-تعریف
موضوع مقاله مربوط به زندان است که اصطلاح آن درزبان فرانسه Sciences-Penitentiaires میباشد .
مسلما پس از نامبردن کلمه زندان یک تجسم ذهنی بوجود میآید که زندان عبارتست از چهاردیواری محدود ومستحکمی که درداخل آن اطاق ها وسلولهای تنگ وتاریک زیادی برای محبوس کردن گناهکاران وتبهکاران ساخته شده است وعده ای مامور مسلح باقیافه های عبوس وخشن بمراقبت اززندانیان مشغولند.
البته این تجسم ذهنی از کلمه زندان شاید صحیح باشد ولی از نظر علمی منظور ما از کلمه زندان مفهوم وسیعتری است درباره علوم مربوط بزندانها تعاریف مختلفی از طرف علمای حقوق جزا شده است چنانکه Donnedieu de vabrd آنرا (( علم اجرای احکام جزائیCuehe آنرا (( علم مجازات )) ونویسندگان معاصر دیگر آنرا ((علم درمان مجرمین )) تعریف کرده اند.
باتوجه بتعاریف فوق میتوان علوم مربوط بزندانها را بطور کلی چنین تعریف کرد:
(( علوم مربوط بزندانها عبارت از مطالعه مسائل مربوط باجرای مجازات وتطبیق دادن مجازات با مجرم وهمچنین بررسی اصولی است که رعایت آن دربهبود وضع مجرمین واصلاح وتربیت زندانیان موثر است))
قبل ازمطالعه سیستم های مختلف زندان وطرزاجرای مجازات درزمان حاضر لازم است کمی بعقب برگردیم واشاره مختصری به جنبه تاریخی مجازات وزندان نمائیم
2- اشاره مختصری به جنبه تاریخی مجازات درزندان
برخلاف امروز که هدف از مجازات اصلاح ومعالجه مجرم است سابقا تنبیه مجرمین جنبه انتقام وارعاب داشته است چنانکه دردوره انتقام فردی وجوامع اولیه اجرای انتقام غیر انسانی وحد وحصری نداشته است بطوریکه غیر از خود قاتل نزدیکان وبستگان او نیز از طرف خانواده یا طائفه مقتول مورد حمله قرارگرفته وبه قتل میرسیدند.
بعد ازدوره انتقام فردی نیز مجازات ها نسبت بطبقات مختلف متفاوت بوده معمولا برای طبقات متنفذ خفیف وافراد عادی بسیار شدید بوده است بطوریکه مجرمین درطبقات پائین اجتماع را شدیدا شکنجه داده وقطعه قطعه میکردند چنانکه دررم مجازاتهای کیفری عبارت از(دارزدن.
سربریدن.
بجنگ واداشتن.
باحیوانات وحشی وتبعید) بود.
درقدیم همچنین درقرون وسطی وتاقبل از انقلاب کبیر فرانسه .
فرانسویها نیز مجازاتهای رومی را اساس قرارداده وبا جرح وتعدیل آنها را اجرا می نمودند ( درآتش انداختن .
شقه کردن واعدام بوسیله سربریدن .
قطع اعضاء ومجازاتهای شدید دیگر اجرا می شد)
باید متذکر شد که درقرون وسطی وتاقبل از انقلاب کبیر فرانسه قضات بمیل خودبرای یک جرم مجازاتهای مختلفی را تعیین وقضاوت طبق سیستم Inquisitoire ( تفتیش عقاید) اجرا می شد.
وضع زندانها درقدیم هول انگیزبوده است چنانکه Albert Desjardines درکتاب معروف خود بنام (( زندانها )) درسال 1885 مینویسد: زندانهای فرانسه شبیه به دخمه هائی بوده اند بسیار تنگ وتاریک ووحشتناک وبدون روزنه وهمچنین نمناک که زندانیان متخلف را بیش از گنجایش این سیاه چالها درآن زندانی میکردند وبیشتر اززندانیان دراثر کم غذائی ومرض ویا دراثر آزار وشکنجه پس از مدت کوتاهی درهمین زندانها میمردند .
براثر اجرای مجازاتهای شدید وغیر انسانی درقرن هفدهم فلاسفه ونویسندگان بزرگ مانند : میرابو، والتر، منتسکیو، ژان ژاک روسو ودید رو..
علیه اجرای این مجازاتهای وحشیانه قیام کردند وشدیدا زبان بانتقاد گشودند ودرنتیجه انتقاد همین نویسندگان انقلابی بود که درسال 1791 درفرانسه مجازاتهای غیر انسانی منسوخ وبخلاف سابق که تعیین مجازاتها بسته بمیل قاضی بود بقانونگزار واگذار گردید .
همچنین قانون سال 1791 مقررداشت که مجرمین مختلف باید از یکدیگر جدا باشند قانون 1885 فرانسه آزادی مشروط را که تحول بزرگی درسیستم مجازات بود شناخت بنابراین پس از انقلاب کبیر فرانسه است که جنبه انتقامی صرف مجازات ازبین میرود ومجازاتهنا تعدیل میگردد.
4-سیستم های مختلف زندان
5-ازاوائل قرن هیجدهم سیستمهای مختلف مجازات بوجود آمد ودرکشورهای مختلف بمورد اجرا گذارده شد دراین سیستم ها تا امروز تغییرات زیادی حاصل شده وبا توجه بفلسفه (( اصلاح وتربیت ومعالجه)) مجرم که امروز هدف قانونگزاران اغلب کشورهاست رژیمهای نو ومنطقی تری که دربهبود وضع مجرم واصلاح او موثر است جایگزین سیستم های قدیمی شده است .
بنابراین میتوان سیستم زندانها را که بمرورزمان تکامل حاصل کرده است بدو قسمت نمود: 1-سیستم های قدیمی 2- سیستم های جدید.
سیستم هنای قدیمی ( زندان عبارتند از: 1-زندانهای عمومی ( دسته جمعی E nprisonnement en commun 2-سیستم ابورنین -R egime auburnien 3-سیستم انفرادی( پنسیلوانی.
فیلادلفی) Regime cellulaire 4-سیستم ایرلندی S S ystem Yrlanrdais 1- زندانهای عمومی( دسته جمعی دراین نوع زندانها، زندانیان بغیر از مجرمین سیاسی، زنان، اطفال صغیر بطور دسته جمعی زندانی هستند واغلب روزها درکارگاههای عمومی کار کرده وشبها درخوابگاههای عمومی استراحت میکنند.
زندانیهای عمومی بعلت عدم طبقه بندی مجرمین دارای معایب بسیاری است بدینقرار: 1-زندانهای عمومی اصولا محل مناسبی برای ترویج فساد وتعمیم افکار فاسد می باشد.
2-دراین زندانها توجهی بنوع جرم وشخصیت افراد نمیشودوهمه بطور دسته جمعی دریک محل نگهداری میگردند.
1- شیوع بیماریهای واگیرداربین زندانیهازیاد است.
2-محل مناسبی است برای همفکری وتبانی برای تشکیل باندهای خطرناک وتبهکاریهای بیشتر پس از خروج اززندان این نوع زندانها بعلت کم خرج بودن ونداشتن جای کافی برای مجرمین دراغلب کشورها وجوددارد وفقط دربعضی از کشورهای مترقی ازاینوع زندانها فقط بعنوان بازداشتگاه موقت استفاده میکنند 2-رژیم انفرادی( پنسیلوانی، فیلادلفی) این رژیم ابتدا بوسیله W elliam Pen ( ویلیام پن) آمریکائی بوجود آمد وازاوائل قرن هیجدهم برای اولین با درزندان های پنسیلوانیا وسپس درزندان مخصوص فیلادلفیا اجرا گردید وبهمین دلیل بنام رژیم پنسیلوانی یا فیلادلفی معروف گردید.
تاثیر کلیسارا نیز دربوجود آمدن وتنوسعه این نوع زندانها که آنهارا میتوان بهترین نوع زندان برای تزکیه نفس وجلوگیری ازارتکاب جرم دانست نباید ازیاد برد، این رژیم درفرانسه بعد از مسافرتهای ( توک کوویل Toquevelle بوسون Baumont درسال 1831 بایالات متحده شناخته وبموقع اجرا گذاشته شد.
لکن بنا بملاحظات اقتصادی ومخارج زیاد این نوع زندانهاازسال 1853 اجرای این سیستم موقوف ومجددا چند سال بعد طبق قانون 1875 رژیم سلولی درفرانسه مورد اجرا واقع گردید.
در بلژیک طبق قانون 4 مارس 1870 رژیم سلولی برقراروتا سال1919 کشوربلژیک ازلحاظ داشتن رژیم سلولیدردرجه اول قرارگرفت ولی بعد از سال 1930 که قانون دفاع اجتماعی بتصویب رسید سیستم های مترقی جایگزین آن شده است علماء حقوق جزاایرادات وانتقاداتی نسبت برژیم سلولی نموده اند بدینقرار: اولا- ساختمان ونگهداری این نوع رندانها مستلزم مخارج سنگین است که برای کشورهای فقیر امکان ندارد.
ثانیا- برای سلامتی روحی وجسمی زندانی بسیار مضراست مخصوصا ازلحاظ روحی چون بشرذاتا اجتماعی است واگر مدتی درسلولهای انفرادی ودوراجتماع زندگی کند دچاراختلالات روانی شده ودیوانه میشود ونسبت باجتماع نیز بدین میگردد.
شاید بهمین دلیل است که امروزکشورهای فرانسه، ایتالیا، انگلستان از رژیم سلولی فقط برای حبس های کوتاه مدت استفاده میکنند.
2-سیستم مختلط یا ( سیستم ابورین) 3-این سیستم ترکیبی است از سیستم سلولی وسیستم زندانهای عمومی بدین ترتیب که زندانیان روزها بطور دسته جمعی کارمیکنند وشب ها درسلول انفرادی خود بسر میبرند .
این رژیم ازابتکارات شخصی بنام (آلن لینبدر) فرانسوی است وبرای اولین باردرسال1816 درشهرابرن (ایالات نیویورک) بمورد اجرا گذاشته شد.
این سیتم دارای محاسنی است ازاینقرار: اولا- بعلت اینکه شبها زندانیان ازیکدیگر جداهستند فساد وجودندارد ثانیا- برای حبسهای طویل المدت سیستم بهتری است.
5- سیستم تدریجی ایرلندی .
این سیستم ترکیبی است ازسیستم سلولی وابورنین توام باآزادی مشروط.این سیستم درسال 1828 ازطرف H .Neville ( هایدنویل) فرانسوی طرح ریزی ودرسال 1840 توسط گرانتون درزندانهای ایرلندبموقع اجراء گذارده شد، درسال1880درجزیره N orfok (نورفلاک) درانگلستان این رژیم درباره تبعیدیها اجراگردید) اساس این سیستم برمبنای خوش رفتاری زندانی وپاداش قراردارد یعنی هرچه محکوم ازخودحسن سلوک بیشتری نشان دهد بتدریج رژیم خفیف تر وبهتری درباره او اجرا میشود واورا بمرحله آزادی نزدیک تر میکند.
1-درمرحله اول محکوم باید مدتی را درسلول انفرادی( شب وروز) بطور دائم بگذراند، 2-درمرحله دوم باتوجه بحسن رفتاراو رژیم ( ابورنین) درباره اواجرا میگردد، یعنی روزها بطور دسته جمعی وهمراه با سکوت بازندانیان دیگر کارمیکنند وشبها درسلول انفرادی خود حبس میشود.
1-درمرحله سوم باتوجه بحسن سلوک او وباوآزادی مشروط داده میشود.
2-برتری وامتیاز این سیستم نسبت به رژیم های دیگر بدینقراراست: اولا- برای محکومین خوشرفتاربهترین تشویق است وموجب تشویق سایر زندانیان میشود که برای اصلاح خود کوشش نمایند.
ثانیا- این بهترین سیستمی است که باتوجه برفتاروشخصیت محکومین درباره آنهااجراء میشود.
سیستم های جدید زندان 1-سیستم تدریجی جدید: این سیستم باالهام از سیستم ایرلندی بوجود آمده است اجرای مجازات دراین رژیم بجای سه مرحله که درسیستم ایرلندی اجرامیشود طی چهارمرحله انجام میگیرد وهدف آن اصلاح وتسهیل بازگشت محکوم بزندگی اجتماعی است.
2 – رژیم زندانهای آمورشی: زندان E lmira اولین زندان آموزشی است که درسال1876 درایالات متحده بنام زندان اصلاحی ایجاد شده که هدف آن تعلیمات آموزشی وحرفه ای بوده است .
دراوائل قرن بیستم دولت انگلستان با الهام از زندان E lmia درنزدیکی دهکده B orstal اقدام بساختن زندانی نظیر زندان آموزشی آمریکا نمود.
بعدا بتدریج کشورهای المان، سوئیس، سوئد، هلند، بلژیک، فرانسه اقدام بساختن زندانهای آموزشی نمودند.
هدف ازایجاد زندانهای آموزشی تسهیل بازگشت زندانیان جوان باجتماع از طریق تربیت واصلاح اطفال بزهکار از نظر اخلاقی، جسمی، آموزشی وحرفه ای میباشد.
اصولا این زندانها بکسانی اختصاص داده میشود که کمتر از 21 سال داشته باشند درایران میتوان کانون اصلاح وتربیت اطفال بزهکاررا درکوی کن جزو زندانهای آموزشی وتربیتی شمرد.
2- رژیم هائی که مبتنی براعتماد بمحکوم است : درحال حاضر اکثر کشورهای مترقی باتوجه برفتاروشایستگی مجرم ومدت مجازات ، اجرای رژیمها زندانیان ازآزادی بیشتری بهره مند میشوند این رژیمها عبارتنداز: رژیم کاردرخارج اززندان توام با مراقبت – زندانهای باز- رژیم نیمه آزادی وتوقیف های آخرهفته.
1- رژیم کارخارج اززندان همراه با مراقبت: دراین رژیم زندانیان خارج اززندان ودرمحل های مخصوصی که اداره زندان بوجودآورده است با مراقبت وکنترل اداره ومامورین مخصوص زندان کارمیکنند نوع کارعبارتست از کارهای دسته جمعی یا کارمخصوصی که زندانی درآن تخصص دارد وبوسیله مسئولین اداره زندان نوع آن تعیین میشود از لحاظ شرائط واجرت مانند یک کارگر آزاد هستند، زندانیان حق مراوده وتماس بااشخاص خارج اززندان راندارند وباید از لباس مخصوص زندانیان استفاده کنند ، زندانیان پس از کارروزانه باید شب ها بسلول خود برگردند ، لکن درصورتی که محل کاراززندان خیلی فاصله داشته باشد درمحل برای آنها خوابگاه مخصوص برای استفاده ازاین رژیم زندانیان باید واجد شرایطی باشند بدینقرار: اولا – ازمدت مجازات زندانی نباید بیش از 3 سال باقی مانده باشد ثانیا- سابقه مجازاتی بیش از 6ماه محکوم نشده باشد ثالثا- باید تعهد کند که مسئولیت خودرا درک ودارای حسن رفتارباشد.
2- رژیم زندانهای باز دراکثر کشورهای اروپائی وامریکائی درمورد زندانیان مورد اعتماد کوشش شده است که این قبیل زندانیان بجای زندانهای سرپوشیده درزندانهای باز ودرهوای آزاد نگهداری شوند وکارکنند.
زندانهای باز بیشتر شامل مزارع کشاورزی وموسسات حرفه ایست که زندانیان روزها آزادانه درمزارع وموسسات کشاورزی بدون مراقبت کارکرده وشبها برای استراحت درخوابگاههای خوذ بسر میبرند.
این سیستم درفرانسه بیشتر نسبت بزندانیانی اعمال میشود که قسمتی از مجازات خود را درزندانهای دیگر گذرانده ودارای حسن سلوک میباشند.
درکشورهای اسکاندیناوی، مانند کشورهای سوئد ودانمارک بخاطر امتیازات زیادی که این رژیم برای اصلاح زندانی دارد مزارع وموسسات کشاورزی برای کار زندانیان درهوای آزاد بوجود آورده اند واین رژیم نسبت به اکثر زندانیان محکوم اجراء میشود.
3-رژیم نیمه آزادی رژیم نیمه آزادی بدین ترتیب اجراء میشود که محکوم روزها بدون مراقبت بشغل عادی خود بپردازد وشب وروزهای تعطیل وبیکاری را باید درزندان بگذراند درصورتیکه درروزها وساعات مقررخود را بزندان معرفی نکرد پس از دستگیری بزندان معمولی معادل آن محکوم میشود.
این رژیم ممکن است بعنوان مرحله ای از رژیم تدریجی قبل از آزادی قطعی اجرا گردد ویا برای برحذر داشتن مجرمین کم خطر که هنوز دچار مفاسد حاصله از معایب زندانهای عمومی وتماس بازندانیان دیگر نشده انداجرا شود.
توقیف های آخر هفته بیشتر درکشورهای بلژیک والمان اجرا میشود طرز اجرای آن باینصورت است که محکومین درطول هفته زندگی عادی خود را ادامه میدهند ودرتعطیلات آخر هفته خود رابزندان معرفی میکنند( ازساعت 2 بعد از ظهر روز شنبه تا ساعت 6 صبح روز دوشنبه) توقیفهای آخر هفته بیشتر درمنورد زندانینانی اجراء میشود که بحبسهای کوتاه مدت محکوم شده اند ومورد اعتماد هستند چنانکه درآلمان رژیم درمورد مجرمینی که مجازات آنها ازدوهفته بیشتر نباشد وهمچنین اطفال کمتر از 21 سال که مرتکب جرائم کم اهمیت میشوند اجرا میگردد.
******** برای وقوف بیشتر به طرز اجرای این تقسیم بندیها وطرق مختلفی که برای اصلاح وتربیت زندانیان درکشورهای مترقی بکاربرده میشود بعنوان مثال مختصرااشاره ای به رژیم زندانها درچند کشور مترقی مانندسوئیس، سوئد وفرانسه بعمل می آید.
زندان درسوئیس درسوئیس ازاوائل قرن بیستم اداره وسیستم زندان دجار تحولات وپیشرفتهای زیادی شده است .
امروز هدف از مجازات درسوئیس ((تربیت واصلاح مجدد زندانی بمنظور بازگشت باجتماع وشروع یک زندگی جدید شرافتمندانه است .
زندانیان درسوئیس تامرحله آزادی باید سه مرحله متفاوت را طی کنند: 1-درمرحله اول زندانی برای مدت کوتاهی تحت نظر مراکز تحقیقاتی قرارگرفته ودرسلول انفرادی بسرمیبرد وفقط روزی درحدود 2 ساعت برای استماع مطالب اخلاقی وورزش ازسلول خود خارج میگردددرحالیکه تحت مراقبت میباشد، درصورتی که زندانی دارای حسن اخلاق باشد واردمرحله دوم میشود.
2- درمرحله دوم زندانی بکارگاههای حرفه ای یا اردوی کاروارد میشود دراین مرحله نیز تحت مراقبت قرارمیگیرد ودرکارگاههای حرفه ای وکلاسهای تربیتی واموزشی نیز شرکت داده میشود.
3- درمرحله سوم بامقررات وشرائط خاصی که درراس آن شرائط حسن سلوک زندانی قراردارد باو آزادی مشروط میدهند.
نکته قابل ذکر که درسوئیس زیاد بدان توجه میشود پیداکردن کاری مناسب وشرافتمندانه برای زندانی از طرف کمیته محصوصی است که راهنمای زندانیان است ، این کمیته که کمیته (( تدارک کار برای زندانیان )) نامیده میشود بعد از آزادی زندانی نیز دررفع مشکلات وراهنمائی او حد اکثرمساعدت را نسبت باو مینمایند.
زندان در سوئد درسال 1945 اصلاحات مترقیانه ای دررژیم زندانهای کشور پیشرفته سوئد بوجود آمده پس ازقانون 1945 هدف مجازات درسوئد عبارتست از : اصلاح ومعالجه مجرمین از طریق روانپزشکی ، تربیتی وآموزشی برای بازگشت مجدد باجتماع)) درکشور سوئد مجرمین درهرطبقه که باشند ابتداء درمراکز مخصوص تحقیقاتی مورد معاینه دقیق قرارمیگیرند وپس ازگزارش این مراکز تحقیقاتی که متشکل از روانشناسان پزشکان وعلمای تربیتی واجتماعی است وشامل تحقیقات کافی درباره شخصیت واخلاق مجرم میباشد گزارش را بقاضی مربوطه میدهند وقاضی باتوجه بگزارش مزبور وقانون اقدام بصدور رای مینماید.
قضات مجرمین را بیشتربجرائم نقدی وحبس های کوتاه مدت محکوم میکنند وکسانیکه بحبس های طویل المدت محکوم میشوند تعدادشان بسیار کم است چنانکه طبق آمار منتشر شده درسوئد فقط5% محکومان کیفری بزندان محکوم شده اند وغالبا نیز بعلت حسن سلوک پس از جلب رضایت مسئولین زندان مشمول تعلیق مجازات گردیده و95% بقیه بجرائم نقدی محکوم شده اند.
( درسو ئد ، نروژ، دانمارک، فنلاند گرفتن جرائم نقدی روزانه را جانشین مجازاتهای سنگین کرده اند)( سیستم جرائم روزانه این حسن را دارد که بقاضی اجازه میدهد تا مجازات را بااوضاع اقتصادی ومادی مجرم تطبیق دهد).
عده بسیار کمی که به حبس های طویل المدت محکوم میشوندتحت نظر ومراقبت مراکز تحقیقاتی ومسئولین زندان قرارمیگیرند وپس از مدت کوتاهی که تحت تعلیم آموزشی وتربیتی قرارگرفتند درمزارع وکارگاهها درهوای آزاد بکاراشتغال مییابند.
-مجرمینی که درچاراختلاف دماغی باشند درموسسات روانی درمان میشوند.
-اطفال بزهکار نیز درکانونهائیکه بیشتر جنبه آموزشی وتربیتی دارد نگهداری میشوند وبآنان حرفه های مختلف آموخته میشود.
زندان درفرانسه تعداد زندانهای فرانسه 179 عدد میباشد که 31 عددازآنها مجهز ومدرن وبزرگ است ، اغلب ساختمان زندانهای فرانسه قلعه ها وبناهای تاریخی است .) زندانهای معروف فرانسه عبارتند از (( کلرو، نیم، پواسی، رن،)) زندان مخصوص زنان ، مولهوزو…..میباشد.
زندانهای مختلف فرانسه : درفرانسه چند نوع زندان وجوددارد: 1-زندان مخصوص برای محکومین کوتاه مدت ( بیشتر بصورت کانون اصلاح میباشد).
2-زندانهای مخصوص برای حبس های طویل المدت ( دراین زندانها سیستم تدریجی زندان درباره زندانیها اجرا میشود.) 3-زندانهای مخصوص آموزشی ( که برای افراد بزهکار ومجرمین کم خطر ساخته شده است.
اززندانهای معروف آموزشی فرانسه دوزندان ( اورمینژن Ormijen ودولنس D oulens رامیتوان نام برد.) 4-زندانهاوآسایشگاههای مخصوص برای بیماران وافراد معلول ( مانند زندان هوگنو، براسی، وسن مالو) 5-زندانهای باز: معروفترین زندانهای بازدرفرانسه کازا بیاند ( Cazabianda) (Ecrouve) واکرومیباشد.
زندان کازابیاندابیش ازدوهزار هکتار مساحت دارد که بصورت یک مزرعه بزرگ ومجهز کشاورزی است ودرناحیه کرس ( Corse) ایجاد شده است وزندان اکرو بصورت یک موسسه بزرگ حرفه ای وفنی است وازآن استفاده شایا ن میشود.
لازم بتذکر است که حبسهای ابد با اجرای سیستم تدریجی عملا ازبین رفته است وحد اکثر حبس درفرانسه امروز بین 16 تا20 سال است وبا اجرای سیستم های جدید کوشش میشود که زندانیان از هرحیث اصلاح شده وپس ازآزادی دراجتماع زندگی شرافتمندانه را درپیش گیرند ومرتکب جرائم مجددنشوند.
وضع محکومین مختلف زندانهای فرانسه ، طبق آخرین آماربدین ترتیب است: افزایش مجرمین نسبت به جمعیت.
طبق آمار ازسال 1954تا1964 باآنکه درصد افزایش جمعیت فرانسه 15% بوده افزایش تعداد مجرمین 75% بوده است .
مجموع محکومین بحبس ابد درفرانسه درسال 1964 (301) نفرونسبت بسال 1960که 716 نفربوده سیرنزولی داشته است.
تعداد تبعید شده ها درفرانسه درسال1966 درمقایسه با سالهای قبل بیشتربوده است.
چنانکه درسال1966 (1235نفر) ودرسال1963 (1045نفر) بوده اند.
تعداد کسانی که اززندانهای فرانسه ازسال1952- تاسال1963 فرارکرده اندبمرورافزایش یافته است چنانکه: درسال1952تعداد207نفر درسال1958 ( تعداد258) نفر ودرسال 1963، ( تعداد510) نفراززندانهای فرانسه گریخته اند.
تعداد زندانیان زن نسبت محکومین زن نسبت بمجموع محکومین مرد بسیار کم است بطوریکه مردها 95% ازمحکومین جنحه و93% ازمحکومین جنائی را تشکیل میدهند.
طبق آمار مجموع محکومین درفرانسه بطور متناوب درحدود35000 نفراست وافرادی که درظرف سال توقیف میشوند بیش از100000 نفرمیباشند.
سازمان واداره زندان برای اطلاع از طرز اداره زندان وادارات تابعه آن بسازمان زندانهنای فرانسه بطور خلاصه اشاره میکنیم: طبق تصویبنامه سال1944 سازمان مرکزی زندان فرانسه بقرارذیل است: 1-مدیرزندان 2-بازرسان 3-اداره کل کارگزینی 4-شورایعالی اداری زندان 5-کمیته عالی آزادی مشروط 6-سرویس مطالعاتی 1- مدیرزندان مدیرزندان بکلیه امور زندان نظارت ورسیدگی میکند وتمام کارمندان زندان تحت نظر او انجام وظیفه مینمایند معمولا مدیر یا زئیس زندان طبق قانون 1944 ازمیان اعضای اداری زندان با توجه به لیاقت وتجربه انتخاب میشود.
2-بازرسان رندان بازرسان زندان دودسته هستند: بازرسان عادی یا بازرسان فوق العاده (بازرسان عمومی) بازرسان عادی امر بازرسی زندانها را از نظر اداری، بهداشتی، فنی وسایر وظایفی که بآنها محول میشود انجام میدهند.
بازرسان عمومی( فوق العاده) بازرسانی هستند که از نظر کلی زندانها را بازرسی وگزارش مستقیم امور زندان را بوزیر دادگستری میدهند.
2- اداره کل کارگزینی این اداره بامور مربوط بکارمندان( از قبیل انتصاب، ارتقاء، ونقل وانتقال وسایر امور مربوط بآنها) وامور مربوط به بودجه وحسابداری (ازقبیل تهیه کلیه وسائل ضروری، خوراک، پوشاک، واین قبیل امور که سابقا بعهده مقاطعه کاران بوده) وآنچه مربوط بامور اقتصادی وفنی ( ازقبیل ساختن زندانهای جدید وتعمیر زندانهای قدیمی، اداره کارگاهها وامور حرفه ای وسایر جنبه فنی واقتصادی دارد) رسیدگی مینماید.
3- شورایعالی اداری زندان شورایعالی اداری زندان امور مربوط باداره بهداشت وامور اداری زندان وهمچنین امور مربوط باصلاح کودکان مجرم را مورد شورقرارمیدهد تعداد اعضاء این شورا 38 نفراست وریاست آن بعهده وزیر دادگستری است.
4- کمیته عالی آزادی مشروط 5-این کمیته که وظیفه آن بسیارمهم میباشد مرکب ازیک بازرس ، چند قاضی وچند نفر از طرف انجمن حمایت زندانیان وچند کارمند متخصص امور زندان میباشد، وظیفه آن تحقیق کافی درمورد زندانیانی است که استحقاق استفاده ازادی مشروط را دارند.
6-سرویس های مطالعاتی این سرویس اموری را که برای بهبود وضع زندانها ضروریست از طریق تحقیق ومطالعه انجام میدهد ویامراکز مهم مطالعاتی بین المللی درازتباط میباشد سرویس مطالعاتی کارهای مربوط بترتیب کادر فنی زندانهای فرانسه رانیز به عهده دارد.
ضمنا باید این نکته را نیز متذکر شد که استخدام معاونین زندان مستخدمین امور تربیتی وآموزشی ومستخدمین فنی از طریق مسابقه ویا شرایط خاصی که از جمله داشتن تجربه وصلاحیت میباشد صورت میگیرد.
زندان درایران تاقبل از مشروطیت طرز اجرای مجازات ووضع زندانهادرایران بسیار رقت انگیز بوده است ، حل وفصل کلیه دعاوی اعم از جزائی ومدنی باحکام بود( تفاوتی بین امور جزائی ومدنی نبود) پس ازصدور دستورد از طرف حاکم ، فراش باشیها که دارای لباسهای خوف آور بودند وبکمک معاونین خود که فراش نامیده میشدند پای کسی را که حاکم دستور میداد به غل وزنجیر می بستند وتا سرحد مرگ باو شلاق میزدند ویا او را مورد آزار وشکنجه قرارمیدادند زندانها نیز بیشتر بسیاه چالها شبیه بوده ومحل آن درقورخانه فعلی بود.
درزمان ناصرالدین شاه شخصی بنام (( کنت دوفور)) اطریشی براس اصلاح زنندانها بایران دعوت شد که متاسفانه بعلت مخالفت وکارشکنی اشخاص متنفذ درکارخود موفق نشد پس از جنگ بین الملل اول شخصی بنام (( وستاهل)) که اهل سوئد بود برای اصلاح پلیس وزندانها بایران آمد که تا اندازه ای توانست درکارخود موفق شود وبوضع پلیس وزندانها سروصورتی بدهد.
اولین کاراو برداشتن غل وزنجیر ازدست وپای زندانیان بود(( طبق آئین نامه ای که تنظیم کرد لباسهنای زندانیان را متحدالشکل نمود برای آنها ساعات کار وملاقات تعیین نمود واز لحاظ غذاوبهداشت ونیز دروضع زندانیان تا اندازه ای بهبودحاصل شد.
اصلاحات اساسی عدلیه ایران را باید مرهون زحمات مرحوم داور دانست که درزمان رضا شاه کبیر با علاقه وکوشش فراروان باصلاح آن اقدام نمود.
طبق آئین نامه ای که تنظیم شد ومشتمل بر5 فصل و38 ماده بود ه زندان محکومین ازمظنونین جدا کردید وبین محبس وتوقیفگاه عبارت از حفاظت مظنونین ومتهمین است )) همچنین برای محکومین ومظنونین حق ملاقات شناخته شد وکسانی که بسن 18 سالگی نرسیده بودند ازسایر مجرمین جداودردارالتادیب نگهداری شدند .
روسای تشکیلات نظمیه موظف شدند نظر بنوع محکومیت ومدت حبس محبس های جدا معین نمایندوزندان زنان نیز جداگانه باشد.
صدمات بدنی وزجروشکنجه بمحکومین ومحبوسین از طرف هریک از مامورین ممنوع گردید.
بموجب همین آئین نامه بمحض اینکه مدعی العموم یا مستنطق محبوس وتوقیف شده را بخواهند مامورین زندان موظف شدند آنان را دراختیاردادرسان قراردهند وضعیت کلی زندانها درایران بترتیب زیر است: 1- زندانهای تهران زندانهایی که درتهران وجوددارد بقرارذیل است: 1-ندامتگاه مرکزی(زندان قصر) 2-زندان جدید قزل حصار 3-کانون جدیداصلاح وتربیت برای اطفال بزهکار 4-بازداشتگاه موقت شهربانی 5-بازداشتگاه کاخ دادگستری 6-ندامتگاه نسوان(زندان زنان) 7-زندان قزل قلعه 5- زندان اداره ثبت، اداره گمرک راآهن.
زندان قصر زندان قصر یا ندامتگاه مرکزی درسال 1306 هجری درتهران ساخته شده است واز7 قسمت تشکیل میشودکه به بندهای مختلفی تقسیم میگردد وهزبند مشتمل برچند اطاق است.
این زندان دارای برق لوله کشی، حمام، بیمارستان وکارگاههای مختلف حرفه ای مانند: قالی بافی ، فلزکاری، کفاشی، پارچه بافی، تجاری وکارهای دستی میباشد چون تعداد مجرمین هرسال روبافزایش بود وزندان قصر گنجایش بیش از هزارزندانی رانداشت زندانهای دیگری درکنارآن ساخته اند که بنام زندانهای شماره 2 وشماره 3 وزندان زنان نامیده میشود.
زندان شماره 2 که درسال 1337 ساختمان آن تمام شده بچهارقسمت تقسیم گردیده که قسمتی از آن به بندها واطاقهای مختلف تقسیم شده درقسمتی دیگر حمام، سالن کنفرانس، تاتر، زمین ورزش ساخته شده است .
زندان شماره 3 درسال 1332 ساخته شده 2-ندامتگاه زنان ندامتگاه زنان درسال 1332 درزندان قصرساخته شد که دارای بیمارستان زایشگاه وحمام میباشد عده ای ازمامورین این زندان ازبین زنان انتخاب شده اند.
ضمنا باید متذکر شد که درزندان قصر سلولهای انفرادی برای محکومین ناراحت وجوددارد.
3-زندان جدید قزل حصار این زندان بین راه کرج وقزوین قراردارد که جدیدا ایجاد شده زندانی است ازلحاظ ساختمان بسیارمدرن که رعایت کلیه اصول بهداشتی درساختمان آن شده است دراین زندان سالن کنفرانس، سینما، سالن ورزش، مدرسه، شش کلاسه ووسائل بهداشتی برای زندانیان بیمارایجاد نموده اند.
دراین زندان بیشتر محکومین بحبس های طویل المدت که دارای حسن سلوک باشند نگهداری میشوند این زندان دارای کارگاههای مختلف میباشد که برای استفاده زندانیان آماده بهره برداری شده است واز طرفی برای اولین باردرایران دراین زندان مزرعه کشاورزی ایجاد کرده اند که زندانیان درآن کارمی کنند.
4 –کانون جدید اصلاح وتربیت برای افراد بزهکار درسال 1332 زندانی بنام دارالتادیب درزندان قصر ساخته شد که بدارالتادیت شماره 1 و2 موسوم گردید.
دارالتادیب شماره 1 مخصوص جوانان بین 18 تا25 سال ودارالتادیب شماره 3 مخصوص اطفال کمتر از18 سال بود که از لحاظ آموزشی وبهداشتی تااندازه ای مجهز میبود ولی وجود یک کانون تربیتی که از هرجهت مجهز بوسائل بهداشتی، تربیتی، آموزشی وورزشی باشد لازم بنظر میرسید مخصوصا که دارالتادیب ازلحاظ جا برای اطفال بزهکار که هرروز تعداد آنان روبه افزایش بود کافی بنظر نمیرسید ، بهمین جهت تصمیم گرفته شد که کانونی بنام کانون اصلاح وتربیت برای اطفال بزهکارساخته شود ، چند سال پیش کانون جدید اصلاح وتربیت برای اطفال بزهکار که از لحاظ بهداشتی، آموزشی، وتربیتی کاملا مجهز میباشد درکوی کن ساخته وافتتاح شد این امر یکی ازقدمهای مفیدی است که برای اصلاح وتربیت صغار بزهکار برداشته شده، که ازهرجهت درخور تحسین است .
5-بازداشتگاه موقت شهربانی بازداشتگاه موقت شهربانی برای نگاهداری متهمین است ولی گاهی بعلت نبودن جا عده ای از محکومین را نیز درآن جای میدهند.
6.- بازداشتگاه موقت کاخ دادگستری بازداشتگاه کاخ دادگستری مجهز بدستگاه حرارت مرکزی وسرویس مجهز پزشکی وتااندازه ای دارای سایر تجهیزات لازم میباشد.
7-زندان قزل قلعه این زندان مربوط به ستاد ارتش است فعلا عده ای اززندانیان سیاسی وگاهی نظامی دراین زندان محبوس میشوند وبا تعمیراتی که دراین زندان بعمل آمده است تا اندازه ای مجهز میباشد.
8-زندان اداره ثبت دراداره ثبت زندانی برای کسانیکه بمناسبت عدم پرداخت دیون خود زندانی می گردند وجوددارد ، ضمنا بایدمتذکر شد که بنگاه راه آهن وگمرک نیز زندان مخصوص برای خود ساخته اند.
2- وضع زندان درشهرستانها زندانها درشهرستانها بیشتر درخانه های قدیمی مستقراست، این ساختمانها برای این منظور اجاره یا خریداری شده اند.
طبق طرحی که چند سال پیش تهیه گردید ه دراکثر مراکز استان زندانهائی مدرن باید ایجاد گرددخوشبختانه تاکنون درچند مراکز استان بوضع رقت بارزندانهای قدیم خاتمه داده شده وزندانهای نسبتا مدرن ومجهز ساخته شده است که تااندازه ای مجرمین ومحکومین از نظر جرمی که مرتکب شده اند تقسیم بندی شده ونیز ازنظر بهداشتی وآموزشی وتربیتی بوضع آنها توجه شده است.درکرمانشاه نیرزندان جدیدی درحال ساختمان میباشد *********** ازآنچه تاکنون درباره جنبه تاریخی مجازات ، سیستم های مختلف زندان درکشورهای مختلف نگاشته شد چنین میتوان نتیجه گرفت که امروزهدف از مجازات وطرز اجرای آن درباره مجرمین یا سابق کاملا تفاوت دارد زیرا درحال حاضر بعلت ازدیاد تبهکاران ومجرمین و کیفیت ارتکاب جرم ازطرف آنها وخطری که برای اجتماع دارند، تحول اساسی درطرز تفکر علمای حقوق، مربیان امور تربیتی و اجتماعی ومکاتب مختلف جزائی وقانونگزاران کشورهای مترقی ومسئولین دستگاههای قضائی ممالک پیشرفته درباره مبارزه با مجرمین بوجود آمده است زیرا همه معتقدند مجرم راباید بعنوان یک بیمارشناخت وازطریق آموزش وتربیت ومعالجه اورا اصلاح نمود ونباید مانند سابق با روشهای غیر انسانی وخشن ومجازاتهای شدید و بدون اثر بیماری آنان را تشدید کرد وباروحیه ای خطرناکتر باجتماع بازگرداند بهمین جهت درزمان حاضر مفهوم زندان قلعه محدود و مستحکمی نیست که عده ای را بنام زندانی دراطاقهای تنگ وتاریک وبطور دسته جمعی زندانی نمود ودرباره آنها مجازاتهای شدید اعمال نمود، بلکه امروز زندان یک موسسه تربیتی وآموزشی ودرمانی است که با توجه به شخصیت ونوع جرم وسن مجرمین آنها را درزندانهای مخصوص نگهداری وبااجرای برنامه های اصولی درتربیت واصلاح آنان همانطوریکه قبلا شرح داده شد کوشش مینمایند.