گندم ( زراعت غلات)
گندم از مهم ترین غلات است. این گیاه در دو گونه وحشی و اهلی موجود است .گندم یک ساله و از خانواده گرامینه ها ( گندمیان ) است .
خصوصیات گیاه گندم :
گندم ، گل آذین سنبله ای دارد . از هر گروه آن معمولا یک سنبلچه متشکل از دو گلوم وسه گلوم بوجود می آید . گاهی تعداد گلچه های به 9 هم می رسد . دانه گندم بین دو پوشش قاشق مانند به نامهای پوشک بیرونی (لما ) و پوشک درونی (پائولا) قرار گرفته است . برگهای گندم مانند برگهای سایر غلات ( به جز ذرت و ارزن ) ، نازک و کم عرض بوده و زبانه های کوچکی دارند .
میوه گندم : با توجه به گونه آن ، 3 تا 10میلیمتر طول و 3 تا 5 میلیمتر هم قطر دارد و شامل بخشهای زیر است .
گیاهک : یا رویان که تقریبا 5/2 درصد وزن دانه را تشکیل می دهد و سرشار از پروتئین و چربی است که این بخش را معمولا در تهیه آرد گندم جدا می کنند .
سبوس : همان پوسته دانه است که تقریبا 14 درصد از وزن دانه راتشکیل می دهد . سبوس را هم همچون گیاهک در مرحله آرد سازی از دانه جدا می کنند و معمولا برای خوراک دام مورد استفاده قرار می گیرد .
آندوسپرم : حاوی مواد نشاسته ای دانه گندم است تقریبا 83 تا 87 درصد از کل دانه را شامل می شود . آندوسپرم دارای دانه های نشاسته ای و مواد پروئتینی می باشد که دانه های نشاسته آن بوسیله گلوتن که یکی از پروتئینهای موجود در دانه است ، بهم چسبیده اند . میزان گلوتن موجود در دانه برحسب نوع نژاد گندم تفاوت می کند .
همن میزان گلوتن گندم است که مرغوبیت آن را تعیین می نماید . گندمهای قرمز سخت بهاره و پاییزه گلوتن بیشتری دارند و به همین دلیل ، ارزش تهیه نان از آنها بیشتر است . چون خمیر حاصل از لحاظ گلوتن غنی است ، به دلیل داشتن حالت کشدار ، قادر است که گاز های ناشی از تخمیر را بیشتر در خود نگهداری و برای همین خمیر بهتر ورآمده و حجمش بیشتر می گردد .
آب وهوای مناسب برای رشد گندم و شرایط ایده آل برای رشد گندم ،آب وهوای خنک در دوره رشد رویشی ، آب و هوای معتدل دردوران تشکیل دانه و آب وهوای گرم وخشک و درزمان برداشت محصول می باشد . بنابراین مناطقی که زمستانهای سخت دارند ، کشت گندم با مشکلاتی از قبیل سرماز دگی زمستانی مواجه می شود .البته باید بدانیم که گندم در برابر خشکی مقاومت چندانی ندارد و نمی تواند به مدت طولانی خشکی و کم آبی را تحمل نماید . اما قادر است خود را باشرایط خشک تاحدی تطبیق داده و با تکشیل یاخته های کوچکتر که در نهایت سبب تشکیل برگهای کوچک شده و در نتیجه روزنه ها کوچکتر می شود ، سطح تعریق را کاهش دهد و از اثرات سوء کم ابی تا حدی محفوظ بماند.
انواع گندم معمولا گندمها را به دو دسته کلی گندم بهاره وگندم پاییزه تقسیم بندی می کنند. این دونوع علاوه بر آن که دانه هایشان از نظر رنگ ، بافت ، شکل و. با هم فرق دارد شرایط رشد و نمو آنها نیز باهم تفاوت می کند . این دو نوع گندم را در دو زمان مختلف در سال کشت می نمایند . دانه گندم ، دارای شیاری است که در طول دانه قرار می گیرد . عمق این شیار در گندمهای پاییزه ودر گندمهای بهاره کم است . طرفین این شیار در گندمهای بهاره گرد و در گندمهای پاییزه گوشه دار می باشد .