دانلود تحقیق معرفی اجمالی شهرستان مشهد

رابطه شهرو روستا موضوعی است جغرافیایی که در شکل دهی نظام اسکان جمعیت و سلسله مراتب سکونتگاهی و در نهایت توسعه جغرافیایی متوازن از طریق انتشار امواج توسعه از کانون های توسعه (شهر) به نقاط پیرامونی (روستا) نقش به سزایی دارند اما هنگامی که این توسعه روند یک طرفه پیدا کند منجر به مهاجرت روستائیان و تخلیه روستاها می گردد .

خالی شدن روستا مترادف با از بین رفتن سرمایه های انسانی و مالی کشور است در صورت ادامه این فرآیند روستائیان روز به روز فقیرتر می شوند برای برقراری عدالت اجتماعی و فقرزدائی رشد و توسعه یکپارچه نواحی کشور روستا و روستائیان در الویت هستند در این راستا برنامه ریزان و کارشناسان توسعه در سال های اخیر اقدام به طرح های مختلف توسعه در مناطق روستایی نموده‌اند که از آن جمله می توان به طرح های بهسازی ،طرح تجمیع ،طرح هادی روستایی اشاره نمود این مسئولیت خطیر به عهده نهاد ها و سازمان های عمرانی کشور است که در راس آنها بنیاد مسکن انقلاب اسلامی قرار دارد .

طرح هادی روستایی که از مهمترین پروژه های روستایی است در سال های اخیر در روستاهای زیادی به اجرا درآمده است بر اساس تعریف ارائه شده .

طرح هادی عبارتند ازفراهم آوردن بستر تجدید حیات و هدایت روستا به لحاظ ابعاد اجتماعی ،اقتصادی و فیزیکی حیات روستا به ویژگی های محیطی (کوهستانی ،دره ای،دشتی بودن روستا)،اجتماعی(میزان و خصوصیات جمعیتی ،سواد ،بهداشتی ودرمان)و اقتصادی(درآمد، چگونگی اشتغال و فعالیت های اقتصادی) بستگی دارد .

طرح هادی روستا با در نظر گرفتن پتانسیل‌های موجود که در بالا به ذکر آن پرداختیم سعیدر هدایت اقتصادی و اجتماعی آینده روستا دارد حال با توجه به زیرساختهای موجود ارائه خدمات و امکانات تسهیلی و رفاهی به روستا ضروری به نظر می رسد مهمترین اهداف طرح هادی عبارتند از :
1 - ایجاد زمینه توسعه و عمران روستاها با توجه به شرایط فرهنگی ،اقتصادی، اجتماعی و فیزیکی .
2 - تامین عادلانه امکانات از طریق ابعاد تسهیلات اجتماعی ،تولیدی و رفاهی هدایت و توسعه کالبدی .
3- ایجاد تسهیلات لازم جهت بهبود مسکن روستائیان وخدمت زیست محیطی عمومی .
4 - ایجاد و استقرار ساخت و سازمان فضایی مناسب در پیکره روستاها برای تقویت کار کرد های تولیدی روستا .
5 - ایجاد زمینه های فعالیت و اشتغال با در نظر گرفتن قابلیت ها و امکانات بالقوه موجود و سعی در فعالیت بخشیدن به آنها .
6 - فراهم آوردن محیطی سالم جهت سکونت جمعیت روستا به نحوی که علاوه به تثبیت جمعیت از جمعیت گریزی روستاها کاسته شود .
7 - ایجاد بستر لازم برای گسترش صنایع روستایی و فعالیت های کشاورزی .


1)معرفی اجمالی شهرستان:
1)معرفی اجمالی شهرستان: 1 – 1 موقعیت جغرافیایی: شهرستان مشهد در موقعیت ریاضی بین 35 درجه و 43 دقیقه تا 37 درجه و8 دقیقه عرض شمالی و59 درجه و 4 دقیقه تا 60 دقیقه طول شرقی قرار گرفته است .

این شهرستان در بین ارتفاعات هزار مسجد بینالود و چهل تن و یک تن در شمال شرقی استان خراسان واقع شده است.

این ناحیه از شرق به شهرستان سرخس از جنوب شرقی به شهرستان تربت جام از جنوب و جنوب غربی به ارتفاعات چهل تن و یک تن در شمال تربت حیدریه از غرب به شهرستان قوچان و از شمال و شمال شرقی به شهرستان درگز و کشور ترکمنستان محدود می شود وسهت این شهرستان 13500کیلو متر مربع می باشد.

1 – 2 – 1 تقسیمات سیاسی : شهرستان مشهد بر اساس قانون اداری و تقسیمات کشوری سال 1385 یکی از ولایات هجده گانه خراسان بوده و مرکز آن شهر مشهد بوده است در سال 1316 با اجرای قانون تقسیمات کشوری جزءهفت شهرستان استان خراسان گردید که شامل بخش های حومه، ارداک، طرقبه، فریمان ،تربت جام، جنت آباد، سرخس و تایباد بوده است در سال 1339 بخش های تایباد ،تربت جام و جنت آباد در سال 1369 بخش های چناران و سرخس در سال 1372 بخش فریمان و در سال 1382 بخش کلات نادر از این بخش متزع شدند.

بر اساس آخرین تقسیمات کشوری انجام شده این شهرستان دارای 4 بخش ( مرکزی، احمد آباد، رضویه و طرقبه) 13 دهستان (تبادکان، طوس، کارده).

جدول تقسیمات اداری و سیاسی شهرستان مشهد 1-3ویژگی های طبیعی: 1-3-1 توپوگرافی: بلند ترین ارتفاعات مشهد در ارتفاعات بینالود با 3211 متر و پست ترین نقطه در امتداد کشف رود در جنوب شهر مشهد با ارتفاع 500 متر از سطح دریا واقع شده است ارتفاع شهر مشهد به طور متوسط 970 متر می باشد .

این شهرستان بر روی جلگه ارتفاعات بینالود و هزار مسجد واقع شده است .

دشت مشهد سرزمینی است هموار که در میان کوه های هزار مسجد در شمال کوه های بینالود در جنوب قرار دارد و با جهت شمال غرب ،جنوب شرق امتداد می یابد عرض این دره قسمتی که در شهر مشهد قرار دارد به 28 تا 30کیلومتری می رسد.

رودخانه کشف رود و در آبراهه های متعدد آن و همچنین اراضی هموار پایکوهی و حاصلخیزی خاک ، سبب وجود سکونتگاه های روستایی و شهری متعدد و در دشت مشهد گردیده است .

اراضی منطقه با هم متفاوت هستند دارای خصوصیات زیر می باشد: 1- دشت های مسطح در طول کشف رود و فرورفتگی های مرکزی و جنوبی منطقه که دارای خاک های شور بوده و زهکشی نا مناسب دارند 2- مخروطه افکنه ها در غرب و در جنوب شهر مشهد قرار دارند که در قسمت مرتفع تقریبا با نوک تیز در قسمت تحتانی تقریبا مسطح می باشد و دارای خاک سنگریزه ای و کم عمق است و قسمت پایین آن منحصرا از قلوه سنگ های آذرین و دگرگونی تشکیل شده است .

3- تپه ها و دشت های کوهپایه در امتداد کوه ها و فلات های کوهپایه قرار دارند در قسمت های پایین دست که شیب زیاد تر است دارای خاک های عمیق تری می باشد .

4- تپه های کوهپایه ای، دشت های کوهپایه که در مرکز منطقه قرار گرفته اند کمی شیب دار می باشند و قابل آبیاری بدون محدودیت ظاهری است اما در قسمت های مرتفع تر با شیب بیشتر و خاک کم عمق تر آبیاری با محدودیت همراه است.

5- فلات ها که در امتداد رشته کوه ها قرار دارند و به علت شیب زیاد و عمق کم خاک برای کشت های آبی مناسب نمی باشد.

1-3-2 ناهمواری ها : دشت مشهد بیشتر لایه های آن در دوران چهارم زمین شناسی شکل گرفته است و شامل کنگلومراهای پلیمو ، پلیمستوسن، مخروطه افکنه ها ، پادگا نه های آبرفتی قدیمی و جدید ، رسوبات آبرفتی بستر رودخانه ،رسوبات دشت ها و بالاخره پهنه های پوشیده از مس می گردد.

1-ارتفاعات سمت راست کشف رود که جزءرشته کوههای بینالود و اکثرا از سنگ های زیر تشکیل شده است سنک های رسوبی که بیشتر شامل آهک های ژوراسیک و کرتاسه با مسیل های زیادی از دو کنه ها می باشد و همچنین ماسه سنگ و مارن و کنگلومرای بختیاری نیز دیده می شود .

سنگ های دگرگونی بیشتر شامل شیست های لیاس (ژوراسیک)و مرمر است که ضخامت زیادی را داراست و منشا بسیاریاز خاک های سمت راست کشف رود می باشد .

سنگ های آذرین بیشتر شامل سنگ های درونی و گرانیت و پریدوتیت می باشد.

2- ارتفاعات سمت چپ رودخانه کشف رود که جزء کوه های هزار مسجد و بیشتر شامل ماسه سنگ های سرخ و طبقات مارن و گچ و منشا اصلی خاک های منطقه مورد مطالعه و آهک های ژوراسیک است که بر روی آنها تشکیلات آهکی مزدوران قرار دارد.

1-3-3 اقلیم شهرستان: الف) رطوبت: رطوبت متوسط مشهد 4/56 درصد و متوسط حداقل و حداکثر سالانه 5/36 درصد در تیر ماه و 19/7 درصد در دی ماه است.

ب)درجه حرارت: درجه حرارت در طی دوره آماری 1330-1380 4/14 درجه سانتی گراد و اختلاف میانگین درجه حرارت در سرد ترین ماه و گرم ترین ماه 35 درجه است میانگین حداکثر دمای سالانه 4/26 درجه مربوط به ماه تیر و میانگین حداقل دمای سالانه 4 درجه مربوط به ماه دی است.

ج)بارندگی: متوسط بارندگی در طی دوره آماری 1380-1330 در شهرستان مشهد 64/259 میلیمتر است حداکثر میانگین ماهانه بارش در شهرستان مشهد 8/55 میلیمتر در اسفند ماه و حداقل میانگین ماهانه بارش 7/0 میلیمتر در مرداد ماه می باشد .

به طور کلی میزان نزولات در این شهرستان کم است.

جدول وضعیت اقلیمی شهرستان مشهد در سال های 1361-1375 د)باد: جریان هوا در مشهد تحت تاثیر توده های هوای متفاوتی است کم سهم تریت آنها عبارتند از توده هوای پر فشار سیبری- جریان های مدیترانه ای – جریان های شمالی و غربی ر)تابش خورشید: میانگین مجموع سالانه ساعات آفتابی مشهد 2500 ساعت است که از این میزان کم ترین ساعات آفتابی در بهمن ماه بیشترین آنها در تیرماه است .

زاویه تابش خورشید در عرض جغرافیایی 37 درجه در ظهر محلی ، اول تیر ماه برابر 90 درجه و در ظهر محلی دی ماه 45 درجه است .

عوامل تاثیر گذار بر اقلیم مشهد عبارتند از عرض جغرافیایی، هوای گرم وخشک کویر قره قوم.

1-3-4 آب و هوای شهرستان: اگر چه بخش های جنوبی و شمالی شهرستان مشهد کوهستانی می باشد و این باعث شده تا این نواحی از آب و هوای معتدلی برخوردار گردند لیکن ارتفاع کم دشت مشهد و همچنین نفوذ توده های گرم و خشک دشت های مرکزی ایران در فصل گرم سال و نفوذ توده های سردو خشک در فصل سرد سال باعث شده است تا بخش های عمده ای از این شهرستان از اقلیم گرم و نیمه خشک برخوردار شوند.

نتایج بدست آمده از ایستگاه هواشناسی مشهد در سال های 1361تا 1375 نشان می دهد شهرستان مشهد دارای میانگین درجه حرارت سالانه 5/14 درجه سانتی گراد می باشد که تیر ماه با میانگین 2/27 درجه سانتی گراد گرمترین ماه سال و ماه بهمن با 3/2 درجه سانتی گراد سردترین ماه سال می با شند همچنین میانگین سالیانه بارش در این شهرستان حدود 266 میلی متر در سال است.

1-3-5 منابع آب: شهرستان مشهد عمدتا در حوزه آبریز رودخانه کشف رود قرار دارد مهمترین رودخانه این شهرستان رودخانه کشف رود است که متوسط دبی سالیانه آن حدود 87 میلیون متر مکعب می با شد سایر منابع آب های سطحی این شهرستان رودخانه های کارده با حدود 24 میلیون متر مکعب رودخانه شاندیز با حدود 22 میلیون متر مکعب رودخانه طرق با حدود 26 میلیون متر مکعب رودخانه جاغرق با حدود 15 میلیون متر مکعب رودخانه میامی با حدود 11 میلیون متر مکعب و سدهای کارده با گنجایش 36 میلیون متر مکعب طرق با گنجایش 31 میلیون متر مکعب چالی دره با گنجایش11 میلیون متر مکعب و بند گلستان با گنجایش5 میلیون متر مکعب می باشد ضمن آنکه طبق برنامه ریزی ها و اقدامات انجام شده در سال های آتی بخش عمده آب شرب مورد نیاز شهر مشهد از طریق سد در دست احداث واقع در مرز ایران و ترکمنستان تامین خواهد شد .

علاوه بر آب های سطحی منابع آب های زیرزمینی این شهرستان از طریق 766 رشته قنات ، تعداد 246 دهنه چشمه ،تعداد 2510 حلقه چاه عمیق و تعداد 1109 حلقه چاه نیمه عمیق مورد بهره برداری قرار می گیرد .

منابع آب سطحی شهرستان مشهد : مهمترین رود های شهرستان مشهد عبارتند از کشف رود ،کارده، ماه نساء، میامی ،شاندیز، طرقبه، طرق، سنگ بست ،جاغرق، مراغه، مایان،برگ ،زشک، چشمه گیلاس، قره تیکان، چهچهه ، کلات، ارچنگان .

علاوه بر رئدهای فوق میلی هایی مانند کال شریف آباد و کال سرغایه که حالت فصلی دارند و نیز در بخشی از سال دارای آب می باشد.

منابع آب های زیرزمینی شهرستان مشهد: آب های زیرزمینی که به صورت قنوات و چاه های عمیق و نیمه عمیق چشمه ها مورد استفاده قرار می گیرند به دلیل حفر چاه های عمیق اکثر قنات ها خشک شده و آب رودهایی چون کشف رود ،جام، رود اترک به حداقل رسیده است .آب خوان های دشت مشهد به مصرف گیاهان زراعی و محصولات باغی می رسد زیرا به طور متوسط در فصل زمستان و مهار بارندگی صورت می گیرد .

هر ساله 1071 میلیون متر مکعب آب از این دشت تخلیه می شود .

ییلاق آب منفی (کسری مخزن) این دشت 136 میلیون متر مکعب است.

1-3-6 خاک ها : از نظر اقتصادی خاک وسیله و عامل اصلی تولید محصول زراعی به شمار می آید به کارگیری سایر عوامل تولید مانند سرمایه ، کار ،مدیریت به طور نسبی به حاصلخیزی و قابلیت بهره دهی آن افزوده می شود .

انواع خاک های شهر مشهد به شرایط توپوگرافی نوع و جنس رسوبات و لیتولوژی زمین و نیز فرآیند اقلیمی و فرسایش متفاوت است مهمترین مشکل خاک درشهرستان مشهد به ویژه در نواحی کوهستانی فرسایش شدید خاک های سطحی می باشد که این مسئله اثرات زیست محیطی زیادی مانند : آلودگی خاک ،شستشوی خاک ،تخریب پوشش گیاهی و حتی خطرات جانبی را به همراه داشته و دارد .

جهت دقت مطالعه و شناسایی نسبتا کامل خاک های مشهد از نظر توزیع جغرافیایی خاک ها که در 4 ناحیه و شهرستان مورد بررسی قرار دارد که هر یک معرف مشخصه های خاک از نظر تیپ و استعداد در قسمت های شرقی و شمالی است.

الف)خاک های دشت مشهد که عمدتا شامل قسمتهای جلگه ای و دشت آبرفتی است .

ب)خاک های نقاط شهری طرقبه و شاندیز که نمونه های کوهستانی در جنوب شهرستان است.

ج)خاک های شهر کلات نادری نمونه خاک های کوهستانی در شمال شهرستان مشهد.

د) خاک های بخش شرقی و شمال شرقی کنویس که محدوده استقرار کوره های آهک پزی و گچ پزی است همانطور که گفته شد شهرستان مشهد بر روی آبرفت کوه های هزارمسجد واقع شده است جنس خاک دره سطحی بسیار نرم و قابل نفوذ می باشد .

ضخامت عمق خاک در ناحیه مشهد بین 150 تا 200 متر می باشد که دشت مشهد را به همین خاطر از مرغوب ترین و مستعدترین زمین های کشاورزی استان کرده است.

1-3-7 پوشش گیاهی: پوشش گیاهی هر منطقه به میزان بارش و اقلیم آن می باشد با وجودی که قسمت وسیعی از مناطق خشک کشت و زرع شده اند ولی نباید چنین تصور کرد که پوشش گیاهی آنها ثابت بوده و دستخوش اثرات حاصله از انسان واقع نشده اند این موضوع در مورد بیابان ها که در آنها تعادل بین پوشش گیاهی و محیط بسیار متزلزل است بیشتر صدق می کند .

گیاهان این منطقه شامل بوته ای از نوع گون ،زنبق وحشی ،اسپند،درمنه، چرفه یا مشکمبه گاو میباشد .

درخچه ای از نوع زرشک وحشی ،بادام وحشی ،گز، کلپوره،قیاق می باشد اما وسعت جنگل های شهرستان مشهد براساس آمار اداره منابع طبیعی شهرستان مشهد 29750 هکتار برآورد شده است .که شامل جنگل های پسته ،ارس، ارغوان می گردد و مراتع آن وسعتی معادل1886000 هکتار را به خود اختصاص می دهد که 3/1 آنها مراتع درجه 2 و مابقی مراتع درجه 3 هستند.

1- 4ویژگی های انسانی: جمعیت شهرستان مشهد در سال 1375 معادل 1887405 نفر برآورده شده است که این رقم در سال 1365 معادل 1463508 نفر بوده است با توجه به جمعیت این شهرستان در دو دهه اخیر رشد آن برابر 5/2 درصد در سال محاسبه شده است وسعت شهرستان مشهور بالغ 13500کیلو متر مربع می باشد و تراکم نسبی آن در سال 1375 معادل 8/139 نفر کیلومتر مربع بوده است .

1-4-1 توزیع فضایی جمعیت : بر اساس آمار 1375 از مجموع 1887405 نفر جمعیت شهرستان مشهد 51/85 درصد در نقاط شهری برابر 16139200 نفر و 49/14 درصد معادل 2738484 نفر در نقاط روستایی سکونت داشتند جدول توزیع جمعیت در شهرستان مشهد در سال 1375 1-4-2سواد و اشتغال : از مجموع جمعیت شهرستان مشهد در سال 1375 معادل 1965903 نفر را افراد واقع در گروه سنی بالای 6 سال تشکیل می داده است که از این تعداد 993884 نفر مرد و 972519 نفر زن بوده اند که از این تعداد 1732369 نفر باسواد بوده اند که در مقایسه با جمعیت بالای 6 سال 1/88 درصد را شامل می شود از کل جمعیت بالای 10 سال که معادل 573487 نفر می شوند و 79/33 در صد جمعیت را در برمی گیرد که 18 /33 درصد در نقاط شهری 49/37 درصد در نقاط روستایی بوده از کل جمعیت شهرستان 538212 نفر شاغل و 35275 نفر بیکاران و افراد جویای کار تشکیل می دهد.

1-5ویژگی های اقتصادی : فعالیت های اقتصادی شهرستان مشهد را می توان به سه بخش : کشاورزی ،صنعت ، خدمات تقیسم بندی کرد.

1-5-1زراعت : بر اساس آمار سال 1379 ادره کشاورزی شهرستان مشهد سطح زیر کشت محصولات زراعتی شهرستان مشهد 143794هکتار بوده است از این میزان غلات (گندم و جو) 91328 هکتار(5/63) درصد سطح زیر کشت را به خود اختصاص داده اند از سطح زیر کشت محصولات این شهرستان 65941 هکتار (9/45) درصد مربوط به کشت آبی و 77813 (1/54) درصد را کشت های دیم به خود اختصاص داده اند .

محصولات عمده شهرستان شامل :گندم،جو، چغندرقند، محصولات جالیزی و نباتات علوفه ای می باشد که به صورت آبی و دیم کشت می شود .

جدول سطح زیر کشت و میزان تولید محصولات زراعی شهرستان مشهد در سال1380 باغداری: باغات شهرستان مشهد شامل سیب ،گیلاس ،آلبالو و گردو می باشد که در بخش های مختلف شهرستان واقع شده اند سطح زیر کشت محصولات باغی شهرستان 12955 هکتار می باشد که 12532 هکتار (7/96) درصد آن را اراضی آبی و 423 هکتار (3/3) درصد آن اراضی دیم باغی تشکیل می شود .

دامداری: شیوه دامداری در این شهرستان به دو صورت سنتی و صنعتی بود که شیوه غالب به صورت صنعتی می باشد بر اساس اطلاعات شبکه پست دامپزشکی شهرستان در سال 1379 مجموعا 2396093 واحد دامی معادل 67/11 درصد از کل واحد دامی استان است.

1-5-2صنایع: صنایع این شهرستان را در دو بخش صنایع دستی و صنایع سنگین مورد بررسی قرار می دهیم .

الف) صنایع دستی : این صنایع که با استفاده از مواد اولیه محلی و اتکاء به نیروی دست در نواحی روستایی شکل می گیرند در سطح شهرستان مشهد از اهمیت زیادی برخوردار است .

مهمترین صنایع دستی شهرستان قالیبافی و صنایع چوبیاست که در بخش های مختلف شهرستان تولید می شوند که صنعت فرش بافی به تنهایی 1077 نفر را مشغول به کار کرده است .

ب) صنایع بزرگ: معم.لا مواد اولیه آن از خارج منطقه تامین شده و در تولید آنها انرژی جایگزین کارگر می شود .

شهرستان مشهد در پایان سال 1378 دارای 1997 واحد صنعتی فعال بوده است که پروانه بهره برداری تحت پوشش اداره کل صنایع سازمان جهاد سازندگی و اداره کل معادن و فلزات استان را اخذ کرده هند و در واحدهای فوق الذکر تعداد 59140 نفر مشغول به کار بوده اند که این رقم 66 درصد از شاغلین واحدها صنعتی استان را دربر می گیرد .

مهمترین صنایع شهرستان مشهد شامل : صنایع غذایی ،صنایع نساجی و چرم، صنایع چوبی و سلولزی ،صنایع شیمیایی ، صنایع فلزی ،صنایع برق و الکترونیک و صنایع ماشین سازی و ساخت تجهیزات می باشد.

ج)معادن :در شهرستان مشهد 27 معدن با تولید سالانه 27540تن در حال بهره برداری می باشد این معادن در سطح شهرستان عبارتند از: معدن آهک،معدن مارن، معدن گچ خاکی و سنگ گچ ، سنگ لاشه ، معدن سنگ تزیینی ، معدن سنگ نمک ،معدن فلدسپات و معدن سنگ آهن.

1-5-3 خدمات: خدمات مهمترین سهم را در بین فعالیت های مزبور بخش خدمات به خود اختصاص داده خدمات این شهرستان شامل : عمده فروشی ،تعمیر وسایل نقلیه موتوری ، موتور سیکلت و کالاهای شخصی و خانگی و هتل و رستوران ،حمل و نقل، انبارداری و ارتباطات ، واسطه گرهای مالی ،مستغلات و اجاره و فعالیت های کار و کسب ، اداره امور عمومی و دفاع و تامین اجتماعی و شخصی ،خانوار های معمولی و دارای مستخدم سازمان ها و هیئت های برون مرزی و دفاتر و ادارات مرکزی .

این بخش در نقاط شهری تمرکزبیشتری دارد تا نقاط روستایی به طوری که فعالیت های خدماتی در نقاط شهری 3/61 درصد و در نقاط روستایی برابر 55/21 درصد می باشد در مجموع شاغلین بخش خدمات شهرستان مشهد 92/54 درصد از کل شاغلین را به خود اختصاص داده است.

2)شناخت حوزه نفوذ: مطالعه و بررسی وضعیت سکونتگاهی روستایی نشان می دهد بعضی از روستاها به دلیل برخورداری از موقعیت اداری ،ارتباطی ،خدماتی،اقتصادی و...

مناسب در چنان شرایطی قرار می گیرند که سایر روستاهای پیرامون آنها بخشی از خدمات مورد نیاز خود را از این روستاها تامین می نماید در چنین وضعیتی روستاهای پیرامون اثرات خاص خود را در روستا ی نافذ به جای می گذارند که مهمترین آنها تقویت هر چه بیشتر موقعیت روستای مرکزی در نظام سلسله مراتب خدماتی روستاها و جذب خدمات بیشتر تقویت موقعیت اقتصادی روستا و ...

می باشد بدین جهت می توان گفت شناخت حوزه نفوذ و نافذ روستاها در مطالعات و برنامه ریزهای توسعه روستایی از جهت والایی برخوردار است برای حوزه نفوذ تعاریف مختلفی تا کنون ارائه شده است مهمترین آنها عبارتند از حوزه نفوذ یک روستا فضایی است که ساکنین سکونتگاه های پیرامون برای انجام امور روزمره و با تامین خدمات مورد نیاز به آن روستا مراجعه می نمایند.

در مطالعات حاضر به منظور شناخت تاثیرات روستاهای حوزه نفوذ ر روستای خادم آباد وضعیت حوزه نفوذ این روستا به شرح ذیل مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته است تا با درک هر چه بیشتر شرایط حاکم بر این روستا نسبت به تهیه طرح هادی روستا اقدام گردد.

2-1 تعیین حوزه نفوذ : برای تعیین حوزه نفوذ روستای خادم آباد از روش ضریب برخورداری از خدمات عمومی مورد نیاز جوامع روستایی و همچنین میزان وابستگی روستاهای پیرامون خادم آباد به یکدیگر و موقعیت این روستا در سلسله مراتب خدماتی تعیین شده در طرح های بالا دست (طرح های سطح بندی خدماتی و طرح جامع شهرستان مشهد) استفاده شده است .

الف) خدمات موجود در روستای خادم آباد : این روستا در حال حاضر با برخورداری از 860 نفر جمعیت دارای : دبستان ابتدایی پسرانه و دخترانه .

2- مدرسه راهنمایی پسرانه و دخترانه .3- دبیرستان و پیش دانشگاهی پسرانه .4- حمام عمومی.5- خانه بهداشت.6- غسلخانه .7- دفتر پست و مرکز تلفن .8- برق سراسری .9- لوله کشی آب .10- پایگاه مقاومت بسیج و شورای اسلامی ب)در حال حاضر ساکنین هیچ یک از روستاهای پیرامون جهت بهره برداری از خدمات موجود در روستای خادم آباد به ای روستا مراجعه نمی نمایند به جز دبیرستان و پیش دانشگاهی که تعداد زیادی از اطراف روستا به این دبیرستان مشغول به تحصیل هستند.

ج)روستای خادم آباد فاقد حوزه نفوذ می باشد و خدمات موجود در این روستا صرفا مورد استفاده مردم خود روستا می باشد ضمن آنکه این روستا وضعیت در آینده کماکان ادامه خواهد داشت در طرح هادی روستای خادم آباد خدمات در نظر گرفته شده صرفا برای جمعیت ساکن در این روستا خواهد بود .

3)آشنایی روستا 3-1 موقعیت جغرافیایی روستا: روستای خادم آباد واقع در دهستان میامی از بخش رضویه شهرستان مشهد می باشد این روستا در طول جغرافیایی 59 درجه 48 دقیقه و در عرض جغرافیایی 36 درجه 13 دقیقه قرار گرفته است و فاصله اش به مرکز شهرستان کیلومتر می باشد این روستا در 13 کیلومتری جاده مشهد واقع شده است و از نظر توپوگرافی این روستا جلگه ای است.روستای خادم آباد از سمت شمال به ارتفاعات و از سمت جنوب به باغات و از سمت شرق به بخش رضویه محدود می گردد .

3-2 تعیین محدوده اراضی کشاورزی و منابع طبیعی: وسعت روستا ها تا حد زیادی بیانگر ویژگی های محیط طبیعی و شرایط اجتماعی و اقتصادی آنهاست در نواحی که مسطح بوده و خاک حاصل خیز و آب کافی در دسترس است .

روستاها معمولا بزرگ و برعکس در نواحی تپه ماهوری و کوهستانی که قشر خاک ناچیز می باشد و در نتیجه حاصلخیزی خاک و بهره دهی پایین است روستا ها کوچک می باشند .

اکنون روستای خادم آباد دارای وسعت کمی است و محدوده اراضی کشاورزی این روستا است که از نظر حاصل خیزی خاک و آب کافی در سطح خیلی پایینی است .

3-3 بررسی منابع آب : اصولا در کشور ایران هر جایی که روستایی شکل گرفته قطعا منبع آبی داشته و تعیینتوسعه روستا تا حد زیادی با میزان کیفیت آ ب و در مراحل بعدی با زمبن و پیشرفت های فنی جوامع انسانی مرتبط است .

تنها یک قنات در روستا وجود دارد که تقریبا 10 سال پیش مردم روستا از همین قنات برای آشامیدن و برای کشاورزی استفاده می کردند اکنون آب آشامیدنی این روستا از طرف دولت لوله کشی شده و آب مورد نیاز مردم از طریق لوله کشی تامین می گردد که تنها از آب قنات برای کشاورزی استفاده می کنند که طبق مقررات افراد روستا هر 6 ساعت به 6 ساعت حق استفاده از آب را دارند و گاهی که مردم با کمبود آب یا قحطی آب مواجه می شوند افرادی که وسیله نقلیه دارند از شهرک رضویه آب تهیه می کنند و افراد دیگر هم مجبور هستند از آب قنات که کمی شور است استفاده کنند.

3-3-1اقلیم روستا : الف) رطوبت: رطوبت متوسط مشهد 4/56 درصد و متوسط حداقل و حداکثر سالانه 5/36 درصد در تیر ماه و 19/7 درصد در دی ماه است.

د)تابش خورشید: میانگین مجموع سالانه ساعات آفتابی مشهد 2500 ساعت است که از این میزان کم ترین ساعات آفتابی در بهمن ماه بیشترین آنها در تیرماه است .

آمارهای به دست آمده نشان می دهد که روستای خادم آباد دارای آب و هوای معتدل و مرطوب می باشد و وضع طبیعی ان به صورت جلگه ای است .

باد روستا از سمت شمال به جنوب است به همین دلیل خانه ها تقریبا به صورت شرقی غربی ساخته شده اند ولی باید برای طرح پیشنهادی با دقت بیشتری طراحی را ارائه داد.

و همچنین به دلیل رطوبتی بودن روستا باد مزاحمی ندارد.

3-4 بررسی ویژگی های جمعیتی : جمعیت مهمترین عامل انسانی در شکل گیری روستا و همچنین توزیع و تراکم و معیشت و توسعه آنهاست بنابراین آگاهی از کمیت و کیفیت جمعیت ساکن در منطقه از ضروریات برنامه ریزی می باشد .

چنانچه هدف از مطالعه اجرای یک پروژه عمرانی باشد این امر مضاعف می شود چرا که با مطالعه دقیق عناصر مختلف جمعیت می توان نسبت به توانایی مشارکت فکری و دستی و قدرت ریسک و عواملی از این دست آگاهی لازم را به دست آورد .

3-4-1 تعداد جمعیت و بعد خانوار: واضح ترین نوع سنجش در جمعیت شناسی شمارش ساده تعداد افراد جمعیت است ولی دانستن رقم کل جمعیت به تنهایی کافی نیست و باید رابطه ای میان این رقم و بعضی عوامل دیگر مثلا تعداد خانوار برقرار کرد که به این ترتیب بعد خانوار بدست می آید.

تعداد جمعیت و بعد خانوار بر اساس آمارهای 45 تا 75 جمعیت این روستا به ترتیب 385،469،938،752 نفر بوده است که بعد خانوار همین سال ها به ترتیب عبارتند از 27/4 ،75/3،8/5 ، 6/6 بوده است .

برای شناخت وضعیت جمعیت و خانوار روستا از نتایج سرشماری های عمومی ومسکن نشان می دهد روستای خادم آباد در سال 45 در قالب 90 خانوار با بعد خانوار 27/4 این روستا در سال 55 دارای 469 نفر در قلب 125 خانوار با بعد خانوار 75/3 و در سال 65 دارای 938 نفر در قالب 160 خانوار با بعد خانوار 8/5 و در نهایت در سال 75 با 752 نفر جمعیت در قالب 6/6 بوده است.

3-4-2 بررسی تحولات جمعیتی و روند مهاجرت : در بررسی روند افزایش و کاهش جمعیت این روستا تنها موالید و مرگ و میر تاثیر ندارد بلکه درون کوچی و برون کوچی نیز جمعیت در این امر نقش مهمی ایفا می کند از این افزایش جمعیت یک منطقه با محاسبه نرخ رشد مطلق و نرخ رشد طبیعی و نرخ مهاجرت مواجه است .

نرخ رشد مطلق: در مطالعه نرخ رشد مطلق جمعیت یک روستا از آمارهای سرشماری فرهنگ آبادی در دوره های مختلف و همچنین از آمار خانه بهداشت استفاده شده است تحولات جمعیت روستا را طی دوره های مختلف زمانی در یک جدول نشان داده شده است.

Pt = po (1+r) *100 دلیل عدم تعلدل: به طور کلی با بررسی های انجام شده در این روستا روند کلی جمعیت در سال 45-55 جمعیت رو به کاهش است به دلیل این که قبل از انقلاب بوده و مردم روستا به اطراف مهاجرت کرده بودند و همچنین در سال 55-65 جمعیت افزایش یافته که روال طبیعی خود را دارد ولی جمعیت در سال 65-75 روند جمعیت باید کاهش داشته باشد به دلیل سواد کم و زاد و ولد بیش از حد و همچنین به دلیل ورشکستگی افراد از شهر به روستا مهاجرت کرده بودند و به همین دلیل از روال طبیعی خود خارج شده ولی در سال 75-84 به دلیل آگاهی دادن به افراد روستا از طریق خانه بهداشت و به وجود آمدن فرهنگ در روستا جمعیت روستا رئ به کاهش بوده و روند جمعیت را به طور طبیعی به وجود آورده است.

نرخ رشد طبیعی: نرخ رشد طبیعی بر اساس آمار تولد و مرگ و میر جمعیت روستا محاسبه شده است با توجه به نرخ رشد طبیعی و نرخ رشد مطلق می توان نرخ هماجرت را مشخص کرد.

3-4-3ساخت جمعیت: 3-4-3-1ترکیب سنی : در برنامه ریزی های اقتصادی ، آموزشی ،بهداشتی آگاهی از ویژگی های طبقاتی سنی جمعیت الزامی است این آگاهی ها سبب می شود تا نیاز به تعداد مشاغل در آینده را فراهم نمود و از قبل به تعداد مورد نیاز برای جوانان وارد بازار کار می شوند وبه افزایش جمعیت پی برد در مطالعات جمعیتی روستای خادم آباد از اطلاعات و آمار خانه بهداشت در سال 84 استفاده شده است بر اساس این آمار جمعیت روستای خادم آباد 860 نفر می باشد از مجموع این افراد 47/29 درصد از گروه سنی کودکان و نوجوانان ، 15/43 درصد از گروه سنی جوانان ،46/22 درصد در گروه سنی بزرگسالان و 92/4 درصد از گروه سنی سال خوردگان واقع شده اند .

3-4-3-2ترکیب جنسی: آمارهای ارائه شده از سوی خانه بهداشت روستای خادم اباد نشان می دهد که نسبت جنسی این روستا در سال 1385 26/649 محاسبه شد که نشان دهنده عدم تعادل بین زنان و مردان روستا است البته این وضعیت در طبقات مختلف سنی متفاوت از هم می باشد به طوری که در جدول نشان می دهد نوعی عدم تعادل در نسبت جنسی طبقات مختلف مشاهده می شود بررسی های انجام شده نشان می دهد این اصل بنا به دلایلی از قبیل عدم تعادل در زمان تولد و مهاجرت در سالهای بعد ایجاد شده است.