مقدمه
درخت انار بومی ایران و مناطق مجاور آن است.
کلمه انگلیسی Pomegranate از زبان یونانی مشتق شده که به معنی سیب با هستههای زیاد میباشد.
انار درخت کوچکی است که ارتفاع آن تا 6 متر میرسد و در مناطق نیمه گرمسیری میروید.
گلهای انار درشت به رنگ قرمز اناری ولی بیبو میباشد.
میوه آن کروی با اندازه های مختلف دارای پوستی قرمز رنگ و یا زرد رنگ میباشد.
رویهمرفته در حدود بیست نوع مختلف انار در دنیا موجود است.
مشخصات گیاهشناسی
انار Punica Granatum درختچهای است خزاندار که البته در نواحی گرم و مرطوب با زمستانهای معتدل همیشه سبز است و حداکثر ارتفاع آن به 6 متر هم میرسد.
لازمه میوهدهی در انار تابستانهای گرم و پاییز طولانی و خشک است.
پایه کروموزومی انار 8=x و تعداد کروموزوم آن 16 است.
انار گیاهی است یکپایه و گردهها ، مادگی خود را به راحتی بارور میکنند.
البته گرده افشانی بین گلها توسط باد و حشرات نیز میسر است.
گلها بعد از 3 یا 4 سالگی درختچه روی سیخکها ظاهر میشوند.
دارای دمگل کوتاه به رنگهای سرخ ، زرد و یا سفید با پهنای 2 سانتیمتر میباشند.
گلهای انار دارای 4 تا 8 کاسبرگ چرمی که در بالای میوه قرار دارد و تعداد زیادی پرچم با تخمدان تحتانی یا نیمه تحتانی است.
کاسه گل ارغوانی رنگ و پایاست و گلبرگها مچاله هستند.
میوه انار سته دارای پوست چرمی است.
تقریبا کروی شکل به همراه کنجهای فراوان است.
برگهای آن ساده ، کامل و بدون استیپول است طرز قرار گرفتن برگها بر روی شاخه متفاوت است و به سه فرم متقابل ، منفرد و فراهم مشاهده میشوند.
شاخهها کوچک ، زاویهدار ، خاردار بدون کرک با پوست سفید رنگ تا خاکستری ، شکل مختص به خود را دارا هستند.
عمق ریشههای انار زیاد است و با گسترش عمودی 1.5 متر گسترش افقی 2.5 تا 3 متر میباشد.
موطن انار
انار دارای سابقه کشت طولانی است.
بر اساس شواهد تاریخی موجود سابقه کشت آن به 2500 سال قبل از میلاد مسیح باز میگردد.
موطن اصلی آن خاور نزدیک بویژه ایران معرفی شده است.
در حال حاضر مناطق کشت این میوه محدود میباشد.
در آسیا ، ایران ، افغانستان و ازبکستان ، در اروپا ، اسپانیا و در افریقا ، در کنارههای شمالی آن (سواحل جنوبی مدیترانه) مورد کشت و کار قرار دارد و در بقیه نقاط دنیا در صورت کشت ، مساحت زیر کشت آن محدود و ناچیز است.
نوع ترش مزه انار به صورت وحشی در جنگلهای شمالی ایران به صورت خودرو دیده میشود.
پوست انار
در ساختمان پوست ریشه انار به ترتیب قسمتهای زیر ملاحظه میگردد.
سوبر ، پارانشیم پوستی با کریستالهای اکسالات ، لیبر که ساختمان مشخص دارد و دستههای بافت لیبری بوسیله اشعه مرکزی که از یک تا دو ردیف سلول تشکیل شدهاند از یکدیگر جدا میشوند.
در زیر میکروسکوپ بافت لیبری دارای خطوط موازی خاکستری رنگی است که بوسیله خطوط روشنتری از یکدیگر جدا شدهاند.
خطوط خاکستری رنگ عبارتند از سلولهایی که دارای ماکلهای اکسالات کلسیم میباشند و دستههای روشنتر از لولههای غربالی و سلولهای پارانشیمی آمیدندار تشکیل شدهاند.
علاوه بر این در دستههای لیبری تعداد کمی سلولهای درشت اسکروز وجود دارند که همگی دارای دیواره ضخیم بوده و بطور نامنظم در قسمت لیبری پراکنده شدهاند.
ساختمان پوستهای ساقه انار باهم مشابه است ولی نوک دستههای لیبری در پوست ساقه پهنتر از پوست ریشه است و اشعه مرکزی نیز در طرف قسمت خارجی پوست پهنتر نشدهاند.
در میان تقلبات پوست انار میتوان از تقلب پوستهای Buis نام برد.
این پوستها در زیر میکروسکوپ دارای ردیفهای کریستال و همچنین سلول اسکلروز نیستند.
ترکیب شیمیایی پوست انار دارای تانن و آلکالوئیدهای مختلف است.
اولین آلکالوئیدها که از پوست انار استخراج شده بوسیله Tanret شناخته شدهاند.
تانره از پوست انار آلکالوئیدهای Pelletierine (چپ گرد) ، ایزوپله تیرین (خنثی) و متیل پله تیرین (راست گرد) را به صورت مایع و آلکالوئید دیگر به نام پزودوپله تیرین را به صورت کریستالیزه مجزا کرده و بدست آورده است.
پله تیرین و ایزوپله تیرین مانند Conicine از مشتقات پی پریدین میباشند و فقط زنجیر طرفی پروپی لیک ، کونیسین جای خود را به یک زنجیر آلدهیدیک داده است.
در متیل پله تیرین زنجیر طرفی به جای زنجیر آلدهیدیک دارا یک عامل ستنی است و باید به این نکته توجه داشت که این جسم شبیه هیگرین بتا موجود در کوکا است.
پزودوپله تیرین دارای ساختمان کاملا متفاوتی است و از این نظریه به Tropinone نزدیک میشود و تروپی نن ، ستن تروپانول است که عبارت است از- N.Methyl Granatonine و این شباهت و نزدیکی درخواص فارما کودینامیک این مواد نیز مشاهده میشود.
از احیای پزودوپله تیرین یک الکل همولگ تروپانول بدست میآید و از این الکل نیز میتوان مانند تروپانول مشتقات میدریاتیک و مشقات آنستزیک بدست آورد.
فارماکودینامی و تراپوتیک پله تیرین یکی از فلج کنندههای اعصاب محرکه است و روی اعصاب حسی اثر نمیکند.
تزریق داخل وریدی پله تیرین در سگ ایجاد Vaso- Constriction و هیپرتانسیون میکند.
اگر کرمهای تنیا را در محلولی از پله تیرین بیندازیم بطور موقت یا دائم (بر حسب مقدار آلکالوئید و مدت زمان) فلج میشوند.
پوست انار را به منظور دفع کرم تنیا به صورت Apozeme همراه با مسهل تجویز میکنند و برای این منظور مخصوصا از تانات دو پله تیرین استفاده میکنند.
وجود تانن باعث می شود که جذب آلکالوئید کندتر صورت گیرد.
این طریق مداوا که امروزه کمتر مورد استفاده قرار می گیرد در بیمار ایجاد تهوع ، قی ، سردرد ، سرگیجه و اختلالات بینایی میکند.
خواص دارویی از نظر طب قدیم ایران میوه انار سرد و قابض است.
آب انار سرد و تر و پوست انار سرد و خشک و بسیار قابض میباشد.
پوست ریشه درخت انار از بقیه قسمتهای این درخت قابضتر است.
کلیه قسمتهای درخت انار دارای تان میباشد که بسیار قابض است.
برای مصارف دارویی از گل ، برگ ، پوست درخت ، پوست ریشه و دانه انار استفاده میشود.
انار منبع مهم آنتی اکسیدانها ، پتاسیم و ویتامین C است.
در واقع آب انار یکی از غنیترین منابع پلی فنلهاست ، که گروهی از آنتی اکسیدانهای قوی هستند.
آنتی اکسیدانها موادی هستند که قادرند با اثرات مضر اما طبیعی فرآیند فیزیولوژیک اکسیداسیون در بافتها مقابله کنند.
علاوه بر آنتی اکسیدان ، آب انار حاوی دیگر مواد مفید همچون تاننها و آنتوسیانینها که به نظر میرسد با بیماریها مقابله میکنند نیز هستبرای حل کردن سنگ کلیه و مثانه مفید است انار با نام علمی(punica granatum) یک درختچه به طول 5-8 متر، با برگهای براق، کشیده و باریک، گل های قرمز با قطر 3 سانتی متر و میوه هایی شش گوش و کروی به قطر 7-12 سانتی متر با پوست قرمز و یا زرد، چرمی و دانه های فراوان میباشد.
انار بومی ایران و هند میباشد و از 4000 سال قبل از میلاد نیز مورد استفاده قرار میگرفته است.مصرف انار از ایران به هند، واز آنجا به آفریقای شمالی و چین و سپس به اروپا و امریکا گسترش یافت است.
واژه انگلیسی انار(pomergranate) از زبان یونانی به معنی "سیب پرهسته" برگرفته شده است.
1-مرغوب ترین انار جهان در کاشان، ساوه و یزد ایران کشت میگردد.
2-مصریان باستان همراه با انار دفن میشدند.
بابلی ها اعتقاد داشتند خوردن دانه های انار قبل از پیکار آنها را شکست ناپذیر میسازد.
3-در قرآن 3 مرتبه نام انار ذکر شده است.
در اسطوره های یونان نیز از انار یاد گردیده است.
4-بزرگترین تولید کنندگان انار به ترتیب ایران، قزاقستان، اسپانیا و امریکا میباشند.
5-طعم انار بسته به نوع و درجه رسیده بودن آن از شیرین وملس تا ترش متغیر است.
6-انار بصورت میوه تازه، آب انار، کنسانتره انار و رب انار عرضه میگردد.
7-دانه های انار 52 درصد وزن کل میوه انار را تشکیل میدهند.
8-یک انار متوسط به مقدار 3/4 فنجان دانه انار و 1/2 فنجان آب انار تولید میکند.
9-آب انار باعث لکه دار شدن لباس میگردد.
لک های ایجاد شده تنها با سفید کننده قابل رفع میباشند.
10-آب انار به عنوان یک رنگ طبیعی برای الیاف غیر سنتتیک بکار گرفته میشود.
ارزش تغذیه ای یک انار متوسط به وزن 107 گرم: کالری 80 چربی 0.5 گرم آب 85 گرم کلسترول 0 کربوهیدرات 15 گرم پروتئین 1 گرم سدیم 4 میلی گرم پتاسیم 260 میلی گرم فیبر 1 گرم ویتامین C 4 میلی گرم آهن 0.5 میلی گرم ویتامین های B 0.3 میلی گرم کلسیم 7 میلی گرم صد گرم دانه انار مواد زیر موجود می باشد : انرژی 38 کالری آب 82 گرم پروتئین 0/4 گرم چربی 0/3 گرم مواد نشاسته ای 10 گرم کلسیم 4 گرم سدیم 3 میلی گرم پتاسیم 260 میلی گرم آهن 0/5 میلی گرم ویتامین ب 1 0/2 میلی گرم ویتامین ب 2 0/03 میلی گرم ویتامین ب 3 0/02 میلی گرم ویتامین ث 4 میلی گرم انتخاب و خرید انار: 1-هنگام خرید انارها را بلند کنید و وزنشان را احساس کنید.
هرقدر میوه انار سنگین تر باشد بهتر است.
2-پوست انار باید نازک، سفت، براق و فاقد ترک خوردگی باشد.
نگهداری انار: انار تازه در دمای اتاق (در محل تاریک و خنک) تا یک هفته قابل نگهداری است.انار قاچ خورده درون یخچال تا 2 هفته قابل نگهداری است.دانه های انار را میتوان درون یک ظرف دردار تا 6 ماه درون فریزر نگهداری کرد.
نحوه دان کردن انار: 1-تاج انتهایی انار را جدا کنید.
2-به آرامی پوست انار را چندین برش قطری بدهید.
3-انار را درون یک کاسه آب به مدت 5 دقیقه بخیسانید.
4-انار را زیر آب نگه داشته و دانه ها را از پوست و پرده های سفید رنگ جدا کنید.
دانه ها به ته ظرف رفته، و پوست و پرده ها روی آب شناور خواهند شد.
5-پوست و پرده ها را از روی سطح آب بر دارید.
6-دانه ها را درون صافی و یا آبکش ریخته و آب آنها را بگیرید.
سپس با یک دستمال تمیز آنها را خشک کنید.
از جمله خواص آن می توان به موارد زیر اشاره نمود : 1- انار خون را تصفیه کرده و تقویت کننده قلب و کلیه است.
2- انار اشتها آور است وبهتر است قبل از غذا مصرف شود.
3- انار در رفع اوره و کلسترول ، دفع سموم و تعادل مایعات بدن به خصوص خون نقش مهمی را ایفا می کند.
4- مصرف انار شیرین، ایجاد شادی نموده و رنگ رخسار را باز می کند.
5- مصرف انار شیرین تقویت کننده کبد می باشد و در معالجه یرقان( زردی) مفید است.
6- انار ترش و شیرین( ملس) باعث کاهش فشار خون می شود.
7- مصرف انار در معالجه راشی تیسم، کم خونی و ضعف اعصاب مؤثر است و به بدن نیرو می بخشد.
امام صادق(ع) می فرماید : به کودکان خود انار بخورانید زیرا آنها را زودتر به حد جوانی می رساند.
تذکرات 1- انار برای اشخاصی که دچار یبوست هستند، مضر است.
2- انار میوه ای سرد است، بنابراین اشخاصی که سرد مزاج هستند پس از خوردن آن، مقداری آب جوش با نبات باید بخورند.
3- انار برای کسانیکه دچار نفخ معده هستند، ضرر دارد.
زیاده روی در مصرف انار ترش ایجاد زخم معده می کند.
4- جوشانده پوست درخت و پوست ریشه آن که برای رفع کرم بکار می رود ممکن است ایجاد سرگیجه و استفراغ کند.
خواص قسمت های دیگر درخت انار: 1- جوشانده پوست انار برای گلو درد و زخم گلو ورفع بواسیر مفید می باشد.
2- جوشانده گل انار برای از بین بردن زخم های دهان و اسهال مزمن وبهمراه کنجد برای بهبود سوختگی مفید می باشد.
3- جوشانده ریشه انار برای دندان درد و تنظیم عادت ماهیانه در زنان مفید می باشد.
4- جوشانده پوست درخت انار اثر ضد کرم دارد.
خاصیت ضد سرطانی آب انار پژوهشهای جدید نشان میدهد آب انار خاصیت ضد سرطانی دارد.
طبق تحقیقات سازمان کشاورزی ایالات متحده آمریکا (USDA) انار منبع خوبی از آنتی اکسیدانها، پتاسیم و ویتامین C است پژوهشگران آکادمی علوم امریکا دریافته اند که ، مصرف آب انار از ابتلاء بـه سرطان پروستات جلوگیری میکند.
دکتر احسان مختار استاد سرطان شناسی دانشگاه ویسکانسین و رئیس گروه تحقیقمی گوید که باکشف جدید راه دستیابی بـه خواص ضد سرطانی و نحوه معالجه سرطان با آب انار هموارتر شده است .
متخصصان تغذیه مصرف آب انار را صبح و پیش از صبحانه توصیه می کنند فواید انار برای سلامتی: 1-انار غنی از آنتی اکسیدانهای قوی پلی فنولیک(POLYPHENOL)، تانن(TANNINS)،(PUNICALAGINS) و(ANTHOCYANINS) میباشد.
2-الاژیک اسید ELLAGIC ACID موجود در اناراز بروز سرطان جلوگیری کرده و رشد تومورهای سرطانی را کند میسازد.
3-انار برای سلامتی قلب و عروق، جلوگیری از تصلب شریانها و سکته ها، جلوگیری از پیری زودرس و آلزامیر و پیشگیری از سرطانها بویژه سرطان پروستات مفید است.
4-آب انار خاصیت میکروب کشی و ضذ عفونی کنندگی دارد.
5-یک انار معمولی 40 درصد نیاز روزانه بدن به ویتامین C را تامین میکند.
همچنین انار منبع خوبی از اسید فولیک، پتاسیم و آهن میباشد.
6-کاهش فشار سیستولیک خون و کلسترول بد نیز از دیگر خواص انار میباشد.
7- آنتی اکسیدان های موجود در انار 3 برابر میزان آنتی اکسیدانهای موجود در چای سبز و شراب قرمز است.
8-انار تشکیل پلاک عروق را تا 30 درصد کاهش میدهد.انار میزان نیتریک اکساید بدن را نیز افزایش میدهد.
9-انار خون ساز و تصفیه کننده خون است.
10-انارعطش را برطرف کرده و خنک کننده است.
11-انار برای درمان اسهال،آرتریت،زردی و بواسیر مفید است.
12-انار اشتها آور است.
13-انار در درمان کم خونی و افزایش انرژی بدن موثر و مفید است.
14-انار تقویت کننده کبد و کلیه ها میباشد.
خواص دیگر انار: 1-دم کرده پوست انار گلودرد را تسکین میدهد.
2-انار برای التهاب معده مفید است.
3-انار قابض است بویژه پوست ریشه درخت و پوست میوه آن.
4-جوشانده پوست ریشه درخت انار کرم معده را نابود میسازد.
5-انار ادرار آور است.
6-برای درمان اسهال 30 گرم پوست انار را با 3 گرم دارچین در یک لیوان آب بجوشانید و بصورت خنک میل کنید.
7-برای رفع گرفتگی صدا 30 گرم پوست انار را به همراه 2 گرم زاج سفید جوشانده و غرغره کنید.
8-برای رفع دل درد روی دانه های انار نمک و فلفل زده وآن را میل کنید.
9-برای رفع تب یک لیوان آب انار را به همراه اندکی زعفران میل کنید.
10-پوست انار را در زیر نور آفتاب خشک کرده و تبدیل به پودر کنید.
سپس آن را با اندکی فلفل سیاه و نمک مخلوط کرده و همراه با خمیر دندان، دندانها را مسواک بزنید.
این مخلوط باعث سفید و درخشان شدن دندانها شده و برای سلامتی لثه ها نیز مفید است.
11-جوشانده پوست انار برای گلودرد و التهاب گلو مفید بوده و همچنین خاصیت ضد کرم نیز دارد.
12-دانه انار برای حل کردن سنگ کلیه و مثانه مفید است.
-6برای درمان اسهال 30 گرم پوست انار را با 3 گرم دارچین در یک لیوان آب بجوشانید و بصورت خنک میل کنید.
-8برای رفع دل درد روی دانه های انار نمک و فلفل زده وآن را میل کنید.
-9برای رفع تب یک لیوان آب انار را به همراه اندکی زعفران میل کنید.