دانلود مقاله جهانی شدن، قواعد مالیاتی و حاکمیت ملی

مقدمه

امروزه همه جا سخن از تاثیر جهانی شدن اقتصاد بر حاکمیت ملی کشورها در میان است . در این مقاله جنبه خاصی از این پدیده عام مورد بحث قرار می گیرد و آن این که چگونه مساله جهانی شدن، حاکمیت ملی را در ارتباط با امر مالیات تعدیل می نماید. این تعدیل حاکمیت به اشکال مختلفی ظاهر میشود، از جمله این که فشار ناشی از عوامل بازار ممکن است از میزان مالیات ها بکاهد و اجرای مقررات مالیاتی موجود را با اشکال مواجه سازد. در نتیجه دولت ها اگر صلاح ندانند که کمبود حاصل را از طریق فشار مالیاتی بیشتر بر نیروی کار یا افزایش مالیات برمصرف جبران کنند، مکن است ناچار شوند متوسل به اقداماتی، فرضاً در جهت محدود ساختن آزادی عمل کشورها و مناطقی شوند که به عنوان بهشت های مالیاتی شناخته می شوند و یا این که خواستار برقراری مقررات و قواعد جدیدی در ارتباط با جریان بین المللی درآمدها گردند که چنین مقررات و توافق هایی را می توان به گات (قرارداد عمومی تعرفه ها و تجارت) تازه ای در زمینه مسائل مالیاتی تشبیه کرد. در صورت توسل به این راه حل طبعاً ایجاد سازمانی شبیه سازمان تجارت جهانی نیز جهت اجرای مقررات و توافق های مذکور الزامی خواهد بود .اما همه این تحولات در عین حال تعدیل و محدودیت حاکمیت ملی را نیز به همراه خواهد داشت.

بخش اول – محدودیت حاکمیت ملی

در این بحث منظور از حاکمیت ملی در زمینه مسائل مالیاتی آزادی عمل کشورها در تعقیب سیاست های مالیاتی ایشان است. بی آن که در این رابطه ناگزیر از رعایت ملاحظاتی باشند که تحت تاثیر عوامل خارجی شکل می گیرد. البته تحقق مطلق این گونه حاکمیت تنها در مورد کشوری امکان دارد که به طور کامل از جهان خارج منزوی شده باشد (نظیر برمه) بحث خود را در این خصوص بویژه روی مالیات بر درآمد حاصل از سرمایه متمرکز می نماییم وچهار نوع محدودیت ممکن در اعمال حاکمیت ملی نسبت به این گونه مالیات را مورد بررسی قرار می دهیم.

الف. محدودیت داوطلبانه حاکمیت مالیاتی تحت تاثیر عوامل بازار

در جهان امروز که سرمایه ها قادرند به  سرعت از نقطه ای به نقطه دیگر جهان تغییر مکان دهند، آزادی عمل دولت ها دراجرای مقررات مالیاتی خود نسبت به درآمد حاصل از سرمایه به چند طریق ممکن است محدود گردد. وجه مشترک کلیه تصمیمات دولت ها در این رابطه این است که آنها دست به اقداماتی می زنند که اگر فشار ناشی از این گونه عوامل بازار درمیان نمی بود از توسل به چنان تصمیماتی خودداری می کردند.

1.مالیات و محل انجام فعالیت های اقتصادی

مالیاتهای مبتنی بر اصل منبع در صورتی که به نحو قابل ملاحظه ای مغایر روال بین المللی باشند- به شرط تساوی سایر شرایط حاکم بر مورد- می توانند سبب گریز فعالیت های اقتصادی و سرمایه گذاری گردند. در نتیجه کشوری که در این شرایط قراردارد ممکن است ناچار شود به رغم میل باطنی خود مجبور به کاهش مالیات بر درآمد حاصل از سرمایه ها شود و این به مفهوم تعدیل حاکمیت مالیاتی است که تحت تاثیر عوامل بازار صورت پذیرد و در صورت فقد چنان شرایطی دولت ذیربط به این گونه اقدام مبادرت نمی نمود. در واقع چنین اوضاع و احوالی ممکن است سبب همگرایی و نزدیکی سیستم های مالیاتی در غالب کشورها شود. در این حالت نرخ مالیاتی قانونی در حقیقت جای خود را به نرخ موثر نهایی ( مارژینال ) مالیاتی می دهد که می توان در مورد آن اختصار METER  را به کار برد و آن درصدی از درآمد قبل از مالیات مؤسسه است. به این نحو رقابت مالیاتی سبب می شود که تصمیمات مالیاتی در این زمینه تحت تاثیر عوامل بازار اتخاذ گردد. در شرایط بسیار حاد ممکن است مسابقه بین کشورها در ارتباط با تخفیف های مالیاتی کار را به حذف کلی مالیات بر درآمد حاصل از سرمایه ها بکشاند.

2.مالیات و محل سرمایه گذاری های مالی

فعالیت های اقتصادی که بر اثر فشار مالیات ممکن است از کشوری دور شوند فقط شامل فعالیت های واقعی [ شبیه تاسیس کارخانه، عملیات اکتشافی و امثال آنها ] نبوده و بلکه سرمایه گذاری های مالی را نیز در بر می گیرند فرضاً اگر کشوری بر درآمد بهره پول مالیاتی در منبعی وضع نماید که از میزان و روال بین المللی متجاوز باشد، ممکن است به مکان نامناسبی برای سرمایه گذاری بدل شود، مگر این که در مقابل  امتیازات دیگری- فرضاً رعایت کامل محرمانه بودن فعالیت های بانکی- را جایگزین آن سازد. این وضعیت نیز از امکان تعدیل حاکمیت مالیاتی بر اثر فشار عوامل بازار حکایت می نماید .

3-جا به جائی پایه مالیات

کشوری که با شرایط یاد شده روبروست و در عین حال نمی خواهد نسبت به کاهش نرخ موثر مالیاتی خود اقدام نماید، می تواند به شیوه های دیگری متوسل شود و تسهیلات دیگری نظیر انگیزه های سرمایه گذاری را جایگزین چنان اقدامی کند. از آن جمله می توان اجازه استهلاک سریع و حق استفاده از اعتبار (کردیت) مالیاتی در مورد سرمایه گذاری را نام برد. آثار چنین ارفاق هایی می تواند مآلا با اثرات کاهش نرخ موثر مالیاتی سرمایه گذاران برابری نماید.

اما اگر از این گونه اقدامات خبری نبوده و در عین حال نرخ های موثر مالیاتی کشوری از حدّ معمول بین المللی متجاوز باشد، در آن صورت ممکن است حالت دیگری نیز پیش آید و آن این که شرکت ها بکوشند پایه مالیاتی ]یعنی درآمد مشمول مالیات[ خود را به خارج منتقل نمایند و در مقابل هزینه ها را به حساب عملیات داخلی خود انتقال دهند. این منظورها  از طریق قیمت گذاری تصنعی انتقالات و توسل به سرمایه گذاری رقیق و انتخاب محل مناسب استقراض می تواند قابل حصول باشد با این تدابیر محل فعالیت اقتصادی تغییر نمی کند و کماکان در کشور اولیه باقی می ماند اما محل تعلق مالیات بر درآمد حاصل تغییر می یابد. در رابطه با موردی از این گونه فعل و  انفعالات ، کمیته فنی مالیات بر تجارت و کسب و کار که در کشور کانادا تشکیل شده در گزارش سال 1998 خود می نویسد:

«پس از نیمه های دهه 1980  چند کشور، از جمله ایالات متحده آمریکا و انگلستان میزان مالیات بر شرکت ها را به سطحی نازل تر از مقررات کانادا تنزل دادند در نتیجه شرکت های چند ملیتی بنا به ملاحظات مالیاتی درآمدهای خود را به خارج و هزینه های خود را به داخل کانادا منتقل ساختند»

شرایطی از این گونه ممکن است سبب اخذ تصمیماتی شود که اگر چنین  فشارهایی نمی بود صورت نمی پذیرفت و این به معنی محدودیت و تعدیل حاکمیت مالیاتی کشورها بر اثر فشار عوامل بازار می باشد.

4- انتخاب ساختار مالیاتی

اگر کشوری بر اثر اوضاع و احوالی که بیان شد ناگزیر از کاهش نرخ های مالیاتی خود گردد. چنین وضعی بر جنبه های دیگر ساختار مالیاتی وی نیز اثر می گذارد بر اثر کاهش عواید مالیاتی حاصل از درآمد سرمایه ممکن است فشار مالیاتی متوجه نیروی کار گردد. اهداف اجتماعی مالیات نظیر توزیع مجدد ثروت با کاربرد نرخ های تصاعدی ممکن است دچار محدودیت شود و یا اصولا کنار نهاده شود و ساختار مالیاتی تفصیلی جای خود را به نظام مالیات بر کل درآمد بدهد این تحولات نیز تحت فشار عوامل بازار در سیستم مالیاتی کشورها حاصل می گردد.

5- مصونیت نسبی مالیات بر فروش مبتنی بر قاعده مقصد از اثرات رقابت مالیاتی

مالیات های فروش و سایر مالیات های غیر مستقیم معمولا تابع قاعده مقصد می باشند به این معنی که بر واردات مالیات تعلق می گیرد و صادرات از مالیات معاف است. در نتیجه تأثیر عوامل بازار بر این گونه مالیات اندک است البته اگر کشوری در این زمینه از قاعده مبدا پیروی  کند و در نتیجه واردات از مالیات معاف بوده و صادرات مشمول مالیات قرار گیرد. در آن صورت فشار عوامل بازار در جهت تقلیل بار مالیاتی اثر خواهد نهاد.

استدلال فوق در مورد قاعده مقصد بر این فرض مبتنی است که امکان اخذ مالیات در محل ورود کالاها به یک کشور موجود باشد. این فرض که در گذشته به میزان قابل توجهی صادق بوده است، اکنون در مورد معاملات الکترونیک و فروش فرآورده های دیجیتال با اشکال مواجه شده است. هم اکنون سازمان همکاری و توسعه اقتصادی  (OECD) سرگرم بررسی ها فعالیت هایی در این زمینه است که در بخش دیگری از همین مقاله به آن اشاره خواهد شد.

ب.محدودیت های وارد بر حاکمیت مالیاتی از طریق انجام مذاکرات

محدودیت های وارد بر حاکمیت  مالیاتی همگی تحت تأثیر عوامل بازار محقق نمی گردد و پاره ای از این تعدیلات را دولت ها به میل خود و از طریق مذاکره با سایر دول اعمال می نمایند . قرارداد عمومی تعرفه و تجارت (گات) گسترده ترین محدودیت ها از مجرای مذاکرات را بر آزادی عمل اعضاء در وضع مالیات بر قرارساخته است. اگر قراردادهای منعقد بین اعضای اتحادیه اروپا را کنار بگذاریم، گات یگانه قرارداد مالیاتی چند جانبه مهم در جهان امروز به شمار می رود مقررات گات در این زمینه عمدتا مالیات های قابل اعمال بر واردات و همچنین یارانه های مربوط به صادرات را مورد حکم قرار داده است. نکته اساسی در ارتباط با گات این است که فواید بالقوه ناشی از تجارت آزاد چندان زیاد است و از سوی دیگر زیان های بالقوه ناشی از سیاست های تعرفه ای با هدف تلافی و مقابله به مثل آنقدر فراوان است که دولت ها پذیرفته اند از برخی منافع قابل تصور از عدم رعایت بازرگانی آزاد چشم بپوشند.

اغلب کشورهای توسعه یافته شبکه وسیعی از قراردادهای مالیاتی دو جانبه با سایر کشورها دارا می باشند .اهداف این قراردادها که بیشتر در زمینه مالیات بر درآمد و مالیات بر سرمایه منعقد شده اند ، عبارت است از : اجتناب از اخذ مالیات مضاعف ایجاداطمینان بیشتر برای سرمایه گذاران تامین عدم تبعیض مالیاتی و مبادله اطلاعات بین طرفین به قصد ممانعت از گریز مالیاتی همانند موارد مربوط به گات در اینجا نیز دولت ها با توجه به این منافع بالقوه وارد عقد چنین قراردادهایی می شوند و به این ترتیب داوطلبانه محدودیت هایی را در حاکمیت مالیاتی خود می پذیرند دو ویژگی قراردادهای مالیاتی بین المللی (غیر از قراردادهای منعقده بین اعضای اتحادیه اروپا و همچنین قرار گات) این است که اولا همه این قراردادها دو جانبه هستند و ثانیا شامل مالیات بر ارزش افزوده وسایر مالیات های فروش و غیر مستقیم نمی باشند. اغلب قراردادهای مالیاتی بر اساس کنوانسیون مُدل سازمان همکاری و توسعه اقتصادی منعقد شده اند. از جمله نکات قابل ذکر در مورد این مُدل یکی این است که نسبت به مالیات بر درآمد حاصل از بازرگانی و کسب و کار اولویت با کشور منبع درآمد است و به این منظور کشور محل اقامت مودی بابت مالیات پرداخت شده در کشور منبع، اعتبار (کردیت) مالیاتی اعطاء می نماید و یا این که چنان درآمدی را از مالیات خود معاف می دارد. نکته دیگر لزوم وجود مقر دائم جهت برقراری مالیات کشور منبع درآمد روی درآمد حاصل از کسب و کار است. نگاهداری حساب جداگانه و توسل به اصل معامله کنندگان مستقل در مورد محاسبه درآمد شرکت های وابسته به یکدیگر اولویت تعلق مالیات کشور محل اقامت بر درآمدهای بهره و حق الامتیاز و سود سهام حداکثر مالیات در منبعی که کشور منبع درآمد (علاوه بر کشور محل اقامت )می تواند از این گونه درآمدها اخذ کند مبادله اطلاعات و آئین حل اختلاف از جمله موارد دیگری هستند که به طور عموم در قراردادهای مورد بحث پیش بینی می شود. در سطور آتی این رشته از مقررات قراردادهای مالیاتی را مورد بحث بیشتر قرار خواهیم داد.