دانلود مقاله گندم

گندم ( زراعت غلات)
گندم از مهم ترین غلات است.

این گیاه در دو گونه وحشی و اهلی موجود است .گندم یک ساله و از خانواده گرامینه ها ( گندمیان ) است .
خصوصیات گیاه گندم :
گندم ، گل آذین سنبله ای دارد .

از هر گروه آن معمولا یک سنبلچه متشکل از دو گلوم وسه گلوم بوجود می آید .

گاهی تعداد گلچه های به 9 هم می رسد .

دانه گندم بین دو پوشش قاشق مانند به نامهای پوشک بیرونی (لما ) و پوشک درونی (پائولا) قرار گرفته است .

برگهای گندم مانند برگهای سایر غلات ( به جز ذرت و ارزن ) ، نازک و کم عرض بوده و زبانه های کوچکی دارند .
میوه گندم : با توجه به گونه آن ، 3 تا 10میلیمتر طول و 3 تا 5 میلیمتر هم قطر دارد و شامل بخشهای زیر است .
گیاهک : یا رویان که تقریبا 5/2 درصد وزن دانه را تشکیل می دهد و سرشار از پروتئین و چربی است که این بخش را معمولا در تهیه آرد گندم جدا می کنند .
سبوس : همان پوسته دانه است که تقریبا 14 درصد از وزن دانه راتشکیل می دهد .

سبوس را هم همچون گیاهک در مرحله آرد سازی از دانه جدا می کنند و معمولا برای خوراک دام مورد استفاده قرار می گیرد .
آندوسپرم : حاوی مواد نشاسته ای دانه گندم است تقریبا 83 تا 87 درصد از کل دانه را شامل می شود .

آندوسپرم دارای دانه های نشاسته ای و مواد پروئتینی می باشد که دانه های نشاسته آن بوسیله گلوتن که یکی از پروتئینهای موجود در دانه است ، بهم چسبیده اند .

میزان گلوتن موجود در دانه برحسب نوع نژاد گندم تفاوت می کند .
همن میزان گلوتن گندم است که مرغوبیت آن را تعیین می نماید .

گندمهای قرمز سخت بهاره و پاییزه گلوتن بیشتری دارند و به همین دلیل ، ارزش تهیه نان از آنها بیشتر است .

چون خمیر حاصل از لحاظ گلوتن غنی است ، به دلیل داشتن حالت کشدار ، قادر است که گاز های ناشی از تخمیر را بیشتر در خود نگهداری و برای همین خمیر بهتر ورآمده و حجمش بیشتر می گردد .
آب وهوای مناسب برای رشد گندم و شرایط ایده آل برای رشد گندم ،آب وهوای خنک در دوره رشد رویشی ، آب و هوای معتدل دردوران تشکیل دانه و آب وهوای گرم وخشک و درزمان برداشت محصول می باشد .

بنابراین مناطقی که زمستانهای سخت دارند ، کشت گندم با مشکلاتی از قبیل سرماز دگی زمستانی مواجه می شود .البته باید بدانیم که گندم در برابر خشکی مقاومت چندانی ندارد و نمی تواند به مدت طولانی خشکی و کم آبی را تحمل نماید .

اما قادر است خود را باشرایط خشک تاحدی تطبیق داده و با تکشیل یاخته های کوچکتر که در نهایت سبب تشکیل برگهای کوچک شده و در نتیجه روزنه ها کوچکتر می شود ، سطح تعریق را کاهش دهد و از اثرات سوء کم ابی تا حدی محفوظ بماند.
انواع گندم معمولا گندمها را به دو دسته کلی گندم بهاره وگندم پاییزه تقسیم بندی می کنند.

این دونوع علاوه بر آن که دانه هایشان از نظر رنگ ، بافت ، شکل و.

با هم فرق دارد شرایط رشد و نمو آنها نیز باهم تفاوت می کند .

این دو نوع گندم را در دو زمان مختلف در سال کشت می نمایند .

دانه گندم ، دارای شیاری است که در طول دانه قرار می گیرد .

عمق این شیار در گندمهای پاییزه ودر گندمهای بهاره کم است .

طرفین این شیار در گندمهای بهاره گرد و در گندمهای پاییزه گوشه دار می باشد .
انواع گندم معمولا گندمها را به دو دسته کلی گندم بهاره وگندم پاییزه تقسیم بندی می کنند.

طرفین این شیار در گندمهای بهاره گرد و در گندمهای پاییزه گوشه دار می باشد .

گندم بهاره در اوایل بهار کاسته می شود .

پس از جوانه زدن ، گیاه جوان در بهار و اوایل تابستان رشد نموده و محصول آن را تا اواخر تابستان برداشت می کنند .

گندم بهاره را معمولا در نواحی کشت می کنند که گندم پاییزه نمی تواند در برابر سرمای سخت زمستانی آن مناطق ، مقاومت نماید.

البته میزان محصول دهی گندم پاییزه از بهاره بیشتر است .

معمولا پس ازتهیه بذر و زمانی که دمای خاک به یک درجه سانتگراد بالای صفر رسید ، گندم بهاره را می کارند .

اگر شرایط آب وهوایی اجازه دهد می توان گندم را زودتر هم کاشت تا دوره رشدآن طولانی تر شده ومیزان محصول دهی آن بیشتر شود.

گندم بهاره برای آن ک به مرحله گلدهی برسد ، باید به مدت طولانی درمعرض هوای سرد قرار گیرد .اگرگندم پاییزه را دربهار بکارند ، چون دوره سرما را پشت سر نمی گذارد، نمی تواند گل آذین خوبی تشکیل دهد .

گندم پاییزه این نوع گندم در نیم کره شمالی ، در فصل پاییز موقعی که دمای خاک از 13 درجه سانتیگراد کمتر باشد کشت می شود .

ابتدا بذر گندم پاییزه جوانه می زند .

سپس در فصل زمستان ، گیاه به صورت گیاه جوان کوچکی باقی می ماند و با آغاز فصل بهار ، مجددا رشدونمو خود را آغاز می کند.

معمولا در یکی از ماههای خرداد ،تیر یا نهایتا مرداد ، دانه می رسد و آماده برداشت می شود .

گندم های پاییزه به نسبت گندم های بهاره ریشه های عمیق تر و پرشیب تری دارند که تا 200 سانتیمتر در خاک نفوذ می کنند .

این امر ناشی از آن است که گندم های پاییزه فصل رشد طولانی تر دارند .

شرایط مناسب برای رشدگندم و خاک شنی و رسی عمیق و بازهکشی خوب ، برای رشد گندم مناسب است .

اصولا میزان عملکرد گندم در شرایط دیم (آبیاری با باران ) درخاکهای ریز بافت بیشتر است .

چون این قبیل خاکها قادرند آب را بهتر و به مدت طولانی تر در خود نگهدارند .

اما در شرایط آبی (که کشاورز خود گیاه را آبیاری می کند ) ، معمولا گندم زیاد تحت تاثیر بافت خاک خود قرار نمی گیرد.

گندم هم مانند سایر گیاهان نمی تواند در خاک خشک جوان بزند.

گندم بهاره به دلیل ذخیره شدن رطوبت زمستانی درخاک ، همواره رطوبت مورد نیاز خود را دارد .

اما رطوبت خاک گندمهای پاییزه معمولا فرایند جوانه زنی را با مشکل مواجه می نماید .

اگر برای جوانه زنی یا رشد اولیه جوانه ، خاک رطوبت کافی نداشته باشد بذرها ممکن است بپوسند یا درمعرض صدمات ناشی از سرما قرا گیرند.

آفات و بیمار یهای گیاه گندم زنگ گندم را قارچی به نام Puccinia ایجاد می کند .

مهم ترین بیماری گندم به شمار می رود که شامل زنگ ساقه ، زنگ برگ ، زنگ خطی و زنگ نواری می شود .

شرایط محیطی مساعد برای ایجاد این نوع آفت ، آب و هوای گرم تا گرم مرطوب می باشد .

تشکیل حفره های قرمز یا سیاه که حاوی اسپورهای تولید مثل در سطح ساقه ،برگ ، غلاف و...

از علائم این بیماری می باشند .

این قارچها از کارآیی گیاه در مصرف آب می کاهند .

بافتهای گیاه را تخریب می کنند وتعداد دانه های موجود در سنبله را مانند زمانی که گیاه به کمبود آب دچار شده ، کاهش می دهند .

سیاهک گندم یکی از بیماریهای قارچی گندم است که می تواند به صورت سیاهک آشکار، سیاهک برگ ، سیاهک پنهان معمولی و.

ظاهر گردد.

سیاهک پنهان ، مهم ترین ورایج ترین و درعین حال ، مخرب ترین نوع سیاهک است که خسارت زیادی مخصوصا به گندم پاییزه وارد می آرود .

پوسیدگی جوانه و ریشه بیمار یهایی هستند که قارچها آنها را بوجود می آورند .

این بیمارها هم خسارت زیادی را به محصول گندم وارد می کنند .

در گذشته ، ضد عفونی نمودن بذر باترکیبات جیوه ای تاحدی ازاین بیماریها جلوگیری می نمود .

اما امروزه اغلب از کاربامات وهگزاکلروبنزن برای نابودی این بیماریها استفاده می کنند .

زمان برداشت محصول گندم تحت تاثیر عواملی از جمله بارندگی ، رطوبت نسبی ، دمای هوا و همچنین رسیدن دانه قرار می گیرد .

برداشت گندم درایران از اوایل بهار ( درمناطق گرمسیری ) آغاز شده و تا اواخر تابستان ( درمناطق سردسیری ) ادامه دارد .

امروزه در سراسر جهان ازوسایل مکانیکی خاصی برای برداشت گندم استفاده می نمایند ولی هنوز هم گندم به طریق سنتی که کند و پرهزینه است برداشت می شود .

در روش سنتی بوته های گندم را از فاصله چند سانتی سطح خاک ، درونموده و به صورت دسته های کوچک در می آورند .

سپس این دسته ها را به خرمنگاه منتقل نموده و طی مراحل خاصی می کوبند .

زمان صحیح برداشت گندم ، وقتی است که رطوبت دانه بین 14 تا 16 درصد باشد.

مواردمصرف گندم مواد مغذی آن برخلاف سایر غلات ، گندم را می توان از طرق مختلف از جمله درتهیه نان ، بیسکویت ، شیرینی ، کیک ، اسپاگتی ، ماکارونی و.

مورد مصرف قرار داد .

از گندم در صنایع کاغذ سازی ، چسب سازی وهمچنین در تهیه پودرهای لباسشویی هم استفاده می گردد.

از سبوس و کاه آن نیز به عنوان خوراک دام استفاده می کنند .

انواع مختلف گندم برای مصارف مختلف مورد استفاده قرار می گیرند .

مثلا گندمای نرم بهاره یا پاییزه برای مصرف در صنایع بیسکویت سازی، شیرینی پزی و کیک پزی مناسبند .

درحالی که از گندمهای سخت پاییزه وبهاره در نانوایی استفاده بیشتری دارند.

گندم گل آذین سنبله ای دارد.

از هر گره آن معمولا یک سنبله متشکل از دو گلوم و سه گلوم بوجود می آید وگاهی تعداد گلچه ها به9 هم می رسد .

دانه گندم بین دو پوشش قاشق مانند به نامهای پوشک بیرونی (لما) و پوشک درونی (پائولا) قرار گرفته است .

برگهای گندم مانند برگهای سایر غلات (به جزذرت وارزن ) نازک و کم عرض بوده و زبانه های کوچکی دارند .

آب وهوای مناسب برای رشد گندم شرایط ایده ال برای رشد گندم ، آب وهوای خنک در دوره رشد رویشی ، آب وهوای معتدل در دوران تشکیل دانه و آب وهوای گرم وخشک در زمان برداشت محصول می باشد.

بنابراین درمناطقی که زمستانهای سخت دارند کشت گندم با مشکلاتی از قبیل سرمازدگی زمستانی مواجه می شود .

البته باید بدانیم که گندم دربرابر خشکی مقاومت چندانی ندارد ونمی تواند به مدت طولانی، خشکی و کم آبی را تحمل نماید .

اما قادر است است خود را با شرایط خشک تا حدی تطبیق داده و با تشکیل یاخته های کوچک تر که درنهایت سبب تشکیل برگهای کوچک شده و درنتیجه روزنه هاکوچک تر می شود سطح تعریق را کاهش دهد و از اثرات سوء کم آبی تا حدی محفوظ بماند .

انواع گندم معولا گندم ها را به دو دسته کلی گندم بهاره و گندم پاییره تقسیم بندی می کنند.

این دونوع علاوه برآن که دانه هایشان از نظر رنگ ، بافت ، شکل .

با هم فرق دارد شرایط رشد ونمو آنها نیز باهم تفاوت می کند این دو نوع گندم را دو زمان مختلف درسال کشت می نمایند .

دانه گندم ، دارای شیاری است که در طول دانه قرار می گیرد عمق این شیار در گندمهای پاییزه زیاد و در گندم های بهاره کم است .

طرفین این شیار در گندم های بهاره گرد و در گندم های پاییزه گوشه دار می باشد .

گندم بهاره دراوایل بهار کاشته می شود پس از جوانه زدن گیاه جوان دربهار اوایل تابستان رشد نموده ومحصول آن را تا اواخر تابستان برداشت می کنند.

گندم بهاره را معمولا درنواحی کشت می کنند که گندم پاییزه نمی تواند در برابر سرمای سخت زمستانی آن مناطق مقاومت نماید البته میزان محصول دهی گندم پاییزه از بهاره بیشتر است معمولا پس از تهیه بذر و زمانی که د مای خاک به یک درجه سانتیگراد بالای صفر رسید،گندم بهاره را می کارند.اگر شرایط آب وهوای اجازه دهد می توان گندم را زودتر هم کاشت تا دوره رشدآن طولانی ترشده ومیزان محصول دهی آن بیشتر شود .

گندم پاییزه برای آنکه به مرحله گلدهی برسد باید به مدت طولانی در معرض هوای سرد قرار گیرد .

اگر گندم پاییزه را در بهار بکارند ، چون دوره سرما را پشت سر نمی گذارد، نمی تواند گل آذین خوبی تکشیل دهد .

گندم پاییزه این نوع گندم درنیم کره شمالی ، درفصل پاییز موقعی که دمای خاک از 13 درجه سانتگیراد کمتر باشد کشت می شود .

ابتدا بذر گندم پاییزه جوانه می زند .سپس درفصل زمستان ، گیاه به صورت گیاه جوان کوچکی باقی می ماند وبا آغاز فصل بهار ، مجددا رشد نمو خود را آغاز می کند .

معمولادریکی از ماههای خرداد ، تیر یا نهایتا مرداد، دانه می رسد و آمده برداشت می شود .

گندمهای پاییزه به نسبت گندم های بهاره ریشه های عمیق تر و پرشیب تر ی دارند که تا 200 سانتی متر در خاک نفوذ می کنند .

این امر ناشی از آن است که گندمهای پاییزه فصل رشد طولانی تر ی دارند .

شرایط مناسب برای رشد گندم خاک شنی و رسی عمیق باز هکشی خوب ، برای رشد گندم مناسب است .

اصولا میزان عملکرد گندم درشرایط دیم (آبیاری با باران ) ، درخاکهای ریز بافت بیشتر است .

چون این قبیل خاکها قادرند آب را بهتر و به مدت طولانی تر درخود نگهدارند .اما در شرایط آبی (که کشاورز خود گیاه را آبیاری می کند ) معمولا گندم زیاد تحت تاثیر بافت خاک خود قرار نمی گیرد .

گندم هم مانند سایر گیاهان نمی تواند درخاک خشک جوانه بزند .

گندم بهاره به دلیل ذخیره شدن رطوبت زمستانی در خاک، همواره رطوبت مورد نیاز خود را دارد .

اما رطوبت خاک گندم های پاییزه معمولا فرایند جوانه زنی را با مشکل مواجه می نماید .

اگر برای جوانه زنی یا رشد اولیه جوانه خاک رطوبت کافی نداشته باشد بذرها ممکن است بپوسند و یا درمعرض صدمات ناشی از سرما قرار گیرند .

آفات وبیماریهای گیاه گندم زنگ گندم زنگ گندم را ، قارچی به نامهPiccinia ایجاد می کند.

مهم ترین بیماری گندم به شمار می رود که شامل زنگ ساقه زنگ برگ زنگ خطی و زنگ نواری می شود .

شرایط محیطی مساعد برای ایجاد این نوع آفت ، آب وهوای گرم و گرم مرطوب می باشد.

تشکیل حفره های قرمز یا سیاه که حاوی اسپورهای تولید مثل د سطح ساقه ، برگ ، غلاف و.

این قارچها از کارآئی گیاه در مصرف آب می کاهند .بافتهای گیاه راتخریب می کنند وتعداد دانه های موجود در سنبله را مانند زمانی که گیاه به کمبود آب دچار شده ، کاهش می دهند .

سیاهک گندم سیاهگ گندم یکی از بیمایهای قارچی گندم است که می تواند به صورت سیاهک آشکار ، سیاهک برگ ، سیاهک پنهان معمولی و.ظاهر می گردد .

سیاهک پنهان ، مهم ترین و رایج ترین و درعین حال ، مخرب ترین نوع سیاهک است که خسارت زیادی مخصوصا به گندم پاییزه وارد می آرود .

پوسیدگی جوانه و ریشه بیماریهایی هستند که قارچها آنها را بوجود می آورند این بیماریها هم خسارات زیادی را به محصول گندم وارد می کنند .

درگذشته ،ضد عفونی نمودن بذر با ترکیبات جیوه ای تاحدی ازاین بیماریها جلوگیری می نمود.

نماتد گالی گندم Seed gall nematode نماتدگالی گندم tritici Anguina اولین نماتدی است که به عنوان انگل در غلات شناخته شده است .

این نماتد علاوه برگندم ممکن است چاودار ،تریتیکاله و دیگر گونه های مشابه را نیز مود حمله قرار دهد نماتد گلی در خاورمیانه و خاور دور خسارت زیادی به مزارع گندم میزند .

علائم : در مراحل اولیه رشد گیاه ،علائم به صورت چروکیدگی برگها ظاهر می شود .

درمراحل رشد نهایی گیاه ، گالها در داخل اندامهای گل ، شکل گرفته ، جایگزین دانه می شوند .

دانه های آلوده تقریبا شبیه دانه های سالم هستند : ولی رنگ آنا کمی تیره تر و اندازه آنها کمی کوچکتر از دانه های سالم است و بسیار سخت ترند .

درهر گال تعداد بسیار زیادی پوره نماتد وجود دارد وجودگالها به صورت مخلوط با بذر سالم ، باعث انتشار نماتد می شود .

مناسبترین روشهای کنترل : تناوب زراعی استفاده از ارقام مقاوم استفاده از بذر سالم وعاری از گال نماتد (بهترین روش پیشگیری ) زمان برداشت محصول زمان برداشت محصول گندم تحت تاثیر عواملی از جمله بارندگی ،ر طوبت نسبی و دمای هوا وهمچنین رسیدن دانه قرار می گیرد .

برداشت گندم در ایران از اوایل بهار ( درمناطق گرمسیری) آغاز شده و تا اواخر تابستان (درمناطق سردسیری ) ادامه دارد .

امروز در سراسر جهان ازوسایل مکانیکی خصی برای برداشت گندم استفاده می نمایند .

ولی هنوز هم گندم به طریق سنتی که کند و پرهزینه است ، برداشت می شود در روش سنتی ، بوته های گندم را از فاصله چند سانتی سطح خاک ،درونموده و به صورت دسته های کوچک در می آروند .

سپس این دسته ها ار به خرمنگاه منتقل نموده و طی مراحل خاصی می کوبند .

زمان صحیح برداشت گندم ، وقتی است که رطوب دانه بین 14 تا 16 درصد باشد .

موارد مصرف گندم مواد مغذی آن برخلاف سایر غلات ، گندم را می توان از طرق مختلف از جمله در تهیه نان ، بیسکویت ، شیرینی ، کیک، اسپاگتی ،ماکارونی و.

مورد مصرف قرار داد.از گندم در صنایع کاغذ سازی ، چسب سازی وهمچنین درتهیه پودرهای لباسشویی هم استفاده می گردد.

از سبوس وکاه آن نیز به عنوان خوراک دام استفاده می کنند .

انواع مختلف گندم برای مصارف مختلف مورداستفاده قرار می گیرند .مثلا گندمهای نرم بهاره یاپاییزه برا ی مصرف درصنایع بیسکویت سازی ، شیرینی پزی و کیک پزی مناسبند .

درحالی که از گندمهای سخت پاییزه و بهاره در نانوایی استفاده بیشتری دارند