نقشه برداری علمی است که ریاضیات عملی را با فنون اندازه گیری و هنر ترسیم توأم نموده و بوسیله آن قطعاتی از سطح زمین را با کلیه عوارض آن در روی صفحه افقی نمایش می دهد
به طور کلی نقشه برداری را می توان علم تهیه و پیاده کردن نقشه دانست. ولی به دلیل گستردگی زیاد این علم در دنیا، تعریف بالا را نمی توان جامع دانست. کنترل کارهای اجرایی و تعیین میزان نشست ساختمانها در عملیات ساختمانی و مونتاژ واحدهای تولیدی و صنعتی، طرحهای مربوط به تسطیح اراضی در شهرسازی و کشاورزی، کنترل دائمی انحراف سدها از نظر فشار آب در تأسیسات آبی، انتقال نقاط و امتدادها در معادن و راههای زیر زمینی، بررسی تغییرات پوسته زمین در زمین شناسی، تعیین میزان عمق آب و تهیه نقشه های دریانوردی در کشتیرانی و بندرسازی، تهیه نقشه ابنیه و آثار تاریخی در باستانشناسی، پیکره های دیگری از دامنه فعالیتهای نقشه برداری را تشکیل می دهد
به غیراز ریاضی و فیزیک که مبنای مبحثهای مختلف نقشه برداری است رشته های دیگری از علوم و فنون هستند که به طور مستقیم در کار تهیه نقشه دخالت دارند، روی این اصل نقشه برداری را به دو مفهوم اصلی و جداگانه تعریف می کنند مفهوم عام و مفهوم خاص
مفهوم عام آن عبارت از جمیع علوم و فنونی است که در چاپ و تهیه نقشه دخالت دارند که در برابر کلمه کارتوگرافی استفاده می شود
مفهوم خاص نقشه برداری عبارت از یک سلسله اندازه گیریهای طولی (افقی و عمودی) و زاویه ای و انجام محاسباتی بر روی این اندازه گیریها و سرانجام ترسیم نتایج حاصله بر صفحه تصویر است.
نکات اجرایی ساختمان سازی
1. برای اندازه گیری عملیات خاکی در متره و برآورد از واحد متر مکعب استفاده می شود.
2. آجر خطائی ، آجری است که در اندازهای 5×25×25 سانتیمتر در ساختمانهای قدیمی برای فرش کف حیاط و غیره بکار می رفت.
3. چنانچه لازم باشد در امتداد دیواری با ارتفاع زیاد که در حال ساختن آن هستیم بعدا دیوار دیگری ساخته شود باید لاریز انجام دهیم.
4. هرگاه ابتدا و انتهای یک دیوار در طول دیوار دیگری بهم متصل شود ، به آن دیوار در تلاقی گفته می شود.
5. در ساختمانهای مسکونی (بدون زیرزمین)روی پی را معمولا بین 30 تا 50 سانتی متر از سطح زمین بالاتر می سازند که نام این دیوار کرسی چینی است.
6. قوس دسته سبدی دارای زیبایی خاصی بوده و در کارهای معماری سنتی استفاده می شود.
7. حداقل ارتفاع سرگیر در پله 2 متر می باشد.
8. ویژگیهای سقف چوبی :الف)قبلا عمل کلافکشی روی دیوار انجام می گیرد ب)عمل تراز کردن سقف در کلاف گذاری انجام می شود ج)فاصله دو تیر از 50 سانتیمتر تجاوز نمی کند د)تیرها حتی الامکان هم قطر هستند.
9. گچ بلانشه کندگیر بوده ولی دارای مقاومت زیاد مانند سیمان سفید است.
10. به سیمان سفید رنگ معدنی اکسید کرم اضافه می کنند تا سیمان سبز به دست آید.
11. سنگ جگری رنگ که سخت ، مقاوم و دارای رگه های سفید و در سنندج و خرم آباد فراوان است.
12. دستگاه کمپکتور ، دستگاهی است که فقط سطوح را ویبره می کند ، زیر کار را آماده و سطح را زیر سازی می کند.
13. عمل نصب صفحات فلزی (بیس پلیتها) در زمان 48 ساعت بعد از بتن ریزی صورت می گیرد.
14. زمانی که خاک (زمین) بسیار نرم بوده و مقاومت آن کمتر از یک کیلوگرم بر سانتیمتر مربع باشد از فونداسیون پی صفحه ای استفاده می گردد.
15. قطر دایره بتون خمیری ، بر روی صفحه مخصوص آزمایش آب بتون ، حدود 30 تا 35 سانتیمتر می باشد.
16. حدود درجه حرارت ذوب شدن خاک آجر نسوز 1600 درجه می باشد.
17. نام آجری که از ضخامت نصف شده باشد ، آجر نیم لایی نامیده می شود.
18. نام دیوارهای جداکننده و تقسیم پارتیشن نام دارد.
19. عمل برداشتن خاک کف اطاق و ریختن و کوبیدن سنگ شکسته بجای آن را بلوکاژ می گویند.
20. زمین غیر قابل تراکم هوموسی نامیده می شود.
21. عمق پی های خارجی یک ساختمان در مناطق باران خیز حداقل 50 سانتیمتر است.
22. نام فضای موجود بین دو ردیف پله چشم نامیده می شود.
23. در سقف های چوبی حداکثر فاصله دو تیر 50 سانتیمتر است.
24. سیمان نوع اول برای دیوارها و فونداسیونهای معمولی استفاده میگردد.
25. اکسید آهن را برای تهیه سیمان قرمز رنگ ، با کلینگر سیمان سفید آسیاب می کنند.
26. نام دیگر لوله های سیاه بدون درز مانسمان نام دارد.
27. سریعترین و عملی ترین وسیله اجرای اتصالات ساختمان ،پلها و نظایر جوش می باشد.
28. حاقل درجه حرارت برای بتن ریزی 10 درجه می باشد.
29. ضخامت اندود سقف با ملات گچ و خاک باید بین 1 تا 2 سانتیمتر باشد.
30. اندود زیر قیروگونی ، ماسه سیمان است.
31. چنانچه گودبرداری از سطح زمین همسایه پائین تر باشد ، حداکثر فاصله شمعها 5/2 متر می باشد.
32. در پی کنی های کم عمق در زمین های ماسه ای حدود زاویه شیب 30 تا 37 درصد می باشد.
33. برای ایجاد مقاومت مناسب در طاق ضریس حداقل خیز قوس باید 3 سانتیمتر باشد.
34. لوله های مانسمان سیاه و بدون درز ، گاز رسانی
35. در بتون ریزی دیوارها و سقفها ، صفحات قالبی فلزی مناسب ترند.
36. از اسکدیپر برای خاکبرداری ، حمل ، تخلیه و پخش مواد خاکی استفاده می گردد.
37. اتصال ستون به فونداسیون به وسیله ستکا انجام می گیرد.
38. برای لوله کشی فاضلاب یهتر است از لوله چدنی استفاده گردد.
39. پر کردن دو یا سه لانه از تیرآهن لانه زنبوری در محل تکیه گاهها جهت ازدیاد مقاومت برشی است.
40. بهترین و با استفاده ترین اتصالات در اسکلت فلزی از نظر استحکام و یک پارچگی اتصالات با جوش است.
41. ارتفاع کف داربست جهت اجرای طاق ضربی تا زیر تیرآهن سقف برابر است با قدبنا+پنج سانتیمتر.
42. در ساختمانهای مسکونی کوچک (یک یا دو طبقه) قطر داخلی لوله های گالوانیزه برای آب رسانی باید 2/1 اینچ باشد.
43. وجود سولفات سدیم،پتاسیم و منیزیم محلول در آب پس از ترکیب با آلومینات کلسیم و سنگ آهک موجود در سیمان سبب کم شدن مقاومت بتون می گردد.