دانلود مقاله بازیافت خودروهای فرسوده بازگشت به چرخه تولید

بازیافت خودروهای فرسوده بازگشت به چرخه تولید:
طی چند دهه گذشته با وسعت یافتن شهرها ، نیاز به خودرو برای سفرهای درون شهری از اهمیت ویژه ای برخوردار شده است.

عده ای داشتن خودرو جدید و آخرین مدل را نشانگر جایگاه ویژه اجتماعی می داند و اغلب جوانان نیز از راندن خودرو با سرعت بالا لذت می برند.

تقاضا برای خرید خودرو های جدید با وجود تمامی مسائل مبتلا مانند گرانی بنزین، آلودگی هوا، کمبود پارکینگ و ترافیک سنگین ، سبب ایجاد و رشد فناوری جدید ساخت خودروها شده است.

خودروهایی که علاوه بر زیبایی ، سرعت بیشتر ، مصرف کمتر و بدنه کوچکتری دارند.

خودروهای تولید شده بر اساس فناوری جدید با توجه به امتیازهای پیش گفته و تسهیلاتی مانند فروش اقساطی ، مورد استقبال قرار گرفته اند.

بر اساس آمار روزانه 1200 دستگاه خودرو جدید تولید می شود.

به بیان دیگر ناگزیر سالانه بیش از نیم میلیون خودرو جدید وارد معابر می شود ، این در حالی است که 5/2 تا 6/2 میلیون خودرو فرسوده در ایران موجود است که 5/1 میلیون آن در تهران است.

بنابراین نیاز به خروج خودروهای فرسوده از کاروان حمل و نقل درون شهری بشدت احساس می شود.

این عمل علاوه بر آثار مثبت زیست محیطی از تبدیل شهر به یک پارکینگ بزرگ پیشگیری می کند.

از نقطه نظر قانون _ بر اساس ماده 62 قانون برنامه چهارم توسعه _ تمامی خودروهای فرسوده باید تا سال 1388 از رده خارج شوند.

با توجه به شمار خودروهای فرسوده برای تحقق مصوبه دولت در این زمینه از سال 1384 سالانه حداقل 350 تا 400 هزار خودروی فرسوده از رده خوارج خواهند شد.

با توجه به مطالب پیش گفته و لزوم خروج و انهدام خودروهای فرسوده ضرورت توجه به مدیریت بازیافت خودروهای فرسوده ، بیش از پیش احساس می شود.

در طرح حاضر پس از تعریف بازیافت و شرح شیوه های بازیافت خودروهای فرسوده در خصوص مدیریت بازیافت خودرو ، راه کارهایی پیشنهاد می شود.

تعریف بازیافت و فواید آن :
بازیافت فرایندی است که طی آن مواد زاید جدا شده و به عنوان ماده خام برای تولید محصولات جدید به کار گرفته می شود، به بیان دیگر، بازیافت عبارت است از بازگرداندن مواد قابل استفاده به چرخه تولید و یا به طبیعت.

بازیافت دارای مراحلی چون جداسازی مواد قابل بازیافت ( مانند شیشه، پلاستیک و فلز ) و پردازش مواد است ، به طوری که طی فرایند یا فرایندهایی ، مواد زاید دوباره قابل استفاده شوند
بازیافت دارای فوایدی است از جمله
_ حجم زباله ورودی به محیط زیست کاهش می یابد.

_ از آلودگی کاسته می شود.

_ نیاز به مراکز دفن و زباله سوزها کاهش می یابد.

_ نیاز به تولید و یا ورود مواد خام از خارج کاهش می یابد.

_ تولید ملی افزایش می یابد.

_ اشتغال ایجاد می شود.

_ سطح بهداشت عمومی بالا می رود.

فرایند بازیافت خودرو: حدود 75 درصد وزن خودرو شامل فلزات و 25 درصد دیگر آن شامل مواد غیر فلزی همچون پلاستیک، لاستیک و شیشه است که دور ریز محسوب می شوند.

هنگامی که عمر یک خودرو به پایان می رسد ، معمولاً به اوراق کنندگان فروخته می شود.

قطعاتی که قابل فروش است ، جدا و باقی مانده در محیط رها می شود یا به دستگاه خردکن فرستاده می شود.

خردکن ها دارای چکش های بزرگ هستند که توده خودرو را شکسته و آسیاب کرده و به ذراتی به کوچکی یک مشت تبدیل می کنند ، سپس فلزلت از جنس آهن و غیر آهن از یکدیگر جدا می شوند، مواد دیگر نیز دور ریز هستند.

این دور ریز سبب آلودگی زمین و خاک می شود و تأثیر نامطلوبی بر محیط زیست دارد.

امروزه در کشورهای توسعه یافته تلاش بر آن است که میزان مواد دور ریز را به حداقل برسانند.

از جمله در انگلستان کنسرسیوم بازیافت خودرو انگلیس ( CARE ) پرژه ای را با همکاری خودروسازان و اوراق کنندگان خودرو در دست اجرا دارد که هدف از آن کاهش میزان دور ریز مواد غیر فلزی است.

آنها روشهای بازیافت بالقوه ای را در زمینه مواد غیر فلزی انجام می دهند .

به کمک این روشها می توان میزان دور ریز مواد اولیه را به هشت درصد رساند و هدف آنها این است که این مقدار تا سال 2015 به پنج درصد برسد.

اوراق کنندگان ( CARE ) از طریق تولید کنندگان، به اطلاعات تولید دسترسی مستقیم دارند.

آنها برای شناسایی و جداسازی انواع مختلف پلاستیک در یک مدل خاص خودرو ، این اطلاعات را مورد استفاده قرار می دهند.

بازیافت لاستیک ( تایر ): لاستیک ها حدود پنج درصد وزن خودرو را تشکیل می دهند.

در ایران سالانه حدود هفت میلیون حلقه انواع لاستیک سبک و سنگین مصرف می شود .

لاستیک های فرسوده از ضایعاتی هستند که به سبب پایداری زیاد تأثیر زیان بار زیست محیطی داشته و چهره طبیعت را نازیبا می کنند.

در صورتی که بدانیم به ازای تولید یک لاستیک کامیونی معادل 22 گالن نفت مصرف می شود و در صورت روکش گذاری لاستیک ، معادل 70 درصد در مصرف نفت خام مورد نیاز صرف جویی می شود ، بیشتر به لزوم بازیافت لاستیک پی می بریم.

لاستیک های فرسوده به شیوه های زیر مورد استفاده مجدد قرار می گیرند : _ روکش مجدد : لاستیک هایی که شرایط لازم برای بازسازی دارند ، روکش مجدد شده و مورد استفاده قرار می گیرند.

_ پودر : لاستیک ها خرد شده و آسیاب می شوند و به صورت گرانول برای استفاده در سایر محصولات آماده می شوند ، مانند زمین های ورزشی ، رنگ ها ، کف پوش ها .

_ پیرولیز :لاستیک ها را به دور از مجاورت هوا حرارت می دهند ، با این کار روغن و کربن به دست می آید .

_ سوزاندن : به منظور ایجاد انرژی در نیروگاه ها و یا سوخت در کارخانه تولید سیمان ، سوزاندن تایرها باید در شرایط حفاظت شده ای صورت گیرد تا موجب آلودگی هوا نشود.

همچنین مواد به جا مانده از احتراق دفع شود.

این عمل برای لاستیک های قابل بازیافت توصیه نمی شود.

متخصصان بازیافت، روکش گذاری را مناسب ترین شیوه بازیافت می دانند.

فناوری صنعت روکش با پیشرفت فناوری در صنعت ساخت لاستیک همگام بوده و به شیوه ای مکمل رشد داشته است.

امید است با تولید لاستیک های روکش شده که از ایمنی و کارایی مناسب برخوردارند، فرهنگ خرید لاستیک های بازیافتی میان متقاضیان رواج یابد.

اهمیت مدیریت بازیافت خودرو های فرسوده بر اساس آمار های پیش گفته ما با حجم بسیار زیاد خودرو های فرسوده مواجه هستیم.

خودروهایی که ناگزیر باید از چرخه حمل و نقل خارج شوند.

خروج این خودرو ها موجب تسهیل در حمل ونقل شهری و صرفه جویی در مصرف سوخت و پاکی هوا می شود.

دو شیوه در برخورد با خودروهای فرسوده بکار می رود.

اولین شیوه رها کردن خودروهای فرسوده در محیط خارج از شهر ها و یا مناطق دور افتاده است .

این شیوه علاوه بر آثار زیان بار زیست محیطی و چشم انداز نازیبایی که ایجاد می کند ، به علت شمار بالای خودرو های فرسوده غیر عملی است.

شیوه دوم مواجهه با خودرو های فرسوده ، بازیافت خودرو های فرسوده است .در بازیافت خودرو، علاوه بر رها شدن از انبوه قراضه و زباله می توان به منافع اقتصادی نیز دست یافت.

بازیافت خودرو ها مستلزم اقدامات گسترده و متفاوتی است که در حوزه اختیارات و وظایف سازمان های مختلف قرار دارد.

سازمان هایی که با پراکندگی مکانی و جغرافیایی و ساختار مدیریتی گوناگون اداره می شوند.

برای سازمان دهی اقدامات پیش گفته نیاز به هماهنگی ، سازماندهی ،کنترل و به بیان دیگر مدیریت یکپارچه خودرو های فرسوده احساس می شود.

از جمله وظایف مدیران، بازیافت خودرو و ایجاد هماهنگی و تسهیل در انجام اقدامات ذیل است : _ تخصیص تسهیلات مالی به صاحبان خودرو های فرسوده از سوی دولت و دستگاه ها .

_ سرعت بخشی و تسهیل در انجام اقدامات قانونی ابطال پلاک خودرو ( صدور گواهینامه اسقاط توسط اداره راهنمایی و رانندگی ).

_ سازماندهی تحقیقات در زمینه بازیافت خودرو و استفاده از تجارب دیگر کشورها در این زمینه.

_ ایجاد شهرک های بازیافت خودرو با حمایت وزارت صنایع و سازمان حفاظت محیط زیست.

_ ایجاد همکاری میان تولیدکنندگان و بازیافت کنندگان خودرو به صورتی که اطلاعات مورد نیاز از جمله طرح و نقشه خودرو و جنس قطعات برای بازیافت مؤثرتر در اختیار بازیافت کنندگان قرار گیرد.

_ تعیین اقدامات تشویقی برای تولید کنندگانی که در ساخت خودرو از مواد قابل بازیافت با استحکام بیشتر ( عمر طولانی ) استفاده می کنند.

اقدامات پیش گفته بدون مرجع تصمیم سازی واحد، به صورت غیر متمرکز و پراکنده صورت می گیرد.

این امر موجب موازی کاری ، صرف هزینه ، فرصت و زمان است همچنین مغایر با اصول بدیهی اثر بخشی و کارایی است و نیز در هنگام بروز مشکل مرجع واحدی مسؤول رفع و پاسخگوی انجام کلیه مراحل نیست.

در آخر ایجاد یک هسته واحد که مدیریت و هدایت کلیه مراحل بازیافت خودرو های فرسوده را بر عهده بگیرد ، پیشنهاد می شود.

خودارزیابی خودارزیابی یک بازنگری جامع، روشمند و منظم از فعالیتها و دستاوردهای یک سازمان با استفاده از مدل تعالی سازمانی است.

فرآیند خود ارزیابی، تشخیص صریح نقاط قوت و زمینه هایی که قابل بهبود هستند را برای سازمان ممکن می‌سازد.

در ارزیابی و خودارزیابی‌های اولیه، سازمان روند بهبود را طی دوره‌های عملیاتی متوالی در درون خود می‌سنجد و در سطوح بالاتر تعالی، این کار را از طریق مقایسه خود با رقبای محلی، سازمان‌های الگو و سازمان‌های تراز اول در حرفه خود یا حرفه‌های مشابه در جهان صورت می‌دهد.

پنج رویکرد خودارزیابی که سازمان‌ها می‌توانند از آنها یا از ترکیبی از آنها برای ارزیابی عملکرد خود و دست‌یابی به نقاط قوت و زمینه های قابل بهبود استفاده کنند عبارتند از : • رویکرد پرسشنامه‌ای • رویکرد ماتریسی • رویکرد کارگاهی • رویکرد استفاده از پروفورما • رویکرد شبیه سازی جایزه 1ـ رویکرد پرسشنامه ای این رویکرد با صرف حداقل منابع و زمان، منجر به تکمیل پرسشنامه‌ای واقعی و مستدل می‌شود.

برای جمع‌آوری اطلاعات درباره آگاهی و ادراکات کارکنان در درون سازمان، این رویکرد یک رویکرد عالی به حساب می‌آید.

برخی از سازمانها به عنوان روشی برای گردآوری داده‌ها در سطح وسیع و با هدف پشتیبانی از رویکردهای دقیقتر خودارزیابی، از پرسشنامه‌هایی با پاسخهای بلی یا خیر، ‌استفاده می‌کنند.

2ـ رویکرد ماتریسی این رویکرد شامل ایجاد ماتریس دستاوردهای ویژه سازمان، در چهارچوب مدل تعالی سازمانی است.

این رویکرد عموماً شامل مجموعه‌ای از شرح دستاوردها، در قبال نمره‌ای از 1 تا 10 یا چیزی شبیه آن است.

اگر چه هر سازمانی با سازمان دیگر فرق دارد و ممکن است با موضوعات متفاوتی روبرو باشد، اما این ماتریس‌ها به درک معیارها به شیوه‌ای عملی‌تر کمک کرده و به گروههای عمل کننده وسیله‌ای را برای ارزیابی سریع و آسان میزان پیشرفت سازمان ارائه می‌کند.

رویکرد ماتریس را می‌توان در هر سطحی در درون سازمان توسط گروه مدیریت و یا کارکنان نماینده از واحد مورد ارزیابی به کار برد.

3ـ رویکرد کارگاهی مزیت این رویکرد آنست که به مشارکت فعال مدیران و افراد کلیدی واحد اجرا کننده خودارزیابی نیاز دارد.

این گروه مسئول جمع‌آوری داده‌ها و ارائه شواهد جمع‌آوری شده در کارگاه به همتایان خود می‌باشند.

این کار آغازی برای دستیابی به اتفاق نظر در گروه مدیریت است.

تجربه نشان داده است که دو نفر از کارکنان که به عنوان ارزیاب، کاملاً آموزش دیده باشند، برای تسهیل این فرآیند مورد نیاز هستند.

مطلوب‌تر است که یکی از ارزیابان از واحدی باشد که مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و ارزیاب دیگر از سایر بخشهای سازمان و یا سازمانی دیگر، مثلاً یکی از سازمان‌های مشاوره مدیریت انتخاب شود.

پنج جزء فرآیند رویکرد کارگاهی عبارتند از : آموزش، جمع‌آوری داده‌ها، کارگاه نمره‌دهی، توافق بر سر اقدامات اصلاحی و بازبینی پیشرفت در قبال برنامه های عملیاتی.

4ـ رویکرد استفاده از پروفورما یکی از راههای کاهش حجم کار، در مقایسه با رویکرد شبیه سازی جایزه، عبارتست از ایجاد مجموعه‌ای از صورت وضعیت‌ها، به عنوان مثال، یک صفحه برای هر یک از اجزای معیارها در نظر گرفته وتوضیحات داده شده درباره اجزای معیارها در بالای صفحه و زمینه های مربوط به آن در زیر توضیحات مزبور درج گردد.

بقیه صفحه به بخشهایی برای ذکر موارد قوت و زمینه های قابل بهبود و شواهد عینی تقسیم می‌شود.

مدارک خودارزیابی را می‌توان توسط افراد یا گروهها در درون سازمان تهیه کرده و توسط ارزیابان آموزش دیده مورد ارزیابی قرار داد و یا گروه مزبور می‌تواند فعالیت ارزیابی را بر اساس مسئولیت هایش انجام دهد.

برای بازبینی نتایج خودارزیابی می‌توان از گروههای خارج از سازمان نیز استفاده نمود.

برای سازمان‌های بزرگتر که شامل چندین واحد هستند، می‌توان اطلاعات واحدهای مختلف را جمع‌آوری نموده و نقاط قوت و زمینه های قابل بهبود مشترک رامشخص نمود.

از این به بعد می‌توان استراتژی جاری را مورد بازبینی قرارداده و برنامه های بهبود در سطح سازمان را توسعه داد.

5ـ رویکرد شبیه سازی جایزه این رویکرد مبتنی بر ارائه مدارک کامل در راستای ” اظهار نامه جایزه ملّی بهره وری و تعالی سازمانی“ به منظور انجام خودارزیابی است.

پس از تهیه اظهارنامه، یک گروه آموزش دیده از ارزیابان آن را مورد ارزیابی قرار می‌دهند.

برای ارزیابی یک واحد می‌توان ارزیابان را از سایر بخشها یا واحدهای فرعی سازمان به کارگرفت.

اگر کل سازمان مشمول ارزیابی قرار می‌گیرد، می‌توان از برخی از ارزیابان خارجی نیز استفاده کرد ادبیات و مدیریت آلوین تافلر در کتاب معروفش به نام "ضربه آینده" (The future shock ) می گوید : "اگر بخواهیم برای آینده برنامه ریزی کنیم و کیفیت زندگی خود و دیگران را بهبود بخشیم باید مشخص کنیم که امور جوامع گذشته ما چگونه بوده است ." نوعی از آموزش روشهای مدیریت و رهبری در دنیا نیز بر اساس تجزیه و تحلیل وقایع گذشته است .

در این روش به جای اینکه تنها از تئوریها نظریه ها وکتاب های درسی علم مدیریت در کلاس درس استفاده شود آثارمعروف ادبی گذشته و حال را در کلاس ها و کارگاه های آموزشی (work shop ) مطرح می کنند.

جان کلمنز و داگلاس مایر در کتاب خود به نام "هنر مدیریت هنر انسان بودن " می نویسند :" رهبران در جهانی کار می کنند که تناقض در آن امری معمول است جایی که پاسخ صریح امروز فاجعه فردا است‌‌‌‍.

جهانی که در آن آینده نگری بصیرت تجربه صراحت در مورد عقاید آزمایش نشده و به طور یقین اعتماد به نفس برای موفقیت بیشتر از مهارتهای تکنیکی اهمیت دارد." تعجب آور نیست که کتابهایی نظیر " زندگی ها "ی پلو تارخ " شاه لیر " شکسپیر و " زنگها برای که به صدا در می آید " همینگوی نقطه نظر های پرباری در مورد مدیریت ارائه می کنند.

با این همه مشکلاتی چون انگیزش الهام حساسیت و ارتباطات که در اثر بخشی رهبری اساسی هستند در طول سه هزار سال گذشته تغییر چندانی نکرده اند.

با این مشکلات مصریان در هنگام ساختن اهرام الکساندر هنگامی که امپراتوری اش را تشکیل می داد و یونانیان در آن موقع که با تروخان ها "Trogan " می جنگیدند روبرو بوده اند.

کلمنز و مایر معتقدند البته آگاهی از امور مالی بازاریابی تولید و نیروی انسانی مهم است.

اما اغلب نوعی مدیر را می سازد که اگر چه می تواند تک تک درختان را به اسم بشناسد ولی ممکن است در فهم اینکه جنگل دارد می سوزد ناتوان باشد.

چیزی که لازم است دید وسیعتری از رهبری بر پایه " ادبیات " است که فقط بر روشهای تخصصی شده متمرکز نباشد بلکه بیشتر بعد وسیع عدالت رهبری در انسان را شامل می شود.

هری ولف دانشیار دانشگاه " گلدن گیت " درسی به نام مدیریت دولتی در ادبیات " را تدریس می کند که در آن تحلیل سنجش و تفکرات مدیریتی با استفاده از افسانه تئاتر فیلم ویدئو و شعر ارایه می شود.

در این کلاس ها اثر نویسندگانی چون " سوفوکل " " شکسپیر " " مور " " اینس " " گوگول "و " کافکا " و آثار نویسندگان معاصر مورد استفاده قرار می گیرد.

رفتار اداری پیچیدگی های سازمان فرایند تصمیم گیری و روابط متقابل انسانها بعضی از عنوان های مورد بحث این کلاس است.

یکی از مشهور ترین آثار ادبی " شاه لیر " اثر شکسپیر است که در توضیح اینکه چگونه رهبران بخش خصوصی و دولتی امروز می توانند از ادبیات بیاموزند مورد استفاده قرار گرفته است کلمنز و مایر می گویند : داستان به صورت قابل توجهی شکلی از جانشینی نابخردانه عدم تمرکز و آشفتگی و تفویض اختیار بدون تفکر را نمایش می دهد.

ولف بی پرده تر می گوید :" این مثالی از یک مدیر بد است !

اینجا مدیری است که تصمیم می گیرد مدیریت را به زیر دستان یعنی دخترانش انتقال دهد.

او در این باره کاملاً فکر نکرده است.

تصور می کند دختران خود را خوب می شناسد.

او پادشاهی خود را میان دو دختر خود تقسیم می کند و آنان بلافاصله از پدر روی بر می گردانند و او را از پادشاهی خلع می کنند !

این یک تصمیم ناشایست مدیریتی است." نمونه توسعه یافته استفاده از این روش ادبی در تدریس مدیریت روش "کارگاه آموزشی گروهی " است که در آن افراد متخصص نوشته های ادبی مخصوصی را با همکاران مورد بحث قرار می دهند.

یک مدیر شرکت کننده در این قبیل کارگاههای آموزشی می گوید : من روش قدیمی سقراطی را پذیرفته ام که معتقد است شما پیشرفت نمی کنید مگر اینکه اعتقاد قلبی خود را با دیگران در میان بگذارید.

حتی فرایند ارتباط داشتن با شخص دیگر برای اعتقادات عمیق شما سودمند است.

من باور کرده ام که آموزش کارگاهی با روش مذاکره درباره یک کتاب با شخصی که قبلاً آن را مطالعه کرده است قابل مقایسه نیست." البته عده یی از مدیران بخش خصوصی و دولتی براین باورند که خواندن و بحث کردن درباره ادبیات مطالب زیادی به آنها نمی آموزد.

کلمنز و مایر درباره چگونگی پیوند دو جهان ادبیات و واقعیت ها چنین می گویند: افرادی نظیر "آشیل" "هومر" "اتللو" "ویلی لومان" و "میلر" در موقعیت هایی قرار گرفته اند و با همان مشکلات دشوار رام نشدنی و اغلب عصبانی کننده که شما هر روز با آن مواجه هستید دست و پنجه نرم کرده اند.

شما می توانید از پیروزی ها و کمک های آنها بیاموزید زیرا تجربیات نویسندگانی که این شخصیتها را خلق کرده اند در آنچه نوشته اند رسوخ کرده است.

"جمهوریت" افلاطون بیش از هر کتاب درسی دیگر دارای پیشنهاد و درسهایی برای رهبران است.علاوه بر اینکه افلاطون یکی از فلاسفه بزرگ تاریخ است رهبری است واقع بین با سابقه درخشان در نوآوری که مطالبی را پشت سر هم گوشزد کرده است.

بدون شک هیچ چیز قدیمی در مورد تفکرات افلاطون وجود ندارد.

او یک آشنای معنوی است 1- وقتی افراد با یک مسئله یا تصمیم روبرو می‌شوند بر اساس دسته‌بندی و سازماندهی اطلاعات ناقص، تجربه محدودشان و دیدگاه خاص خود یک نتیجه‌گیری اولیه از آن خواهند داشت.

2- وقتی افراد نتیجه‌گیری و منطق آن را به دیگران ارائه می‌کنند درگیر نوعی مرور شناخت‌گونه از مسئله می‌شوند و درک آنها از موقعیتی که در آن قرار دارند عمیق‌تر می‌شود و به استراتژی‌های سطح بالا برای استدلال دست پیدا می‌کنند.

3- افراد با دیگر افراد دارای نتیجه‌گیری متفاوت مبتنی بر اطلاعات، تجارب و دیدگاه‌هایشان روبرو می‌شوند.

4- افراد در مورد درست بودن دیدگاه‌هایشان به یک نااطمینانی می‌رسند.

وضعیتی از تعارض یا عدم تعادل مفهومی بروز می‌کند.

5- نااطمینانی، تعارض و عدم تعادل مفهومی افراد را وا می‌دارد جستجوی فعالی را برای اطلاعات بیشتر، تجارب جدید، توسعه دیدگاه و استدلال آغاز کنند تا بتوانند نااطمینانی را از بین ببرند.

تفکر و توجه واگرا بروز می‌کند.

6- با تطبیق دیدگاه و استدلال خود از طریق درک دیدگاه و استدلال دیگران یک نتیجه‌گیری جدید و دوباره مفهوم‌سازی شده استخراج می‌شود.

از این طریق راهکارها و تصمیم‌های نو شناسایی می‌شوند که دارای کیفیت بهتری هستند.

منبع : سایت «راهکار مدیریت» سالیان متمادی برنامه های کاربردی مورد استفاده در سیستمهای اطلاعاتی بصورت مجزا functional ارائه می شد و هیچ ارتباطی با یکدیگر نداشتند.

چنین نرم افزارهایی مورد توجه و علاقه شرکتهای کوچک بود و براحتی نیازهای خود را توسط این برنامه های کاربردی (application) برآورده میکردند.

اما پس از مدتی با گذشت زمان و با شروع فرایند مهندسی مجدد فرایندهای تجاری در سازمانها ، نیاز به انواع مختلف سیستمهای اطلاعاتی احساس شد و تولید سیستمهای اطلاعاتی یکپارچه که بتواند نرم افزارهای حوزه های مختلف از جمله حسابداری ، تولید ، فروش ، انبار و ...

را بصورت منسجم و همراه هم بکار گیرد آغاز گردید .

برای تولید چنین نرم افزاریهایی ، ارائه رویکرد های جدیدی از جمله معماری مبتنی بر client /server و همینطور نرم افزارهای یکپارچه ضروری بنظر میرسید.

در سال 1992 ساختار یک سیستم اطلاعاتی یکپارچه توسط YakhouوRahali توسعه یافت .

در این ساختار ، به اشتراک گذاری داده ها بین کاربران این امکان را ایجاد میکرد تا به سادگی و بسرعت داده های مورد نیاز واحدهای دیگر را در اختیارشان قرار دهند و همچنین مدیران بخشهای دیگر نیز قادر بودند بصورت یک سیستم جامع و یکپارچه با یکدیگر در ارتباط باشند و گزارشات مورد نیاز خود را از یک سیستم واحد استخراج نمایند.

ERP چیست ( Enterprise Resource Planning ) سیستمی جامع است که سعی در یکپارچه سازی همه وظایف و بخشهای موجود دریک سازمان با استفاده ازیک سیستم کامپیوتری واحد را دارد که بتواند نیازهای خاص و ویژه این بخشها را برآورده سازد .

این کار با استفاده از یک نرم افزار کامپیوتری انجام میشود که بوسیله یک دیتابیس واحد ، امکان به اشتراک گذاری اطلاعات و ارتباط بخشهای مختلف را با یکدیگر برقرار میسازد .

این نرم افزار از تعدادی ماژول نرم افزاری تشکیل شده است که هر یک بخشی از وظایف موجود در شرکت را بر عهده دارند .

اغلب نرم افزارهای ERP آنقدر منعطف هستند که شرکتهای خریدار قادرند تعدادی از ماژولهای مورد نیازو یا همه آنها را نصب و بکارگیرند .

بعنوان مثال شرکت خریدار قادر است فقط ماژولهای منابع انسانی (HR) و مالی را از این بسته نرم افزاری ، خریداری ، نصب و مورد استفاده قرار دهد .

ERP چگونه قادر است عملکرد تجاری یک شرکت را بهبود بخشد ؟

بطور کلی هدف اصلی و اولیه ERP آن است که فرآیند دریافت سفارش از مشتری و پردازش آن تا مرحله نهایی را بهبود بخشد .

بعنوان مثال وقتی یک سفارش رسیده از سوی مشتری وارد سیستمERP میگردد ، همه اطلاعات لازم جهت تکمیل و ارائه این سفارش ، در آن موجود میباشد .

اطلاعات مربوط به اینکه آیا مشتری سفارش دهنده ، اعتبار کافی نزد شرکت را دارد یا خیر ، از ماژول مالی بدست میآید و به همین ترتیب اطلاعات لازم در مورد سطح موجودی انبار کالا و مواد اولیه مربوط به این سفارش ، از ماژول انبار استخراج میگردد .

با بکارگیری این سیستم ، کاربران تنها وارد کننده داده و اطلاعات به سیستم نیستند بلکه آنها از این پس وظیفه سنگینی را بر عهده خواهند داشت زیرا در مورد سئوالاتی از قبیل اینکه "آیا مشتری حاضر بموقع بدهی خود را بابت سفارش دریافتی خود خواهد پرداخت؟" ، "آیا ما قادر خواهیم بود بموقع سفارش مورد نظر را تحویل مشتری دهیم ؟" و سئولاتی از این قبیل ، کاربران سیستم باید بتوانند سریعا تصمیم گیری لازم را انجام دهند واین تصمیمات بر روی کل فرایند ERP تاثیر گذار خواهد بود .

بعلاوه سایر کاربران در بخشهای دیگر نیز لازم است اطلاعات را بروز وارد سیستم نمایند .

بعنوان مثال اگر مسئول سیستم انبار در مورد سطح موجودی انبار اشتباهی مرتکب شود ، شرکت ممکن است بسیاری از مشتریان خود را بدلیل اطلاعات نادرست درمورد کافی نبودن میزان موجودی ، از دست بدهد.

یک پروژه ERP چه مدت بطول می انجامد ؟

در شرکتهای کوچک و آنهایی که فقط بخشی از ماژولهای ERPرا خریداری و راه اندازی میکنند ، این پروژه ممکن است حدود شش ماه یا کمتر بطول انجامد ولی برای شرکتهای بزرگتر و آنهایی که تمایل دارند این پروژه را بطور کاملتر به اجرا گذارند ، به این دلیل که نیاز به تغییر در بخشهای مختلف سازمان متناسب با بسته نرم افزاریERP وجود دارد ، اجرای این پروژه بطور میانگین بین یک تا سه سال بطول میانجامد .

بکارگیریERP برای یک کسب و کار چه مزیتهایی رامی تواند به همراه داشته باشد ؟

بطور کلی مزایای عمده پیاده سازی سیستمهای ERP در شرکتها را میتوان بصورت زیر بر شمرد : الف ) یکپارچه سازی اطلاعات : بر خلاف سیستهای دیگر که ممکن است هر یک از بخشهای مالی، فروش ، تولید و ...

گزارشهای ضدونقیضی در مورد فعالیتها و سهم خود در افزایش میزان درآمد شرکت ارائه دهند ،ERP به شرکت کمک خواهد کرد که اطلاعات مورد نظر را بصورت جامع و کامل از یک سیستم بدست آورد .

ب) یکپارچگی اطلاعات در مورد سفارشات مشتریان : ERP کمک خواهد کرد تا سفارشات مشتریان از زمان دریافت سفارش از مشتریان ، دریافت مواد اولیه از تامین کنندگان کالا برای تولید آن سفارش تا تحویل کالای تولید شده به مشتری و دریافت وجه آن بطور یکپارچه در یک سیستم نگهداری شود و به این ترتیب شرکتها قادرند براحتی سفارشات را ردیابی کنند و هماهنگی لازم بین بخشهای مختلف شرکت را ایجاد نمایند .

ج) استاندارد سازی و سرعت بخشیدن به فرآیند تولید : سیستمهایERP با استاندارد سازی فرایندهای تولید و استفاده از یک سیستم کامپیوتری منسجم باعث صرفه جویی در زمان و افزایش بهره وری خواهند شد.

د) کاهش موجودی انبار : ERP با بهینه سازی فرآیند سفارشات و تولید محصول ، باعث کاهش موجودی مواد اولیه و موجودی در جریان ساخت میگردد وهمین امرموجب کاهش موجودی کالای ساخته شده در انبارها میشود .

به بیان دیگر ERP توانایی مدیریت زنجیره عرضه محصول(Supply Chain Management) را نیز فراهم میسازد .

ه) استاندارد سازی اطلاعات مربوط به منابع انسانی شرکت ، صرفه جویی در زمان و جلوگیری از دوباره کاری آیا ERP با فرایندهای موجود در شرکت تطابق دارد یا خیر؟

نکته مهمی که در اجرا و پیاده سازی یک سیستمERP باید مد نظر قرار گیرد آن است که آیا این مجموعه نرم افزاری با وضع موجود شرکت خریدار نرم افزار ، تطابق دارد با نه ؟

این یکی از دلایل مهمی است که در روند اجرای فرآیند ERP در شرکتهای خریدار ، اختلال ایجاد میکند و باعث میشود گاها در اجرای پروژه چند میلیون دلاری ERP وقفه ایجاد شود .

در چنین شرایطی دو راه وجود دارد: یا اینکه شرکت خریدار باید فرایندهای موجود خود را تغییر داده و مطابق با سیستم ERP سازد و یا بسته نرم افزاری موجود باید بر اساس شرایط خاص آن شرکت تغییر داده شود .

در حالت اول تغییرات عمده ای در مسئولیتها ، نحوه کار ، وظایف پرسنل و روشهای انجام کار و ...

ایجاد میگردد و به عبارتی لازم است فرآیند مهندسی جدد(Reengineering) در سطح شرکت اجرا شود.

در حالت دوم نیز احتمال بروز مشکلات (BUGS) در نرم افزار افزایش می یابد و بعلاوه اشکالات خاصی را در بروزرسانی نرم افزار (UPGRADING ) در نسخه های بعدی ایجاد خواهد کرد زیرا نسخه های بعدی نیز باید بصورت خاص و سفارشی تولید شوند.

ERP چه نوع هزینه هایی می تواند به همراه داشته باشد؟

1) هزینه های آموزش : از آنجا که کارکنان در بخشهای مختلف شرکت با یک سیستم یکپارچه کار میکنند ، لازم است درک بیشتری از فعالیتها و فرایندهای موجود در سایر بخشها نیز پیدا کنند .

زیرا هر داده ای که آنها وارد سیستم میکنند بر روی کل سیستم اثر گذار خواهد بود .

بنابراین باید ارتباط بین بخشهای مختلف شرکت از طریق این سیستم برای کاربران کاملا تشریح گردد .

علاوه بر این ، برنامه ای برای آموزش شکل ظاهری (INTERFACE) سیستم نیز باید تدارک دیده شود.

2) هزینه یکپارچگی و تست نرم افزارها : برای حصول اطمینان از روند صحیح اجرای فعالیتها ، باید ارتباط بین نرم افزارهای ERP با یکدیگر و احتمالا با سایر نرم افزارهای بکاررفته در شرکت مورد توجه قرار گیرد که این کار مستلزم هزینه هایی خواهد بود .

به عنوان مثال یک شرکت تولیدی ممکن است نرم افزارهای جانبی برای تجارت الکترونیکی ، سیستم بارکد و سایر سیستمهای مورد استفاده خود نیز داشته باشد.

بنابر این لازم است ارتباط درست و حساب شده ای بین این نرم افزارها و بسته نرم افزاری ERP برقرار شده باشد .

3) سفارشی کردن نرم افزارها (Customization) : این کار در مواقعی انجام میشود که یکی یا چند مورد از نرم افزارهای ERP نتواند با شرایط کاری و فرایندهای موجود شرکت خریدار تطابق داده شود و بنابراین ضروری بنظر میرسد که نرم افزار مزبور بر اساس شرایط خاص آن شرکت باز سازی شود.

4) تبدیل داده ها (Data Conversion): بطور یقین تبدیل و انتقال داده ها و اطلاعات مربوط به مشتریان ، کالاها ، عرضه کنندگان ، طرفهای تجاری و...

از سیستم مورد استفاده قبلی به سیستم جدید مبتنی بر ERP ، مستلزم هزینه هایی خواهد بود.

5) مدت زمان بازگشت سرمایه (ROI) : اغلب شرکتها انتظار دارند پس از نصب و راه اندازیERP بتوانند منافع مورد نظر خود را سریعا از این سیستم کسب کنند ولی چنین امری در بدو امر امکان پذیر نیست و لازم است مدت زمانی از نصب و اجرای سیستم ، گذشته باشد و بهبودهایی در فرآیند موجود نیز حاصل شده باشد تا زمان بازدهی این پروژه آغاز گردد.

چه عواملی اغلب باعث ناکامی در اجرای پروژه ERP می گردد؟

تجربه نشان داده است که مهمترین عامل ناکامی در پیاده سازی و اجرای این پروژه ، کارکنان و پرسنل استفاده کننده از نرم افزارها در بخشهای مختلف شرکت میباشند .

اگر آنها نپذیرند که ERP روند اجرای کارها و فعالیتهای آنها را نسبت به سیستمهای قبلی بهبود میبخشد ، در برابر اجرای آن مقاومت نشان میدهند و آن را با شکست مواجه میکنند .

بنابراین اجرای مدیریت تغییر که از مباحث عمده در مدیریت بشمار میرود قادر است روند این ناکامی و شکست را متوقف سازد.

ERP چگونه با تجارت الکترونیکی تطابق پیدا می کند؟

همانگونه که کاربران سیستمهای مختلف در بخشهای متنوع شرکت از سیستم یکپارچه ERP استفاده میکنند و نیازهای خود را از طریق آن برآورده میسازند ، دو گروه عمده دیگر یعنی مشتریان(Customers) و عرضه کنندگان(Suppliers) که در خارج از محدوده شرکت فعالیت میکنند ، نیز نیازمند دسترسی به یکسری از اطلاعات موجود در سیستمERP از قبیل میزان سفارشات ، سطح موجودیها و...

میباشند .

پس لازم است دو کانال جدید برای این دو گروه ایجاد شده و امکان دسترسی آنان را به بخشی از اطلاعات مورد نیاز فراهم سازیم .

این کار امروزه از طریق تجارت الکترونیکی(Electronic Commerce) امکان پذیر خواهد بود که در مورد مشتریان بحث B2C و در مورد عرضه کنندگان ، بحث B2B مطرح میشود .

با توجه با آنچه گفته شد ، لازم است بسته نرم افزاری ERP بتواند ارتباط مناسبی با Web برقرار ساخته و از این طریق امکان استفاده و بکارگیری تجارت الکترونیکی را نیز در شرکت فراهم سازد .