اعتیاد خطر بزرگی است که نوجوانان و جوانان را تهدید می‌کند. درحالی که درکشورهای غربی، به دلیل ضعف کنترل نوجوانان و بی‌بند و باریهای رفتاری رایج،مصرف الکل و مواد مخدر در بین نوجوانان فراگیر است. به طور مثال در ایالات متحده در14 سالگی7 56% از نوجوانان به سیگار کشیدن، 81 درصد به مشروب خواری، 39% به‌مصرف حداقل یک داروی غیرمجاز اقدام کرده‌اند.
در کشور ما کنترل خانواده و مدرسه در دوره نوجوانی شدیدتر است با اعتیادنوجوانان کمتر مواجه هستیم.
ولی در هر صورت امروزه گرایش کودکان و نوجوانان، بویژه نوجوانان به‌مصرف موادمخدر یکی از بزرگترین نگرانی‌های والدین محسوب می‌شود.
بررسی‌ها نشان داده‌اند که 82 درصد مردم اعتیاد و گرایش به مواد مخدر رامهمترین عامل تهدیدکننده رفاه و امنیت اجتماعی و سلامت فردی می‌دانند.
کشور ما به دلیل شرایط خاص اجتماعی (مانند جوان بودن جمعیت و بالابودن آماربی‌کاری) و موقعیت جغرافیایی ویژه خود که بر سر راه صدور مواد مخدر به اروپا قرارگرفته است به شکل جدی با مشکل مصرف مواد مخدر دست به گریبان است.
نوجوانان به دلیل داشتن ویژگیهایی چون استقلال‌طلبی، کنجکاوی، هیجان‌خواهی،پیروی از همسالان و عدم انقیاد به قدرت والدین، بیشتر در معرض خطر مصرف موادبوده، هدف اصلی توزیع‌کنندگان این مواد هستند.
این گروه ارزشها و کنترل والدین را کمتر پذیرفته، بیشتر در صدد جرأت ورزی واثبات خویشتن‌اند. این ویژگی‌ها معمولاً با میل به جست و جوی تازگی و همانندسازی باسایر نوجوانان و اعضای گروه سنی همراه‌اند. در چنین شرایطی، قرار گرفتن تحت تأثیرفشار همسالان، کاملاً طبیعی است.
برای عده‌ای از نوجوانان اثبات فردیت و استقلال تنها در مصرف مواد به عنوان‌مخالفت با والدین، خلاصه می‌شود.
بر این اساس می‌توان گفت نوجوانان جزو آسیب پذیرترین گروههای سنی هستند.
لذا در این نوشتار تلاش خواهد شد حتی‌المقدور راهنمائی‌های عملی برای پیشگیری‌از گرایش نوجوانان به مواد مخدر به والدین ارائه شود.
تعریف اعتیاد:
وقتی فرد از یکی انواع مواد مثل الکل، تریاک و... را طوری مصرف کند که بدون آن‌نتواند به زندگی معمولی خود ادامه دهد و به نوعی به آن وابسته شده باشد در اصطلاح‌می‌گویند، فرد به آن مواد اعتیاد پیدا کرده است.
معتاد کیست؟
والدین باید توجه داشته باشند که یک بار مصرف مواد مخدر یا سیگار دلیل اعتیادنوجوان نبوده، تنبیه بدنی، تحت فشار گذاشتن نوجوان، یا اعمالی شبیه آن به دلیل فوق ،درست نیست، زیرا به گرایش بیشتر به مواد مخدر خواهد انجامید. بررسی و صبر بیشترتغییر شرایط و نزدیکی بیشتر به نوجوان راهکار مفیدی در پیشگیری از ادامه مصرف‌است.
در هر حال، از نظر پزشکی معتاد به کسی اطلاق می‌شود که تمایل شدید و غیرقابل‌کنترل به مصرف مواد دارد، قطع یا کاهش مصرف ماده حالت‌های جسمی ترک (ماننددردهای شدید جسمی، تهوع، استفراغ، لرزش و...) در او پدید می‌آورد، بی‌توجهی فزاینده‌به لذت‌ها یا علائق دیگر دارد و زمان قابل توجهی را به فعالیتهای مصرف و به دست آوردن‌مواد اختصاص می‌دهد و به رغم وجود شواهدی دال بر نتایج زیان آور آشکار آنها، به‌مصرف ادامه می‌دهد (واینبرگ، 1998).
چگونگی و زمان شروع به مصرف مواد مخدر
تحقیقات نشان دهنده آن است، افرادی که به انواع مواد اعتیاد پیدا کرده‌اند، اکثراًاولین تجربه‌شان بصورت تفریحی در دوره جوانی بوده و از طریق افراد همسن و گروه‌همسالان مواد را بدست آورده‌اند ولی رفته رفته از حالت تفریح خارج شده و با تکرارمصرف آن، به مواد اعتیاد پیدا کرده‌اند. باتوجه به اینکه مصرف مواد همیشه با افزایش‌همراه است، فرد مبتلا در ابتدای شروع با مقدار کم و حالت تفریح و سرگرمی شروع‌می‌کند. پس از گذشت زمان، مقدار کم اولیه کفاف شرایط بدنی و روحی او را نداشته و فردمجبور است یا مقدار مصرف مواد را افزایش دهد و یا زمان مصرف روزانه خود را به‌چندین برابر روز اول برساند، در نتیجه وابستگی فرد به مواد بیشتر شده و فرد به آن‌اعتیاد پیدا می‌کند.
چرا باید در مورد مصرف هر نوع ماده مخدر توسط نوجوانان نگران بود؟
مصرف مواد مخدر در کودکان و نوجوانان خطرناک‌تر از سایر گروه‌ها است. همه‌مواد مخدر یا اصطلاحاً روان گردان، اثرات حاد در طولانی مدت بر خلق، توجه به تمرکز،کارکرد شناختی و ذهنی فرد دارند.