1- خلاصه طرح آورده شود.
2- تحلیل
مطالعات مهندسین مشاور ورز بوم که در قالب طرح مدیریتی منطقه سبزکوه در مرحله توجیهی توسط سازمان حفاظت از محیط زیست به تصویب رسیده است دارای ایراداتی است که لازم است در این بخش بدان پرداخته شود.
1- پایه اطلاعاتی که به عنوان لایه توپوگرافی مورد استفاده قرار گرفته و دیگر لایههای اطلاعاتی بر اساس آن ساخته شده یا با آن تطبیق داده شده است از نقشههای 1:50000 سازمان نقشه برداری که در سال 1332 تهیه گردیده است بدست آمده است.
نقشههای 1:50000 در آن موقع به صورت شیتهای کاغذی تهیه میشد و بعداً با پیشرفت تکنولوژی و امکانات این شیتها به دادههای رقومی تبدیل گشتهاند.
از آنجایی که نقشههای کاغذی بمرور زمان فرسوده شده بودند اطلاعات آنها بدرستی قابل انتقال نبوده و بنابراین نقشههای 1:50000 دارای خطاهای زیادی میباشند.[ مصاحبه حضوری با آقای دکتر قراگوزلو]
این مورد را میتوان با مقایسه وضعیت راه موجود در نقشههای مختلف ثابت کرد در نقشه جاده ارتباطی و مراکز جمعیتی جاده اصلی در مرز محدوده واقع شده است (در حوالی شهرک ارمند و روستای فارسون) اما در سایر نقشهها از جمله نقشه زونبندی ارائه شده توسط مهندسین ورزبوم این جاده از درون محدوده میگذرد لذا دقیقاً نمیتوان موقعیت جاده را نسبت به زون تفرج متمرکز مشخص کرد.
2- یکی از مرزهای محدوده مطالعاتی رودخانه کارون است که در طی سالیان مختلف تغییر شکل و مسیر داده است.
بنابراین نمیتوان به هویت مکانی رودخانه کارون که در سال 1332 برداشت شده است به عنوان وضعیت فعلی آن استناد کرد.
3- هر چند مهندسین مشاور ورزبوم نقشهها و لایههای اطلاعاتی مورد نیاز را بر اساس شرح خدمات توجیهی مناطق حفاظت شده که از سوی سازمان محیط زیست تدوین گردیده است تهیه نمودهاند ولی در پردازش نهایی آنها تفسیر واحدهای اکرثریک و تعیین توان اکوثریکی واحدها بدرستی نکردهاند و بین نقشه نهایی این گزارشات که نقشه زون بندی منطقه میباشد و سایر نقشههای اطلاعاتی ارتباط منطقی و توضیحی صحیحی برقرار نمیباشد.
3- این منطقه زیستگاه گونههای جانوری گوناگونی است که برخی از آنها حفاظت شده یا مورد حمایت هستند هرچند در گزارشات ورزبوم زیستگاه این جانوران به صورت شماتیک معرفی گردیده است ولی در تعیین محدودههای حفاظتی دیده نشده است چرا که با زون تفرج گسترده که در حوالی شهرک ارمند واقع شده است.
زیستگاه خرس قهوهای؛ کل و بز، گراز و سنجاب ایرانی همپوشانی دارد.
4- از لحاظ رویشگاههای گیاهی به خصوص گونههای منحصر بفرد، مورد حمایت و ...
که ارزش حفاظتی دارند اطلاعات مکانی دقیقی در بین لایههای اطلاعاتی این گزارش دیده نمیشود و بنابه این دلیل این فاکتور محیطی مهم منطقه نیز از لحاظ حفاظت مورد بررسی نهایی قرار نگرفته است.
5- اطلاعات زمین شناسی، خاکشناسی، آبهای سطحی زیرزمینی و ...
ارائه شده در گزارشات نیز فقط در حکم اعلام وضعیت مورد بوده و نتیجه گیری موثری که بتوان از آن محدودهای حساس و غیرحساس؛ قابل حفاظت و بینیاز از حفاظت را شناسایی کرد در دسترس نمیباشد.
6- در مورد لایه اطلاعاتی اقتصادی اجتماعی هر چند بسیاری از فاکتورهای جمعیتی و ...
و حتی تعارضات منطقه به تفصیل مورد بررسی قرار گرفته است ولی نهایتاً در مورد نحوه برخورد مردم ساکن با محیط زیست منطقه هیچ پیشنهادی داده نشده است حتی در بخشی از گزارش روند مهاجرت افراد به شهرهای دیگر را عامل مثبتی در پیشبرد اهداف حفاظتی منطقه معرفی کرده است این در حالی است که نگارنده از طریق مصاحبه با افراد بومی به این نتیجه رسیده است که اگر بتوان شیوه درآمدی و ارتزاق دیگری را تحت عنوان صنعت اکوتوریسم برای مردم به خوبی تعریف نمود.
خودآنها میتوانند از طریق مشارکت وضعیت حفاظتی منطقه را ارتقاء بخشند
7- جدا کردن مناطقی که دارای مراکز جمعیتی هستند به عنوان زون بازسازی خود دلیلی بر نکته بالاست این مردم ساکن منطقه هستند و نمیتوان آنها را محکوم به ترک منطقه کرد به این امید که قسمتهایی که تحت تملک دارند و انواع فعالیتهای مسکونی، زراعی و ...
خود را در آن بنا نمودهاند تخلیه کرده تا بتوان جنگل و یا محیط زیست آن نواحی را بازسازی نمود.
این مردم نیز جزیی از محیط زیست منطقه هستند بایستی همانند دیگر اجزاء محیط زیست آنان را نیز در نظر گرفت.
این رویکرد یک رویکرد حفاظتی کامل است که حدوداً سال پیش منسوخ شده است [محذوم، مجید، 1380] لازم است در برنامهریزیها به رویکردهایی که ما را به توسعه پایدار سوق میدهد دقت بیشتری داشته باشیم.
8- اختصاص محدوده اطراف شهرک رشت ارمند به زون توج گسترده نیز خالی از اشکال نیست چرا که در این محدوده توسعه انسان ساختی قابل رویت است بنابراین به طبع اطراف آن امکان حاکمیت خصوصی نیز وجود دارد.
الف.
اولین عاملی که در ارزیابی سرزمین برای تناسب با تفرج در نظر گرفته میشود عامل شیب زمین است در صورتی که مناسب نباشد متوقف میشود [محذوم، مجید، 1380 ] در این منطقه شیب میانگین از 20% بیشتر است بنابراین مناسب نمیباشد لایه روی که بایستی مورد بررسی قرار گیرد خاک از لحاظ عمق، وضعیت زهکشی، وضعیت حاصلخیزی و بافت آن است خاک این زون کم عمق بوده و دارای بافت سنگینی است بنابراین برای اهداف تفرجی تناسب ندارد سنگ بستر که در مرحله سوم ارزیابی بایستی مورد بررسی قرار گیرد در این ناحیه حساس به فرسایش میباشد که با اهداف مورد نظر سازگاری ندارد.
یکی از دیگر فاکتورهایی که در ارزیابی مدل اکوتریکی بایستی مورد توجه قرار گیرد درصد پوشش گیاهی است عکسهای ماهوارهای که از google earth دریافت گردیده حاکی از آن است که پوشش گیاهی در این منطقه دارای تراکم زیادی است و از این رو استقرار تأسیسات و تجهیزات که لازمه تفرج متمرکز میباشد منجر به تخریب جنگل و پوشش گیاهی در این محدوده میشود.
ب- با استناد به عکس ماهوارهای که از google earth گرفته شده است به خوبی میتوان تراکم بالای گیاهان را در آن منطقه مشاهده نمود بنابراین استقرار زون تفرج متمرکز و بالطبع آن تأسیسات و واحدهای دیگر در این مکان نمیتواند صحیح باشد.
ج- در این محدوده رودخانه نمک وجود دارد این رودخانه هر چند میتواند یک عامل موثر در جذب توریست عمل کند اما به نوبه خود محدودیتهای فراوانی را نیز ایجاد میکند.
د- منطقه دارای جاده ارتباطی است که به جاده خوزستان شهرک متصل است این جاده تا بعد از روستای دره عشق و دره بید اسفالته میباشد و مابقی آن خاکی است.
این نکته را میتوان در نقشه جادهای ارتباطی که در گزارشات آمده است مشاهده نمود زون توجه متمرکز در این ناحیه بندی در انتهای طولی محدوده قرار گرفته است و بنابراین لازم است که پس از دوراهی دورک مسیر 2 تا 3 ساعتهای را برای رسیدن به آن طی کرد.
در طی این مسیر نقاط زیبا و جذاب فراوانی وجود دارد در حالی که مکانی که برای زون تفرج متمرکز انتخاب گردیده است از پتانسیل بصری خاصی برخودار نیست چنانچه لازم باشد که زون تفرج در آن مکان استقرار یابد استقبال گردشگران از آن بسیار کم خواهد بود اگر زون تفرج متمرکز را در نواحی ابتدایی مسیر ارتباطی در نظر بگیریم حضور و تداخل گردشگران در منطقه نیز محدودتر میشود.
هـ : عدم دقت به لایهها اطلاعاتی در تعیین نقشه زون بندی را میتوان از وضعیت زیست محیطی زون تفرج متمرکز دریافت.
چنانچه سنگ بستر این زون سنگ al بوده که از لحاظ حساسیت به فرسایش حساس و از لحاظ نفوذپذیری خیلی تراوا میباشد [گزارش زمین شناسی، مشاور ورزبوم] درصد بالای سنگریزه در خاک این قسمت 75-35% بوده که از لحاظ حفاظتی اهمیت دارد [گزارش سیمای محیطی طبیعی مشاور ورزبوم] با استناد به موارد ذکر شده بالا نگارنده زون بندی منطقه حفاظت شده سبزکوه را رد کرده و آنرا قابل استناد نمیداند لذا برای رسیدن به هدف پایان نامه با استفاده از لایههای اطلاعاتی موجود از طریق ارزیابی پنج عامه ( طبقات ارتفاعی، جهت شیب،درصد شیب، پوشش گیاهی و آبهای سطحی) محدوده دیگری را برای مکانیابی سایت اقامت گاهی معرفی و تعریف مینماید.
در مکانیابی این سایت مواردی از قبیل جاده دسترسی،پتانسیلهای بصری، نزدیکی به مراکز جمعیتی به منظور افزایش ارتباط گردشگران با جوامع محلی حائز اهمیت خواهد بود.
طبعاً مکانهایی که در حال حاضر توسط گردشگران مورد استفاده قرار میگیرند مورد ارزیابی قرار گرفته و در صورتی که عارضه و فاکتورطبیعی خاصی تفرج در آن را محدود نکند از آنها برای مکانیابی سایت اقامتگاهی استفاده میشود.