- مقدمه
درباره این گزارش
گزارش استانداردها و سیاستهای فنآوری اطلاعات دولت الکترونیک[1] (EGIT)، تعاریف و مفاهیم سیستمها را بر اساس استانداردهای دولت مالزی و ارائه دهندگان راهحلهای IT بیان میکند. مجموعه فنآوریهایی که اجازه بدهد رایانههای شخصی، تجهیزات شبکه و دیگر سرویسگیرها با سرویسدهندههای هر شبکهای کار کنندو ایجاد یک زیربنای IT که از سیاستهای فنآوری اطلاعات دولت الکترونیک پشتیبانی کند، در این گزارش تدوین شدهاند.
با اعمال این سیاستها اطمینان حاصل میشود که رایانههای بزرگ، اینترنت/ اینترانت و نرمافزارهای توزیع شده با هم سازگارند. این گزارش چارچوبی ارائه میکند که دولت را از استفاده انحصاری از یک فنآوری خاص و افتادن در بنبست، حفاظت میکند.
تمرکز اصلی بر نرمافزارهایی است که همکاری ساختارهای ناهمگن را ممکن میسازند و آنها را به صورت ساختاری یکپارچه در میآورند.
سیاستهای تشریح شده در این گزارش شامل سه عامل عمده میشوند:
ساختار محاسباتی توزیع شده چندلایهای سرویسدهنده[2] / سرویسگیرنده[3]
استفاده از قطعات نرمافزاری برای ایجاد سریع برنامهها (برنامهنویسی شیءگرا)
ارائه راهبرد همکاری برای توزیع اجزاء در کل شبکه و یکپارچه کردن منابع داده موجود
2-1- سیاست EGIT
در ساختار فنآوری اطلاعات دولت الکترونیک، سه لایه محاسباتی در نظر گرفته میشود.
کاربر (نحوه ارائه)
منطق کاری
دادهها
متمرکزکردن تمام سیاستهای کاری و خدمات در یک محل به تیمهای تحقیق و توسعه این امکان را میدهد که تمام تلاششان را برای ساختن اجزاء کاری مدیریتپذیر و قابل بسط به کار ببرند و این اجزاء را به گونهای شفاف با دادههای پشت صحنه و کاربرد روی صحنه، یکپارچه سازند.
از آنجا که تمام روشها به صورت متمرکز مدیریت میشوند میتوان به سرعت تغییرات را انجام داد و تغییرات به صورت خودکار و بلافاصله به همه خدمات گیرندهها اعمال میشود.
مزایای این روش عبارتند از:
منطق کاری مشترک
استقلال از سامانه سرویسگیرنده
اجرا و مدیریت آسان پردازشهای توزیع شده
سرویسهای کاربر
سرویسهای منطق کاری
سرویسهای دادهها
شکل 1- مدل محاسباتی سه لایه
گزارش استانداردها و سیاستهای EGIT نوع سرویس گیرندهها و سرویسهای ارائه شده را معین نمیکند بلکه در این گزارش پیشنهاد میشود که سرویسها به صورت اشیاء مدیریتپذیر تعریف شوند که بتوان آنها را روی هر سه لایه اجرا کرد.
هدف، ایجاد ساختاری است که تجهیزات مختلفی از جمله تجهیزات زیر را پشتیبانی کند:
< >رایانه شخصی (PC)دستیار دیجیتالی شخصی (PDA)کیوسکرایانههای شبکه
لایه کاربر واسطه ارتباط با سیستمهای IT را برای شهروندان، صاحبان مشاغل و دولت فراهم میکند. در طراحی این لایه، هدف ارائه خدمات به حداکثر تعداد ممکن از شهروندان کشور است. لایه منطق کاری سطحی است که سرویسها به شبکه ارائه میشوند.
از جمله سرویسهای ارائه شده به شرح زیر است:
< >سرویس نامگذاریسرویس زمان سنجیسرویس فهرستسرویس امنیتسرویس کاربردیسرویس پیامسرویس پردازش مبادلات
این سرویسها ممکن است روی یک میزبان[4] یا میزبانهای مختلف قرار گیرند.
لایه دادهها محل ذخیره منطقی اطلاعات مورد نیاز برای پردازش سرویسهای کاربردی است . لایه دادهها همچنین سرویسهایی از قبیل ایجاد، بازیابی، نوسازی یا حذف دسترسی به محل ذخیره دادهها را ارائه میکند.
بنابراین EGIT ترکیبی از سیاستها و استانداردهایی است که ساختار کاربردی توزیع شده برای دولت الکترونیک به وجود میآورد.
3-1- چارچوب EGIT
چارچوب فنآوری اطلاعات دولت الکترونیک (EGIT) یک مرجع استاندارد برای ملاحظه فنآوریهای گوناگون در زمینه اطلاعرسانی است.
این چارچوب شامل پنج قسمت عمده است:
< >وسایل و تجهیزات سرویسهای مربوط به کاربرانسرویسهای منطقیسرویسهای داده- ارتباطات و مخابرات
ارتباط بین فرایندی»[5] ارتباط را بین لایه خدماتی کاربر، لایه منطقکاری و لایه دادهها برقرار میکند در حالی که «محیط توسعه کاربردها»[6] زیربنای سراسری توسعه کاربردها را برای چارچوب EGIT فراهم میکند.
هر لایه به اجزاء دیگری هم تقسیم میشود. تعاریف EGIT بر واسطههای دریافت خدمات از هر جزء تمرکز میکنند.
کیفیتهایی که از تمام لایهها و اجزاء انتظار میرود از این قرار است:
< >امنیتدر دسترس بودن مدیریت پذیریبین المللی بودن
سیستمهای کاربردی به عنوان بخشی از فرآیندهای کاری دولت الکترونیک یکی از اجزاء اساسی هستند و باید دارای مشخصات زیر باشند:
< >قابلیت اجرا روی سیستمهای مختلف (از نظر سختافزاری و نرمافزاری)انعطافپذیریسازگاری بین سرویسهای ارائه شده ازخدمات دهندههای مختلفمقیاسپذیری؛ بسته به نیاز میتوان از تجهیزات بیشتر یا کمتری استفاده کرد بدون آنکه نیازی به تغییر دیگر اجزاء باشد.سهولت استفاده؛ استفاده از سیستمهای کاربردی باید آسان بوده و واسطه کاربر آنها مشابه دیگر سیستمهای کاربردی باشد.مدیریتپذیری؛ کاربردها، سختافزار و نرمافزار باید مدیریت پذیر بوده و عملکرد آنها ساده باشد
1-3-1- راهبردها
دولت از راهبردهای زیر به عنوان بهترین راه برای دستیابی به مشخصات مورد نظر حمایت میکند.
< >استانداردهای باز و بدون محدودیت به منظور ایجاد چارچوب فنآوری اطلاعات مورد نیاز برای اجرای دولت الکترونیکساختار چندلایه سرویس دهنده / سرویس گیرنده برای اینکه تجزبه کارهای پیچیده به سرویسهای مختلف امکانپذیر باشد.محیط اینترنت / اینترانت برای ایجاد ارتباطات و دسترسی به اطلاعات و مردم استفاده از تعامل چندرسانهای بین دولت، شهروندان و صاحبان مشاغل برای ارائه خدماتهمکاری بین دولت و صنعت برای دستیابی به یک ساختار اطلاع رسانی مشترک
1 استانداردهای سیستمهای باز :
با وجود آنکه استانداردهای سیستمهای باز بهترین گزینه برای صنعت محسوب میشوند، استانداردهای بالفعلی وجود دارند که نمیتوان آنها را نادیده گرفت. فرآیند سیستمهای باز فی نفسه هرگز با سرعت فرآیند ایجاد استانداردهای بالفعل حرکت نخواهد کرد. استانداردهای بالفعل باید شناسایی شوند و در بعضی موارد شاید از استانداردهای باز مطلوبتر باشند. «سیستمهای باز» به محصولات و فنآوریهایی اشاره میکند که بر اساس واسطههای باز، طراحی و ساخته شدهاند. واسطههای باز، واسطههایی هستند که مشخصات آنها در اختیار همگان باشد و با اعلام قبلی و در فرآیندی عمومی مورد تجدید نظر قرار گیرند.
بهترین راه برای ترکیب فنآوریهای موجود به منظور برآوردن نیازهای شهروندان،استفاده از راهبرد سیستمهای باز مبتنی بر استانداردهای پذیرفته شده است.
چندین سازمان استانداردهای سیستمهای باز را توسعه داده و ارائه میکنند. درصورت لزوم میتوان استانداردهای ملی را جایگزین استانداردهای بین المللی کرد.
بعضی سازمانهای بین المللی استاندارد به شرح زیر است:
< >سازمان بین المللی استاندارد (ISO) و کمیسیون بین المللی الکتروتکنیک (IEC). این دو سازمان یک کمیته فنی مشترک درباره IT تشکیل دادهاند و در مورد موضوعات مختلف از قبیل نرمافزار، سختافزار و پردازش اطلاعات استاندارد وضع میکنند. ISO شامل 120 سازمان ملی استاندارد است و IEC از 53 کمیته ملی تشکیل شده است.< >اتحادیه جهانی مخابرات – بخش استانداردسازی ارتباط راه دور (ITU-T). این سازمان مسئول استانداردهای جهانی ارتباطات از راه دور است و توصیههای فنی درباره تلفن، تلگراف و واسطههای انتقال دادهها ارائه میکند. این اتحادیه به سازمان ملل تعلق دارد.< >شرکت X/Open؛ کنسرسیومی از کاربران، تهیه کنندگان نرمافزار و تولیدکنندگان رایانه است که از نظر چشمانداز و دیدگاه، بین المللی است.انجمن مهندسین برق و الکترونیک (IEEE) IEEE در حال تعریف سیستم عامل قابل انتقال[7] مبتنی بر (Posix) Unix است و دولت آمریکا نیز این استاندارد را برگزیده است.< >سازمان ETSI؛ این سازمان برای وضع استانداردهای مخابراتی اروپا در سال 1998 تشکیل شده است.مؤسسه مهندسی نرمافزار[8] (SEI)؛ این مؤسسه یک مرکز تحقیق و توسعه فدرال است که در سال 1984 توسط کنگره تأسیس شده است. این مرکز بخش عمدهای از دانشگاه Cornegie Mellon میباشد و توسط DARPA پشتیبانی میشود.
دولت مالزی ممکن است از استانداردهای سامانهای ملی کشورهای دیگر استفاده کند از جمله سازمان ملی استاندارد آمریکا (ANSI)، سازمان استاندارد بریتانیا (BSI) و .... .
نمونههایی از استانداردهای مورد استفاده عبارتند از ASNI SQL ، ITV X.509، TCP/IP و IEEE 802.3 .
علاوه بر این بعضی استانداردهای بالفعل به دلیل استفاده گستردهشان انتخاب شدهاند. نمونههایی از این استانداردها عبارتند از: Adobe postscript ، WIN 32 مایکروسافت، Java، Winsockو اتصال باز بانکهای اطلاعاتی[9] (ODBC)
2- مدل رایانهای سرویس دهنده / سرویس گیرنده
مدل سرویسدهنده/سرویسگیرنده عموماً با تقسیم یک عملیات به دو جزء مشخص میشود به طوری که یک جزء روی رایانههای سرویسگیرنده اجرا میشود و جزء دیگر روی یک یا چند رایانه سرویس دهنده اجرا میشود.
این تقسیم کار اجازه میدهد که اندازه و مکان اجزای مختلف به طور مناسب توزیع شود. مدل سرویس دهنده / سرویس گیرنده شامل دو بخش سرویس دهنده و سرویس گیرنده میشود. سرویس گیرنده از یک یا چند سرویسدهنده تقاضای خدمت میکند.
سرویس دهنده خدمت مورد نظر را ارائه کرده و نتیجه را به سرویس گیرنده بر میگرداند. این مدل دارای مشخصات زیر است:
< >سرویس دهنده و سرویس گیرنده میتوانند به صورت یکپارچه با هم تعامل داشته باشند.در حالت کلی سرویس دهنده و سرویس گیرنده در مکانهای جداگانهای قرار دارند و توسط شبکه به هم متصل میشوند.سرویس دهنده یا سرویس گیرنده را میتوان بدون تغییر دیگری، تعییر داد.کارکردهای سرویس دهنده و سرویس گیرنده مستقل از هم است و میتوان نقش آنها را در صورت لزوم عوض کرد.یک سرویس دهنده میتواند همزمان به چند سرویس گیرنده خدمات ارائه کند و همچنین یک سرویس گیرنده میتواند همزمان به چند سرویس دهنده دسترسی داشته باشد.
3- اینترنت / اینترانت
راهبرد محیطی اینترنت بر اساس ابزارها، استانداردها و روشهای اتخاذ شده در اینترنت و نیروهای بازار است . ارائهدهندگان بین المللی سرویس اینترنت از استانداردهای بالفعل برای تبادل اطلاعات استفاده میکنند. سرویسدهندههای اصلی هسته اینترنت را تشکیل میدهند که تا حد کمی تابع استانداردهای IETF میباشد.
IETF گروه بین المللی بزرگی است که برای اینترنت استاندارد وضع میکند و هر شخصی میتواند در آن عضو شود. هیچ هویت واحدی کنترل مطلق روی اینترنت ندارد. ارائه دهندگان سرویسهای اینترنتی باید از استانداردها تبعیت کنند در غیر این صورت مزایای ارتباط جهانی را از دست میدهند ولی هیچکس آنها را مجبور به این کار نمیکند.
دیگر گروههای مربوط اینترنت مانند InterNIC و «جامعه اینترنت»[10] کارکردهای مهمی دارند. InterNIC شرکتهای متصل به اینترنت را ثبت میکند در حالی که «جامعه اینترنت» کمیتههای مهندسی مختلفی دارد که توصیههای فنی ارائه میکنند.
اینترنت با فراهم کردن زیربنای اتصال شبکهای و قابلیتهای ابزاری، ارزش کاری زیادی برای کاربران ایجاد میکند. شبکه اینترنت و پروتکلهای استاندارد کاربردی اجازه استفاده مشترک از اطلاعات و عملیات شبکهای را میدهد. بسیاری از مباحث ساختاری از قبیل استقلال از سیستم عامل و میانافزارها[11] با استفاده از این راهبرد در نظر گرفته میشوند.
اگر سازمانی ابزارها و استانداردهای اینترنت را روی شبکه داخلی خود پیاده کند به آن اینترانت میگویند. در این راهبرد استفاده از ابزارها و استانداردهای اینترنت به عنوان پایهای برای توسعه و تحول پروژه دولت الکترونیک، کاربرد گستردهای خواهد داشت. استنثناهای این راهبرد استفاده از اینترنت عبارتند از نیازهای امنیتی پیشرفته یا ارتباط online تضمین شده.
4- همکاری برای تحول یکپارچه
راهبرد دولت عبارت است از همکاری با سازندگان سیستم و فروشندگان برای ایجاد موقعیت برابر برای بخش دولتی و بخش خصوصی.
با وارد شدن بخش خصوصی در انتخاب ساختارها و استانداردهای مورد استفاده در سیستمها، اجرای موفقیتآمیز و پایدار آنها تضمین میشود.
5- سرویسهای چندرسانهای
اصطلاح «چندرسانهای» به ترکیب دستههای مختلفی از فعالیتها روی یک رسانه اشاره میکند. این رسانه میتواند به محیطهایی از قبیل دیسک، دیسک فشرده (CD) یا دیگر وسایل ذخیرهسازی اشاره کند یا ممکن است به اطلاعات ارسال شده روی شبکه اشاره داشته باشد.
چندرسانهای معمولاً به ترکیب صدا، تصویر و متن اشاره میکند. چندرسانهای عامل مهمی محسوب میشود که رایانهها و شبکهها را قادر به ارائه سرویسهای مخابراتی میکند. رایانهها و شبکهها امروزه میتوانند همان کارهای تلفن، تلویزیون، رادیو و تخته سیاه را انجام دهند.
فصل 2- فنآوریهای به کار رفته در دولت الکترونیک
1-2- مقدمه
در این بخش فنآوریهای به کار رفته در EGIT تشریح میشود. در این چارچوب تجهیزات و وسایل، سرویسهای کاربر، سرویسهای مربوط به فعالیتها، سرویسهای دادهها و سرویسهای مخابراتی مورد بررسی قرار میگیرند.
2-2- وسایل و تجهیزات
1-2-2- رایانههای رومیزی و قابل حمل
رایانههای رومیزی و قابل حمل شامل CPU و واسط کاربر هستند. شبکهها باید به نحوی باشند که رایانههای قابل حمل بتوانند از منابع شبکه استفاده کنند.
پروتکل پیکربندی پویای کامپیوتر میزبان[12] (DHCP) ساز و کاری است که در هر ارتباط، یک آدرس IP موقتی به رایانههای رومیزی و قابل حمل اختصاص میدهد.
پروتکل نقطه به نقطه (ppp) امکان برقراری ارتباط TCP/IP را روی خط تلفن میدهد. پروتکلهای
[13]IMAP4 و [14]POP به کامپیوترهای قابل حمل اجازه دسترسی به پست الکترونیک روی سرویسدهندهها را از مکانهای مختلف میدهد.
«رویه»
برای استفاده آسان و انعطافپذیر از کامپیوترهای رومیزی و قابل حمل باید اجزاء مختلف را طوری با هم ترکیب کرد که با مدل سرویسدهنده/سرویسگیرنده، دسترسی به دادهها و چندرسانهای سازگار باشد. با استفاده از پروتکلهای DHCP ، PPP و IMAP4 امکان دسترسی و محاسبات بسیار وجود دارد.