارها، کاهش شدید آبهای روان، کم قوتی خاکهای زراعتی میباشد.
بالاخره قطع بیرویه جنگلها برای زمینهای زراعتی دامنه مراتع را تنگتر ساخته و دامپروری گسترده و وسیع آنرا محدود ساخته است.
برای جبران خرابیها و خسارات راهی که ضروری بنظر میرسد یکی حفاظت، دیگری جنگلکاری و بالاخره بهرهگیری از جنگل اصول علمی و فنی میباشد.
شبکه ارتباطی
سیستم شبکه راههای شهرستان بصورت شبکهای است به دلیل اینکه شهر گرگان از طرف جنوب به کوه محدود میگردد این شبکه در شمال جاده ترانزیتی بصورت اتصال راههای فرعی ایجاد گردیده است.
شبکه راههای فرعی در بخشهای شمالیتر که به مرز ایران و ترکمنستان محدود میگردد کامل نبوده و بصورت راههای فرعی، شنی و غیر آسفالته وجود دارد.
چنانچه راه گرگان به آققلا به سمت شمال ادامه پیدا میکند و تا سر حد ایران و جمهوری ترکمنستان برسد در آنصورت امتداد آن پس از عبور از رود اترک به شهر قزل اترک در جمهوری ترکمنستان خواهد رسید.
ارتباط بخشهای مختلف شهرستان گرگان یعنی آققلا، علیآباد، کردکوی، بندرترکمن و ...
به همین صورت شبکهای مورد تایید است و چنانچه راههای ارتباطی این بخشها به شهر گرگان به شکل شعاعی موردنظر باشد موجب تخریب زمینهای زراعی میگردد که توصیه نمیگردد.
ارتباط بخشهای مختلف شهرستان گرگان یعنی آققلا، علیآباد، کردکوی، بندرترکمن و ...
به همین صورت شبکهای مورد تایید است و چنانچه راههای ارتباطی این بخشها به شهر گرگان به شکل شعاعی موردنظر باشد موجب تخریب زمینهای زراعی میگردد که توصیه نمیگردد.
3- شناسایی منطقه حوزه نفوذ عبارتست از منطقه یا ناحیه جغرافیایی که از نظر عملکرد و دسترسی به امکانات خدماتی و رفاهی دارای وجوه مشترکی باشند.
گسترش و وسعت یک حوزه بسته به میزان کشش یک مرکز با کارکردهای مختلف و مراجعات روزمره افراد به مرکز دارد وسعت حوزه میتواند شامل یک روستا تا چندین روستا و مقیاس بزرگتر چندین دهستان و بخش و ...
را در بر گیرد.
عوامل که باعث میگردد یک سکونتگاه روستائی نسبت به سایر روستا دارای مرکزیت و جاذبه بیشتر باشد تا حدودی در این روستا به چشم نمیخورد.
روستای نودیجه در حاشیه راه اصلی گرگان به کردکوی، در شمال این مسیر و در 10 کیلومتری غرب گرگان واقع شده است.
این روستا در مناطق با تراکم جمعیت بالای شهرستان قرار دارد و عموما روستاهای این دهستان از آستانه جمعیتی بالایی برخوردارند.
بر اساس سرشماری نفوس و مسکن سال 1375 تعداد 6 روستا از جمعیت بالای 300 خانوار برخوردارند.
بزرگترین مجتمع زیستی این دهستان روستای کفشگیری است که با توجه به اتصال به اسبومحله و سرکلاته کفشگیری تشکیل یک قطب جمعیتی روستای بالای 1000 خانوار میدهد.
دهستان مورد مطالعه شامل 23 روستاست که نزدیکترین روستاهای که با روستای نودیجه ارتباط نزدیک دارند شامل کلاجان سادات، چالکی، کلاجان قاجار و حیدرآباد میباشد.
دهستان روشنآباد از توابع شهرستان گرگان بخش مرکزی است و بر اساس سرشماری سال 75 این دهستان با 23 آبادی دارای سکنه، جمعیتی معادل 26854 نفر در قالب 5298 خانوار دارد.
کم جمعیتترین آبادی این دهستان روستای یالو با 12 خانوار و پرجمعیتترین آن روستای نودیجه با 3734 نفر جمعیت میباشد.
مرکز دهستان روشنآباد روستای لمسک میباشد.
اطلاعات بیشتر در خصوص جمعیت دهستان در دهههای گذشته در جدول آمده است.
مأخذ: فرهنگ آبادیها با توجه به جدول بالا و مقایسه آن با جدول قبلی میتوان نتیجه گرفت که در طی سالهایی که جمعیت روستا مورد مطالعه قرار گرفته جمعیت دهستان نسبت به شهرستان دارای شتاب رشد کمتری بوده در صورتیکه بعد خانوار آن بالاتر از بعد خانوار کل شهرستان میباشد.
بالاتر بودن بعد خانوار نشانگر آن است که موالید در دهستان از کل شهرستان بالاتر است نتیجتا رشد جمعیت نیز باید بالاتر باشد در صورتی که عکس قضیه اتفاق افتاده و این نشانگر آن است که مهاجرت روستائیان به شهرها هر روز شتاب بیشتری میگیرد.
بین سالهای 65 تا 75 رشد جمعیت شهرستان روند کاهش را نشان میدهد و این مسئله به خاطر سیاست دولت در جلوگیری از رشد جمعیت در این دهه و تا حدود نیز مسائل اقتصادی دوره مورد اشاره میباشد.
خصوصیات آب و هوا: بررسی ریزشهای جوی جهت برنامههای تحقیقاتی، عمرانی، کشاورزی و برنامهریزی اجتماعی بسیار حائز اهمیت میباشد.
مهمترین بخش مطالعه اقلیمی یک منطقه، بررسی اوضاع نزولات جوی است.
توزیع بارندگی در تعیین نوع آب و هوا منطقه نقش مهمی را ایفاء مینماید؛ با توجه به منحنی همباران ایستگاههای باران سنجی، مقادیر متوسط بارندگی فصلی و سالیانه برای روستای نودیجه در جدول زیر ارائه شده است.
بارندگی متوسط فصلی روستای نودیجه بر حسب میلیمتر با استفاده از منحنیهای همدمای حداقل میزان درجه حرارت، حداقل متوسط ماههای سال برای تعدادی از مناطق بدست میآید و با استفاده از منحنی تغییرات دمای حداقل نسبت به ماههای مربوطه دوره یخبندان معین میشود.
بطور متوسط در طول سال حدود 12 روز یخبندان میباشد.
بر اساس اظهارات ریش سفیدان و سالخوردگان روستا تاکنون حوادث طبیعی که منجر به خسارت جانی و مالی شود در منطقه رخ نداده است.
حتی زلزله سال 1364 که از نظر مردم دارای لرزش قابل توجهی بود هیچگونه خسارت مالی و جانی در بر نداشت.
همچنین طغیان رودخانههای اطراف روستا در اثر بارندگی شدید به سال 1342 که از حوادث طبیعی مهم است موجب گردید آبهای زیادی در اطراف روستا جاری شود که خوشبختانه هیچگونه خسارتی را در آن سال نیز در بر نداشت.
ج) شناسایی روستا 1) معرفی روستا به لحاظ موقعیت جغرافیایی روستای نودیجه از نظر سلسله مراتب سیاسی از توابع دهستان روشن آباد بخش مرکزی شهرستان گرگان واقع در غرب استان گلستان می باشد.
این روستا از سمت جنوب به جاده آسفالته گرگان ـ کردکوی و از سمت شرق به روستای چالکی در فاصله 2 کیلومتری از شمال به روستای حیدر آباد و از سمت غرب به روستای یساقی از شهرستان کردکوی در فاصله 4 کیلومتری ارتباط دارد .
از نظر جغرافیایی روستای نودیجه در موقعیت 54 و 16 دقیقه طول جغرافیایی و 36 و 50 دقیقه عرض جغرافیایی قرار دارد .
از نظر طبیعی دارای موقعیتی دشتی با اقلیم معتدل و نیمه خشک است که در 12 کیلومتری غرب گرگان واقع شده است .ارتفاع روستا از سطح دریا در حدود 26 متر است .
2) تعیین محدوده اراضی کشاورزی و منابع طبیعی روستا محدوده مورد مطالعه از دیدگاه زمینشناسی در دوران نوزیستی و اوره کواترنر واقع شده است.
از نظر زمینشناسی ایران، بخش جنوبی محدود مورد مطالعه (منطقه کوهستانی) در بخش البرز شرقی قرار دارد که مجموعهای از سازندها و سنگهای با سن مختلف از پرکانبرین، پالئوزوئیک، نروزوئیک و نسوزوئیک را در بر میگیرد.
پیسنگ دشت گرگان که روستای مورد مطالعه بروی آن واقع شده است از سازندهای زون کپه داغ باسن نروزوئیک تشکیل شده و ارتفاع رسوبات قارهای- دریایی متعلق به پلیوسن- کواترنر که در روی پی سنگ دشت گرگان قرار گرفته، بر اساس حفاریهای عمیق شرکت نفت از 500 تا 600 متر در بخش خاوری دشت گرگان تا 4000 متر در کناره دریای خزر متفاوت است.
این امر نشان دهنده این است که سرعت فرونشینی به طرف مرکز حوضه رسوبی بیشتر بوده است.
پادگانههای جوان، مخروط افکنههای آبرفتی و رسوبات آبرفتی با رسوبات در اندازههای قطعه سنگ، قلوه سنگ، شن و ریگ پیکره اصلی دشت گرگان در محدوده مورد مطالعه را تشکیل داده و در مجموع از نظر ژئوموروفولوژی منطقه حالت دشتگون داشته و مورفولوژی آرام با شیبی ملایم را نشان میدهد.
از دیدگاه لرزهخیزی و بررسی سنگهای منطقه، محدوده مورد مطالعه عمدتا تحت تأثیر گسلخزر میباشد.
این گسل مرز بین دشت گرگان و کوهپایه را تشکیل داده و در حوالی شهر گرگان به خاطر وجود لسها بارز نبوده ولی به خوبی میتوان آنرا در جنوب کردکوی و خاور گرگان مشاهده کرد.
این گسل بدون شک نشانگر تکنونیک جوان در ارتباط با تکوین زمین ساختی دشت گرگان میباشد.
برسیهای انجام شده روستای مورد مطالعه و همچنین دادههای زلزلههای تاریخی در منطقه مورد مطالعه حاکی از این مسئله است که منطقه از نظر لرزهخیزی واجد اهمیت بسیار میباشد.
لرزهخیزی شدید به همراه ساختها و گسلهای جوان و فعال منطقه بیانگر ناپایداری این بخش از البرز بوده که پیامد آن وقوع زلزلههای پیدرپی در ناحیه میباشد.
از این رو شایسته است هر گونه ساخت و ساز ساختمانی و ابنیه فنی در این محدودهها بر اساس استانداردهای کاهش خطرات زلزله باشد و حتی الامکان مصالح ساختمانی مناسب با رعایت نکات فنی مورد استفاده قرار گیرد تا در صورت وقوع زلزله احتمالی کمترین میزان خسارت مالی و جانی را در منطقه داشته باشیم.
شناخت منابع خاک بعنوان یکی از عوامل عمده تولید محصولات زراعی در طرح توسعه حائز اهمیت بوده و بهبود امکان بررسی و انتخاب زراعتهای مناسب برای ترکیب کشتهای پیشنهادی ضروری است.
اراضی کشاورزی از نظر مناسب بودن برای زراعت و استعدادها و قابلیت آبیاری و با در نظر گرفتن عوامل و محدودیتهای موجود مانند قابلیت نفوذ، بافت خاکی سطحی، مقدار سنگریزه، عمق مؤثر خاک، قلیائیت، توپوگرافی، عمق آب زیرزمینی و وضعیت زهکشی درجه طبقه بندی میشود.
از این نظر خاک محدوده روستای نودیجه از نوع اراضی درجه دو محسوب میشود این اراضی برای زراعت و آبیاری مناسب بوده لیکن بازده اقتصادی آن از اراضی درجه یک کمتر است و مقدار عملکرد آن بعلت وجود محدودیتهای جزئی معمولاً کمتر از اراضی درجه یک است.
در اراضی محدوده این روستا فعالیتهای شدید زراعی به چشم میخورد.
کاربری فعلی این اراضی بصورت زراعت آبی میباشد که در این جهت منابع آب سطحی و زیرزمینی مورد استفاده قرار میگیرند.
از طرفی مرغوبیت خاک به همراه تغییر کاربری شدید اراضی از اراضی جنگلی به اراضی مرتعی و از اراضی زراعی که در چند دهه اخیر با روند صعودی همراه بوده است.
باعث شده است که همه سطح مراتع تبدیل به سطح اراضی زراعی گردد.
نیازهای اولیه بشر از منابع طبیعی تجدید شونده تأمین میشود بطوریکه انسان بدون مواهب الهی نمیتواند به فعالیتهای خود ادامه دهد.
رابطه انسان با طبیعت یک رابطه اجتماعی و اقتصادی است و هرگونه اختلال در این بخش به شکل فرسایش جلوه مینماید.
3) بررسی منابع تأمین آب آشامیدنی و کشاورزی روستا: آب مورد نیاز اهالی روستا از طریق 2 منبع هوایی به ظرفیت 13 متر مکعب و 40 متر مکعب تأمین میگردد توسط شبکه توزیع آب منازل جهت مصرف انتقال مییابد.
آبهای تحت الارضی از طریق حفاری و نصب پمپ روی زمین انتقال یافته و مورد بهرهبرداری قرار میگیرد.
تقریباً تمام زمینهای کشاورزی اطراف روستا کشت آبی قرار دارند.
برخی از مالکان زمینها که صرفاً به آبهای سطحی اکتفا کرده بودند نیز اخیراً اقدام به عملیات نمودهاند تا در ایام تابستان به دلیل کشت شالی با مشکل کم آبی و یا بی آبی مواجه نباشند.
آب موردنیاز کشاورزی اهالی روستا از طریق رودخانههای جاری در محل و سفرههای آب زیرزمینی که با حفاری چاه مورد بهرهبرداری قرار میگیرند تأمین میگردد بطوریکه بخشی از زمینهای که مورد استفاده دیمی بودهاند نیز اخیرا با حفاری چاه به زمینهای آبی در حال تبدیل هستند.
2) برسی ویژگیهای جمعیتی روستا روستای نودیجه در سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1355 دارای 2801 نفر جمعیت در قالب 492 خانوار بود.
این ارقام در سال 1365 به 3453 نفر در قالب 549 خانوار و در سال 1370 به اعداد 3464 و 625 و در سال 1375 به 3734 و 755 رسید.
میانگین بعد خانوار در سال 55، 69/5 نفر بوده است که در سرشماری 65 به 29/6، در سرشماری 70 به 54/5 و در سرشماری 75 به 95/4 تغییر یافت.
اطلاعات بدست آمده در سال 1380 نشان دهنده جمعیت حدود 3944 نفری روستا در قالب 839 خانوار بوده است.
تغییرات جمعیت روستای نودیجه مأخذ: فرهنگ آبادیها طبق آمار این روستا در سال 1375 روستا دارای 3734 نفر جمعیت بوده که از این میزان بالغ بر 1513 آن که 5/40 درصد از جمعیت را شامل میشده است در گروه سنی 14-0 سال قرار داشتهاند.
همچنین 2081 نفر که 7/55 درصد از جمعیت را شامل میشده در گروه سنی 64-15 و 140 نفر که 7/3 درصد از جمعیت را شامل میشده در گروه سنی 65 سال و بالاتر قرار داشتهاند.
ترکیب سنی جمعیت روستای نودیجه مأخذ: فرهنگ آبادیها از کل 3734 نفر جمعیت گزارش شده در سال 75 توسط مرکز آمار از روستای نودیجه، 1813 نفر زن و 1921 نفر مرد بوده و نسبت جنسی بر 96/105 بالغ میشده، این در حالی است که در همین سال نسبت جنسی در مناطق روستایی دهستان روشنآباد 43/100 و نقاط روستایی بخش مرکزی 98 بوده است.
همچنین نسبت جنسی به تفکیک گروههای عمده سنی نشان میدهد که نسبت جنسیت در گروه سنی 14-0 سال 112، در گروه سنی 64-15 سال 107 و در گروه سنی 65 سال و بالاتر 97 میباشد.
در جدول زیر نسبت جمعیت روستا را بر اساس گروههای عمده سنی نشان میدهد.
در بررسی نسبت جنسی بر اساس گروههای 5 ساله مشخص میشود که در گروه سنی 24-20 سال، نسبت جنسی بطور شدیدی بالا است.
همین وضعیت در طبقه بعدی 29-25 سال نیز ادامه مییابد و در دو طبقه بعدی (34-30 و 40-35 سال) نیز اگر چه نسبت به این طبقه کاهش شدیدی مییابد، ولی با نسبتهای 106 و 105 نسبت بالایی را ارائه میدهند.
نسبت جنسی جمعیت بالای 6 سال نسبت جنسی بالای 6 سال روستای نودیجه نسبت جنسی جمعیت روستای نودیجه مأخذ: خانه بهداشت روستا ترکیب سنی و جنسی جمعیت روستای نودیجه در سال 65 از کل 2694 نفر جمعیت 6 ساله و بالاتر 1519 نفر دارای سواد بودند که بدین ترتیب نرخ سواد به 38/56 درصد میرسید.
در حالیکه نرخ سواد مناطق روستایی شهرستان در همین سال 4/51 درصد بوده است.
در سال 75 نیز از کل 3223 نفر جمعیت 6 ساله و بالاتر موجود در روستا بالغ بر 2773 نفر که 04/86 درصد آنان را تشکیل میدادند دارای سواد بودهاند.
میزان بیسوادی چه از نظر نسبی (درصد) و چه از نظر مطلق (تعداد) کاهش قابل توجهی نشان میدهد و این امر در ارتباط با فعالیتهای وسیع نهضت سوادآموزی و آموزش و پرورش از یک طرف و استقبال مردم از امر سوادآموزی از طرف دیگر میباشد.
وضعیت سواد روستای نودیجه مأخذ: فرهنگ آبادیها بررسی تغییرات نرخ رشد عمومی روستا در طی دورههای سرشماری، نوسانات قابل توجهی را به نمایش میگذارد ولی بطور کلی در دهههای گذشته رشد جمعیت رو به کاهش گذارده است.
در طی دهه 65-55 نرخ رشد جمعیت 11/2 درصد بوده است که در مقایسه با سایر روستاها در این سالها به دلیل مهار نسبی و قابل توجه مرگ و میرها و همچنین اجرای برنامههای بهداشتی و بالا بون سنتی زاد و ولد و بدلیل جا نیفتادن مسئله تنظیم خانواده میباشد مبین مهاجر فرستی روستا است.
در دهه بعدی (75-65) میزان نرخ رشد عمومی از 11/2 در دهه قبلی به 79/0 درصد کاهش مییابد که به ویژه در نیمه اول این دهه (70-65) رشد بسیار ضعیف داشته و فقط به 06/0 درصد میگردد.
این امر بیانگر تشدید مهاجرفرستی به همراه اجرای برنامههای تنظیم خانواده میباشد.
به هر حال در نیمه دوم این دهه (75-70) میزان رشد عمومی در مقایسه با نیمه اول این دهه بطور قابل ملاحظهای افزایش یافته و به رقم 51/1 درصد میرسد این امر بیانگر نقصان مهاجرپذیری روستا به جهت افزایش قیمت زمین و مسکن در شهر گرگان به عنوان عمدهترین مقصد مهاجران و بهبود کیفیت ارتباطات در روستاست که میرود روستای نودیجه را به روستایی با نقش خوابگاهی تبدیل نماید.
شایان ذکر است که متوسط رشد عمومی جمعیت روستا در طی 20 سال گذشته 45/1 درصد میباشد که در مقایسه با سایر روستاهای بزرگ منطقه رقم نسبتا اندکی است.
روستا نودیجه از روستاهایی است که میتواند به جهت نزدیک بودن به شهر گرگان حائز نقش خوابگاهی گردد.
اگر چه در طی سالهای اخیر میزان مهاجرفرستی بیش از میزان مهاجرپذیری بوده است ولی مرکز استان شدن شهر گرگان و ترقی قیمت زمین و مسکن در آینده از یک طرف و اجرای برنامههای بهسازی فیزیکی روستا از طرف دیگر، باعث کاهش مهاجرفرستی و افزایش مهاجرپذیری به جهت ایفای نقش خوابگاهی خواهد بود.
در سال 1375 تعداد 18 خانوار از روستا خارج و 10 خانوار به روستا وارد شدهاند.
خارج شدگان اکثر زوجهای جوان بوده و به مقصد گرگان مهاجرت مینمایند و وارد شدگان اکثر دارای منشاء روستایی بوده و از روستاهای کوچک و سازمانهای زراعی به روستا مهاجرت میکنند.
5) بررسی وضع فعالیت در روستا: بر مبنای سرشماری 1365 از کل جمعیت 3453 نفری روستای نودیجه ، 1171 شاغل و بار تکفل واقعی 95/1 بوده سات که رقم بسیار مناسبی می باشد .
در سرشماری 75 نیز از کل 2410 نفر جمعیت 10 ساله و بالاتر روستا 1222 نفر که 71/50 در صد از آنها را تشکیل میدهند شاغل و فقط 8 نفر (33/0 درصد) بیکار جویای کار می باشند و بقیه را محصلین ، خانه داران و سایر افراد تشکیل می دهند .همچنین بار تکفل واقعی در همین سال با 11/0 درصد افزایش نسبت سال 65 به 06/2 رسیده است .
با این حال وهوا بیش از 50 درصد شاغل از جمعیت 10 ساله و بالاتر نشانگر بسیار مطلوب اشتغال در روستای نودیجه و موید مطالب گفته ( در بحث جمعیتی ) مبنی بر داشتن نقش خوابگاهی نودیجه می باشد .
طبق آماری که در سال 75 از 726 سرپرست خانوار 3/61 در صد بخش کشاورزی 38 درصد در بخش خدمات و 7/0 درصد در بخش صنعت شاغل می باشد.
این آمارها بیانگر سهم قابل توجه بخش خدمات در اقتصاد روستا می باشد که عمدتا در بخش های خدماتی شهر گرگان شاغل می باشند .
دامداری نیز در اقتصاد روستا دارای نقش قابل توجهی می باشد .
در سال 70 روستای نودیجه دارای 1250 راس گوسفند وبره و 50 راس بز و بزغاله و 11 راس گاو بوده است .
به همین ترتیب در سال 75 دارای 1600 راس گوسفند و بز و 250 راس گاو و گوساله بوده است .
6) شناخت و بررسی علل پیدایش روستا به منظور شناخت پیشینه تاریخی روستا، منابع مکتوب منسجمی که به عنوان مرجع بتوان به آن استناد کرد وجود ندارد.
برخی کتب موجود مثل مخابرات استرآباد نیز به ذکر تلگرافی حوادث اشاره نمودهاند.
اما آنچه که بطور عام در برخی از منابع دسته اول و دوم آورده میشود به نحوه استقرار ترکمنها و غیرترکمنها مربوط میباشد.
روستای نودیجه از روستاهایی است که در گذشته به دلیل برخی منازعات محلی و در همسایگی با ترکمنها بافت تجمعی یافته است.
به منظور شناخت پیشینه تاریخی به مصاحبت با ریش سفیدان اکتفا شده است.
طایفه هزار جریب از منطقهای کوهستانی که در جنوب رشته کوه البرز واقع شده و از شهرهای بهشهر، کردکوی و گلوگاه میتوان به این منطقه دست یافت، اقدام به مهاجرت نموده و در روستای نودیجه اسکان یافتهاند.
حاصلخیزی اراضی منطقه از عوامل مهم جذب اهالی هزار جریب است.
طایفه تاجیک از اهالی و ساکنان تاجیکستان میباشند که از طریق مرز ایران وارد ایران شده و در روستای نودیجه سکنی گزیدهاند.
طایفه اصغرپور و حسینپور نیز از منطقه سورخر دامغان وارد استان شده و در این روستا مسکن گزیدهاند.
طایفه سپهری نیز از سنگسر میباشند و به این منطقه مهاجرت نمودهاند.
قدمت تاریخی روستا به حدود 300 سال پیش میرسد.
در باب وجه تسمیه روستا، سالخوردگان از پیشینیان خود نقل میکنند که نام قبلی ماخوذ از روستا دژی بوده به نام دژ نو که در قسمت شمال شرقی فعلی روستا داشته است و بر اثر عواملی ناشناخته دچار حریق شده و کلا از بین میرود.
مردم برای نجات جان خود به اطراف روستا کشانده میشوند و با اقامت در آنجا روستای جدیدی به نام دژی نو ساختند که به مرور زمان کلمه نو به اول دژی نو انتقال مییابد و دژ به دیج تحول و تغییر مییابد و امروزه به نودیجه معروف گشته است.
همجواری این روستا با آبادیها و سرزمینهای ترکمننشین باعث شد که از دژ روستا در امر دیدهبانی به منظور مقابله با حملات بیگانگان استفاده کنند.
مجموع سطوح شبکه مغایر درون بافت فیزیکی روستا در وضع موجود برابر 49235 مترمربع است که 21/11 درصد از سطح کاربریهای خالص را شامل میشود.
سهم سرانه آن نیز به ازای هر نفر از جمعیت روستا برابر 48/12 مترمربع میباشد.
د) کاربری آموزشی مجموع سطوح عرصههای آموزشی روستا برابر 14136 مترمربع میباشد که 22/3 درصد از سطح کاربریهای خالص را شامل میشود و همه آنها متعلق به آموزش و پرورش میباشد.
این کاربریها شامل دو عرصه مدارس ابتدایی دو شیفت پسرانه و دخترانه و یک مدرسه راهنمایی دو شیفت و یک دبیرستان میباشد و سهم سرانه آن نیز به ازای هر نفر از جمعیت روستا برابر 58/3 مترمربع است.
ه) بهداشتی درمانی: کاربری بهداشتی و درمانی روستا اختصاص به عرصه مرکز درمانی، خانه بهداشت و یک باب حمام عمومی دارد.
مجموع کاربرهای بهداشتی و درمانی روستا 3420 مترمربع میباشد که 78/0 درصد از کاربریهای خالص را شامل میشوند سهم سرانه آن نیز به ازای هر نفر از جمعیت روستا برابر 87/0 مترمربع است.
و) کاربری فرهنگی و مذهبی: کاربری مذهبی و فرهنگی روستا شامل تعداد 3 واحد مسجد و یک واحد فاطمیه میباشد.
کل کاربری فضای فرهنگی و مذهبی روستا 3420 مترمربع است که 78/0 درصد از کاربریهای خالص را شامل میشوند سهم سرانه آن نیز به ازای هر نفر از جمعیت روستا برابر 87/0 مترمربع است.
ز) کاربری صنعتی و تولیدی: عرصههای این کاربری در روستا اختصاص به فعالیتهای کارگاهی، تعمیرگاهی و جوشکاری دارد.
به عنوان برخی از این کاربریها میتوان درب و پنجرهسازی، صافکاری، آپاراتی، نجاری و ...
را نام برد.
کاربریهای صنعتی روستا به دو منظور ارائه خدمات صنعتی به ساکنان روستا و جمعیت حوزه نفوذ در مسیر محور اصلی روستا استقرار یافتهاند.
سطح کاربری صنعتی و تولیدی در وضع موجود روستا برابر 15435 مترمربع که 51/3 درصد از کاربریهای خالص را شامل میشوند سهم سرانه آنها نیز به ازای هر نفر از جمعیت روستا برابر 91/3 مترمربع است.
ح) ورزشی تنها کاربری ورزشی روستا عبارت است از زمین بازی فوتبال که در جنوب شرق روستا و با فاصله حدود 300 متر از بافت و در جنب شمالی تأسیسات مربوط به اداره کشاورزی واقع شده است.
مساحت این زمین 9000 متر مربع میباشد که 05/2 درصد از سطوح خالص کاربریها را شامل شده و سهم سرانه آن نیز به ازای هر نفر از جمعیت روستا برابر 28/2 مترمربع میباشد.
ط) معین کابریهای موجود تأسیسات زیربنائی و تجهیزات عمومی (معین) روستای نودیجه میتوان عرصه تأسیسات شبکه آب، شعبه نفت با مساحت 4100 مترمربع را در داخل بافت فیزیکی روستا نام برد که 93/0 درصد از سطح کاربریهای خالص را شامل میشوند سهم سرانه آن نیز به ازای هر نفر از جمعیت روستا برابر 04/1 مترمربع میباشد.
ی) اداری: تنها فضای اداری در روستا مخابرات این روستا میباشد که 228 مترمربع مساحت دارد که 05/0 درصد از سطح کاربریهای خالص را شامل میشود.
سهم سرانه آن نیز به ازای هر نفر از جمعیت روستا برابر 06/0 مترمربع میباشد.
کاربری اراضی پیرامون روستا: عمده کاربریهای اطراف روستا را اراضی کشاورزی تشکیل میدهد و اکثر اراضی مجاور بافت از اراضی دیم با قطعات کوچک تشکیل شده است و بیشتر اراضی ماورای این قطعات را اراضای کشاورزی آبی تشکیل میدهند.
علاوه بر کاربری کشاورزی، کاربریهایی نظیر آموزشی، ورزشی، باغ زیتون، اداره کشاورزی، مرغداری، دامداری، خط انتقال گاز 30 اینچ، خطوط انتقال برق فشار قوی و متوسط و محور اصلی جاده بین شهری گرگان- ساری- تهران از دیگر کاربریهای پیرامون روستا میباشند.
از بین همه این کاربریها دو مورد جاده بین شهری و خط انتقال گاز دارای نوار حفاظتی و حریم قانونی میباشند.
حریم قانون خط انتقال گاز از محور خط لوله انتقال 7 متر در سمت شمال و 25 متر در سمت جنوب و حریم حفاظتی آن نیز 200 متر در طرفین محور میباشد ولی در مورد جاده بین شهری حریم قانونی آن 80 متر (40 متر از وسط جاده) و نوار حفاظتی آن 150 متر پس از حریم قانونی در طرفین جاده میباشند.
9) شناسایی مراکز تفرجگاهی و جاذبههای توریستی و بررسی اثرات آن بر توسعه روستا با توجه به بررسی به عمل آمده در روستای مورد مطالعه هیچگونه مراکز تفرجگاهی و جاذبه توریستی که بتوان در توسعه روستا نقش داشته باشند وجود ندارد.
10) بررسی چگونگی مالکیت اراضی روستا: اراضی داخل و اطراف روستا را از نظر مالکیت میتوان به دولتی، وقفی و خصوصی و عمومی تقسیمبندی نمود.
1- اراضی با مالکیت دولتی: اراضی با مالکیت دولتی دارای کاربریهای متعددی هستند.
از آن جمله میتوان به مراکز آموزشی در مقاطع ابتدایی و راهنمایی، کاربریهای مخابرات، آب و شعبه نفت در قسمت جنوب روستا و حاشیه خیابان اصلی روستا، مراکز بهداشتی و درمانی روستا وخانه بهداشت اشاره کرد.
بعضی از عرصههای مالکیت دولتی که خارج از بافت فیزیکی واقع شدهاند نیز عبارتند از: فضای ورزشی، انبار سموم در قسمت جنوب شرقی روستا 2- اراضی با مالکیت وقفی: در اطراف روستا اراضی با مالکیت وقفی وجود ندارد.
در درون بافت روستا نیز مالکیت وقفی اختصاص به مراکز مذهبی دارد.
به عبارتی فضاهای مساجد داخل روستا دارای مالکیت از نوع وقفی میباشند.
روستا دارای 3 باب مسجد به نامهای مسجد ابوالفضل (ع) در قسمت جنوبی روستا و مسجد صاحبالزمان (عج) و مسجد جامع در مرکز روستا است.
3- اراضی با مالکیت خصوصی: اراضی با مالکیت خصوصی در داخل بافت روستا شامل زمینهایی است که دارای کاربری مسکونی، تجاری و خدماتی، رفاهی (خواربار فروشیها، آرایشگاه و ...) و صنعتی است.
بخش عمده اراضی داخل بافت روستا با مالکیت خصوصی، کاربری مسکونی دارند و اکثر اراضی اطراف روستا زمینهایی مزروعی هستند.
این اراضی در طی تاریخ از بزرگ مالکی به خرده مالکی انتقال یافتهاند.
مراحل تحول مالکیت خصوصی از بزرگ مالکی به خرده مالکی بدین شرح است: قبل از اصلاحات اراضی بخش عظیمی از زمینهای کشاورزی تحت نفوذ بزرگ مالکان بوده ولی پس از اصلاحات ارضی، اراضی مزروعی در قطعات 5 هکتاری بین دهقانان تقسیم و طی 25 سال در مقابل آن پول یا محصول وصول میشد.
بعد از انقلاب اسلامی نیز دو قطعه مزرعه با وسعت 120 هکتار مصادره و بین دهقانان فاقد زمین تقسیم شد.
این عمل توسط هیأت واگذاری زمین انجام شد.
در یک نتیجهگیری کلی میتوان اینگونه بیان نمود که امروزه اکثریت اراضی خارج از بافت روستا دارای مالکیت از نوع خصوصی میباشند.
4- اراضی با مالکیت عمومی: اراضی با مالکیت عمومی در داخل بافت روستا شامل حمام و زمین پشت آن و زمین بایر در شمال روستا و خارج از بافت روستا شامل زمین ورزشی و زمین بایر در جنوب روستا میباشد.
11) شناخت کیفیت ابنیه روستا: بناهای موجود داخل روستا را با توجه به انواع کاربریها میتوان به سه دسته تقسیم نمود: 1- بناهای نوساز 2- بناهای مرمتی 3- بناهای تخریبی و قابل نگهداری 1- بناهای نوساز: بناهای نوساز بناهایی هستند که از نظر زمانی طی 10 الی 15 ساله اخیر احداث شده باشند.
این بناها با استفاده از مصالح مرغوب در و دیوار و سقف احداث شدهاند.
مصالح ساختمانهای نوساز در دیوار عبارت میباشد از آجر، سیمان و سقف آن بوسیله طاق ضربی، ایرانیت، حلب با خرپای آهنی و یا چوبی و نمای ساختمانهای نوساز از آجر، سنگ، سیمان سیاه و یا سیمان سفید میباشد.
2- بناهای مرمتی: بناهای مرمتی بناهایی هستند که یا تکمیل نشدهاند و یا با کمی تغییرات در سقف قابل بهرهبرداری هستند.
این بناها میتوانند کیفیات مختلفی داشته باشند.