باپیشرفت علم ودانش بشری وگسترش جوامع شهری شیوه زندگی وعادات مردم نیز دستخوش تغییر وتحول گردیده است ویکی ازمواردمهم که ازتغیرمصون نمانده است عادات غذایی وذائقه افرادمی باشد.
باگسترش علم ودانش بشری وتوسعه شهرنشینی درکشورمان باعث شده است ازعادات وجیره های غذایی اصیل وسنتی فاصله بگیریم وبسوی غذاهای آماده کنسروشده روبیاوریم.درسفره های ایرانی غذاهایی چون آبگوشت،آش،ترخینه و…جای خودرابه انواع پیتزا،سوسیس و…داده است یکی دیگرازدلایل تغییر وتحول درسفره های ایرانی افزایش سطح توقعات مردم ومشکلات اقتصادی باعث شده است که زنان نیزدراقتصادخانواده نقش داشته باشند وهمانندمردان دربیرون ازخانه به کاروفعالیت مشغول باشند ودیگرفرصتی برای طبخ غذانداشته باشندومجبورمی شوندبدلیل خستگی ناشی ازکارونبودزمان کافی به غذاهای آماده نظیر انواع کنسروها وپیتزا و… روی بیاورند.
یکی دیگرازتغییرات مهمی که درذائقه افرادایجادشده تمایل افرادبه استفاده ازغذاهای سرخ شده درروغن می باشدکه علاوه برازدست دادن بعضی خواص وسرخ شدن در روغن باعث بروزانواع بیماریهای قلبی عروقی و… می گردد
انواع نوشیدنی های صنعتی جای خودرادرسفره ووعدهای غذایی مردم بازکرده اندکه این موادجدای ازعامل زمینه سازبرای چاقی، موادافزودنی مختلفی که به آنهاافزوده می شوند ممکن است اازبدن دفع نشوندودرقسمتهایی ازبدن چون کبدذخیره شوند ودراثرمصرف طولانی مدت باعث بروزمشکلات کبدی وپوکی استخوان گردند.
صنعتی شدن برغذای میان وعده ای دانش آموزان هم تاثیر گذاربوده است وآنها هم بجای مصرف موادغذایی چون نخودچی کشمش،نان وپنیر،و… روی به مصرف موادی چون پفک،چیپس،لواشک،تمر و…آورده اند.
تغذیه: فرایندی که طی آن غذاتهیه وتامین می شودو واردبدن شده وپس ازعمل متابولیسم بروی آن مورداستفاده سلولها قرارمی گیرد.
سوءتغذیه: بهم خوردن تعادل بین ورودموادمغذی به بدن ومصرف موادمغذی دربدن ایجادمی شود.
موادغذائی:هرماده جامدیامایعی که بتواندنیازهای تغذیه بدن رامرتفع کند
تهیه غذابه عواملی چون دسترسی فیزیکی به غذا-توانایی خرید-آگاهی ازپخت غذا-تقسیم غذادرخانواده-بهداشت موادخوراکی و…بستگی داردوغذاممکن است ازطریق دهان-ورید-زیرجلد واردبدن شده ودرنتیجه فعل وانفعالاتی جذب می گردند.
نکته قابل تامل:دربعضی ازنقاط کشوردرمناطق روستائی وعشایری تقسیم غذادرخانواربه این صورت است که اول پدرخانواده کنارسفره می نشیندوغذا می خوردبعدفرزندان پسرودرآخرباقیمانده غذارامادرخانواده ودختران استفاده می کنند که این خودباعث انواع سوءتغذیه وبیماری دراین گروه می گردد.
موادمغذی به دودسته تقسیم می شوند:
1-موادمغذی ضروری: موادی هستند که بدن قادربه ساختن آنهانمی باشد وحتماًبایدواردبدن شوندمثل اغلب ویتامینها،بعضی اسیدآمینه ها و…
2-موادمغذی غیرضروری:بعضی موادغذائی رابدن ازمواددیگر می سازدمثل بعضی ویتامینها(ویتامینK )و…
عادات غذائی: به مجموعه آداب ورسوم وسنن وقواعدی است که درنحوه انتخاب،تهیه،توزیع ونگهداری ومصرف غذا است
باپیشرفت علم ودانش بشری وگسترش جوامع شهری شیوه زندگی وعادات مردم نیز دستخوش تغییر وتحول گردیده است ویکی ازمواردمهم که ازتغیرمصون نمانده است عادات غذایی وذائقه افرادمی باشد.
باگسترش علم ودانش بشری وتوسعه شهرنشینی درکشورمان باعث شده است ازعادات وجیره های غذایی اصیل وسنتی فاصله بگیریم وبسوی غذاهای آماده کنسروشده روبیاوریم.درسفره های ایرانی غذاهایی چون آبگوشت،آش،ترخینه و…جای خودرابه انواع پیتزا،سوسیس و…داده است یکی دیگرازدلایل تغییر وتحول درسفره های ایرانی افزایش سطح توقعات مردم ومشکلات اقتصادی باعث شده است که زنان نیزدراقتصادخانواده نقش داشته باشند وهمانندمردان دربیرون ازخانه به کاروفعالیت مشغول باشند ودیگرفرصتی برای طبخ غذانداشته باشندومجبورمی شوندبدلیل خستگی ناشی ازکارونبودزمان کافی به غذاهای آماده نظیر انواع کنسروها وپیتزا و… روی بیاورند.
یکی دیگرازتغییرات مهمی که درذائقه افرادایجادشده تمایل افرادبه استفاده ازغذاهای سرخ شده درروغن می باشدکه علاوه برازدست دادن بعضی خواص وسرخ شدن در روغن باعث بروزانواع بیماریهای قلبی عروقی و… می گردد انواع نوشیدنی های صنعتی جای خودرادرسفره ووعدهای غذایی مردم بازکرده اندکه این موادجدای ازعامل زمینه سازبرای چاقی، موادافزودنی مختلفی که به آنهاافزوده می شوند ممکن است اازبدن دفع نشوندودرقسمتهایی ازبدن چون کبدذخیره شوند ودراثرمصرف طولانی مدت باعث بروزمشکلات کبدی وپوکی استخوان گردند.
صنعتی شدن برغذای میان وعده ای دانش آموزان هم تاثیر گذاربوده است وآنها هم بجای مصرف موادغذایی چون نخودچی کشمش،نان وپنیر،و… روی به مصرف موادی چون پفک،چیپس،لواشک،تمر و…آورده اند.
تغذیه: فرایندی که طی آن غذاتهیه وتامین می شودو واردبدن شده وپس ازعمل متابولیسم بروی آن مورداستفاده سلولها قرارمی گیرد.
سوءتغذیه: بهم خوردن تعادل بین ورودموادمغذی به بدن ومصرف موادمغذی دربدن ایجادمی شود.
موادغذائی:هرماده جامدیامایعی که بتواندنیازهای تغذیه بدن رامرتفع کند تهیه غذابه عواملی چون دسترسی فیزیکی به غذا-توانایی خرید-آگاهی ازپخت غذا-تقسیم غذادرخانواده-بهداشت موادخوراکی و…بستگی داردوغذاممکن است ازطریق دهان-ورید-زیرجلد واردبدن شده ودرنتیجه فعل وانفعالاتی جذب می گردند.
نکته قابل تامل:دربعضی ازنقاط کشوردرمناطق روستائی وعشایری تقسیم غذادرخانواربه این صورت است که اول پدرخانواده کنارسفره می نشیندوغذا می خوردبعدفرزندان پسرودرآخرباقیمانده غذارامادرخانواده ودختران استفاده می کنند که این خودباعث انواع سوءتغذیه وبیماری دراین گروه می گردد.
موادمغذی به دودسته تقسیم می شوند: 1-موادمغذی ضروری: موادی هستند که بدن قادربه ساختن آنهانمی باشد وحتماًبایدواردبدن شوندمثل اغلب ویتامینها،بعضی اسیدآمینه ها و… 2-موادمغذی غیرضروری:بعضی موادغذائی رابدن ازمواددیگر می سازدمثل بعضی ویتامینها(ویتامینK )و… عادات غذائی: به مجموعه آداب ورسوم وسنن وقواعدی است که درنحوه انتخاب،تهیه،توزیع ونگهداری ومصرف غذا است عوامل موثربرعادات غذائی:عوامل ژنتیکی-فرهنگی-مذهبی-سیاسی-اقتصادی تاریخچه تهیه سوسیس کالباس درایران سابقه تهیه سوسیس وکالباس درایران ازسال1307هجری شمسی دربندرانزلی توسط فردی روسی شروع شد.
سوسیس وکالباس یکی ازفرآورده های غیربومی وغیرسنتی درکشورماست وماده اولیه ومهم آن گوشت قرمزمی باشدودرکنارآن موادی چون آرد.سویا.شیرخشک.کازئین.نشاسته.گلوتن.وانواع چاشنی مثل:زنجبیل-دارچین-سیر- زیره سیاه و..وموادنگهدارنده چون:پلی فسفاتها-نیتراتها-نیتریتها و… استفاده می شود.
دربرخی موارد ممکن است بدلیل عدم نظارت کافی ومستمرازمواداولیه خوب وسالم استفاده نکنند مشکل دوم مربوط به همین افزودنیهامی باشندهرماده افزودنی بایدشرایط ذیل راداشته باشد:1-قابلیت جذب آسان راداشته باشند 2-رنگش مناسب باشد3-ازلحاظ طعم ومزه مرغوب وپسندیده باشند 4-ضرروزیانی برای بدن نداشته باشند.
موادنگهدارنده موادنگهدارنده موادی هستندکه ازتغییرات نامطلوب موادغذایی جلوگیری می نمایندوقادربه خنثی کردن حالت اسیدی موادغذایی فاسدشونده هستندمصرف بیش ازحدآنهانیزمضربوده که بایدمصرف تحت کنترل ونظارت باشدکه این موادبه سه گروه تقسیم می شوند: 1-موادنگهدارنده آلی وشیرین:مثل اسیدسالسیلیک-اسیدسینالیک- آلدئیدفرمیک- اسیدپیروپیوئیک و… -موادنگهدارنده معدنی مثل نیتراتها-نیتریتها وسولفیتها و… 3-موادنگهدارنده فرار:موادی که درحرارت معمولی بشدت فراربوده وحتی قادراندازمنافذپوششهامصرف شده درموادغذائی عبورنمایند.
نیتریت ونیترات سدیم وپتاسیم :ازجمله موادنگهدارنده معدنی می باشدکه درصنعت سوسیس وکالباس مورداستفاده قرارمیگیرندزیراعلاوه برعمل نگهداری تثبیت رنگ قرمز گوشت وجلوگیری ازتغییر رنگ وتیرگی آن می باشدمقدارمجازاین مواد درایران PPm 150می باشد.واستعمال بیش ازحدآن باعث تولیدماده ای بنام نیتروزامین خواهدشدکه این ماده سرطانزامی باشدومصرف بیش ازاندازه آن دراطفال نیزباعث مسمومیت خواهدشد.
نقش تغذیه دریادگیری: اهمیت تغذیه راازدو دیدگاه موردبحث وارزیابی قرارمی دهیم: 1-تاثیرغذادردوران رشدوتکامل 2-تاثیرتغذیه درکارکردبدنی وذهنی دوران زندگی شواهدزیادی نشان می دهدکه تغذیه دردوران جنینی وسالهای اولیه زندگی تاثیربسیارزیادی برتکامل ذهنی ورشدجسمی کودک داردبگونه ای که سوءتغذیه دراین دوران می تواندباعث واپس زدگی ذهنی شودوتکامل جسمی وروحی کودک رابه تعویق می اندازدوکودکان مبتلابه سوءتغذیه نمی توانند دردوره های بعدی زندگی به توانائی ذهنی لازم برسند.این نکته ازاین لحاظ اهمیت داردکه این افراددردوران تحصیل دچارمشکلات عدیده آموزشی خواهندشد.علی رغم پیشرفت تکنولوژی وتمدن بشری گرسنگی وسوءتغذیه دونقطه تاریک ولکه ننگ برتارک حیات بشراست وهرروزه 40هزارکودک بدلیل سوءتغذیه وفقربیماری جان خودرا ازدست می دهند.وهنوزبیش ازیکصدمیلیون کودک ازامکانات اولیه آموزشی محروم هستندکه60%آنهادخترهستنددرحالی که تامین تغذیه وسلامت کودکان ونسل آینده باید بعنوان محورکلیدی توسعه اجتماعی واقتصادی قرارگیردولی متاسفانه30%کودکان جهان ازکمبودپروتئین وانرژی رنج می برندوسالانه250هزارکودک دراثرکمبودویتامینA بینایی خودرا ازدست می دهند و5میلیون کودک به سبب کمبودیدازنظررشدجسمی وفکری آسیب می بینندوحدود150میلیون کودک دارای وزن کمترازاستاندارد می باشند.
3میلیون کودک دراثرابتلاء به اسهال می میمرندکه هزینه تامین سلامت یک کودک جهت پیشگیری از مرگ زودرس فقط5دلار می باشدودرمجموع سالیانه حدود13 میلیون کودک قادرنسیتند سال اول زندگی خودراپشت سربگذارند.
تاسالهاقبل میلیونها کودک بعنوان خیابانگرد-یتیم-آواره-قربانیان جنگهای خانمانسوز بودنداما اینک عمیق ترین وبی صداترین دشمنکودکان راسوءتغذیه تشکیل می دهدکه بدلیل خردسال بودن قربانیان این فاجعه راهی به تلویزیون وتریبونهای بین المللی ومیکروفونهای بزرگسالان نمی یابند.
اثرات زیانبارسوءتغذیه الف اثرات فرهنگی وآموزشی: صدهامیلیون کودک درجهان بعلت سوءتغذیه وفقرازرفتن به مدرسه خودداری می کنندوچنانچه به مدرسه هم بروندترک تحصیل می کنند وآنان ازدرس خواندن خودبهره ای نمی گیرندزیراسوءتغذیه موجب توقف رشدفکری وذهنی کودکان می گردد تحقیقات نشان داده است دانش آموزانی که دارای سوءتغذیه اندبهره هوشی پایین دارند.
درسال1990میلادی تحقیقاتی توسط پولیت انجام گرفت نشان داد دانش آموزانی که ازگرسنگی رنج می برندمعمولاً دردرس حساب نمرات کمتری کسب می کنندوهنگامی که سوءتغذیه بانخوردن صبحانه توام باشداثرآن برفعالیتهای ذهنی بسیارعمیق تراززمانی است که یکی ازعارضه هارا دارد.گرسنگی به حواس پرتی کودک.بی توجهی به محرکهای طبیعی ورفتارهای کنش پذیر درکودک منتهی می شود تقریبایک میلیاردو3میلیون نفردرجهان ازکمبودآهن رنج می برندکه ازاین تعداد 210میلیون نفرکودکان لازم التعلیم هستند.
آهن برکارآیی آموزشی تاثیرمستقیم دارد کودکانی که دچارکمبود آهن هستندازلحاظ چابکی،توجه وتمرکز،رغبت به درس وفعالیتهای فکری وذهنی ازدیگر همسالان خودعقب هستند واینهاحساس زودرنج،کج خلق،آسیب پذیر وتمایل کمتری به فعالیت وتحرک دارند.
ب:اثرات اجتماعی واقتصادی: تغذیه ناکافی یکی ازعوامل زمینه سازبرای مهاجرت های بی رویه ازروستابه شهراست بروزاین مشکل باعث کاهش شدیدنیروی انسانی مولد درروستاها وتجمع نیروی انسانی غیرمولد درحاشیه شهرهامی شودکه کاهش سطح تولید،افزایش اشتغال درامورخدماتی وکاذب،نامتعادل شدن توزیع درآمد،رشدناموزون ترکیب جمعیتی و… ازجمله تغییرات نامطلوب مهاجرتهای بی رویه است.
فشارکمبودموادغذائی عاملی برای ایجادزمینه بزهکاری،کلاهبرداری،بی اعتنائی به قوانین وجستجوی راههای غیرقانونی برای تامین نیازهای تغذیه ای می باشد.
افرادی که به کم غذائی گرفتارندومبتلابه سوءتغذیه می باشندبجای راه رفتن ترجیح می دهندبایستند ونشستن رابرایستادن ترجیح می دهندزیرا برای جبران کمبودموادغذائی میزان سوخت وسازبدن راکاهش می دهندوفشارخون پایین می آید-اندوخته های چربی مصرف می شود.
شودوچربی ماهیچه هاکاهش می یابدواستخوانها بدشکل وازرشدوحرکت باز می مانندوبیماریهای عفونی بروزمی کندومرگ ومیرافزایش می یابد بنابراین گردش چرخهای اقتصادی که برمحورتامین سلامتی وقدرت بازوی انسانی استوار است ازحرکت می ایستد.
تغذیه وپیشرفت تحصیلی تغذیه سالم وکافی باشاخص تحصیلی مثل سطح نمرات،سن ورودبه مدرسه،حضورذهن،بهره هوشی،پیشرفت تحصیلی ومهارتهای علمی فرهنگی وفکری رابطه تنگاتنگی دارد.
دانش آموزان که مادرمدرسه باآنان روبرومی شویم ازدوران نوزادی وکودکی گذرکرده اندوازنظروضعیت تغذیه ای یکی ازمهمترین دوران زندگی خودرا پشت سرگذاشته انددوران جنینی وسال اول زندگی ازمهمترین دوران رشدیک کودک است ورسیدن موادتغذیه ای اعم ازپروتئین انرژی وریزمغذی هانقش بسیارمهم واساسی دررشدوتکامل اوتاقبل ازمدرسه داشته است عوارض بعضی ازاین کمبودهااگردرآن دوران طفل باآن روبروشده باشد غیر قابل جبران است.
عمده ترین مشکلات تغذیه ای کشورسوءتغذیه ناشی ازکمی دریافت پروتئین وانرژی،کمبودید،کم خونی ناشی ازآن می باشدکمبودویتامین Aوسایرکمبودهاشامل کمبود ویتامین B وکمبودویتامینD نیزدرکودکان گزارش شده است.بعضی کمبودهابه دلیل فقرموادمغذی درغذاهای منطقه همه گروههای سنی رادرگیرمی کندافزایش نیازدردوران رشدبیشتردرمعرض خطرقرارمی گیرندنیازکودکان دردوران جهش رشدبه موادمغذی وریزمغذی هامانندیدوآهن دارند.
تفاوت نیازدردختران وپسران خصوصاًدردوران بلوغ به دلیل تفاوت سن بلوغ وجودداردوبعدازآن نیازبه یدوآهن دردختران زیادتراست.شیوع گواترناشی ازکمبودیددرسنین کودکی درهردو جنس شبیه است ولی بعدازبلوغ تعادل هورمونهادرپسران بگونه ایست که رشدغده تیروئیددراثرکمبودیددرآنان متوقف می شودولی دردختران نیازهمچنان تادوران بارداری وجودداردبهمین دلیل گواتردرزنان5تا6برابربیشترازمردان است.
شیوع کمبودآهن وکم خونی فقرآهن نیزدردختران پس ازبلوغ بدلیل خونریزی ماهانه افزایش می یابد.سایرکمبودهامانندکلسیم.ویتامینD نیز دردوران کودکی ونوجوانی بطوریکسان برهردوجنس اثرمی گذارد ولی نهایتاً زنان بیشتردرمعرض خطرکمبودکلسیم وویتامین Dقرارمی گیرند.
بنابراین درکودکی دردوران تحصیلی اگرچه تغذیه صحیح درهردوجنس اهمیت دارد ولی زنان بخاطراینکه بایدازذخایربدن خوددردوران بارداری وشیردهی استفاده کنندآسیب پذیرتربوده ونیازبه توجه ویژه دارندسوءتغذیه دردختربچه هادرحقیقت نسل آینده رادرمعرض خطرقرارمیدهد.زنان کوتاه قد معمولاًدارای لگنی کوچک هستندودرزمان بارداری جنین آنهانمی تواندرشد بالقوه خودراداشته باشدبنابراین احتمال بدنیا آمدن نوزادباوزن کم(کمتراز2500گرم)وجوددارد.
تحقیقات نشان داداه است که مادران کم وزن وجثه کوچک نوزادان کوتاهتر باسرکوچکتربدنیامی آورند درتحقیقی که دربنگلادش بعمل آمد نشان داد دختران کم وزن وکوتاه قد(ماداران مبتلابه سوءتغذیه)فرزندانی کوتاهتر بدنیامی آورندودریک دوره45ساله قدپسران این کشور12سانتیمترکوتاهتر شد.یکی ازدلایل عادات جاری ومرسوم سنتی است که معمولاًزنان دیرتراز مردان سرسفره می نشینندوغذای کمتری دریافت می کننداین تبعیض تغذیه ای باعث کوتاه قدی وسوءتغذیه دختربچه هامی گرددودختران جوان مبتلابه سوءتغذیه که زودترازدواج می کنندوبچه دارمی شوندنمی توانندکودکانی باوزن متعادل بدنیاآورندوسالیانه حدودیک میلیون کودک باوزن زیر2500گرم دربنگلادش بدنیامی آیدکه بالاترین رقم دردنیا می باشد.
اگرچه بیشتربحث سوءتغذیه دردانش آموزان است ولی بطورکلی نوزادی که به این مشکل گرفتاراست شانس مرگ اوتا28روزپس ازتولد40مرتبه بیشترازنوزادانی است که باوزن طبیعی بدنیاآمده اند وقتی به سن یکسالگی می رسد5برابربیشترازنوزادان سالم خطرمرگ راپشت سرگذاشته است اوزنده است ولی بااختلالاتی درتکلم.تکامل ونمو سیستم عصبی.ضعف قوه بینائی.کاهش فراگیریهای اکتسابی وکری روبرومی باشد.اوبیشتربه عفونتهای تنفسی.گوارشی مبتلامی شود وشانس ابتلای اودربزرگسالی به بیماریهایی نظیردیابت.فشارخون.بیماریهای قلبی بیشترازنوزادان سالمی است که به دوران بزرگسالی رسیده اند.
مطالعه ای که درآذربایجان انجام شدنتایج ذیل بدست آمد:مصرف روزانه شیر،تخم مرغ،پنیر،گوشت درگروه دانش آموزان تیزهوش بالاتربوده است ودرتحقیق دیگرکه بروی1322نفرازدانش آموزان گروه سنی6-11ساله درسال73درموردبهره هوشی ووضعیت تغذیه انجام شدنتایج ذیل بدست آمد: کسانی که ازتغذیه خوب برخورداربودندازنظرقدو وزن درسطح طبیعی وبالاتری قرارداشتندازبهره هوشی آنها نسبت به دیگران ودرمدارسی که ازتغذیه رایگان استفاده می کردندافت تحصیل به مقدارزیادکاهش می یابدونظم درمدرسه افزایش می یابد.
تحقیقات نشان می دهددانش آموزانی که بدون صرف صبحانه به کلاس درس می آیندقندخون پائین می افتد،انرژی فردبرای یادگیری کم می شود،قدرت حل مسائل فکری مثل ریاضی دراوبه شدت کم می شودودراواخرساعات مدرسه کسل هستندحوصله نشستن درکلاس وگوش دادن به درس راندارند پس: بایدگفت آموزش وپرورش کودک باتغذیه شروع می شودنه بازنگ مدرسه اهمیت سلامت کودکان ازدیدگاه اقتصادی.اجتماعی کودکان آینده سازان جامعه هستندوبرای پی ریزی جامعه ای سالم فعال وپویالازم است که بدانندچگونه غذای سالم باعث حفظ سلامتی آنهامی گرددوعدم آگاهی نسبت به نیازهای تغذیه ای باعث سوءتغذیه شده وحلقه معیوب سلامت نسل آینده رابه مخاطره می اندازد.
تغذیه صحیح وسالم دریادگیری آنهاموثراست وباعث رشدتحصیلی وافزایش بازدهی درسرمایه گذاری آموزشی ونهایتاًبهره وری ملی می شودونه تنهابررشدجسمی ویادگیری آنان اثرمی گذاردبلکه بررشدذهنی واصلاح ناهنجاریهای رفتاری کودکان نیزموثراست.وکودکان انتقال دهندگان اطلاعات ودانش جدیدبه خانواده ونهایتاًجامعه هستندودرواقع رابطین بهداشتی-تغذیه ای مفیدی محسوب می گردند آموزش تغذیه بایدتغییری دردرک ماازسوءتغذیه وگرسنگی بوجودآیدمتاسفانه هنگامی که درجامعه ازسوءتغذیه صحبت می شود درنظرعمده مردم تنهاکودکانی سیاه پوست بااندامی لاغرواستخوانی باجثه های ناتوان به ذهن تداعی می کند-در حالی که سوءتغذیه ازنوع کمبودریزمغذی هاوگرسنگی پنهان اصولاًبحساب نمی آید کمبودوزن قابل رویت است اماکمبودریزمغذی هابه آسانی قابل رویت نیست بایداین تصورازاذهان بیرون رود زیراکه دربسیاری موارد موادخوراکی دردسترس می باشدامافقدان آگاهی وفرهنگ صحیح درنزدتهیه کنندگان،توزیع کنندگان دستیابی وبهره مندی ازغذارا ازافرادبه ویژه کودکان دورمی سازد.
امروزه بسیاری ازخوراکی ها به گونه ای تهیه می شوندکه به خاطرآماده بودن وشکل ظاهری ویاطعم آن موردتوجه وعلاقه خانواده هامی باشندکه این گروه ازموادغذائی نه تنهاخاصیت غذائی فراوانی ندارند بلکه کم ارزش بوده ودربسیاری ازمواردممکن است منشاءبیماریهای مختلفی شوند به نظرمی رسدیکی ازدلایل رونق بازارتنقلات فعلی درجامعه طعم خوش وحاضروآماده بودن آن می باشدچون زمانی راازوالدین نمی گیرند وهزینه آنهم گران نیست فقط درحدپول توجیبی می باشد.
اطلاعات تغذیه ای والدین ازعوامل مهم درانتخاب غذای کودکان است مادرآگاه بعنوان مهمترین کارمند آشپزخانه می تواندبایک برنامه منظم وهدفدارباتهیه انواع موادغذایی موردنیازکودک وسایرافراد خانواده وایجادعادات تغذیه ای مناسب خاطره خوشی ازتغذیه را درذهن افرادخانواده بخصوص کودک خودبجای گذارداین کودک نه تنهاازمغازه هاودوره گردها چیزی نمی خردبلکه سایردوستان خودرانیزترغیب وتشویق به این کارمی کند.مادرخانواده ای که مادرنقش خودرابخوبی ایفاءنمی کند وبجای طبخ غذادرآشپزخانه ازغذاهای آماده نظیرپیتزا،سوسیس کالباس انواع کنسروها و… جهت تغذیه افرادخانواده استفاده می کندکودک هم به مصرف این مواد میل ورغبت زیادنشان می دهدودرمدرسه ازاینگونه تنقلات بعنوان غذای میان وعده ای استفاده می کند.
سلیقه ها،باورها وخرده فرهنگهادرتغذیه مردم نقش مهمی دارندمثلا سرخ کردن موادغذایی بجای آبپزکردن وعدم مصرف میوه وسبزیجات تازه،مصرف زیادغذاهای چرب وشیرینی،مصرف زیادگوشت قرمز،عدم استفاده ازحبوبات وعدم اهمیت به صبحانه ونقش مهم آن درسلامت افراد،مصرف غذاهای کنسروشده وآماده و…ازاموری هستندکه بعنوان خرده فرهنگ وگرایشات غلط به جامعه ماواردشده است.
اصلاح الگوی تغذیه درجامعه دارای ابعادجامعه شناختی،روانشناختی وزیست شناختی است بدون درک عادات،سنتها،رفتارهاوطرزتلقی مردم ازتغذیه وشناخت مسایل بیولوژیک وزیست محیطی فراهم نمی آیدوبا انواع خوراکی درسطح جامعه فرهنگ صحیح تغذیه جانمی افتد ایجاد انگیزه درمردم برای استفاده ازبرنامه های متعادل غذائی،حمایت ازنگاه داشتن وزن بدن درحدطبیعی،پرهیزازروشهای نامطلوب زندگی تنهاازطریق آموزش وازبسترآموزش وپرورش میسرمی باشدزیرابطور میانگین هرخانواده5/1نفردانش آموزداردپس آموزش وپرورش وسیع ترین کانال اشاعه دانشهای تغذیه ای می باشد.
آموزش تغذیه تنهانبایدمتوجه تهیه الگوی مصرف باشدبلکه بایستی بتوان ازضایعات موادغذائی جلوگیری کندمتاسفانه ضایعات موادغذائی درجامعه مابسیارزیاد است بطوریکه سالیانه700ملیاردریال نان رادورمی ریزیم که باپول آن می توان60هزارکلاس درس،350بیمارستان،3000خانه ویا3000کیلومترجاده احداث کرد.به گفته کارشناسان بهداشتی سالانه6-7میلیون کیلوگرم غذای تقلبی تهیه وتوزیع می گرددونزدیک به70هزارواحدغیربهداشتی وغیراستاندارد وجودداردکه به تهیه وتوزیع موادغیراستانداردوغیربهداشتی می پردازند.