در طول دورانهای زمین شناسی ، سطح زمین به تحولات عظیمی از لحاظ توزیع آب و خشکی ، کوهزایی و برخاست پوسته ( به ترتیب در مواقع پیشروی و پیشروی یخچالها) تغییر موقعیت قطبها (سرگردانی قطبی) و سرانجام جدایی و جابه جایی قاره ای دچار شده است . کدر شدن کلی اتمسفر به وسیله خاکستر آتشفشانها به هنگام فعالیتهای کوهزایی و رابطه آن با کاهش انرژی خورشید ممکن است نقش مهمی در ایجاد یا تسریع دوره های یخبندان گذشته داشته باشد.1
در این زمینه، نظریه رانه قاره ای دست کم برای زمین شناسان، بسیار معتبر است.
اشتقاق قاره ها
در زمانی که نقشه های پیشرفته زمین تهیه شد . این فکر قوت گرفت که قاره ها به ویژه آمریکای جنوبی و آفریقا مثل قطعات یک بشقاب چینی با یکدیگر جور می شود. اما این فکر از اهمیت چندانی برخوردار نبود تا اینکه آلفرد و گنر و هواشناس و ژئوفیزیکدان آلمانی) آلفرد لوتار وگنر در اول نوامبر 1880 در برلین متولد شد. وی دکترای خود را در سال 1904 در رشته ستاره شناسی از دانشگاه برلین دریافت کرد. وی بر پایه مطالعاتی که داشت مجذوب نظم هواشناسی گردید. وی با دکتر یکی از مشهورترین هواشناسان به نام ولادمیر کوپن ازدواج کرد. وی از اولین پیشگامان ثبت اطلاعات آب و هوایی در آسمان و با استفاده از بالن بود و جبهه های هوایی را بوسیله بالن دنبال می کرد. سخنرانی های وی به کتاب های درسی استاندارد در هواشناسی تبدیل شدند و مدت ها تحت عنوان "ترمودینامیک اتمسفر" به تدریس آنها پرداخته شد. (در سال 1915 و سخنرانی قبلی خود در سال 1912 دراین از تکمیل در کتابی به نام خاستگاه قاره ها و اقیانوسها منتشر ساخت.
اولین رساله وگنر نظریه انقلابی خود یعنی اشتقاق قاره ها را طرح ریزی کرد.1
تصویر ارائه شده پانگه آ (نظریه وگنر)
نظریه وگنر عبارت است از آنکه خشکیها و قاره ها جدا از هم امروزی قبل از دوران اول (پرکامبرین) به هم متصل بوده و تشکیل یک خستگی واحد و بزرگی را به نام اورکونیتنانت از طبقه سیال داده است.1
به عبارت دیگر ، روزگاری فقط یک قاره عظیم (پانگه آ) و یک اقیانوس سراسری (پانتاسما) در زمین وجود داشت که به دلایلی از هم گسیخته و به قطعات کوچک تقسیم شد. این قطعات بتدریج از یکدیگر دور شد. و به موقعیت امروزی خود سیاره زمین رسیدند.2
وی نظریه خود را بر اساس عواملی همچون ، تشابهات خیلی زیاد مرز قاره ها ، چند شناختی فسیل شناختی و نیز شکل ظاهری آنها تدوین به اثبات رسانید.3
و برای تبیین فرضیه خود چهار دلیل عمده عرضه کرده است.
1- وجود آثاری از یخچالها ما قبل تاریخ در سرزمینها ی آفریقای جنوبی و هند، استرالیا و بخشهای نو آمریکای جنوبی، حاکی از استقرار احتمالی خشکیهای مزبور در حوالی قطب جنوب است .
2- شباهت زیاد سواحل غربی و شرق اقیانوس و قابلیت جفت و جور شدن سواحل غربی اروپا و آفریقا با کرانه های شرقی آمریکای شمالی و جنوبی.
3- هماهنگی در ساختارهای زمین شناسی کناره سواحل غربی و شرقی اقیانوس اطلس .
4- وجود رگه های زغال سنگ در قاره های اروپا و آمریکای شمالی و نواحی مشرف به قطب شمال که وگز آنها را نشانه استیلایی اقلیم حاره ای بر مناطق مزبور در زمانهای دیرین می داند.1
5-یکی از ادعاهای وگنر در مورد اینکه روزی قاره ها
به هم متصل بوده اند شواهد فسیل
شناسی است که وجود یک راه
خشکی بین قاره ها راتایید
می کند.
شواهد فسیل شناسی
از نظر ژئوفیزیکی نشان داده می شود که فاصله دو نقطه از اروپا و آمریکا ثابت نبوده و کم یا زیاد می شود و این مطلب نشان می دهد که قاره ها ثابت نبوده واز جای خود حرکت می کنند2.
در این راستا اگر حاشیه ی قاره ها را نیز امتحان کنیم. شاید جور بودن آنها بتواند ما را متقاعد سازد که این توده های خشکی را نیز می توان بر طبق گفته ی و گنر، دوباره به هم چسبانیده و به یک خشکی بزرگی واحد و مجزا تبدیل کرد . اگر قاره ها در حاشیه شیب قاره ای نیز قابل جور شدن باشند (سطح شیب قاره ای تقریبا 900 متر زیر سطح دریا قرار دارد)، جور شدن آنها بطوری بسیار جالب توجه خواهد بود .1