شهرستان کلات :حصار کلات که در فاصله 180 کیلومتری شمال مشهد واقع شده است مانند دره‌ای است که توسط دو رشته کوه مرتفع محاصره گردیده باشد و دارای طول و عرض تقریبی 35 و 10 کیلومتر می‌باشد.این رشته کو ها بنا به گفته ی مردم محلی همان منطقه به کوه های 77 معروف است و از یک دهنه که 7 آن بسیار بزرگ تر است نادرشاه وارد منطقه می شده است و امروزه در همان کوه تونلی با عرض کم و بسیار خطرناک ایجاد شده و تنها محل رفت آمد و ورود و خروج مردم کلات می باشد.
معرفی کاخ خورشید :
بنای این کاخ که در وسط باغ بزرگی قرار دارد از آثار دوره‌ی نادر شاه افشار است و احتمالاً برای سکونت خانواده‌ی سلطنتی احداث شده است. نمای این کاخ که به شیوه معماری هنری ساخته شده به شکل استوانهای بوده و با سنگ های مر‌مر سیاه تزیین شده است. بلندی آن در گذشته در حدود 25 متر بوده است و در حال حاضر به علت خرابی طبقه سوم ، ارتفاع کاخ بیش از 20 متر نیست. این کاخ مجموعاً دارای 12 اتاق است که در داخل اتاق‌ها نیز تزییناتی از نقاشی و گچ‌بری دیده می‌شود . شیوه تزیین و آرایشی که در این بنا به کار رفته مشتمل بر ریزه کاری های دقیق و متنوع و قابل ملاحظه است. تصاویری از شاهزادگان نادری بر روی دیوار‌ها نقش شده است که در میان آنها، نقوش زرین نیز دیده می‌شود. در طبقه زیرین بنا راهرو تاریکی وجود دارد. در وسط این بنا از سطح پشت بام طبقه اول برجی‌با ترک‌های شبیه نیم ستون معروف به خیاری احداث شده است. این قسمت از برج به صورت سنگ یکپارچه است و ظاهراً یک سوم از ارتفاع بنا را شامل می‌شود. این قصر در نیمه دوم قرن دوازدهم هجری قمری ساخته شده است. عمارت خورشید در سال 1151 ه.ق، به دستور نادرشاه جهت اقامت و خزانه برای جواهرات و غنایم ساخته شده است.این بنا مربوط به سال های آغازین به قدرت رسیدن نادرشاه افشار می باشد. عملیات ساخت عمارت در تمام طول پادشاهی ادامه داشته و حتی تا آخرین سال های حیات نادرشاه یعنی سال 1160 هجری قمری در دست ساخت بوده است.زیرا کتیبه ثلث بسیار زیبای«سوره نباء» که در قسمت دور تا دور فضای گنبد نوشته شده به همین تاریخ اشاره دارد. این عمارت در وسط باغ بزرگی قرار دارد که شامل یک بنا در سه طبقه است. ارتفاع آن در گذشته، حدود 25 متر بوده است اما در حال حاضر به علت خرابی طبقه سوم، ارتفاع آن بیش از 20 متر نیست. طبقه اول آن 8 ضلعی است که آن را روی چهار ردیف پلکان به شکل هرم بر پا کرده اند.ورودی های کاخ ،در اضلاع هشتگانه قرار دارد که به سالن اصلی کاخ منتهی می شود. این کاخ مجموعاً دارای 12 اتاق است که داخل هراتاق نیز تزئیناتی از نقاشی و گچ بری دیده می شود. در میان این تزئینات، تصاویری از شاهزادگان نادری نیز به چشم می خورد. در وسط این بنای هشت ضلعی ، برج استوانهای مانند، در دو طبقه قرار دارد که محل اقامت شاه و خانواده اش بوده است. زیبایی این کاخ بیشتر در آرایش نمای خارجی کنگره دار ساختمان است که در آن معماری مغولی - هندی به چشم می خورد. داخل اتاق ها با نقاشى و گچبرى تزئین شده اند. در وسط این بنا از سطح پشت بام برجى مدور با ترک هاى شبیه نیم ستون معروف به خیارى احداث شده است.
تاریخچه بنا
:ساخت این بنا در سال 1155 هجری قمری به فرمان نادر شاه آغاز و در سال 1160 (برابر با 1126 هجری شمسی ) همزمان با قتل نادرشاه متوقف گردید (با استناد به کتیبه موجود در داخل کلخ خورشید )با توجه به متون قدیم و حجم معماری و کتیبه موجود (سوره مبارکه النبا) آرامگاه نادرشاه می باشد.