آشنایی با مکان کلی کار آموزی
تاریخچه و سیر تحول مخابرات در کشور ایران
تاریخچه و سیرتحول مخابرات در ایران
( 1236 لغایت 1385 )
مقدمه :
امروزه با توجه به نقش انکار ناپذیر و حساس ارتباطات در توسعه
ملی جوامع و الزاماً برنامه ریزی ها و سرمایه گذاری های کلان و
قابل ملاحظه در این بخش وظیفه ی متولیان مخابرات کشور ، جنبه
حیاتی و ملی به خود گرفته است . اهمیت اطلاعات و ایجاد حرکت
جهانی برای رسیدن به اطلاعات و گذر از شکاف دیجیتالی ، کشورهای
جهان سومی را برآن داشته تا تلاش خود را در سطح ملی برای مگانی
شدن اطلاعات توسعه دهند .
حوزه ی IT ،حوزه ی بسیارگسترده ای ست که مقوله های فنی و مهندسی مخابرات، رایانه، شبکه های اطلاع رسانی ، اینترنت،شهرها و پارک های اینترنتی و تمامی شؤون ارتباطی مخابراتی و اطلاعاتی را
دربرمی گیرد.ازاین روی ، مخابرات ایران،درسال های اخیر،همپای
دنیا ، گام های موثری دراین عرصه برداشته که سیاستگذاران این
عرصه،کارنامه خوبی را ارائه نموده اند ، به گونه ای که تلاش بخش
ارتباطات کشور نشان از یک توسعه ی قابل ملاحظه در برنامه های اول
تا سوم و ادامه آن نیز در برنامه ی چهارم توسعه دارد .
مخابرات در ایران همچون دیگر نقاط جهان با نصب اولین خط تلگراف
در سال 1236 هجری خورشیدی یعنی چهارده سال بعد از موفقیت مورس ،بین تهران و چمن سلطانیه در نزدیکی زنجان ( اردوگاه تابستانی ناصرالدین شاه ) تحقق یافت . دو سال بعد خط تلگراف سلطانیه بهسمت زنجان و تبریز و جلفا امتداد یافت و به شبکه ی تلگرافی روسیه پیوست . توسعه ی تلگراف بسیاری از شهرها را سال به سال در نوردید، تا اینکه ایران در سال 1248 به عضویت اتحادیه بین المللی تلگراف درآمد . اداره تلگراف در سال 1255 به وزارت تلگراف
ارتقاء یافت .
مرحله ی دوم توسعه فناوری مخابرات با نصب تلفن آغاز می شود . اگر
چه اولین خط تلفن در حدود دوازده سال پس از اختراع آن ، یعنی سال
1269 در تهران راه اندازی شد ، اما گسترش شبکه تلفن درسرزمین
پهناور ایران از سال 1320 شروع گردید .
در سال 1269 بین دو ایستگاه ماشین دودی و شهرری ارتباط تلفنی
برقرار شد ، بعد از آن بین کامرانیه ( شمیران ) و عمارت
سلطنتی وزارت جنگ ( تهران ) و سپس مقر ییلاقی شاه ( سلطنت آباد) و عمارت سلطنتی تهران ارتباط تلفنی دایر شد ، در آبان ماه 1305
تلفن جدید برروی 2300 رشته کابل آماده بهره برداری شد ، در مرداد
1308 به موجب مصوبه ای ، رسیدگی به امور تلفن که دردست شرکتها
بود ، به وزارت پست و تلگراف واگذار و نام آن وزارتخانه به وزارت
پست و تلگراف و تلفن تبدیل گردید . دو سال بعد سهام شرکت های
تلفن برای دولت خریداری و شرکت سهامی تلفن ایران تأسیس شد. پس از
شهریور 1320 همزمان با خروج نیروهای متفقین از کشور ایران ، خطوط
تلفن جدید ( کاریر) که توسط آنان در ایران تأسیس شده بود ،
خریداری گردید .
روند توسعه کیفی و کمی مخابرات از مرحله تلفن مغناطیسی تا مرحله
سیستم خودکار به تدریج ادامه یافت و در سال 1343 استفاده از شیوه
ریزموج ( مایکروویو ) در مخابرات ایران آغاز و به دنبال آن در
سال 1345 اولین کارخانه مخابراتی ایران تأسیس شد . راه اندازی و
بهره برداری از ایستگاه زمینی ماهواره ای شهید قندی ( اسدآباد )
همدان و استفاده از اولین کابل ارتباطی بین شهری PCM بین تهران -
کرج و ایجاد مرکز آموزش مخابرات اقدامات بعدی بود .
در سال 1349 مرکز تحقیقات مخابرات پایه گذاری و در سال 1350 شرکت
مخابرات ایران با ساختاری جدید متولی توسعه و تجهیز شبکه ی
مخابرات کشورگردیدوصنایع مخابراتی راه دور ایران نیزبه منظور
تولید تجهیزات مخابراتی راه دور در همین سال شکل گرفت .
با پیروزی انقلاب اسلامی ، آغاز جنگ تحمیلی عراق بر علیه ایران ،
مانع از توسعه فراگیر شبکه مخابرات کشور شد . با این وجود از سال
1357 تا سال 1363 ، تعداد 351 هزار شماره تلفن در کشور دایر شد .
1300 روستا دارای ارتباط گردید ، 101 شهر ارتباط بین شهری یافتند
و 4083 دستگاه تلفن همگانی شهری و راه دور در نقاط مختلف کشور
نصب شد .
اولین طرح آزمایش کابل نوری در مرکز تحقیقات مخابرات عملی شد و
در سال 1364 کارخانه کابلهای مخابراتی شهید قندی یزد تأسیس و در
سال 68 به بهره برداری رسید . در سال 1367 اولین کابل هم محور
بین شهری از تهران به اصفهان متصل گردید . در سال 1368 اولین
مرکز سوئیچینگ دیجیتال دانشگاه تهران به بهره برداری رسید و در
همین سال اولین خط کابل نوری بین شهری بین تهران - کرج اجراء
گردید .
به دنبال این تحولات در سال 1370 بهره برداری از اولین موج گیر
ماهواره ای اینمارست شروع شد . در سال 1371 موافقت اصولی برای
ایجاد دانشکده علمی و کاربردی مخابرات اخذ گردید . در سال 1372
بهره برداری از اولین موج گیریهای VSAT توسط شرکت مخابرات ایران
صورت گرفت . بهره برداری از مراکز SC دیجیتال در هشت شهر کشور و
بهره برداری از مجتمع مخابراتی انقلاب اسلامی به عنوان دومین
مرکز مخابراتی ایران در تهران در همین سال آغاز شد . تحولات مهم
در سال 1373 عبارت بودند از توسعه شبکه تلفن تهران به یک میلیون
و 945 هزار شماره منصوبه و ایجاد شبکه ی تلفن همراه در سال 1374،
اساسنامه تأسیس شرکت سهامی مخابرات استانها به توسط مجلس شورای
اسلامی تصویب و در اوایل سال 75 این شرکتها فعالیت خود را شروع
کردند . در همین سال گسترش شبکه تلفن همراه در سطح 35 شهر و
طراحی یک میلیون شماره تلفن همراه ، همچنین اتصال 90 شهر کشور به
شبکه ارتباطات داده ها ( دیتا) و توسعه شبکه VSAT به میزان 70
درصد صورت گرفت ، همچنین در سال 75 می توان به کسب لوح تقدیر
یونسکو به دلیل ارتباط رسانی به نقاط محروم اشاره نمود .
در سال 76 واگذاری یک میلیون و 790 هزار شماره تلفن همراه و
تولید مراکز پرظرفیت دیجیتال NEAX1 / ITMC با فناوری ژاپن با
برخورداری از دانش فناوری مخابراتی در زمینه سیگنالینگ و شبکه
ISDN ، در سال 77 بهره برداری از پروژه کابل نوری آسیا ، اروپا
، واگذاری سرویسهای ویژه تلفن ثابت به مشترکین در سطح وسیع
را می توان ذکر کرد ، از جمله تحولات سال 78 می توان به دایری
بیش از یک میلیون شماره تلفن ثابت ، تأمین ارتباط مخابراتی 4300
روستا ، اجرای بیش از 2500 کیلومتر کابل کشی نوری در سطح شبکه
مخابراتی ، تشکیل ستاد مقابله با بحران رایانه در سال 2000
میلادی و چاپ کتاب ارتباطات در انقلاب اسلامی (57 لغایت 77)
اشاره نمود .
در سال 79 آغاز عملیات طرح شماره گذاری نامبرینگ در سطح کل کشور که با اجرای این پروژه شبکه مخابرات کشور به 92 منطقه تقسیم گردیده است که در هر منطقه چندین شهر ، شهرستان و توابع آن را شامل می شود .
در همین سال واگذاری 472 هزار شماره تلفن همراه ، فروش یک میلیون
و 250 هزار فقره فیش تلفن همراه ، دایری یک میلیون و 100 هزار
شماره تلفن ثابت ، تأمین ارتباط مخابراتی 5 هزار روستا ، تغییر
ساختار مبنی بر پروژه تجدید ساختار صورت گرفته در ITU و ادامه
خصوصی سازی برخی خدمات و فعالیتهای مخابرات صورت گرفته است .